1. Niinzi nchaakazumina mwaapostolo Pawulu?

MWAAPOSTOLO Pawulu wakazumina kuti chimwi chiindi wakali kumana manguzu akuti mubili wakwe wakali ‘kuyaabunyonyooka.’ Alubo wakazumina kuti kwakali kumukataazya kuchita zili kabotu akuti Jehova taakali kusandula nkombyo zyakwe mbuli mbaakali kuyeeyela. (2 Kor. 4:16; 12:7-9; Rom. 7:21-23) Kuyungizya waawo, wakazumina kuti basikumukazya bakalizi kuti taakalikwe manguzu pe. * Nikuba boobo takwe naakazumizya kuti zintu zibi zyakali kwaambuulwa abamwi akutamanina kwakwe kupe kuti abonaanga tagwasyi pe.—2 Kor. 10:10-12, 17, 18.

2. Kweendelana alugwalo lwa 2 Bakorinto 12:9, 10, nchiiyoonzi chiyandikana Pawulu nchaakayiya?

² Pawulu wakayiya chiiyo chiyandikana chakuti muntu ulakonzya kuba amanguzu chiindi nalimvwa kuti takwe manguzu. (Bala 2 Bakorinto 12:9, 10.) Jehova wakabuzya Pawulu kuti nguzu zyakwe “zilalondolwa mukubula nguzu” kwakwe, chaamba kuti Jehova wakapa Pawulu nguzu nzyaakali kuyanda. Atusaangune kulanga-langa kuti nkamboonzi nituteelede kukataazikana kuti basikutukazya batutukila.

3. Nkamboonzi nitweelede kubotelwa nitutukilwa?

³ Takwe muntu uuyanda kutukilwa pe. Nkinkaako kuti basinkondoma batutukila mpawo twabikkila maanu kuzintu  nzibaamba tulakonzya kumana manguzu. (Tus. 24:10) Tweelede kuchita biyeni kuti basinkondoma batutukila? Mbuli Pawulu tweelede ‘kubotelwa . . . nitutukilwa.’ (2 Kor. 12:10) Nkamboonzi? Nkaambo kutukilwa akukazigwa nchitondeezyo chakuti tuli basikwiiya baJesu bakasimpe. (1 Pet. 4:14) Jesu wakaamba kuti batobeli bakwe bakali kuyoopenzegwa. (Joh. 15:18-20) Eezi zyakabachitikila maKristu bamumwaanda wakusaanguna. Muchiindi eecho, bantu bakali kutobela ziyanza zyamaGrikki bakali kubona maKristu mbuli bantu batayiide abatagwasyi. Alubo maJuda bakali kubona maKristu mbuli bantu ‘batayiide akuti bakali bantu-bantu buyo’ mbuli mwaapostolo Petro aJohane. (Mil. 4:13) Alubo bamwi bantu bakali kubona maKristu mbuli bantu batakwe manguzu abatakwabilidwe akaambo kakuti teebakali kuliswaanizya pe muli zyapolitikisi amuli zyankondo.

4. MaKristu bakusaanguna bakachita biyeni chiindi nibakali kulangilwaansi abasinkondonyina?

⁴ MaKristu bakusaanguna bakazumizya kuti kulangilwaansi abasinkondonyina kubalesye kubelekela Jehova na? Peepe. Mwaapostolo Petro aJohane bakabona kuti nchilongezyo kupenzegwa akaambo kakutobela Jesu akukambawuka makani mabotu. (Mil. 4:18-21; 5:27-29, 40-42) Basikwiiya baJesu teebakeelede kuba abweeme pe. Nkaambo maKristu bakusaanguna bakali kulibombya bakachita zintu zyiingi zibotu zyakagwasya bantu kwiinda zyakachitwa abasinkondonyina. Muchikozyano, mabbuku aali muBbayibbele akalembwa abamwi bamaKristu aaba achizumanana kugwasya akupa kuti mamiliyoni abantu babe abulangilizi. Bwaami mbubakali kwaambilizya lino buli kweendelezya kujulu alubo muchiindi chifwiifwi chilikunembo buzooyendelezya nyika yoonse. (Mt. 24:14) Kusiyana amaKristu aaba bweendelezi bwakali kupenzya maKristu bwakaloba. Pesi basikwiiya aaba balikweendelezya kujulu. Basinkondonyina bakafwa alubo kuti bazoojana mweenya wakubusigwa bazooyendelezegwa aBwaami bwakali kwaambilizigwa amaKristu mbibakali kuzonda.—Ciy. 5:10.

