1. Zvini lezvi Pawule a nga zvi tiva hi yena wutsumbu?

Mupostoli Pawule i wa zvi tiva lezvaku ka zvikhati zvin’wani i wa mbhela ntamu. I wulile lezvaku a miri wakwe wu wa ‘hlakele’, niku zvi wa mu karatela ku maha zva kululama. I tlhelile aku Jehovha a nga hlamulangi a mikhongelo yakwe hi ndlela leyi a nga yi rindzele. (2 Kor. 4:16; 12:7-9; Rom. 7:21-23) Pawule i wa zvi tiva kambe lezvaku a valala vakwe va wa mu wonisa ku khwatsi a nga na ntamu. * Kanilezvi a nga tsikangi mawonela ya hava ya van’wani ni gome gakwe zvi mu maha a tizwa na a nga hi wa nchumu. — 2 Kor. 10:10-12, 17, 18.

2. Hi kuya hi 2 Va Le Korinte 12:9, 10, i mhaka muni ya lisima leyi Pawule a yi gondzileko?

² Pawule i gondzile a mhaka ya lisima nguvhu, ya lezvaku a munhu a nga tiya hambu loku a tizwa na a rerekile. (Lera 2 Va Le Korinte 12:9, 10.) Jehovha i byelile Pawule lezvaku a ntamu Wakwe wu “maha wa hombe nguvhu a cikhati leci wena u rerekileko” zvi wulako ku Jehovha i wa ta nyika Pawule a ntamu lowu a nga wu lava kasi a tiya. A ku sangula a hi woneni ku hikuyini hi nga faneliko ku swireka loku a valala va hina va hi rukatela.

3. Hikuyini hi nga xalalako loku hi rukatelwa?

³ A nga kona a zvi lavako ku rukatelwa. Hambulezvo, loku a valala va hina va hi rukatela hi tlhela hi veka kupima ka lezvi va wulako, hi nga tshuka hi rereka. (Mav. 24:10) Makunu hi fanele ku zvi wonisa kuyini a zviruko lezvo? A kufana na Pawule, hi nga ‘xalala loku hi rukatelwa’. (2 Kor. 12:10) Hikuyini? Hi ku loku a vanhu va hi rukatela kutani va hi venga zvi komba lezvaku hi vapizani va Jesu. (1 Ped. 4:14) Jesu i wulile lezvaku a valandzeli vakwe va ta xanisiwa. (Joh. 15:18-20) Lezvo zvi humelele ka maKristu ya zana ga malembe go sangula. Masikwini lawo, lava va nga kucetelwa hi mikhuwo ya ciGreki va wa wona maKristu kota vanhu vo kala wutlhari ni ntamu. Cikari ka vaJudha, a maKristu ma wa woniwa kota vanhu vo kala va nga ‘gondzangi ni va nyalidede’, a ku fana ni lezvi mupostoli Pedro na Johani va nga wonisiwa zvona. (Miti. 4:13) A maKristu ma wa ku khwatsi a ma na ntamu hakuva ma wa nga ti ngheniseli ka politika kutani wusochweni niku ma wa nga woniwi kota vanhu.

4. Zvini lezvi a maKristu yo sangula ma nga maha a cikhati leci a vanhu va nga wulawula kubiha hi wona?

⁴ Xana a maKristu lawo yo sangula ma tsikile a mawonela ya hava ya valala vabye ma va tsikisa ku maha ntiro wabye? Ahihi. Hi cikombiso, mupostoli Pedro na Johani va wa zvi wona kota wudzundzo a ku xanisiwa hi kota ya ku landzela Jesu ni ku gondzisa tigondzo takwe. (Miti. 4:18-21; 5:27-29, 40-42) A valandzeli va Jesu va wa nga hi na cigelo ca kutizwa tingana. Hambu lezvi a vanhu va lomu cipandzeni cabye va nga kala va nga va kombisi cichavo, a maKristu lawo yo ti koramisa ma mahile zvilo zvo tala kasi ku vhuna vanhu zva ku hundza lezvi zvi mahilweko hi valala vabye. Hi cikombiso, a mabhuku yo kari ya Bhibhiliya ma tsalilweko hi maKristu lawo ma ha simama ku vhuna vanhu vo tala ma tlhela ma va nyika kutsumba. A Mufumo lowu va nga chumayela xungetano hi wona zvezvi wa fuma le tilweni niku na ku nga hi kale wu ta fumela misava. (Mat. 24:14) Kanilezvi a mufumo wa Roma lowu wu nga xanisa maKristu wu na ni malembe na wu nga ha hi kona. Wutshan’wini ga lezvo, a maKristu lawo yo tsumbeka zvezvi tihosi le tilweni. Kanilezvi a valala vabye va file. Loku ku hi lezvaku va ta vhuxiwa, va ta fumelwa hi Mufumo lowu wu nga chumayelwa hi maKristu lawa vona va nga ma nyenya ni kondzo.— Kuv. 5:10.

