Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 30

Hiou Lachi a Kɔlaŋ o Nɛi Tonyaa Choo

Hiou Lachi a Kɔlaŋ o Nɛi Tonyaa Choo

“Te I tuei pɛ maa, chuauwaa niaa o Kiliti niŋ a cho kɔlaŋ o tonya cho a Mɛlɛka okɔɔ wo choo, koŋ nɛŋi ya kɔl mbo hiou nyɛ o nyɛ.”—3 CHƆŊ 4.

CHONDII 54 “Nɛiyo Cho Hoo Ni”

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1. A mɛɛ Chɔŋ Ŋgaa Ndɔɔ 3, 4 chɔm yɛ, yɛɛ tosa yɛ miŋ naŋ kɔl?

YIYAŊNDƆ mɛɛ kɔllo wa Chɔŋ yɛ mɛɛ o tuei maa wanaa o mala ma huŋ o tonyaa niŋ nda wa hiouwɔɔ lachi a Chɛhowa piɛiyo. Simulta bɔɔbɔɔ wa Kilisiɔŋnda haa komallo. Le hei, Chɔŋ wa lahɔl lɔɔlɔɔ le nda malaa ma hiou lachi a Mɛlɛka piɛiyo kanifuule, chuauwaa nduaa nda wa o Kiliti niŋ ni. Naa bɛɛ miŋ naŋ kɔl tau te chuauwaa naa o Kiliti niŋ ɔɔ a naŋ velu wa yɔŋguŋ pɛ o Chɛhowa lo nduyɛ ma hiou lachi a ndu piɛiyo.—Nuawɔ Chɔŋ Ŋgaa Ndɔɔ 3, 4.

2. Le yɛɛ Chɔŋ ndoo poonyiaa yɛ yaulaŋ?

2 A wɔsi 98 o faŋaŋ Chiisu wo kɔɔli, naapum Ɛfisɔɔ ɔɔ chioo hoo ikɛi Chɔŋ wa ni. Kɛlɛŋgaa teleŋ o fula o biyɔɔ niŋ o lɛŋnde Patimɔɔleŋ niŋndo o kuɛ loŋ ni. A teleŋ koŋ kinɛi nyina Chɛhowaa tol ndu kɔɔli ni mbo poonyiaa yaulaŋ layaa. Chɔŋ poonyiaa yaulaŋ ndaŋ le Kilisiɔŋaa laalaŋnda malaa ma dɔu tiindaŋ ndaa o Chiisu niŋ nduyɛ, ma hiou lachi a kɔlaŋ o nɛi tonyaa choo.

3. Ɔɔ nyunala naŋ cho muli laŋ?

3 O wanaa Chiisu vem hɔlte ndɔ wa tɛɛŋ kpou, Chɔŋ ndoo hiou viouwɔɔ yoomu. Le hei, buulaŋndo wa ndu tau a mɛɛ wanaa simul tonyaa wa wa kɔlaŋ a kunda leKilisiɔŋndo * laasiaa yɛ. (1 Chɔŋ 2:​18, 19, 26) Mi waŋnda haa chɔm maa a sina Chɛhowa kɛ a ve sawala ndɔlaŋ biyɔɔ le. Ŋ yaasiaŋndɔ sila Mɛlɛka vem Chɔŋ le poonyiaa a waŋnda haa okɔɔ wo. Te ŋ wa silaa hoo yaasiaa pɛ, ŋ cho muli nyunala yaalaŋ ndaŋ: Yɛɛ o sim yɛ le kɔlaŋ o nɛi tonyaa choo? Sɔɔŋ kuɛɛ nɔla yɛ miŋ faŋa naa o nɛi tonyaa choo? Nduyɛ, vɛɛ naŋ maaliaŋ yɛ vellaa velle le miŋ hiou lachi a kɔlaŋ o nɛi tonyaa choo?

YƐƐ O SIM YƐ LE KƆLAŊ O NƐI TONYAA CHOO?