5. Kweendelana alugwalo lwa Johane 15:19, nkamboonzi bakombi baJehova nibalangilwaansi?

⁵ Mbutuli bakombi baJehova, mazubaano bantu batulangilaansi alubo balatuseka nkaambo bayeeya kuti tatuyiide akuti tatugwasyi pe. Nkamboonzi? Nkaambo tatuchiti zintu zichitwa abantu bali munyika eeyi. Tuleezya kuba bantu balibombya, basyomeka abaswiilila. Pesi bantu bali munyika balumbayizya bantu balisumpula abapapila. Kuyungizya waawo, tatuliswaanizyi pe muli zyapolitikisi amuli zyankondo. Tulisiyene abantu bali munyika, eezi zipa kuti bantu batulangilaansi.—Bala Johane 15:19; Rom. 12:2.

6. Jehova ulikubelesya bakombi bakwe kuti bachiteenzi? 

⁶ Nikuba kuti bantu bali munyika babonaanga tatugwasyi pe, Jehova ulikuchita zintu zipati kabelesya ndiswe. Ulikupa kuti tuchite mulimu wakukambawuka munzila iigambya loko. Mazubaano, bakombi bakwe balikusandulula akupupulula mabbuku miingi loko alubo balikubelesya Bbayibbele kuti bagwasye mamiliyoni aabantu kuti bachinche buumi bwabo. Bulemu boonse buya kuli Jehova nkaambo nguwe uupa kuti mulimu ooyu uzwidilile kabelesya bantu balangilwaansi. Pesi kutegwani kuli umwi awumwi wesu? Jehova ulakonzya na kutugwasya kuti tube amanguzu? Kuti kakonzya, tweelede kuchitaanzi kuti atugwasye? Atulange-lange zintu zitatu nzitukonzya kwiiya muchikozyano chamwaapostolo Pawulu.

7. Nchiiyoonzi nchitujana muchikozyano chaPawulu?

⁷ Chiiyo nchitujana muchikozyano chaPawulu nchakuti: Tatweelede kusyoma manguzu aluzibo lwesu chiindi nitubelekela Jehova. Kweendelana amaboneno aabantu, Pawulu wakeelede kulisumpula akusyoma manguzu aakwe. Wakakomenena kuTaso, dolopo pati lyakuKkilikkiya yakali mubweendelezi bwaRoma. KuTaso nkuko kwakali yunivesiti iidumide kapati. Pawulu wakaliyiide, wakayiisigwa awumwi muJuda wakali kulemekwa kapati uutegwa Gamaliyeli. (Mil. 5:34; 22:3) Alubo aali chimwi chiindi Pawulu wakali dumide muchisi chamaJuda. Wakati: “Ndakali kuyaambele kapati mubukombi bwaba Juda kwiinda bamusela wangu banji mumusyobo wangu.” (Gal. 1:13, 14; Mil. 26:4) Pesi Pawulu takwe naakasyoma manguzu aakwe.

8. Kweendelana alugwalo lwa Bafilipi 3:8, makani aamunsi, Pawulu wakali kuzibona biyeni zintu nzyaakasiya, alubo nkamboonzi ‘naakabotelwa chiindi naakatalikwe nguzu’?

⁸ Pawulu wakasiya zintu zyakali kupa kuti abe ampuwo munyika. Pawulu wakabona zintu eezi mbuli “mulwi buyo watombe.” (Bala Bafilipi 3:8, makani aamunsi.) Pawulu wakaswaanana abuyumu-yumu akaambo kakuba mutobeli waKristu. Bantu bakulimbabo bakali kumuzonda. (Mil. 23:12-14) Alubo wakawumwa akubikkwa mujele abantu bakulimbabo maRoma. (Mil. 16:19-24, 37) Kuyungizya waawo, Pawulu wakabona kuti wakali achibi akuti kwakali kumuyumina kuchita zintu zilikabotu. (Rom. 7:21-25) Pesi taakazumizya kutamaninina kwakwe akukazigwa kuti kumulesye kutobela Jesu, wakali ‘kubotelwa naakatalikwe nguzu.’ Nkamboonzi? Nkaambo chiindi naakatalikwe nguzu mpawo mpaakali kubona nguzu zyaJehova kazibeleka mulinguwe.—2 Kor. 4:7; 12:10.