5. Hi kuya hi Johani 15:19, hikuyini a vanhu va Jehovha va chepetiwako?

⁵ Kota vanhu va Jehovha, ka zvikhati zvin’wani ha tshuka hi chepetiwa ni ku tseketselwa vaku a hi na wutlhari ni ntamu. Hikuyini? Hiku a hi vhumeli a mahanyela ya vanhu lava va hi randzeleko. Hina hi ti karatela kuva vo ti koramisa, vo rula, ni vo ingisa. Kanilezvi a vanhu nyamutlha va dzundza lava va matshandza, va tihanyi ni vo kala ku ingisa. A cin’wani kambe a hi ti nghenisele ka politika ne a hi mahi masochwa ya ni gihi tiko. Hi hambene ni vanhu va tiko hikwalaho va hi wonela hasi ku hundza van’wani. — Lera Johani 15:19; Rom. 12:2.

6. I ntiro muni wa hombe lowu Jehovha a wu mahako hi ku tirisa a vanhu vakwe?

⁶ Hambu lezvi a vanhu va tiko va alakanyako lezvaku a hi na ntamu, Jehovha i tirisa hina kasi ku maha zvilo zva hombe. I hi tirisa kasi ku maha ntiro wa hombe nguvhu wa kuchumayela waku cima wu wa nga se tshuka wu maheka. A Vakustumunyu va Jehovha nyamutlha va hundzulusela mabhuku yo tala nguvhu va tlhela va ma nyikela misaveni yontlhe. Va tirisa a Bhibhiliya kasi ku vhuna vanhu va talela ga cima lezvaku va chukwatisa a wutomi gabye. A wudzundzo gontlhe ga ntiro lowu giya ka Jehovha, loyi a tirisako vanhu vo khwatsi a va na ntamu kasi ku maha mitiro ya hombe. Kanilezvi zvini lezvi Jehovha a mahako hi mun’we ni mun’wani wa  hina? Jehovha wa hi nyika ntamu? Loku zvi hi lezvo, zvini hi nga mahako kasi hi kuma a ntamu lowo? A hi wonene a zvilo zvinharu hi nga zvi gondzako ka cikombiso ca mupostoli Pawule.

7. Zvini hi zvi gondzako ka cikombiso ca mupostoli Pawule?

⁷ A cin’we ca zvilo hi zvi gondzako ka cikombiso ca mupostoli Pawule hi leci: Loku hi tirela Jehovha hi nga tsumbi ntamu wa hina venyi kutani wutlhari ga hina. Hi kuya hi mawonela ya vanhu Pawule i wa hi ni cigelo ca ku tizwa matshandza ni ku ti tsumba. I wa kulele le Tarsusi, a tsindza ga provhinsia ya Roma. A Tarsusi gi wa hi dhoropa ga hombe gi nga hi ni tiunivhersidhadhe ta nduma. Pawule i wa gondzile nguvhu— i wa gondzisilwe hi Gamaliyeli, a mun’we wa varangeli va vaJudha a nga kombiwa nguvhu cichavo cikhatini leco. (Mit. 5:34; 22:3) Ka cikhati co kari Pawule i wa hi munhu wa lisima nguvhu cikari ka vaJudha. I wulile lezvi: “Ndzi wa pala votala va tanga ya mina hi ku tiva a tigondzo ta ciJudha tikweni ga hina.” (Gal. 1:13, 14; Miti. 26:4) Kanilezvi Pawule i wa nga ti tsumbi.

8. Hi kuya hi Va Le Filipi 3:8, Pawule i wa zvi wonisa kuyini a zvilo lezvi a nga zvi tsikile niku hikuyini a nga ‘xalala loku a rerekile’?

