1. Omukwenda Paulo mwaligha myatsi yahi okw’iy’uwene-wene?

OMUKWENDA Paulo mwaligha ndeke-ndeke ngoko ihakanabya endambi naye inyabula akaghala. Paulo mwaligha ngoko omubiri wiwe “anemukula,” kandi ngoko kyabya kimukalireko erikola ebyuwene kandi ngoko Yehova mwatabya akasubirya mughulu wosi oko misabe yiwe ngoko abya asondire. (2 Kor. 4:16; 12:7-9; Rom. 7:21-23) Kandi Paulo mwaligha ngoko esyonzighu siwe sikamulangira nga syawite akaghala. * Aliwe mwataleka amalengekania awatuwene agho abandu babya nagho okw’iye, n’amakosa wiwe iyuwene-wene, bileke inyayilangira nga syawite mughaso.​—2 Kor. 10:10-12, 17, 18.

2. Ngoko kiri omo 2 Abanya Korinto 12:9, 10, Paulo mwayilangirira omwatsi wahi w’omughaso?

² Paulo mwayilangirira omwatsi w’omughaso ono: Nibya n’omughulu omundu akayowa ng’olobire anganabya n’akaghala. (Soma 2 Abanya Korinto 12:9, 10.) Yehova mwabwira Paulo ati obutoki bwiwe “bukabererera omo bolo-bolo,” ni bughambu Yehova angahere Paulo y’obutoki obwabya alaghireko. Eky’erimbere, tulangire busanaki siritolere itwahangya-hangya omughulu esyonzighu syetu sikatutsuma.

3. Busanaki twanganatsemera eritsumwa?

³ Sihali omundu oyo wanganza eritsumwa. Aliwe, esyonzighu syetu syamatutsuma neryo netu itwahitana busana n’ebyo balyatubughako, ekyo ikyanganaleka itwabunika mutima. (Emis. 24:10) Neryo, litolere itwalangira tuti ebitsumi by’esyonzighu syetu? Nga Paulo, ‘twanganatsemera eritsumwa.’  (2 Kor. 12:10) Busanaki? Kundi omughulu abandu bakatutsuma n’eritwaghalya, ekyo kikakanganaya ngoko tuli bigha b’ekwenene ba Yesu. (1 Pet. 4:14) Yesu mwabugha ati abigha biwe basyendereribwa. (Yoa. 15:18-20) Ekyo mukyahikira aBakristo b’oko karne y’erimbere. Oko mughulu oyo, abandu ababya bakakwama amenge w’Abagiriki ibakalangira aBakristo nga ni bakiru kandi nga sibawite akaghala. Kandi Abayahudi ibakalangira aBakristo nga “bandu batakangiriribawa kandi abate b’amenge,” ngoko banabya bakalangira omukwenda Petero na Yoane. (Emib. 4:13) ABakristo ibakalangirika nga si bawite akaghala kundi isibalingira omo politike, isibalibya n’abasuda, neryo abandu ibaghonerebo.

4. ABakristo b’oko karne y’erimbere mubakolaki omughulu esyonzighu syabo syabya sikabatsuma?

⁴ ABakristo b’oko karne y’erimbere mubanaleka amalengekania awatuwene w’esyonzighu syabo inyabunabo mutima kwehi? Iyehe. Eky’erileberyako, omukwenda Petero na Yoane mubalangira ery’endereribwa busana n’eribya bigha ba Kristo n’erikangirirya abandi b’amakangirirya wiwe mo lukengerwa. (Emib. 4:18-21; 5:27-29, 40-42) Abigha ba Yesu babya isibawite ekyangaleka ibakwa esisoni. N’omo abandu banabya bakabugha bati aBakristo b’oko karne y’erimbere sibawite omughaso wosi-wosi omo kihanda, mubawatikya abandu bo kutsibu kulenga ngoko esyonzighu syabo syawatikayabo. Eky’erileberyako, ebitabu bilebe ebyasondolawa n’ekirimu kibuyirire, ebyahandikawa n’abaghuma b’oko Bakristo abo, na munabwire binemuwatikya amamilioni w’abandu. N’oBwami obo babya bakatulira bwabiritsuka eritabala omo lubula kandi hakisigha hake ibwatabala abandu bosi oko kihugho. (Mat. 24:14) Obutabali bw’eRoma obwabya butabali bukulu bw’ekihugho oko mughulu oyo, obwaghalaya aBakristo bwabirihwa; aliwe aBakristo bataleghula abo lino ni bami omo lubula. Kandi, esyonzighu sy’aBakristo syabirihola, kandi syamabisyabana omuyisa w’erilubuka isikendisyatabalwa n’oBwami obo aBakristo abo syabya siponire, babya bakatulira.​—Erib. 5:10.

