NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 29
“Asani Ndalopwa, Penipo Ndipu Ndija ndi Nthazi”
“Chifukwa chaku Khristu ndikondwa asani ndilopwa, ndinyozeka, ndisoŵa vinthu vakukhumbika, nditombozgeka kweniso ndikumana ndi masuzgu.”—2 AKORI. 12:10.
SUMU 38 Chiuta Wakupaseningi Nthazi
VO TISAMBIRENGI MU NKHANI IYI *
1. Kumbi wakutumika Paulo wangukambanji?
WAKUTUMIKA Paulo wangukamba mwambula kuyeŵapu mani kuti nyengu zinyaki walopwanga. Iyu wangukamba kuti liŵavu laki ‘lamalanga’ mwakuti wasuzgikanga kuchita cho ntchamampha. Wangukamba so kuti ndi nyengu zosi cha po Yehova wamukanga mapempheru ngaki mwakukoliyana ndi mo iyu wakhumbiyanga. (2 Akori. 4:16; 12:7-9; Aro. 7:21-23) Paulo wangukamba so kuti ŵanthu akususka amuwonanga kuti ngwakulopwa. * Kweni iyu wajiwonanga kuti ngwakumaliyapu cha chifukwa cha vinthu viheni vo ŵanthu anyaki akambanga vakukwaskana ndi iyu, ndipuso chifukwa cha vo wanangisanga.—2 Akori. 10:10-12, 17, 18.
2. Mwakukoliyana ndi 2 Akorinto 12:9, 10, kumbi Paulo wangusambira fundu yakukhumbika ukongwa niyi?
2 Paulo wangusambira fundu yakukhumbika ukongwa yakuti, munthu wangaja ndi nthazi chinanga kuti ngwakulopwa. (Ŵerengani 2 Akorinto 12:9, 10.) Yehova wangukambiya Paulo kuti nthazi Yaki “yija yakufikapu mu kulopwa,” kung’anamuwa kuti Yehova wamupaskengi nthazi Paulo kuti zimuwovyi. Chakwamba tiyeni tikambiskani chifukwa cho titenere cha kukwiyiya asani arwani atitinyoza.
“NDIKONDWA ASANI . . . NDINYOZEKA”
3. Ntchifukwa wuli tikondwa chinanga kuti ŵanthu atitinyoza?
3 Palivi munthu yo wakondwa asani wanyozeka. Kweni asani arwani ŵidu atinena ndipu takwiya ukongwa ndi vo akamba, tingalopwa. (Nthanthi 24:10) Chinanga kuti vingaŵa viyo, kumbi tikhumbika kuchita wuli asani arwani ŵidu atitinyoza? Nge Paulo, ‘tingakondwa asani tinyozeka.’ (2 Akori. 12:10) Chifukwa wuli? Chifukwa asani ŵanthu atitinyoza ndipuso atitisuska ndikuti te akusambira aku Yesu. (1 Petu. 4:14) Yesu wangukamba kuti akusambira ŵaki azamutombozgeka. (Yoha. 15:18-20) Venivi ndivu vinguchitikiya Akhristu a mu nyengu ya akutumika. Kali ŵanthu wo ayendiyanga fundu za Agiriki awonanga kuti Akhristu mbanthu ambula kusambira kweniso akumaliyapu. Ayuda anyaki awonanga kuti Akhristu “ŵenga ambula kusambira ndipuso ambula kutchuka.” Ndipu anyaki mwa Akhristu wo aŵawonanga viyo, ndi Peturo kweniso Yohane. (Machi. 4:13) Ŵanthu anandi awonanga kuti Akhristu ŵenga akulopwa, chifukwa chakuti achitangaku cha ndali kweniso achitanga cha usilikali vo vachitiskanga kuti awonekengi kuti mbambula kuvikilirika. Ndipu ŵanthu aŵawonanga kuti mbakumaliyapu.