⁸ Pawule i tsakile nguvhu hi ku tsika zvontlhe zvi nga mu maha ava wa lisima hi kuya hi mawonela ya tiko. Hi lisine, i no pola lezvaku a zvilo lezvo zvi wa hi “nhulu ya chaka”. (Lera Va Le Filipi 3:8.) Pawule i kumene ni tixanisa to tala hi kota ta kuva mupizani wa Kristu. I wa vengiwa hi vanhu va tiko gakwe. (Miti. 23:12-14) I bilwe a tlhele a vhalelwa hi vaRoma-kuloni. (Miti. 16:19-24, 37) A ku hundza lezvo, Pawule i wa xaniseka hi kota ya kungambheleli ka yena n’winyi. (Rom. 7:21-25) Kanilezvi a nga tsikangi ku landzela Kristu hi kota ya lezvi a nga kumana ni zvikarato, i wa ‘xalala loku a rerekile’. Hikuyini? Hi ku loku a rerekile i wa wu wona ntamu wa Nungungulu na wu mu vhuna wutomini gakwe. — 2 Kor. 4:7; 12:10.

9. Hi fanele ku zvi wonisa kuyini a zvilo lezvi zvi hi mahako hiku khwatsi a hi na ntamu?

⁹ Loku hi lava ku Jehovha a hi nyika ntamu, a hi faneli ku alakanya lezvaku a lihanyo li nene, ni gondziselelo ya hina, ni mudhawuko wa hina, kutani titshomba ta hina, hi zvona zvi kombako lisima leli hi nga nalo. A zvilo lezvi a hi zvona zvi hi mahako hi tirisiwa hi Jehovha. Hi lisine, a  hi vanhu vo tala va Nungungulu va “tlharihileko hi ka nyama, ne votala va ntamu, ne hambu votala vo ganya”. Kanilezvi Jehovha i hlawula ku tirisa “lava va nge khwatsi a va na ntamu kuwoneni ka tiko”. (1 Kor. 1:26, 27) Hikwalaho loku u nga hi na zvilo lezvi zvi kumbukilweko laha kusanguleni ka ndzimana, u nga zvi woni kota cigelo ca ku tsika ku tirela Jehovha. Kanilezvi, zvi woni kota lungelo ga ku wona a ntamu wa Jehovha na wu tira hehla ka wena. Hi cikombiso, loku u chava hi kota ya lava va zamako ku ku maha u kanakanela lezvi u zvi kholwako, khongela ka Jehovha kasi a ku nyika a kutiya-hlanha a cikhati leci u wulawulako hi kukholwa ka wena. (Efe. 6:19, 20) Loku u hi ni wubabyi ga hombe, kombela Jehovha lezvaku a ku nyika ntamu kasi u simama u khomekile ntirweni wakwe hi laha u zvi kotako hi kona. Khati ni khati u wonako lezvi Jehovha a ku vhunisako zvona, a kukholwa ka wena ku ta kula u tlhela uva ni ntamu.

10. Hikuyini hi faneleko ku gondza a zvikombiso zva malandza yo tsumbeka ya lomu ka Bhibhiliya, zvo kota lezvi zvi kumbukiwako ka Mahebheru 11:32-34?

¹⁰ Pawule i wa hi mugondzi wa hombe wa Mitsalo. I gondzile timhaka to tala a tlhela a gondza ka zvikombiso zva malandza yo tsumbeka ya Jehovha, lawa a matimu yabye ma tsalilweko ka Bhibhiliya. A cikhati a nga tsalela a maKristu ya Mahebheru, Pawule i va kombelile lezvaku va ehleketa hi malandza yo tsumbeka ya Jehovha ya cikhatini ca kale. (Lera Mahebheru 11:32-34.) A cin’we ca zvikombiso lezvo hi Hosi Dhavhidha. Dhavhidha i xanisilwe hi valala vakwe ni vanhu vo kari va nga tshukile vava vanghana vakwe. A cikhati hi bhulako hi cikombiso ca Dhavhidha, hi ta wona lezvaku leci ci tiyisileko Pawule kuzvilava ku vile ku ehleketa hi cikombiso ca Dhavhidha, hi tlhela hi wona lezvi hi nga mu pimanyisisako zvona Pawule.