4. A mɛɛ Chɔŋ Tasoo 2:​3-6 a Chɔŋ Diiŋ Ndɔɔ 4, 6 dimi yɛ, yɛɛ o sim yɛ le kɔlaŋ o nɛi tonyaa choo?

4 Le miŋ kuɛ o nɛi tonyaa choo, mɛɛ miŋ sina tonya cho o Baabuiyo niŋndo. Le handɔɔ lechoo, ŋ nɔ miŋ “tosa nyɛ Mɛlɛka dimul” naa wo ɔɔ miŋ bii sawala ndɔlaŋ. (Nuawɔ Chɔŋ Tasoo 2:​3-6; Chɔŋ Diiŋ Ndɔɔ 4, 6.) Mi Chiisu kɛsul naa taamasi kɛndɔɔ a mɛɛ naŋ nɔ miŋ diikuŋ Chɛhowa yɛ okɔɔ. Lelaŋ, nɛi naŋ diikuŋ Chɛhowa wo opilɛ cho kindiŋndo le taamasi Chiisu wo tolɔɔ kɔɔli ni.—Chɔŋ 8:​29; 1 Pitɛ 2:​21.

5. Tiindaŋ yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nɔ?

5 Le miŋ hiou lachi a kɔlaŋ o nɛi tonyaa choo, ŋ nɔ miŋ nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa o ba kinɛi naŋ sɔla tonyaa ni. Nduyɛ maa nyɛ o nyɛ o dimul naa pɛ o Diom ndɔɔ niŋ, tonyaa o cho ni. Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ laalaŋ kɛsɛ maa Chiisu cho Mɛsaya ni. Te a dimi pɛ hau maa Mɛlɛka yulu Chiisu iso le mbo wa Masaa le Masale Mɛlɛkaleŋ, wanaa bɔɔbɔɔ laalaŋ ndi kposoŋ te. Mi Chɔŋ sila Kilisiɔŋnda maa “wanaa hui waŋnda wa a cho a tiuwaa o chieeŋndo choo.” Nduyɛ waŋnda haa nɔla ma faŋa wanaa nɔ tiindaŋ bɔɔ o Chɛhowa a Chiisu niŋ te wa o nɛi tonyaa choo. (2 Chɔŋ 7-11) Le hei, mi Chɔŋ poonyiaa aa: “Wana dimi pɛ maa, o cho Chiisu le cho Kiliti, wana Mɛlɛka chua buŋgɛi maa o cho viomɔɔ le waŋnda piŋioo wo le, mɛɛ ndu kpeekpei cho wana lachoowaa ni.” (1 Chɔŋ 2:​22) Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ pɛɛku Diom Mɛlɛkaa nyɛkɛndɛi yɔŋi waŋnda haa hui naa. Mɛɛ miŋ tosa hei malaŋ naŋ sina Chɛhowa nda Chiisu nyɛkɛndɛi. (Chɔŋ 17:​3) Nduyɛ, mɛɛ miŋ sina nda malaŋ naŋ nɔ tiindaŋndo kɛsɛ maa o tonyaa niŋ naŋ cho ni.

SƆƆŊ KUƐƐ NƆLA YƐ MIŊ FAŊA NAA O NƐI TONYAA CHOO?

6. Ɔɔ nyɔɔ opilɛ o faŋa Kilisiɔŋaa feleŋguaa o nɛi tonyaa choo wo?

6 Kilisiɔŋnda kpou nɔ ma mandaŋ yɔŋi kɔl kalu wanachioo faŋa nda o nɛi tonyaa choo. (1 Chɔŋ 2:​26) Kilisiɔŋaa feleŋguaa kpeekpei nɔ ni ma wa yekeŋ yɔŋi nda del o yaŋɔɔleŋ ndeŋ niŋ. Mi Alɛsiaa, * ndepilɛnɔ wɔsila 25 cho Filaŋsi wo dimi aa: “Mɛɛ ya wa kɔlaŋ o sukuu, ma pɛɛku naa maa o cho Mɛlɛka le toosiaa nyɔɔŋ te. Ma pɛɛku naa vɛlɛ tau a sɔɔŋ wanaa sinaa dɛniaa bɛnduaa a yaasiaa woŋ okɔɔ. Mi sɔɔŋ muŋ pei ya bolleŋ nduyɛ mi kandu kiisaŋndo nɔɔ a tonya ya pɛɛku wo okɔɔ. Kɛ mi yiyaŋ maa o cho bɔɔ suɛi idiɔm le mi laalaŋ nyɛ nda wa ya pɛɛkoo o sukuu wo kpou okoŋ, mi kɛɛ tonya ya pɛɛku o Baabuiyo niŋndo.” Mi Alɛsiaa pɛɛku yauwo hoo, Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation? Mɛɛ lɔɔla biŋgi hiou, kiisaŋnda wa ndu o kɔl taŋ kpou mi la chuu. Mbo dimi aa: “Mi tosa nyɛ le laalaŋndo kɛsɛ maa nyɛ Baabuiyo dimi wo cho tonya. Mi sina maa te I tol pɛ sawala cho leniŋ ndaŋ kɔɔli, I cho wa a nyaale nduyɛ mi wa a kɔl kɛndɛ.”