4. Kumbi Akhristu a mu nyengu ya akutumika anguchita wuli ndi vinthu viheni vo arwani ŵawu akambanga?
4 Kumbi Akhristu a mu nyengu ya akutumika anguleka kuteŵete Yehova chifukwa cha mo arwani ŵawu aŵawoniyanga? Awa. Mwakuyeruzgiyapu, wakutumika Peturo ndi Yohane awonanga kuti ndi mwaŵi ukulu kutombozgeka chifukwa cha kulondo Yesu kweniso kusambiza ŵanthu vakukwaskana ndi Yesu. (Machi. 4:18-21; 5:27-29, 40-42) Akusambira aku Yesu awonanga kuti palivi chifukwa chakuchitiya soni. Chinanga kuti ŵanthu aŵatumbikanga cha Akhristu a mu nyengu ya akutumika, kweni anguchita vinandi kuti awovyi ŵanthu kuphara vo arwani ŵawu anguchita. Mwakuyeruzgiyapu, mabuku nganandi nga mu Bayibolu ngo Akhristu ŵenaŵa angulemba, ngechekovya ŵanthu mamiliyoni nganandi. Ufumu wo apharazganga ulamuliya kuchanya, ndipu pambula kuswera yapa uyambengi kulamuliya ŵanthu wosi pacharu chapasi. (Mate. 24:14) Boma lanthazi la Aroma la mu nyengu yakali, lo latombozganga Akhristu likumala kali. Penipo Akhristu akugomezgeka wo atombozgekanga, sonu ndi mafumu kuchanya. Arwani ŵawu akufwa, ndipu asani angaziyuskika azamuwusika ndi Ufumu wo Akhristu apharazganga.—Chivu. 5:10.
5. Mwakukoliyana ndi Yohane 15:19, kumbi ntchifukwa wuli Akaboni aku Yehova ŵanthu atiŵapaska ulemu cha?
5 Mazuŵa nganu napu, Akaboni aku Yehova ŵanthu atiŵapaska ulemu cha ndipuso atiŵanyoza pakuti atiŵawona nge kuti alivi zeru kweniso mbakulopwa. Chifukwa wuli? Chifukwa tichita vinthu nge ŵanthu a mucharu ichi cha. Te akujiyuyuwa, akuzika kweniso akuvwiya. Kweni mazuŵa nganu, charu ichi chitanja ŵanthu akujikuzga ndipuso akugaruka. Fundu yinyaki njakuti tichitaku cha ndali kweniso usilikali. Tipambana ukongwa ndi ŵanthu anandi mucharu ichi. Mwaviyo atitiwona kuti te akumaliyapu.—Ŵerengani Yohane 15:19; Aro. 12:2.
6. Kumbi Yehova watovya ateŵeti ŵaki kuchitanji?
6 Chinanga kuti ŵanthu a mucharu ichi atitiwona kuti te akulopwa kweni Yehova watitigwiriskiya ntchitu kuchita vinthu vikulu. Iyu watovya ateŵeti ŵaki kuti afiski ntchitu yikulu yakupharazga yo yechendachitikepu pacharu chapasi. Ateŵeti aku Yehova afwatuliya ndi kugaŵa magazini pa charu chosi chapasi ndipuso agwiriskiya ntchitu Bayibolu kuwovya ŵanthu anandi kuti aje amampha. Yehova ndiyu wachitiska ndipu wagwiriskiya ntchitu gulu lo ŵanthu atiliwona kuti ndakulopwa. Nanga isi? Kumbi Yehova wangatiwovya kuja ndi nthazi? Asani ndi viyo, kumbi titenere kuchitanji kuti watiwovyi? Tiyeni tikambiskani vinthu vitatu vo tingasambira kwaku Paulo.
MUNGATHEMBANGA NTHAZI ZINU CHA
7. Kumbi tisambiranji kwaku Paulo?
7 Kwaku Paulo tisambiraku fundu yakuti: Tingathembanga nthazi zidu cha pamwenga lusu lidu pakuteŵete Yehova. Paulo wenga ndi vifukwa vinandi vakujikuzgiya. Iyu wangukuliya ku Tariso, tawuni yikulu ya chigaŵa cha Roma. Tariso yenga tawuni yakukhupuka kweniso yakutchuka pa nkhani ya masambiru. Paulo wenga wakusambira ukongwa ndipu wangusambizika ndi Gamaliyeli, mulongozgi wa Chiyuda yo waziŵikanga umampha. (Machi. 5:34; 22:3) Nyengu yinyaki, Paulo wenga wakukhumbika ukongwa pakati pa Ayuda. Iyu wangukamba kuti: “Ndachitanga umampha ukongwa muchisopa cha Chiyuda kuluska ŵanthu anandi a nthanga yangu.” (Aga. 1:13, 14; Machi. 26:4) Chinanga kuti venga viyo, Paulo wangujithemba cha.
Paulo wanguwona vinthu vo wenga navu pakwamba nge vinthu “vakunkhandu” pakuyeruzgiya ndi mwaŵi wo wenga nawu wakuja wakusambira waku Khristu (Wonani ndimi 8) *
8. Mwakukoliyana ndi Afilipi 3:8, kumbi Paulo waviwonanga wuli vinthu vo wanguleka, ndipu ntchifukwa wuli ‘wakondwanga asani walopwa’?