11. Hikuyini Dhavhidha a nga wonekisa ku khwatsi a nga na ntamu? (Wona mufota wa kapa.)

¹¹ Goliyate, a nhenha ya hombe, i wa wona Dhavhidha na nga hi na ntamu. A cikhati leci Goliyate a nga wona Dhavhidha i no mu “kanyisa”. Goliyate i wa hi wa hombe nguvhu, na a hlomile khwatsi matlhari, niku i wa gondzisilwe khwatsi kulwa. Kanilezvi, Dhavhidha i wa ha hi jaha go kala wutlhari ga kulwa na a ku khwatsi a nga na matlhari. Hambulezvo, Dhavhidha i cicile lezvi zvi nga wonekisa ku khwatsi a zvi na ntamu zviva ni ntamu. I no tsumba ntamu wa Jehovha ni ku Jehovha i no mu nyika ntamu wa ku hlula Goliyate. — 1 Sam. 17:41-45, 50.

12. Hi cihi cin’wani cikarato leci Dhavhidha a nga kumana naco?

¹² Dhavhidha i kumeni ni cin’wani cikarato ci nga mu maha a ti zwisa ku khwatsi a nga na ntamu. I wa tirele Sawule hi ku tsumbeka, loyi a nga totilwe hi Jehovha kasi ava hosi ya ka Izrayeli. Kusanguleni Hosi Sawule i wa mu kombisa cichavo Dhavhidha. Kanilezvi hi ndzhako ka cikhati, a matshandza ma no maha Sawule ava ni ciluse hi Dhavhidha. Sawule i wa mu khoma hi ndlela ya hava Dhavhidha a tlhela a zama ku mu daya. — 1 Sam. 18:6-9, 29; 19:9-11.

13. Zvini lezvi Dhavhidha a nga maha a cikhati a nga khomiwa hi ndlela ya hava hi Hosi Sawule?

¹³ Hambu lezvi Dhavhidha a nga khomiwa hi ndlela ya hava hi Hosi Sawule, Dhavhidha i simamile a kombisa cichavo hi hosi yi totilweko ya Jehovha. (1 Sam. 24:6) Dhavhidha a nga mu nyikangi nandzu Jehovha hi kota ya zvilo zvo biha lezvi a nga mahelwa hi Sawule. Kanilezvi i tsumbile Jehovha kasi a mu nyika a ntamu wa ku timisela a cikarato leci. — Lis. 18:1, magezu ya laha hehla ka cipimo.

14. Cikarato muni leci Pawule a nga kumana naco co fana ni leci ca Dhavhidha?

¹⁴ Mupostoli Pawule yenawu i kumeni ni cikarato co fana ni leci ca Dhavhidha. A valala vakwe va wa hi ni ntamu nguvhu ku hundza yena.  A varangeli vo tala vo chaviseka va wa mu zonda. A kutala ka zvikhati va wa muba va tlhela va mu vhalela paxweni. A kufana na Dhavhidha, Pawule i wa khomiwa hi ndlela ya hava hi vanhu lava va nga fanele kuva vanghana vakwe. Hambu hi vanhu vokari lomu bandleni ga wuKristu va wa mu vhukela. (2 Kor. 12:11; Filp. 3:18) Kanilezvi Pawule i va hlulile vontlhe lava va nga mu vhukela. Hi ndlela muni? I simamile a chumayela hambu lezvi a nga vhukelwa. I simamile a tsumbeka ka vamakabye vakwe hambu lezvi va nga mu khunguvanyisa. A ca lisima ka zvontlhe, i simamile a tsumbekile ka Nungungulu wutomini gakwe gontlhe. (2 Tim. 4:8) Pawule i zvi kotile ku maha zvontlhe lezvo hakuva i wa tsumba Jehovha na ku nga hi ntamu wa yena n’winyi.