7. Ɔɔ yaŋɔɔle naŋ nɔ miŋ fafaŋ ndeŋ nduyɛ le yɛɛ?

7 Kilisiɔŋnda nɔ ma wa sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ tosaa ma handuŋ o hɔl maa a cho Chɛhowa piɛiyo le. Lelaŋ, Kilisiɔŋaa kaasoŋnda a feleŋguaa kpou nɔ ma mandaŋ a yaŋɔɔleŋ ndeŋ. Mi Chɔŋ dimi maa ŋ nɔ miŋ wa kɔlaŋ o nɛi tonyaa choo mi bala naalaŋ la wa vɛlɛ o kaala nɔɔlɛilaŋ niŋ te. (1 Chɔŋ 1:​6) Te ŋ yeema pɛ mi Mɛlɛka hini kɔl a naa, ŋ nɔ miŋ kɛsiŋ o kɔl lɔɔlɔɔ maa o cho chɔɔ nyɛ o nyɛ naŋ cho tosaa. Lelaŋ, wana o wana nɔla mbo tosa hakioo sɔɔsɔɔ le kanifuule, ŋ nɔla miŋ veŋnuŋ Chɛhowa le.—Hibu. 4:​13.

8. Vɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ che sɔɔŋ Mɛlɛka kɛɛ woŋ?

8 Ŋ nɔ miŋ che sɔɔŋ Mɛlɛka kɛɛ woŋ mɛɛ chieeŋndo che muŋ yɛ le. Mi kiilanɔɔ Chɔŋ poonyiaa maa te ŋ dimi pɛ maa ŋ cho wanaa lahaki le, mɛɛ ŋ hui naa pila, mɛɛ tonya Mɛlɛkaa o cho naa o lakɔl te. (1 Chɔŋ 1:​8) O palɛi Chɔŋ nde niŋ, mi wanaa simul tonyaa wa dimi maa waŋndo nɔla mbo tosa hakioo kpɛsɛkɛɛ mbo wa o chaŋyɛi niŋ a Mɛlɛka. Yiyaŋ pilɔɔ hoo kpe waŋnda nɔ hau ni. A bɔɔbɔɔ lɔɔŋ ibuŋ maa a laalaŋ o Mɛlɛka niŋ. Kɛ nduyɛ, a chi sɔɔŋ Chɛhowa kɛɛ woŋ maa nyɛ wɔɔŋ kposoŋ te taama taama te o hiŋ pɛ a chiɛɛniŋndo okɔɔ. Mi che bɛɛ Chɛhowa kɛɛ kaalaŋ lapum a chiɛɛniŋndo okɔɔ, kɛ waŋnda haa dimi maa o lo a wana pila le laŋ tosaa.

Feleŋguaa, la wa Diom Mɛlɛkaa pɛɛkoo le mi la hiou lachi a kaala wɔɔŋndaŋ chɔɔ mɛɛ Mɛlɛka che laŋ yɛ. Koŋ tosa mi la tiuba le tɛɛsiaa sabu nya wou ba o kaa wɔɔŋndo niŋ te wo (Tofa pɛl 9) *