5. Ngoko kiri omo Yoane 15:19, busanaki abandu b’oMungu bakaghonerawa?

⁵ Munabwire abandu bangyi batughonere itwe Bimiri ba Yehova kandi bakatusekereraya kundi bakalengekanaya bati tuli bakiru kandi situwite akaghala. Busanaki? Kundi situwite amalengekania maghuma nabo. Tukayikasa eribya abakayikehaya, ab’omutima molo, kandi abakowa. Aliwe abandu bangyi munabwire bakapipa ab’erighundu, abakayiheka, n’abakayisamambula. N’ekindi, situliyingiraya omo myatsi ye politike kandi situlibya basuda b’ekihugho kilebe. Situli ng’abandu b’omo kihugho kya munabwire, neryo bakalengekanaya bati tuli bandu b’ahisi oko bandi.​—Soma Yoane 15:19; Rom. 12:2.

6. Yehova anemuwatikya abandu biwe erikola omubírí munene wahi?

⁶ N’omo abandu bangabya n’amalengekania awali ati okw’itwe, Yehova anemutukolesya erikola emyatsi y’eriswekya. Anemuberererya omubírí w’eritulira owate atakolwa oko kihugho. Munabwire abaghombe biwe banemubindula ebitabu omo yindi mibughe n’erighabirabyo abandu omo kihugho kandi banemukolesya eBiblia eriwatikya amamilioni w’abandu eryuwania engebe yabo. Yehova yutolere erisimwa busana n’emyatsi eyo, kundi anemukolesya abandu abakabya nga si bawite akaghala erikola emyatsi y’eriswekya eyo. Tubughe tutiki oko buli mughuma w’okw’itwe? Yehova anganatuwatikya eribya n’obutoki bunene? Amabya inyanganatuha obutoki, netu litolere itwakolaki imo twabana obuwatikya bwiwe? Tukanaye oko myatsi isatu eyo twangigha oko ky’erileberyako ky’omukwenda Paulo.

7. Twamigha mwatsi wahi oko ky’erileberyako kya Paulo?

⁷ Omwatsi mughuma ogho twamigha oko ky’erileberyako kya Paulo w’ono: Isiwayiketera akaghala kutse obutoki bwaghu iwuwene-wene omughulu ukakolera Yehova. Oko malengekania w’abandu, Paulo abya inyawite emyatsi mingyi eyangaleka inyayiheka n’eriyiketera obutoki bwiwe iyuwene-wene. Mwakulira omo muyi we Tarso, obwikalo bukulu bw’engabiro nguma y’obutabali bwe Roma. E Tarso, abya muyi owalumire kutsibu, kandi abyamo ehilasi ehikumayire kundu. Paulo mwasoma kanene. Mwakangiriribwa na Gamalieli, omughuma w’oko bakangirirya b’Abayahudi ababya basikibwe kutsibu oko mughulu oyo. (Emib. 5:34; 22:3) Kandi oko mughulu mulebe, Paulo mwabya mundu mukulu omo katikati k’Abayahudi balikyabo. Mwabugha ati: “Nabya inabirilaba abangyi b’omo lulengo lwage omo myatsi y’Abayuda iningabya n’omuhwa munene omo myatsi y’abo tata wetu.” (Gal. 1:13, 14; Emib. 26:4) Aliwe, Paulo mwatayiketera obutoki bwiwe.