9. Tweelede kuzibona biyeni zintu zikonzya kutumana manguzu?

⁹ Kuti katuyanda kugwasigwa aJehova tatweelede kuyeeya kuti manguzu ngitulaawo, lwiiyo, mbutwakakomezegwa abunoti nzizyo zipa kuti tuyandikane kuli nguwe. Eezi teenzizyo  zipa kuti Jehova atuyande. Kuti twalanga bakombi baJehova “tabali banji babonwa kuti mbasongo mumeso aabantu, tabali banji basinguzu, tabali banji bana babami.” Pesi Jehova wakasala kubelesya “zintu zyamunyika ziboneka kuti zinyina nguzu.” (1 Kor. 1:26, 27) Utazumizyi kubula zintu zyaambwa kumatalikilo aafuka eeli kuti kukukachizye kubelekela Jehova. Pesi kubula zintu eezi kweelede kupa kuti ubone kuti Jehova ulakugwasya kwiinda mukukupa manguzu. Muchikozyano, kuti wayoowa akaambo kakuti ulikukazigwa, komba kuli Jehova ukumbile kuti akupe chibindi chakupandulula nzusyoma. (Ef. 6:19, 20) Kuti kulaabulwazi butasilikiki naakuti limwi penzi komba kuli Jehova kuti akupe manguzu aakuti uukkale kuchita zyiingi mumulimu wakwe. Kubona Jehova mbaakugwasya kuyoosimya lusyomo lwako akupa kuti ube amanguzu.

10. Nkamboonzi nitweelede kwiiya atala abakombi baLeza basyomeka kuswaanizya baambidwe muli Bahebrayo 11:32-34?

¹⁰ Pawulu wakali musungu kukubala Magwalo. Wakayiya zyiingi muJwi lyaLeza kuswaanizya zikozyano zyabantu basyomeka balembedwe muBbayibbele. Chiindi naakali kulembela maHebbrayo wakabasungwaazya kuti bayeeyesesye zikozyano zyabakombi baJehova bachiindi bakali kusyomeka. (Bala Bahebrayo 11:32-34.) Atulange-lange chikozyano chaMwaami Davida. Davida wakali kukazigwa abasinkondonyina kuswaanizya abamumpuli yakwe abeenzinyina. Twanoolanga-langa chikozyano chaDavida, tulabona kuti kuyeeyesesya atala anchicho kwakamusimya biyeni Pawulu akuti nga tulamutobelezya biyeni Pawulu.

11. Nkamboonzi Davida naakali kubonekaanga tasimide pe? (Langa chifanikisyo chili achivumbyo.)

¹¹ Goliyati wakali kubona Davida mbuli muntu uutasimide pe kuti kamukozyanisya anguwe. Chiindi Goliyati naakabona Davida “wakamusampaula akumunyansya.” Goliyati wakali mupati loko, kali azilwanisyo alubo wakali yiide kulwana nkondo. Pesi Davida wakali mulombe uutakwe luzibo atala azyankondo alubo wakali kubonekaanga taakalibambilide pe kulwana nkondo. Pesi Davida wakali amanguzu. Wakali kusyoma Jehova alubo Jehova wakamupa manguzu aakuti ajeye Goliyati.—1 Sam. 17:41-45, 50.

12. Mbuyumu-yumuunzi bumwi Davida mbaakaswaana?

¹² Davida wakaswaanana abumwi buyumu-yumu bwakapa kuti amane manguzu akuti alimvwe katagwasyi pe. Davida wakali kubelekela Mwaami Sawulu wakasalidwe aJehova kuti abe mwaami wamaIsrayeli. Kumasaangunino Mwaami Sawulu wakali kumulemeka Davida. Mukuya kwachiindi, kulisumpula kwakapa kuti Sawulu achitile Davida bbivwe. Sawulu wakatalika kuzonda Davida zyakuti wakeezya kumujeya.—1 Sam. 18:6-9, 29; 19:9-11.

13. Davida wakachita biyeni chiindi naakatali kujatwa kabotu aMwaami Sawulu?

¹³ Nikuba kuti taakali kujatwa kabotu aMwaami Sawulu, Davida wakazumanana kulemeka Sawulu mbuli mwaami wakasalidwe aJehova. (1 Sam. 24:6) Alubo taakwe naakapa Jehova mulandu akaambo kazintu zibi zyakali kuchitwa aSawulu. Pesi Davida wakasyoma Jehova kuti amupe manguzu aakuti alisimye mubuyumu-yumu mbwaakali kuswaana.—Int. 18:1, ntalisyo.

14. Mbuyumu-yumuunzi mbwakaswaana Pawulu bufenene abwakaswaanwa aDavida?

¹⁴ Mwaapostolo Pawulu wakali muchiimo chikozyenie achaDavida. Basinkondonyina baPawulu bakali amanguzu kwiinda nguwe.  Beendelezi biingi bamuchiindi chakwe bakali kumuzonda. Kwaziindi zyiingi bakalayilila kuti awumwe akuti abikkwe mujele. Mbuli Davida, Pawulu wakali kujatwa bubi abeenzinyina. Nikuba bamwi maKristu bakali kumukazya. (2 Kor. 12:11; Flp. 3:18) Pesi Pawulu wakabazunda boonse basinkondonyina. Wakabazunda biyeni? Wakazumanana kukambawuka nikuba kuti wakali kukazigwa. Wakayinkilila kunembo kasyoma bakombinyina nikuba kuti chimwi chiindi bakali kuchita zintu nzyaakatali kulangilila. Kuyungizya waawo, wakasyomeka kuli Jehova kwabuumi bwakwe boonse. (2 Tim. 4:8) Wakazunda buyumu-yumu mbwaakali kuswaana kutali akaambo kakuti wakali amanguzu pesi akaambo kakuti wakasyoma muli Jehova.