9. Te feleŋguaa tol pɛ nyɛ nda pɛɛku o Baabuiyo niŋndo kɔɔli, tɔnɔ yɛɛ nda sɔla yɛ?

9 Mi Kilisiɔŋaa feleŋguaa che ndi lepum ikala le chiɛɛniŋndo chɔɔ mɛɛ Mɛlɛka che ndu yɛ. Kanifuule, mi chaaŋaa ndaa sukuuwa ɔɔ a nda tosa wallo wa dɛɛniaa nda le balaŋ lueiyo o kaa ihini nɔɔlɛiyo niŋ. Keŋ ndii yɔŋnuŋ Alɛkisaŋnda ni. Mbo dimi aa: “Chuaambuaa laanduaa naŋ kua o sukuuwa apum ndaa yeema ya mi wa a nda. Ma dimulla maa le mɛɛ ya nɔ sama le yɛ, naa chaaŋ ni wana pɔnɔɔ tosa chiɛɛniŋndo ni.” Te tɔɔndaŋ waa naa komal num pɛ, tol nyɛ ŋ pɛɛku o Baabuiyo niŋndo kɔɔli. Loonuŋ maa te a tosa keŋ pɛ, waŋnda cho num bɛɛleŋ ke, ma nɔ kɛndiaa, ma wa a kɔl kɛndɛ, nduyɛ mi chaŋyɛi ŋ nɔ a Chɛhowa ve hiou lachi. Teleŋ o teleŋ tɔɔndaŋndo komal num pɛ ma chɔulaba ndu, mɛɛ i cho wa tɛtɛlɛ le ma hiou lachi a o kɛndɔɔ tosaa. Kɛsiŋ vɛlɛ o kɔl maa Setana o ba yiyaŋ wɔɔŋ waŋnda nɔ a chiɛɛniŋndo okɔɔ wo fula ni. Lelaŋ te a kɛɛ pɛ le yiyaŋ koŋ tolɔɔ kɔɔli, mɛɛ a ‘yem masa nyinaa wɔɔŋnda.’—1 Chɔŋ 2:​14.

10. Vɛɛ nyɛ dimiŋ o Chɔŋ Tasoo 1:​9 niŋndo mala yɛ naa miŋ piɛi Chɛhowa a kɔl iyama walaŋndo?

10 Ŋ chɛl maa Chɛhowa nɔ dioo ni le mbo chɔm naa kaala naŋ nɔ miŋ faŋaŋ kɔɔli laŋ. Le hei, ŋ cho lahɔl teleŋ o teleŋ yɔŋi naŋ luei balaŋ o hakioo niŋ. Kɛ te ŋ benduŋ pɛ miŋ tosa hakioo, ŋ nɔ miŋ chɔɔmuu yɔŋ naa wɔɔŋndo o Chɛhowa lo o piɛileŋ niŋ. (Nuawɔ Chɔŋ Tasoo 1:​9.) Te ŋ tosa yɛ pɛ haki wɔɔŋ wɔɔŋndo, ŋ nɔ miŋ kuɛ o bɛnduaa lo le malaa. Kanifuule, nda Chɛhowa yulu iso ni le naa mandaa. (Chemi. 5:​14-16) Kɛ ŋ nɔ miŋ wa yiyaŋndo a sɔɔŋ wɔɔŋ naŋ tosa paandu woŋ okɔɔ le. Le yɛɛ? Kanifuule, Finya naa kaalaa chii niŋ Po ndɔɔ yɔŋ mbo huŋ baŋa naa. O tosa hei le halikpeŋ mbo mal naa haki le yɔŋnda naala wɔɔŋndaŋ. Chɛhowa dimi maa o cho naa malɔɔ haki te ŋ mulul pɛ yɔŋ naa wɔɔŋndo kɔɔ nduyɛ, o feŋaŋ o diom ndɔɔ choo le. Le hei, nyɛ o nyɛ nɔla mbo kuuna naa ndu piɛiyo a kɔl iyama walaŋndo le.—1 Chɔŋ 2:​1, 2, 12; 3:​19, 20.

11. Te ŋ yeema pɛ mi wanaa lachoowaa hui naa le, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa?

11 Ŋ nɔ miŋ yaŋ nilaŋ o pɛɛkula wanaa simul tonyaa wa kposoŋ te. Chɔŋ a teleŋ kunda leKilisiɔŋndo kilaŋndo, Nyina Wɔɔŋndo cho lɔɔlɔɔ wanaa lachoowaa soliŋndo kpeku le wanaa Mɛlɛkaa kiisaŋndo lueiyo o kɔl. Le hei, ŋ nɔ miŋ kindiŋ le sinaa nyɛ mala naa miŋ che teŋgeŋ cho pɛɛku tonyaa tɛɛŋ a pɛɛku lachoowaa wo. * Lepum, mi yaamɔɔwaa naa dimi choolaŋ o intanɛtiiyo choo a Chɛhowa okɔɔ vɛlɛ a puaapiliaa naa. Ma tosa hei le halikpeŋ mi tiindaŋ naa yɔŋyɔla nduyɛ mi kaala naŋ nɔ le puaapiliaa naa wo tol toolo. Ŋ nɔ miŋ laalaŋ choola waa naa le kanifuule, Setana o ba la fula ni.—1 Chɔŋ 4:​1, 6; Sɔɔŋ. 12:​9.

12. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ hiou lachi a balika melaa nɔɔ le tonya naŋ pɛɛku wo?

12 Setana cho kindiŋndo le tiindaŋ naa yɔŋyɔlaa. Te ŋ yeema pɛ mbo tiu naa ba le, ŋ nɔ miŋ nɔ tiindaŋ kala kalaa o Chiisu niŋ. Nduyɛ, miŋ laalaŋ kɛsɛ maa ndu Chɛhowa cho soliŋndo kpeku ni le hɛnaŋ ndɔɔ tosaa. Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ tiindaŋ kɔɔna Chɛhowa cho hau soliŋndo kpeku le naa nɛi chɔmaa kioo wo. (Maa. 24:​45-47) Ŋ nɔla miŋ kindi tiindaŋ naa te ŋ wa pɛ Diom Mɛlɛkaa pɛɛkoo teleŋ o teleŋ. Te ŋ wa pɛ hei tosaa, tiindaŋ naa cho wa maa yɔm puunduŋ ndɔŋ luɛi lɛŋ dika wo. Mi Pɔɔl soliŋ taamaseliiyo hoo kpeku o yau o poonyial Kolosiaŋnda wo niŋ. Mbo dimi aa: “Mɛɛ nya dɔu niŋ tiindaŋ nyaa o Chiisu Kiliti niŋ maa Masanɔ . . . nya yɛ mɛɛ kelala nyalaŋ la wa niko maa wanaa cho o diom pilɛ niŋ a ndu. Mɛɛ yɔmndo luei nuaa puunduŋ ndɔŋ lɛŋ landaŋ yɛ, la wa a mɔɔsaŋ a ndu lende, nduyɛ, la hiou lachi . . . a waa a dialluŋ kala o tiindaŋ nya nɔ o ndu niŋ ndo.” (Kolo. 2:​6, 7) Te tiindaŋ naa wa pɛ o kala poŋ, Setana a wanaa cho ndu tooloo wa nɔla ma faŋa naa o nɛi tonyaa choo le.—2 Chɔŋ 8, 9.

13. Kaamaa yɛɛ nɔ yɛ mbo bii naa le nduyɛ le yɛɛ?

13 Te chieeŋndo tul naa leyɛ pɛ, i nɔ mii bii naa kaamaa le. (1 Chɔŋ 3:​13) Mi Chɔŋ dimi maa “chieeŋndo hoo kpede o cho Masa Nyinaa Wɔɔŋnda o ba bɛŋgu.” (1 Chɔŋ 5:​19) Mɛɛ chieeŋndo hoo sɔɔŋguu o mɛɛlulaŋ fau, lende ko Setana cho wa hiouwɔɔ lachi a yolɛi luɛiyɔɔ ni. (Sɔɔŋ. 12:​12) O cho ko kaa ihini nɔɔlɛiyo a choola nda dimi a naa okɔɔ laŋ te o cho wa soliŋndo kpeku le tiindaŋ naa yɔŋyɔlaa le. Te o bumba naa pɛ o nɛilaŋ ndaŋ choo, o cho wa waŋnda soliŋndo kpeku le naa nyɛpalaa kala kalaa tusioo choo. Setana sina maa teleŋ o nɔ le naa faŋaa o tiindaŋ naa choo a wali naa dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ kuunaa wo cho lɛ o bɔɔ le. Lelaŋ bɛɛ nda cho hau wali naa o tiŋ kuunaa ɔɔ kindaa o lɛŋii bɔɔbɔɔ niŋ ni. Kɛ a koŋ kpou, puaapiliaa a ndepiliaa cho o lɛŋii keŋ niŋ nda cho biuwɔŋndo. A cho chɔmndo kɛsɛ maa nɛi o nɛi Setana hiŋ pɛ le naa faŋaa o tiindaŋ naa choo, o tiu naa ba le!