8 Paulo wanguleka vinthu vo vamuchitiskanga kuwoneka kuti ngwapachanya. Iyu wangwamba kuwona vinthu venivi nge “vakunkhandu” (Ŵerengani Afilipi 3:8.) Paulo wangukumana ndi masuzgu chifukwa chakuti wanguja wakusambira waku Khristu. Iyu wangutinkhika ndi ŵanthu amtundu waki. (Machi. 23:12-14) Ndipu wangupumika kweniso kumangika ndi Aroma wo ŵenga ŵanthu amtundu waki. (Machi. 16:19-24, 37) Paulo waziŵanga kuti wenga wambula kufikapu ndipu venga vakusuzga kuchita cho ntchamampha. (Aro. 7:21-25) Iyu wanguleka cha kulondo Khristu chifukwa chakuti wakumananga ndi masuzgu pamwenga chifukwa chakuti wenga wambula kufikapu. Kweni ‘wakondwanga asani walopwa.’ Chifukwa wuli? Chifukwa chakuti pa nyengu yeniyi wawonanga kuti Chiuta watimuwovya kuja ndi nthazi.—2 Akori. 4:7; 12:10.
9. Kumbi titenere kuviwona wuli vinthu vo vititichitiska kuti tiŵevi nthazi?
9 Asani tikhumba kuti Yehova watipaski nthazi zaki, titenere cha kuŵanaŵana kuti nthazi zidu, masambiru, ko tituliya pamwenga chuma, ndivu vakukhumbika ukongwa. Yehova watitiwona kuti te akuzirwa chifukwa cha venivi cha. Ndipu pa ateŵeti aku Chiuta anandi “pe anandi cha azeru mwakuliŵavu, mbanandi cha anthazi, ndipuso mbanandi cha akutuliya mu mabanja ngakuzirwa.” Mumalu mwaki, Yehova wasankha kugwiriskiya ntchitu “vinthu vakulopwa va mucharu.” (1 Akori. 1:26, 27) Mwaviyo asani yimwi mulivi vinthu vo vazumbulika kukwamba kwa ndimi iyi, mungateŵete mbwenu Yehova. Wenuwu ndi mwaŵi wakuti Yehova wakupaskiyeni nthazi. Mwakuyeruzgiyapu, asani mutopa ŵanthu wo asuska vo mugomezga, mupempherengi kwaku Yehova kuti wakuwovyeni kuja ndi chiganga kukamba vo mugomezga. (Aefe. 6:19, 20) Asani mutama ukongwa, mupempherengi kwaku Yehova kuti wakupaskeni nthazi zo zingakuwovyani kuti mulutirizgi kumuteŵete. Asani muwona kuti Yehova watikuwovyani, chivwanu chinu chikuwengi ndipu muŵengi ndi nthazi ukongwa.
MUSAMBIRENGI KU ŴANTHU WO AZUMBULIKA MU BAYIBOLU
10. Ntchifukwa wuli titenere kusambira va ateŵeti akugomezgeka, nge wo azumbulika pa Aheberi 11:32-34?
10 Paulo wayanjanga kusambira Malemba. Ndipu wangusambira vinthu vinandi kwa ateŵeti aku Chiuta akugomezgeka wo akulembeka mu Bayibolu. Wachilembe Akhristu Achiheberi, Paulo wanguŵapempha kuti aŵanaŵaniyengi va ateŵeti akugomezgeka a mu nyengu yakali. (Ŵerengani Aheberi 11:32-34.) Tiyeni tikambiskani vo vinguchitikiya Davidi, Fumu ya Ayisirayeli. Arwani ŵaki kweniso ŵanthu wo pakwamba ŵenga mabwezi ngaki alimbananga nayu. Po tikambiskana nkhani yaku Davidi tiwonengi kuti Paulo watenere kuti wanguja ndi nthazi chifukwa waŵanaŵaniyanga vo vinguchitikiya Davidi.