8. Ngoko kiri omo Abanya Filipi 3:8, Paulo mwalangira ati emyatsi eyasigha enyuma, kandi ekyaleka inyabugha ati “akatsemera obolo kutse eribula akaghala” niki?

⁸ Paulo mwatayikubya b’omo busana n’erisigha emyatsi eyabya ikaleka inyabya nga ni w’omughaso kulenga abandi. Aliwe, oko nduli mwalangira emyatsi eyabya nayo eyo “ng’ebibaya,” kutse omutsafu. (Soma Abanya Filipi 3:8.) Paulo mwaghalwa kutsibu eribya mwigha wa Kristo. Mwaponwa n’abandu b’omo kihanda kiwe. (Emib. 23:12-14) Kandi Abanya Roma balikyabo mubamuhunza n’erimughusa omo ngomo. (Emib. 16:19-24, 37) N’ekindi, Paulo inyakahanga-hangaya busana n’amakosa wiwe. (Rom. 7:21-25) Aliwe mwataleka erikwama Kristo busana n’esyonzighu siwe erimupona kutse busana n’amakosa wiwe. Mwabugha ati: “Ngatsemera obolo.” Mwabugha atya busanaki? Kundi omughulu abya akabula akaghala, m’omughulu abya akayilangirira obutoki b’oMungu omo ngebe yiwe.​—2 Kor. 4:7; 12:10.

9. Litolere itwabya n’amalengekania wahi oko mibere yosi-yosi eyo twangabyamo?

⁹ Twamanza tuti Yehova atuhe akaghala siritolere itwalengekania tuti akaghala k’ekinyamubiri,  akalasi ako tusomire, emibere eyo twakuliramo, n’obuteke obo tuwite byo bikaleka itwabya b’omughaso. Emyatsi eyo yo yiteleka itwabya b’omughaso embere sya Yehova. Omo katikati k’abandu b’oMungu, abake basa bo ekihugho kyangahula mo “bandu b’amenge, kutse esyombangyi, kutse abakulu.” Aliwe, Yehova mwayisogha erikolesya “emyatsi myolo y’ekihugho.” (1 Kor. 1:26, 27) Neryo uminye ngoko wanganakolera Yehova n’omo wangabya omo mibere eyiri yiti. Aliwe, ubye n’amalengekania awuwene oko mibere eyo ulimo kundi yanganaleka iwayilangirira obuwatikya bwa Yehova. Eky’erileberyako, abandu balebe bamabugha muhanda oko ebyo wikirirye neryo iwatsuka eribya n’eritika-tika, iwasaba Yehova akuwatikaye erilwira oko bwikirirya bwaghu. (Efe. 6:19, 20) Wamabya iwukaghalibawa n’obukoni bulebe obwabirighana erilama, usabe Yehova akuhe akaghala k’erikola bingyi ngoko wangatoka omo mubírí wiwe. Omughulu ukalangira Yehova akakuwatikya, obwikirirya bwaghu bukawata naghu iwabana akaghala.

10. Busanaki litolere itwigha eby’erileberyako by’abaghombe bataleghula abakanibweko omo Abaebrania 11:32-34?

¹⁰ Paulo abya mwigha w’eKinywa ky’oMungu ow’omuhwa munene. Mwayisomera iyuwenewene emyatsi mingyi omo Kinywa ky’oMungu aliwe kandi mwigha eby’erileberyako by’abandi bandu abakanibweko omo Biblia. Omughulu ahandikira aBakristo Baebrania, Paulo mwabwirabo ati bighe eby’erileberyako by’abaghombe bangyi bataleghula ba Yehova. (Soma Abaebrania 11:32-34.) Tukanaye oko mwami Dawidi, omughuma w’oko baghombe abo. Mwendereribwa n’abandu abanabya bira biwe, butsira n’esyonzighu siwe sisa. Tukakania oko Dawidi, tukendilangira busanaki Paulo anganabya imwabana akaghala omwilengekania oko ky’erileberyako kya Dawidi netu nga twangigha Paulo yo tuti.

