1. Nyen la bazengele Paul atene polele?

BAZENGELE PAUL atene polele so, na ambeni ngoi, lo bâ so lo woko. Lo yeda lani so terê ti lo ayeke “buba bubango,” so lo doit ti sara ngangu ti sara ye so ayeke na lege ni nga so Jéhovah akiri tënë lakue pëpe na asambela ti lo na lege so lo ye (2 aCor. 4:16; 12:7-9; aRom. 7:21-23). Paul ahinga nga so awato ti lo abâ lo tongana zo so awoko. * Me lo zia lege pëpe na asioni bango ndo ti azo wala awokongo ti lo ti sara si lo bâ terê ti lo so lo yeke ye oko ape.—2 aCor. 10:10-12, 17, 18.

2. Ti gue oko na 2 aCorinthien 12:9, 10, kpengba ye wa la Paul amanda?

² Paul amanda mbeni kpengba ye: mbeni zo alingbi ti duti na ngangu même tongana lo bâ so lo woko. (Diko 2 aCorinthien 12:9, 10.) Jéhovah atene na Paul so ngangu ti Lo ‘aga ye so alingbi kue na ngoi so Paul awoko’, so ti tene Jéhovah amû lani na Paul ngangu so lo bezoin ni. Kozoni, zia e bâ ngbanga ti nyen la a lingbi e gi bê ti e ape na ngoi so awato ti e azonga e.

3. Ngbanga ti nyen la e lingbi ti wara ngia na yâ ti azonga?

³ Zo oko na popo ti e aye pëpe ti tene a zonga lo. Ye oko, tongana  awato ti e azonga e nga e zia bê ti e mingi na ndö ti atënë so ala tene, e lingbi ti découragé (aProv. 24:10). Tongaso, a lingbi e bâ azonga so awato ayeke zonga na e tongana nyen? Tongana ti Paul, e lingbi ti “wara ngia . . . na yâ ti azonga”. (2 aCor. 12:10). Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so azonga nga na akangango lege ayeke aye so afa so e yeke atâ disciple ti Jésus (1 Pi. 4:14). Jésus atene so a yeke sara aye ti ngangu na adisciple ti lo (Jean 15:18-20). A yeke ye so asi na akozo Chrétien. Na ngoi ni kâ, azo so angobo ti aGrec asara ngangu na ndö ti ala abâ aChrétien tongana azo so ahinga mbeti mingi ape nga tongana awokongo zo. Nga aJuif abâ lani aChrétien, na tapande bazengele Pierre na bazengele Jean, tongana “azo so amanda mbeti pëpe” nga tongana “asenge zo”. (Kus. 4:13). Na bango aChrétien, ala yeke lani azo so awoko; ala yeke na yâ ti mbeni bungbi ti poroso ape, tongaso ala yeke na ngangu ape na ndö ti akota zo ti gouvernement. Nga ala ke ti ga aturugu, tongaso ala yeke lani na ngangu ti sara bira pëpe wala ti gbu koko ti ala wani, nga azo ake ala.

4. Nyen la akozo Chrétien asara lani na ngoi so azo atene asioni tënë na ndö ti ala?

⁴ Eskê akozo Chrétien azia lani si sioni bango ndo ti awato ti ala akanga lege na ala? Ên-ën. Na tapande, bazengele Pierre na bazengele Jean abâ so a yeke mbeni pasa so a sara aye ti ngangu na ala ndali ti so ala mû peko ti Jésus nga ala fa na azo aye na ndö ti lo (Kus. 4:18-21; 5:27-29, 40-42). Adisciple ayeke lani na mbeni raison ti sara kamene ape. Atâa so azo ti ngoi ti akozo Chrétien ane ala ape, aChrétien so asara aye mingi ti mû maboko na azo ahon ti so awato ti ala asara. Na tapande, ambeti ti Bible so ambeni Chrétien asû angbâ lakue ti mû maboko na azo kutu mingi nga ti mû beku na ala. Nga, Royaume so ala yeke fa tënë na ndö ni akomanse ti komande awe nga fafadeso, a yeke komande na ndö ti azo kue (Mat. 24:14). Ngangu gouvernement ti Rome ti ândö so asara aye ti ngangu na aChrétien ayeke dä encore ape a sara angu mingi. Me adisciple be-ta-zo so ayeke komande laso na yayu tongana agbia. Ye oko, awato ti ala akui awe; nga tongana a zingo ande awato ti ala na kuâ, ala yeke duti ande na gbe ti komandema ti Royaume so aChrétien so ala ke ala afa tënë ni.—Apoc. 5:10.