Chinanga kuti Davidi wenga mwana kweniso wawonekanga wambula nthazi, wanguchita mantha cha kupumana ndi Goliyati. Wanguthemba Chiuta chifukwa wanguziŵa kuti wamupaskengi nthazi zakuthereske Goliyati (Wonani ndimi 11)
11. Ntchifukwa wuli Davidi wawonekanga nge kuti walivi nthazi? (Wonani chithuzi cho che pachikonkhombi.)
11 Goliyati wawonanga kuti Davidi walivi nthazi. Iyu wati wawona Davidi, “wangumulereska mwakumudelera.” Kweniso Goliyati wenga chinkhara, wenga ndi vidya va nkhondu kweniso wayiziŵanga umampha nkhondu. Penipo Davidi wawonekanga nge kuti walivi nthazi chifukwa wenga munamana ndipu wayiziŵanga cha nkhondu. Kweni Davidi wenga ndi nthazi chifukwa wanguthemba Yehova. Ndipu Yehova wangumupaska nthazi kuti wathereski Goliyati.—1 Samu. 17:41-45, 50.
12. Kumbi Davidi wakhumbikanga kumalana ndi suzgu nili?
12 Davidi wakhumbikanga kumalana ndi suzgu linyaki lo latingi limuchitiskengi kujiwona kuti ngwakulopwa. Iyu wanguteŵete Sauli yo wangusankhika ndi Yehova kuti waje fumu ya Ayisirayeli. Pakwamba Fumu Sauli yamuyanjanga Davidi. Kweni pati pajumpha nyengu, Sauli wangwamba kuchitiya sanji Davidi chifukwa chakujikuzga. Sauli wangwamba kumuchitiya nkhaza Davidi mpaka kukhumba kumubaya.—1 Samu. 18:6-9, 29; 19:9-11.
13. Kumbi Davidi wanguchita wuli ndi vinthu viheni vo Fumu Sauli yamuchitiyanga?
13 Chinanga kuti Sauli wamuchitiyanga vinthu viheni, Davidi wangulutirizga kutumbika fumu yo yingusankhika ndi Yehova. (1 Samu. 24:6) Davidi wamumbanga mulandu cha Yehova chifukwa cha vinthu viheni vo Fumu Sauli yamuchitiyanga. Mumalu mwaki Davidi wanguthemba Yehova kuti wamupaski nthazi kuti wakunthiyepu mayeseru.—Sumu 18:1 ndi kamutu.
14. Kumbi Paulo wangukumana ndi masuzgu wuli ngo ngayanananga ndi ngaku Davidi?
14 Wakutumika Paulo wangukumana ndi masuzgu nge ngaku Davidi. Arwani aku Paulo ŵenga a nthazi ukongwa kuluska iyu. Alongozgi anandi a mu nyengu yaki amutinkhanga. Kanandi amupumanga kweniso kumuŵika mujeri. Nge mo venge ndi Davidi, Paulo nayu wangukumana ndi masuzgu kutuliya ku ŵanthu wo akhumbikanga kuja mabwezi ngaki. Ŵanthu anyaki mu mpingu amususkanga. (2 Akori. 12:11; Afi. 3:18) Kweni Paulo wanguŵathereska wosi wo alimbananga nayu. Kumbi wanguchita wuli venivi? Iyu wangulutirizga kupharazga chinanga kuti wasuskikanga. Wangulutirizga so kuja wakugomezgeka kwa abali ndi azichi chinanga kuti amunangiyanga. Kweni chakukhumbika ukongwa ntchakuti wanguleka cha kuteŵete Chiuta umoyu waki wosi. (2 Timo. 4:8) Paulo wangufiska kuchita venivi chifukwa chakuthemba nthazi zaki cha kweni chifukwa chakuthemba Yehova.
Muchitengi vinthu mwaulemu kweniso mwalisungu asani mukambiskana ndi ŵanthu wo asuska vo mugomezga (Wonani ndimi 15) *
15. Kumbi titenere kuchitanji asani ŵanthu atitisuska, nanga tingachita wuli venivi?
15 Kumbi muneneka pamwenga kutombozgeka ndi anyinu ku sukulu, ku ntchitu pamwenga ndi abali ŵinu wo Mbakaboni cha? Kumbi pe munthu munyaki mu mpingu yo wakukuchitiyanipu vinthu viheni? Asani ndi viyo, mukumbukengi vo vinguchitikiya Davidi ndi Paulo. Namwi mungafiska “kuthereska chiheni mwakuchita chamampha.” (Aro. 12:21) Asani ŵanthu atitisuska titiŵaponya mwa cha nge mo Davidi wanguchitiya pakubaya Goliyati. Mumalu mwaki tithereska chiheni mwakuŵawovya kuti aziŵi vo Mazu ngaku Chiuta ngakamba. Mungachita venivi asani muthemba Bayibolu kuti mumuki mafumbu ngawu ndipuso asani muchita vinthu mwaulemu kweniso mwalisungu ndi ŵanthu wo atikuchitiyani vinthu viheni. Mutenere so kuchitiya vamampha ŵanthu wosi kusazgapu arwani ŵinu.—Mate. 5:44; 1 Petu. 3:15-17.