11. Ekyaleka Dawidi inyalangirika nga syawite akaghala niki? (Lebaya epitsa eyiri oko kijalada.)

¹¹ Embere sy’omulwi w’amaka Goliata, Dawidi abya akalangirika nga syawite akaghala k’ekinya-mubiri. Goliata abere alangira Dawidi “mwamusekererya.” Kwenene, Goliata kyabya kilume kinene, kandi ekiwite oko byamano by’amalwa, kandi ikibegheribwe ndeke omo malwa. Aliwe Dawidi kabya kalume akatabegheribwe omo malwa kandi akakalangirika nga si kawite n’oko byamano by’amalwa ebyuwene. Aliwe Dawidi mwakola ekyabya kikalangirika nga syangatola erikola. Mwayiketera akaghala ka Yehova neryo mwakinda enzighu yiwe.​—1 Sam. 17:41-45, 50.

12. Dawidi mwalaba omo ghundi mwatsi wahi owakalire?

¹² Dawidi mwalaba omo ghundi mwatsi owakalire owangalekire inyabula akaghala. Dawidi mwakolera Saulo butaleghula, omulume oyo Yehova asombola eribya mwami we Israeli. Oko nzuko omwami Saulo abya inyasikirye Dawidi. Habere halaba biro, emiyiheko muyaleka Saulo inyatsuka eritsura Dawidi. Saulo mwakolera Dawidi yo muhanda nibya mwasonda n’erimwita.​—1 Sam. 18:6-9, 29; 19:9-11.

13. Dawidi mwakolaki omughulu omwami Saulo abya akamukola nabi?

¹³ N’omo Saulo anabya akakolera Dawidi yo muhanda, Dawidi mwataleka erisikya oyo Yehova asombola mo mwami. (1 Sam. 24:6) Dawidi mwatatsuma Yehova busana n’emyatsi mibi eyo Saulo abya akamukolera. Aliwe, mwayiketera Yehova erimuha akaghala akabya alaghireko atoke eriyiyinia omo myatsi yosi eyikalire eyo.​—Esyo. 18:1, ebinywa ebitangirire esura.

14. Ni myatsi yahi eyikalire eyo omukwenda Paulo alabamo eyiri ng’eyo Dawidi alabamo?

¹⁴ Omukwenda Paulo naye mwalaba omo mwatsi awakalire owali ngo wa Dawidi. Esyonzighu sya Paulo syabya n’akaghala kanene  kumulenga. Abakulu bangyi abasibwe ab’oko mughulu wiwe ibamuponire. Mubamuhunza ngendo nyingyi, n’erimughusa omo ngomo. Nga Dawidi, Paulo naye mwakolerwa muhanda n’abandu abanabya bira biwe. Nibya n’omo ndeko aBakristo balebe mubamupona. (2 Kor. 12:11; Flp. 3:18) Aliwe, Paulo mwakinda abosi abamupona. Ati? Mwalola embere eritulira n’omo hanabya ery’endereribwa. Mwataleka eribya mutaleghula oko baghala n’abali babo nibya n’omughulu bamubuna mutima. N’eky’omughaso munene mwasighala mutaleghula oko Mungu erihika oko luholo lwiwe. (2 Tim. 4:8) Mwakinda emyatsi eyikalire si busana n’akaghala kiwe, aliwe busana n’eriyiketera Yehova.