5. Ti gue oko na Jean 15:19, ngbanga ti nyen la azo ayeke bâ e tongana ambumbuse zo?

⁵ Na ambeni ngoi, so e yeke awakua ti Jéhovah, azo ayeke bâ e tongana ambumbuse zo nga ala yeke he e atene e hinga mbeti mingi ape nga e woko. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so e yeda pëpe na abango ndo ti azo so angoro e. E gi ti sara terê ti e kete nga ti mä yanga. Na mbage, azo ti dunia so agonda azo ti baba nga na azo so asara kpengba-li. Na ndö ni, e yeke yôro terê ti e pëpe na yâ ti aye ti poroso nga e sara kua ti turugu ti mbeni kodro ape. E zia pëpe si dunia so achangé sarango ye ti e, ni la azo abâ so e yeke kete na gbe ti ala.—Diko Jean 15:19; aRom. 12:2.

6. Kota kua wa la Jéhovah ayeke mû maboko na awakua ti lo ti sara?

⁶ Atâa so azo ti dunia so abâ so e woko, Jéhovah ayeke sara kua na e ti sara akota ye. Lo yeke sara mbeni kota kua ti fango tënë so ade a sara mara ni na ndö ti sese ape. Laso awakua ti lo ayeke sigi na apériodique so a kiri peko ni nga a kangbi ni mingi ahon atanga ni kue, nga ala yeke sara kua na Bible ti mû maboko na azo kutu mingi ti sara si gigi ti ala aga nzoni ahon ti kozo. Agonda kue ndali ti anzoni ye so ague na Jéhovah. Lo yeke sara kua na mbeni groupe ti azo so, na bango ala, ala woko na ala lingbi pëpe ti sara angangu kua so. Ka ti e oko oko kue? Eskê Jéhovah apeut ti mû maboko na e ti duti na ngangu? Tongana lo yeke sara ni, nyen la a lingbi e sara ti wara mungo maboko so? Zia e bâ fadeso ambilimbili ye ota so e lingbi ti manda na lege ti tapande ti bazengele Paul.

7. Mbeni ye so e lingbi ti manda na lege ti tapande ti Paul ayeke nyen?

⁷ Mbeni ye so e lingbi ti manda na lege ti tapande ti Paul ayeke so: Zia bê ti mo pëpe na ndö ti ngangu ti mo wani wala akode ti mo wani na ngoi so mo yeke sara na Jéhovah. Na bango ndo ti azo, Paul ayeke na raison lani ti sara baba nga ti zia bê ti lo na ndö ti ngangu ti lo wani. Lo kono lani na Tarse, li-kodro ti mbeni kodro-komanda ti Rome. Tarse ayeke lani na mosoro mingi nga na mbeni dasendagi so azo ahinga ni mingi. Paul ahinga mbeti mingi, zo so afa ambeti na lo, so iri ti lo ayeke Gamaliel, ayeke mbeni kota zo ti aJuif ti ngoi ni kâ (Kus. 5:34; 22:3). Na mbeni ngoi, Paul ayeke lani mbeni kota zo na popo ti amba ti lo aJuif. Lo tene: “Mbi maï lani mingi na yâ ti bungbi ti nzapa ti aJuif ni ahon azo mingi ti mara ti mbi.” (aGal. 1:13, 14; Kus. 26:4). Me Paul azia bê ti lo na ndö ti lo wani ape.

8. Ti gue oko na aPhilippien 3:8, tongana nyen la Paul abâ aye so lo zia ni? Ngbanga ti nyen la lo “wara ngia na yâ ti awokongo” ti lo?