LA MAALIAŊ VELLAA VELLE LE MI LA HIOU LACHI A KƆLAŊ O NƐI TONYAA CHOO

14. Ɔɔ nɛiyo opilɛ o naŋ mala puaapiliaa a ndepiliaa naa le ma hiou lachi a kɔlaŋ o nɛi tonyaa choo wo?

14 Mɛɛ miŋ nɔ nyiɛɛye le puaapiliaa a ndepiliaa naa malaŋ naŋ mala nda ma hiou lachi a kɔlaŋ o nɛi tonyaa choo. (1 Chɔŋ 3:​10, 11, 16-18) O cho ko teleŋ sɔɔŋ wa ŋ kɛndɛ a puaapiliaa naa wo le naŋ nɔ miŋ holnuŋ nda le. Kɛ a teleŋ dɛnɛpalaa komal nda wo kpeekpei naŋ nɔ ni miŋ holnuŋ nda nduyɛ miŋ chɔm nda kaalaa. Le taamaseliiyo, baa a sina pa puaapilɛnɔɔ ɔɔ ndepilɛnɔ wana ndɔ kaalaa vi nduyɛ mbo yeema kɔl dɛɛniaa a malaa wo? Ɔɔ a tuei niŋ pa maa chaaŋaa naa laalaŋnda yeema malaa le chiɛilaŋ a Toŋgola leMasala hueiye tɛɛmbuu nda o ba laŋ taŋgullo? O cho ko a sondo le naŋ nɔ miŋ kaala puaapiliaa a ndepiliaa naa le. Kɛ ŋ nɔ miŋ tosa nyɛ le chɔmndo kɛsɛ maa ŋ nɔ kaalaa a nyiɛɛye le nda.

15. A mɛɛ Chɔŋ Tasoo 4:​7, 8 chɔm yɛ, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa?

15 Te ŋ kaaliaŋ pɛ vellaa velle, mɛɛ taamasi Finya naa kaalaa o choo choo niŋ naŋ cho tolɔɔ kɔɔli ni. (Nuawɔ Chɔŋ Tasoo 4:​7, 8.) Nɛi naŋ chɔm kaalaa wo opilɛ cho malnaŋndo lahaki vellaa velle ni. Le taamaseliiyo, naapum mi waŋndo pilaŋ naa tana nduyɛ mbo nyɔɔlu naa le miŋ mal ndu haki. Ŋ chɔm maa ŋ kaala wana koŋ te ŋ mal ndu pɛ haki nduyɛ, miŋ puɛɛŋ a nyɛ o tosal naa wo. (Kolo. 3:​13) Mi tɔɔndaŋ waa naa komal puaapilɛnɔ pilɛ diolaŋ aa Aldo. Paale pilɛ, mi puaapilɛnɔɔ dimi sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ a kaale ndɔleŋ okɔɔ nduyɛ bɛɛleŋ pila ndoo nɔ le ndu ni. Mi Aldo dimi aa, “Mi piɛi o Chɛhowa lo tau le mbo mala ya mi nɔ yiyaŋ kɛndɔɔ a puaapilɛnɔɔ hoo okɔɔ.” Kɛ mi Aldo tosa vɛlɛ nyɛ cheleŋ. Mbo kɛɛsiaa le mbo dimul puaapilɛnɔɔ hoo le ma kuɛ o wali pollo niŋ. Mɛɛ nda kuɛ, mi Aldo dimul ndu a mɛɛ diomnda o dimilaŋ la paaliaŋ ndu yɛ. Mi Aldo dimi aa: “Mɛɛ puaapilɛnɔɔ hoo sina maa I tambu kɔl, mbo nyɔɔlu ya. Mi diomnde ndɔleŋ le chɔm kɛsɛ maa o kel suei le nyɛ o dimi wo. Mi chaŋyɛi nɛi miiŋgu vɛlɛ nduyɛ miŋ puɛɛŋ a nyɛ yɔŋnuŋndo.”

16-17. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ kɛɛsiaŋ o kɔl le tosaa?