15. Ngaali makanze ngituli aawo alubo nga tulaazuzikizya biyeni?

¹⁵ Ulikutukilwa na naakuti kupenzegwa abasichikolonyokwe, mbubelekaabo naakuti ababbululu bako batali Bakamboni? Kuli nwaakali wajatwa munzila iitali kabotu na awumwi muntu mumbungano? Kuti kakuli boobo, yeeya chikozyano chaDavida achaPawulu. Ulakonzya “kuzunda bubi kwiinda mukucita zibotu.” (Rom. 12:21) Makanze eesu tali aakulwana aabantu mbuli Davida wakajeya Goliyati pesi ngakuzunda bubi kwiinda mukugwasya bantu kuti bayiye atala aJehova. Tulakonzya kuzuzikizya makanze aayo kwiinda mukubelesya Bbayibbele chiindi nitusandula mibuzyo yabantu, kubalemeka akubajata kabotu bantu bakatatujata kabotu akubachitila zibotu bantu boonse kuswaanizya abatuzonda.—Mt. 5:44; 1 Pet. 3:15-17.

16-17. Niinzi Pawulu nchaakataluba?

¹⁶ Katanaba muKristu, mwaapostolo Pawulu taakali kulemeka pe alubo wakali kupenzya maKristu. (Mil. 7:58; 1 Tim. 1:13) Jesu wakalesya Pawulu kuti atapenzyi maKristu, aachiindi eecho Pawulu wakazibidwe kuti nguSawulu. Jesu wakaambuula aPawulu kali kujulu alubo wakapa kuti abe moofu. Kuti abone lubo, Pawulu wakeelede kugwasigwa awumwi wabantu mbaakali kupenzya.  Pawulu wakatondeezya kulibombya kwiinda mukuzumina kuti sikwiiya uutegwa Ananiya amugwasye kuti abone lubo.—Mil. 9:3-9, 17, 18.

¹⁷ Mukuya kwachiindi, Pawulu wakazooba muKristu uuzibinkene loko pesi taakachiluba pe chiiyo Jesu nchaakamuyiisya munzila kaya kuDamasikko. Pawulu wakakkala kalibombya alubo wakali kuzumina kugwasigwa abakombinyina. Wakazumina kuti bakali ‘kumuyumya-yumya.’—Kol. 4:10, 11, makani aamunsi.

18. Niinzi chikonzya kupa kuti kutuyumine kuzumina kugwasigwa abamwi?

¹⁸ Chikozyano chaPawulu chituyiisyaanzi? Kulakonzeka kuti nitwakasaanguna kuliswaanizya abakombi baJehova twakali kuzumina kugwasigwa abantu akaambo kakuti twakali anyota yakasimpe alubo twakali kuyanda kwiiya zyiingi. (1 Kor. 3:1, 2) Ani lino ke? Kuti twaba aluzibo akaambo kakuti twaba achiindi chilamfu katuli mukasimpe kulakonzya kutuyumina kuzumina kugwasigwa abamwi kapati kuti kabatanaba achiindi chilamfu kabali mukasimpe kwiinda ndiswe. Nikuba boobo, tweelede kuziba kuti Jehova ubelesya bakwesu abachizi kuti batusimye. (Rom. 1:11, 12) Kuti katuyanda kugwasigwa aJehova tweelede kuzumina kugwasigwa abakwesu abachizi.

19. Niinzi chakapa kuti Pawulu azwidilile?

¹⁹ Pawulu wakachita zintu zyiingi zigambya naakaba muKristu. Nkamboonzi? Nkaambo wakayiya kuti kulibombya akusyoma Jehova nzizyo zipa kuti muntu azwidilile kutali manguzu, lwiiyo, bunoti ambaakakomezegwa. Toonse atutobelezye Pawulu kwiinda (1) mukusyoma Jehova, (2) kwiiya kuzwa muzikozyano zili muBbayibbele (3) akuzumina kugwasigwa abamwi. Kuti twachita oobo, ziyoopa kuti Jehova atupe manguzu chiindi nitulimvwa katutakwe manguzu.