⁸ Paul ayeke lani na ngia ti ke aye so asara si azo abâ lo tongana kota zo. Biani, Paul abâ lani aye kue so lo wara ni kozo tongana “gbâ ti azende”. (Diko aPhilippien 3:8.) Paul awara akpale mingi ndali ti so lo ga disciple ti Christ. Azo ti mara ti lo ake lo (Kus. 23:12-14). Nga, amba ti lo azo ti Rome apika lo nga akanga lo (Kus. 16:19-24, 37). Na ndö ni, Paul ahinga nga so lo yeke mbilimbili-kue ape, nga a yeke lani ngangu na lo mingi ti sara ye na lege ni (aRom. 7:21-25). Lo zia pëpe si awato ti lo wala awokongo ti lo akanga lege na lo, me lo “wara ngia na yâ ti awokongo” ti lo. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so na ngoi so lo woko, lo bâ so ngangu ti Nzapa ayeke sara kua na yâ ti fini ti lo.—2 aCor. 4:7; 12:10.

9. Tongana nyen la e lingbi ti duti na nzoni bango ndo na ndö ti dutingo ti e, atâa so ambeni ye asara si e bâ so e yeke na ngangu ape?

⁹ Tongana e ye ti wara ngangu so alondo na Jéhovah, a lingbi e pensé ape so ngangu ti e, hingango mbeti ti e, angobo ti kodro ti e wala amosoro ti e la afa so e yeke kota. Aye so la asara si Jéhovah asara kua na e ape. Ti tâ tënë ni, Jéhovah airi pëpe azo mingi so ayeke “azo ti ndara na lege ti mitele, lo iri pëpe azo mingi so  ayeke azo ti ngangu, nga lo iri pëpe azo mingi so a dü ala na yâ ti sewa ti akota zo.” Me Jéhovah asoro ti sara kua na “aye ti dunia so ayeke awokongo ye”. (1 aCor. 1:26, 27). Tongaso, peut-être mo yeke pëpe na aye so a fa ni na tongo nda ti paragraphe so, me mo lingbi ti sara na Jéhovah. Duti na nzoni bango ndo na ndö ti dutingo ti mo. Tongana nyen la mo lingbi ti sara ni? Girisa ape so tongana mo yeke pëpe na aye so asara si a bâ azo ti dunia so tongana akota zo, a yeke mû lege na mo ti bâ tongana nyen la Jéhovah ayeke mû ngangu na mo. Na tapande, tongana mo sara mbeto ti azo so agi ti sara si mo yeke na kite na ndö ti aye so mo mä na bê na ni, sambela Jéhovah ti mû na mo courage ti sara tënë na ndö ti aye so mo mä na bê na ni (aÉph. 6:19, 20). Tongana mbeni ngangu kpale ti seni awoko mo, hunda Jéhovah ti mû na mo ngangu so mo bezoin ni ti ngbâ ti duti na aye mingi ti sara na yâ ti kua ti lo. Lakue tongana mo bâ so Jéhovah amû maboko na mo, mabe ti mo ayeke kpengba ahon ti kozo.

10. Ngbanga ti nyen la a yeke nzoni e gbu li na ndö ti tapande ti azo so ayeke be-ta-zo so Bible asara tënë ti ala, na tapande, azo so a sara tënë ti ala na aHébreu 11:32-34?

¹⁰ Paul amanda lani Mbeti ti Nzapa nzoni. Lo hinga aye mingi, me lo manda nga aye na lege ti atapande ti azo so Bible asara tënë ti ala. Na ngoi so Paul asû mbeti na aChrétien so ayeke aHébreu, lo hunda ala ti pensé na ndö ti atapande ti gbâ ti awakua ti Jéhovah so aduti lani be-ta-zo. (Diko aHébreu 11:32-34 .) Gbu li na ndö ti tapande ti mbeni oko ti awakua so, Gbia David. Lo doit lani ti gbu ngangu na ngoi so awato ti lo nga na ambeni zo so kozo ayeke akamarade ti lo agi ti kanga lege na lo. Na ngoi so e yeke gbu li na ndö ti tapande ti David, e yeke bâ tongana nyen la gbungo li na ndö ti gigi ti David amû lani peut-être ngangu na Paul. E yeke bâ nga tongana nyen la e lingbi ti sara ye tongana Paul.