16 Chɔŋ ndoo kaala bɔɔ puaapiliaa nduaa nduyɛ ndoo yeema nda ma nɔ tiindaŋ kala kalaa o Mɛlɛka niŋ. Yaula yaala o poonyial nda laŋ la chɔm mɛɛ kpɛ ndoo buulaŋ le nda yɛ. Chɛhowa cho waŋpiaanduaa a waŋlaanduaa apum hɛlioo le ma kɔ wa o masaleŋ choo nda Chiisu waa. I cho bɔɔ suɛi kɔl dɛɛniaa le sinaa maa buulaŋ Chɔŋ ndoo nɔ le wanaa Mɛlɛkaa wo waŋnda haa bɛɛ nɔ ni.—1 Chɔŋ 2:​27.

17 Maa naa kpou kɛsiŋ silala naŋ yaasiaa laŋ ndaŋ o kɔl. Maa ŋ kɛɛsiaŋ o kɔl le hiouwɔɔ lachi a kɔlaŋ o nɛi tonyaa choo nduyɛ, miŋ diikuŋ Chɛhowa o nyɛ o nyɛ niŋ. Wa Diom Mɛlɛkaa pɛɛkoo nduyɛ ma tiindaŋ nyɛ ŋ cho pɛɛkoo wo. Kindiŋ ma nɔ tiindaŋ kala kalaa o Chiisu niŋ. Tual kɔl kalu wanachioo kɔɔli le nduyɛ, yaŋ pɛɛkula wanaa simul tonyaa wa lani le. Luei balaŋ o sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ niŋ ma handuŋ o hɔl maa a cho Chɛhowa piɛiyo o tonyaa choo le. Chɛl vɛlɛ mi chaaŋaa numnda dɛɛniaa num le sɔɔŋ Mɛlɛka kɛɛ woŋ tosaa le. Tol sawala Chɛhowalaŋ kɔɔli. Nduyɛ ŋ malaŋ vɛlɛ puaapiliaa a ndepiliaa naa le mi tiindaŋ ndaa hiou lachi a kaloo poŋ. Ŋ tosa hei te ŋ malnaŋ pɛ lahaki nduyɛ miŋ mala wanaa cho o bahawɛiyo niŋnda. Te ŋ tosa pɛ sɔɔŋ muŋ, ŋ cho hiouwɔɔ lachi a kɔlaŋ o nɛi tonyaa choo o yɔŋ bɛɛ mi simultaŋ la komal naa.

CHONDII 49 Chɛhowa Kɔllo Nɛŋioo

^ pɛl. 5 Setana chieeŋndo hoo cho hau o ba ni. Nduyɛ, ndu viam waŋnda choolaŋ dimioo ni. Lelaŋ, o cho bɔɔ hau suɛi kala le kɔlaŋ o nɛi tonyaa choo. O faŋaŋ Chiisu wo kɔɔli, mi simul waa naa komal Kilisiɔŋnda o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ mɛɛlulaŋ. Le nda malaa a naa, mi nyina Chɛhowaa mala Chɔŋ mbo poonyiaa yaulaŋ layaa. Nyɛ cho o yaulaŋ ndaŋ niŋndo cho naa mala miŋ sina sɔɔŋ faŋa naa o nɛi tonyaa choo woŋ a mɛɛ naŋ chɔulaba muŋ yɛ.

^ pɛl. 6 Diolaŋ lapum la siŋgaŋ.

^ pɛl. 11 Tofa buŋgɛi hei, “A Sina pa Suɛi Kpeekpei Yɔŋnuŋnde?” o Bandu Mɛŋgɛlaa hoo niŋ Naandɔɔ 2018.

^ pɛl. 59 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Ndepilɛnɔ feleŋgɔnɔɔ cho o sukuu mbo wa fotueilaŋ chɔɔ le chɔmndo maa o cho suɛi wɔɔŋ le mi wana pɔnɔɔ wa nda chaaŋ ndɔ wana pɔnɔɔ o nɔɔ niŋ te. (O fondalaŋ lapum, fotuei nɔ kɔɔle niŋginaŋgaa wo sim le hei ni.) Mɛɛ o kuɛ o bɛɛ, mbo kɔ tosa yaasiaa le laalaŋ ndɔɔ kindioo nduyɛ, mi hei mala ndu mɛɛ simullo komal ndu.