15. Tukayikasa erikolaki, kandi ekyangatuwatikya erikolakyo niki?

¹⁵ Abo ukasoma nabo, n’abo ukakola nabo n’ab’oko kihanda kyawe abate Bimiri ba Yehova bakanakutsuma n’erikwendererya kwehi? Omundu mulebe omo ndeko anabirikukolera muhanda? Byamabya iko biri bitya, wibuke eky’erileberyako kya Dawidi n’ekya Paulo. Wanganatoka “erikinda ekibi omo kibuya.” (Rom. 12:21) Omughulu abandu bakatwendereraya situlilwa nabo ngoko Dawidi alwa na Goliata, aliwe tukayikasa eriwatikya abandu baminye emyatsi mingyi oko Yehova n’oko Biblia. Wanganatoka erikola ekyo wamabya ukakolesya eBiblia erisubirya oko mabulyo w’abandu, wamabya ukasikya abandu b’emihanda yosi, kandi wamabya ukakolera bandu bosi b’ebyuwene, nibya n’esyonzighu syaghu.​—Mat. 5:44; 1 Pet. 3:15-17.

16-17. Paulo mwatibirirwa omwatsi wahi?

¹⁶ Embere abye mwigha wa Kristo, omukwenda Paulo abya mulume mutsumi oyo wabya akendererya abigha ba Yesu. (Emib. 7:58; 1 Tim. 1:13) Yesu iyuwene-wene yo wakakiraya Paulo inyakinahulawa mo Saulo ery’endererya endeko yiwe y’eKikristo. Erilua elubula Yesu mwakania na Paulo n’erimuyira mo ndimetime. Omukwenda Paulo mwayarondya obuwatikya bw’abandu ababya akendererya atoke erilangira. Omwiyikehya mwaligha obuwatikya b’omwigha wa Yesu oyukahulawa mo Anania oyo walibula ameso wiwe.​—Emib. 9:3-9, 17, 18.

 ¹⁷ Ebiro byabere bikakya, Paulo mwabya Mukristo oyo wasibwe kutsibu omo ndeko, aliwe mwatibirirwa esomo eyo Yesu amukangiriraya omo nzira ye Damasiki. Paulo mwalola embere eribya oyukayikehaya kandi mwaligha butsira buhaka obuwatikya bw’abaghala n’abali babo. Kandi mwaligha ngoko “babirimuwatikya kutsibu”.​—Kol. 4:10, 11.

18. Ni kyahi kyo kyangaleka ikyatukalako eriligha obuwatikya bw’abandi?

¹⁸ Twangighaki oko mukwenda Paulo? Omughulu twatsuka erigha ekwenene alinga itukaligha bweghu-bweghu obuwatikya bw’abandi kundi itunasi ngoko situlitwaminya myatsi mingyi. (1 Kor. 3:1, 2) Nikwa lino, tukinakola tutya kwehi? Twamabya itwabirikolera Yehova omo myaka mingyi neryo itwabiriminya emyatsi mingyi, itwanganaghana eriligha obuwatikya bo luba-luba, kutsibu-kutsibu bwamabya ibukaletawa n’omundu oyutewabugha omo kwenene mo biro bingyi ng’itwe. Aliwe, Yehova akakolesaya abaghala n’abali betu erituha akaghala. (Rom. 1:11, 12) Neryo twamanza tuti Yehova atuhe akaghala, litolere itwaligha obuwatikya bw’abaghala n’abali betu.

19. Ekyawatikaya Paulo erikola emyatsi yosi y’eriswekera ey’akola niki?

¹⁹ Paulo abere abibya Mukristo, mwakola emyatsi mingyi eyuwene kutsibu. Busanaki? Kundi, mwaminya ngoko akaghala k’omundu, akalasi akasomire, n’emibere eyakuliramo byo biteha omundu y’obutoki bw’erikola emyatsi, aliwe eriyikehya liwe n’eriyiketera Yehova. Kwesi itwe bosi twighe Paulo (1) tuyiketere Yehova, (2) twighe eby’erileberyako ebiri omo Biblia, (3) tubye tukaligha obuwatikya bw’aBakristo balikyetu. Neryo, n’omo twangayowa isituwite akaghala omo lulengo lwahi, Yehova akendituha akaghala!