11. Ngbanga ti nyen la, na bango ni, David awoko? (Bâ foto ti couverture ni.)

¹¹ A bâ lani David tongana zo so awoko tongana a haka lo na Goliath, ngangu zo ti bira. Na ngoi so Goliath abâ David, lo “zere lo” ndali ti so lo kono lani mingi ahon David, lo yeke na aye ti sarango na bira so David ayeke na ni ape nga a leke lo ti sara bira nzoni mingi ahon David. Na bango ni, David awoko ndali ti so lo yeke mbeni maseka-koli, pëpe mbeni turugu so a leke lo nzoni ti sara bira. Me ti tâ tënë ni, David ayeke lani na ngangu. Lo zia bê ti lo na ndö ti Jéhovah, na Jéhovah amû na lo ngangu ti sö benda na ndö ti Goliath.—1 Sam. 17:41-45, 50.

12. Mbeni kpale nde wa la David adoit lani ti gbu ngangu na yâ ni?

¹² David adoit lani ti gbu ngangu na yâ ti mbeni kpale so alingbi ti sara si lo bâ so lo woko. David asara kua lani be-ta-zo na Saül, gbia ti Israël so Jéhovah asoro lo. Na tongo nda ni, Gbia Saül ane David. Me na pekoni, baba asara si bê asara Saül na terê ti David. Saül asara aye ti sioni na David, lo gi même ti fâ lo.—1 Sam. 18:6-9, 29; 19:9-11.

13. Nyen la David asara na ngoi so Gbia Saül asara ye na lo na lege ni ape?

¹³ Atâa so Gbia Saül asara ye na David na lege ni ape, David angbâ lani ti ne Saül so Jéhovah azia lo gbia (1 Sam. 24:6). Lo bi tënë pëpe na li ti Jéhovah ndali ti asioni ye so Saül asara. Me David azia bê ti lo na ndö ti Jéhovah ti mû na lo ngangu so lo bezoin ni ti gbu ngangu na yâ ti ngangu kpale so.—Ps. 18:1, kete li ti tënë ni.

14. Kpale wa la bazengele Paul atingbi na ni so akpa terê na ti David?

¹⁴ Bazengele Paul atingbi lani na mbeni kpale so akpa terê na ti David. Awato ti Paul ayeke lani na ngangu mingi ahon lo. Akota zo mingi ti ngoi ti lo ake lo. Fani mingi, ala sara si a pika lo nga a bi lo na da ti kanga. Tongana ti David,  azo so adoit lani ti duti akamarade ti lo asara aye ti sioni na lo. Même ambeni ita na yâ ti congrégation ti aChrétien akanga lege na lo (2 aCor. 12:11; aPhil. 3:18). Me Paul asö benda na ndö ti azo kue so akanga lege na lo. Na lege wa? Lo ngbâ lani ti fa tënë atâa akangango lege. Lo ngbâ lani be-ta-zo na aita ti lo même na angoi so ala zia vundu na bê ti lo. Na ndö ni kue, lo duti lani be-ta-zo na Nzapa juska na nda ti fini ti lo (2 Tim. 4:8). Lo wara lege ti sara aye so kue, pëpe ndali ti so lo yeke na ngangu mingi, me ndali ti so lo zia bê ti lo na ndö ti Jéhovah.