15. Hi gihi a kungo ga hina niku hi nga gi tatisisa kuyini?

¹⁵ Wa rukatelwa kutani ku xanisiwa hi zvigondzani-kuloni, vatiri-kuloni, kutani hi zviro zva ngango wa wena zvi nga hiko Vakustumunyu? U tshuka u khomiwa hi ndlela ya hava hi wokari lomu bandleni? Loku zvi hi lezvo, alakanya a cikombiso ca Dhavhidha na Pawule. U nga ‘hlula zvakubiha hi ku maha zva zvi nene’. (Rom. 12:21) A kungo ga wena a hi kuba a hloko ya munhu hi ribye a ku khwatsi hi lezvi a nga maha Dhavhidha, kanilezvi ku zikisa a Mhaka ya Nungungulu lomu maalakanyweni ni lomu timbilwini ta lava va hi zwako. Hi nga zvi kota ku tatisa a kungo ga hina hi ku tsumba Bhibhiliya kasi hi hlamula zviwutiso zva vanhu, hi ku va kombisa cichavo ni wunene lava va hi khomako hi ndlela ya hava, ni ku maha zva zvi nene ka vanhu vontlhe hambu ka valala va hina. — Mat. 5:44; 1 Ped. 3:15-17.

16-17. Zvini lezvi Pawule a nga kala ku tshuka a zvi rivala?

¹⁶ Mahlweni ka ku mupostoli Pawule ava mupizani wa Kristu i wa hi jaha gi nga kombisiko cichavo, legi gi nga xanisa a valandzeli va Kristu. (Miti. 7:58; 1 Tim. 1:13) Jesu wutsumbu i no nyimisa Pawule, loyi a nga tiviwa kota Sawule, lezvaku a nga ha xanisi a bandla ga wuKristu. Na a hi le tilweni, Jesu i no wulawula na Pawule a tlhela a mu maha cikhumu. Kasi a tlhela a wona, zvi lavile ku a vhuniwa hi lava a nga va xanisa nguvhu. Pawule i no ti koramisa a vhumela ku vhuniwa hi mupizani wo kari waku  hi Ananiyasi, loyi a nga mu vhulula matihlo. — Miti. 9:3-9, 17, 18.

¹⁷ Andzhako ka lezvo, Pawule i nova ciro ca bandla ga wukristu co tiveka nguvhu, kanilezvi a nga rivakelwangi lezvi Jesu a nga mu gondzisa lomu ndleleni ya kuya Dhamasku. Pawule i no simama a ti koramisa niku i wa ti yimisele ku vhumela ku vhuniwa hi vamakabye vakwe va cinuna ni va cisati. I wa zvi tiva lezvaku a vamakabye lavo hi vona va nga mu “tiyisa nguvhu.”— Kol. 4:10, 11.

18. Hikuyini hi nga tshukako hi ala ku vhuniwa hi van’wani?

¹⁸ Zvini hi gondzako ka Pawule? A cikhati hi nga sangula ku tlhangana ni vanhu va Jehovha, kuzvilava hi wa tsaka nguvhu hi ku vhuniwa hi van’wani hakuva hi wa zvi tiva lezvaku ha hi vanana hi tlhelo ga moya niku hi wa hi ni zvotala hi nga fanele ku gondza. (1 Kor. 3:1, 2) Kanilezvi zvezvi ke? Loku hi hi ni malembe yo tala na hi tirela Jehovha na hi tiva zvotala kambe, kuzvilava hi nga kala hi nga ti yimiseli a ku vhumela a ku vhuniwa hi van’wani, nguvhunguvhu loku a munhu loyi a lavako ku hi vhuna a nga hi na malembe yo tala na a hi lisineni a ku fana na hina. Hambulezvo, Jehovha a kutala ka zvikhati i tirisa a vamakabye va hina kasi ku hi tiyisa. (Rom. 1:11, 12) Loku hi lava lezvaku Jehovha a hi nyika ntamu, hi fanele ku vhumela a ku vhuniwa hi vamakabye.

19. Hikuyini Pawule a mahileko zvilo zvo tala zvo hlamalisa?

¹⁹ Pawule i mahile a zvilo zvo tala zvo hlamalisa andzhako ka loku a vile muKristu. Hikuyini? Hakuva i wa gondzile lezvaku a ku humelela ntirweni wakwe a kuyi hi ntamu wa yena n’winyi, gondziselelo yakwe, titshomba takwe, kutani mudhawuko wakwe kanilezvi kuya hi kutikoramisa kakwe ni ku tsumba Jehovha. Mayiwako loku hontlheni hi wo pimanyisa Pawule, 1) hi tsumba Jehovha, 2) hi gondza ka zvikombiso zva lomu ka Bhibhiliya, ni 3) ku vhumela ku vhuniwa hi vamakabye. Loku hi maha lezvo, hambu hi ti zwisa ku khwatsi a hi na ntamu, Jehovha i ta hi tiyisa!