MUNGAKANANGA CHA CHOVYU
16-17. Kumbi ndi vinthu wuli vo Paulo wanguluwa cha?
16 Paulo wechendaje wakusambira waku Khristu, wenga wankhaza chifukwa watombozganga akusambira aku Yesu. (Machi. 7:58; 1 Timo. 1:13) Yesu ndiyu wanguwovya Paulo yo waziŵikanga kuti Saulo kuti waleki kutombozga Akhristu. Yesu wangulongoro ndi Paulo ndipu wangumuchitiska kuti waleki kuwona. Kuti wayambi so kuwona, Yesu wangukambiya Paulo kuti waluti ku ŵanthu wo waŵatombozganga. Paulo wanguzomera kuwovyeka ndi Hananiya ndipu wangwamba so kuwona.—Machi. 9:3-9, 17, 18.
17 Pavuli paki Paulo wanguziŵika ukongwa mu mpingu kweni wanguluwa cha vo Yesu wangumuchitiya po walutanga ku Damasiko. Kutuliya pa nyengu yeniyi, Paulo wangulutirizga kuja wakujiyuyuwa ndipu wazomeranga asani abali ndi azichi atimuwovya. Iyu wangukamba kuti ‘amuwovyanga.’—Ako. 4:10, 11, mazu ngamumphata.
18. Ntchifukwa wuli nyengu zinyaki tingakana kuti anyidu atiwovyi?
18 Kumbi tisambiranji kwaku Paulo? Tati tayamba ŵaka kusambira uneneska, panyaki tazomeranga kuti abali atiwovyi chifukwa taziŵanga kuti pe vinandi vo tikhumbika kusambira. (1 Akori. 3:1, 2) Kumbi sonu tichita wuli? Asani tateŵete Yehova kwa nyengu yitali ndipu taziŵa vinandi, nyengu zinyaki tingazomera cha kuti abali atiwovyi, ukongwa asani yo wapenja kutiwovya wayamba sonu uneneska. Kweni kanandi Yehova wagwiriskiya ntchitu abali ndi azichi kuti atiwovyi. (Aro. 1:11, 12) Mwaviyo, asani tikhumba kuti Yehova watipaski nthazi, tizomerengi asani abali akhumba kutiwovya.
19. Ntchifukwa wuli Paulo wanguchita vinthu vinandi?
19 Paulo wanguchita vinthu vinandi wati waja Mkhristu. Chifukwa wuli? Chifukwa wanguziŵa kuti munthu wangachita vinandi pakuteŵete Yehova chifukwa cha nthazi zaki cha, masambiru, chuma pamwenga ko watuliya. Kweni wangachita vinandi asani ngwakujiyuyuwa ndipu wathemba Yehova. Mwaviyo, tosi tingayezga Paulo asani (1) tithemba Yehova, (2) tisambira ku ŵanthu wo azumbulika mu Bayibolu, ndipuso (3) asani tizomera kuti Akhristu anyidu atiwovyi. Ndipu Yehova watiwovyengi chinanga tingalopwa.
SUMU 71 Ndisi Gulu Lankhondu Laku Yehova
^ ndimi 5 Mu nkhani iyi tikambiskanengi vo tingasambira kwa wakutumika Paulo. Tiwonengi kuti asani te akujiyuyuwa Yehova watipaskengi nthazi kuti tikunthiyengepu pa nyengu yo ŵanthu atitisuska. Tiwonengi so mo Yehova watitipaskiya nthazi pa nyengu yo talopwa.
^ ndimi 1 VO MAZU NGANYAKI NGANG’ANAMUWA: Tingalopwa chifukwa chakuti te ambula kufipaku, te akavu, titama pamwenga chifukwa chakuti tikusambira ukongwa cha. Kweniso arwani widu angatinena ndipuso kutitombozga vo vingachitiska kuti tilopwi.
^ ndimi 57 VITHUZI: Wakutumika Paulo wanguleka vinthu vo wachitanga kali pa nyengu yo wenga Mfarisi wati waja wakusambira waku Khristu. Ndipu vinthu venivi vingaŵa mipukutu ya masambiru ngaku charu kweniso timabokosi takuja ndi malemba.
^ ndimi 61 VITHUZI: Mubali wachichizgika ndi ŵanthu wo wagwira nawu ntchitu kuti wachiti nawu phwandu lakukumbukiya zuŵa lakuwiya.