15. Nyen la e zia na gbele e ti si dä? E lingbi ti wara lege ti si dä tongana nyen?

¹⁵ Eskê amba ti mo ti ekole wala ti place ti kua wala afami ti mo so ayeke aTémoin ape ayeke zonga mo wala ayeke sara aye ti ngangu na mo? A si na mo awe so mbeni zo na yâ ti congrégation asara sioni na mo? Tongana a yeke tongaso, dabe ti mo na tapande ti David na Paul. Mo lingbi ti ngbâ ti “hon ndö ti sioni na lege ti ye ti nzoni.” (aRom. 12:21). Ye so mo zia na gbele mo ti si dä ayeke pëpe ti pika devant ti li ti mbeni zo na tênë alï na yâ ti li ti lo, tongana ti so David asara lani, me ti yôro atënë ti Nzapa na yâ ti li nga na bê ti azo so ayeke mä mo. Mo yeke wara lege ti si dä tongana mo sara kua na Bible ti kiri tënë na ahunda ti azo, mo ne azo so asara sioni na mo nga mo sara nzoni bê na ala nga mo sara nzoni na azo kue, même awato ti mo.—Mat. 5:44; 1 Pi. 3:15-17.

16-17. Nyen la Paul agirisa lâ oko ape?

¹⁶ Kozo si bazengele Paul aga mbeni disciple ti Christ, lo yeke lani mbeni maseka so ayeke zo ti sioni yanga so asara aye ti ngangu na adisciple ti Christ (Kus. 7:58; 1 Tim. 1:13). Jésus wani la akanga lege na Paul, so a hinga lo na iri ti Saul, so asara aye ti sioni mingi na congrégation ti aChrétien. Na yayu kâ, Jésus asara tënë na Paul na lo sara si lê ti lo avuko. Ti tene Paul akiri abâ ndo, lo doit ti gi mungo maboko ti azo so lo sara lani aye ti ngangu na ala. Paul asara terê ti lo kete lo yeda na mungo maboko ti Ananias, mbeni disciple, so asara si lo kiri lo bâ ndo.—Kus. 9:3-9, 17, 18.

¹⁷ Na pekoni, Paul aga mbeni membre ti congrégation ti aChrétien so a hinga lo mingi, me lo girisa lâ oko ape ye so Jésus afa na lo na ndö ti  lege ti guengo na Damas. Paul angbâ lani ti sara terê ti lo kete, nga na bê ti lo kue, lo yeda ti tene aita amû maboko na lo. Lo tene so ala yeke lani “awamungo maboko so akpengba” lo.—aCol. 4:10, 11, kete tënë na gbe ni.

18. Ngbanga ti nyen la peut-être e yeke yeda hio ape ti tene azo amû maboko na e?

¹⁸ Nyen la e lingbi ti manda na lege ti Paul? Na ngoi so e komanse ti sara bungbi na azo ti Jéhovah, peut-être a nzere lani na e mingi ti tene aita amû maboko na e, ndali ti so e hinga so e yeke aforoto na lege ti yingo nga so a ngbâ lani na e aye mingi ti manda (1 aCor. 3:1, 2). Kâ ti laso ayeke tongana nyen? Tongana e yeke sara na Jéhovah a sara angu mingi awe nga e kpengba awe, peut-être e yeke yeda hio ape ti tene mbeni ita amû maboko na e, mingi ni tongana ita ni aninga na yâ ti tâ tënë tongana e ape. Ye oko, fani mingi Jéhovah ayeke sara kua na aita ti e ti kpengba e (aRom. 1:11, 12). Tongana e ye ti wara ngangu so alondo na Jéhovah, a lingbi e hinga ni.

19. Ngbanga ti nyen la Paul awara lege lani ti sara akpengba kua mingi?

¹⁹ Paul asara ambeni kpengba kua na peko ti so lo ga Chrétien. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so lo manda so ndo so zo alondo dä, wala ngangu ti zo, wala mandango mbeti ti zo wala nginza ti zo ayeke kota ye ape. Tongana zo asara terê ti lo kete nga lo zia bê ti lo na ndö ti Jéhovah, lo lingbi ti sara anzoni ye mingi. Zia e kue e mû tapande ti Paul na lege so (1) e zia bê ti e na ndö ti Jéhovah, (2) e manda ye na lege ti azo so Bible asara tënë ti ala nga (3) e yeda ti tene amba ti e aChrétien amû maboko na e. Tongaso, atâa e bâ so e woko mingi, Jéhovah ayeke sara si e duti na ngangu.