1. Jo mapol gujalo jami ango, dok pingo gujalo jami magi?

JO PA LUBANGA milion mapol i kare-ni gujalo jami mogo. Omege ki lumege mapol gumoko tamgi pe me nyomme. Jo mogo ma gunyomme guyero pe me nywalo lutino i kare-ni. Jo me odi mapol gumoko tamgi me kwo kwo ma rwomme lapiny. Jo magi ducu gumoko tam magi pi tyen lok acel ma pire tek​—gimito tic pi Jehovah ki kerogi ducu. Cwinygi yom dok gigeno ni Jehovah biminigi jami ducu ma mitte me kwo. Tika gibikoko ange? Pe! Pingo watwero moko lok ada man? Tyen lok acel aye ni, Jehovah ogoyo laane i kom Abraim, “kwaro dano ducu ma giye.”​—Rom. 4:11.

2. (a) Ma lubbe ki Jo Ibru 11:8-10, pingo Abraim obedo atera me weko Ur? (b) Gin ango ma wabinyamo i pwony man?

² Abraim ojalo kwo ma yot ma onongo en tye kwede i boma me Ur. Pingo? Pien en onongo tye ka kuro “gang ca ma tye ki gutine ducu matek.” (Kwan Jo Ibru 11:8-10.) “Gang” meno obedo gin ango? Ariya ango ma Abraim obedo kwede i kare ma en tye ka kuro ni kiger gang meno? Dok i yo ma nining ma watwero lubo lanen pa Abraim ki jo mukene me karewa-ni ma gukwo calo en?

3. Gang ma Abraim obedo ka kuro-ni obedo ngo?

³ Gang ma Abraim obedo ka kurone-ni obedo Ker pa Lubanga. Ker meno tye iye Yecu Kricito ki Lukricitayo ma kiwirogi gin 144,000. Paulo olwongo Ker-ri ni “gang pa Lubanga makwo, Jerucalem me polo.” (Ibru 12:22; Yabo 5:8-10; 14:1) Yecu opwonyo lulub kore me lega ni Ker-ri myero obin  wek miti pa Lubanga otine i lobo kit ma kitiyo kwede i polo.​—Mat. 6:10.

4. Ma lubbe ki Acakki 17:1, 2, 6, Abraim onongo tye ki ngec ma rom mene i kom gang ca, nyo Ker ma Lubanga ociko pire-ni?

⁴ Tika Abraim onongo tye ki ngec matut i kom kit ma Ker pa Lubanga bibedo kwede? Pe. Pi kare malac adada, ngec meno onongo obedo “mung.” (Ep. 1:8-10; Kol. 1:26, 27) Ento Abraim onongo ngeyo ni likwaye mukene gibidoko luker. Jehovah kikome aye onongo omiyo cikke meno bote. (Kwan Acakki 17:1, 2, 6.) Abraim onongo tye ki niye matek adada i kom cikke pa Lubanga mumiyo obedo calo en onongo twero neno Ngat ma Kiwiro nyo Meciya, ma bidoko kabaka i Ker pa Lubanga. Pi tyen lok man, Yecu owaco bot Lujudaya me karene ni: “Kwarowu Abraim yam obedo ki yomcwiny ni ebineno ninona; ci oneno, cwinye obedo yom matek.” (Jon 8:56) Onen ka maleng ni, Abraim onongo ngeyo ni likwayone gibicako Ker ma tye ki cwak pa Jehovah dok en onongo tye atera me kuro kare ma Jehovah bicobo kwede cikke man.

5. Wangeyo nining ni Abraim onongo tye ka kuro gang ma Lubanga aye ogoyo calle?

⁵ I yo ma nining ma Abraim onyuto ni etye ka kuro gang nyo Ker ma Lubanga aye ogoyo calle? Mukwongo, Abraim pe odoko anywali me ker mo keken me lobo man. En obedo ka wot i kabedo mapatpat, pe oweko kabedo mo odoko gange matwal dok pe omiyo cwakke ki kabaka mo keken ma dano. Medo i kom meno, Abraim pe otemme me cako ker ma mege. Me ka meno, en omedde ki bedo lawiny bot Jehovah dok okure me cobo Cikkene. I timo meno, Abraim onyuto niye mo ma kite dok pat adada i kom Jehovah. Kong dong wanyamu ariya mogo ma Abraim okato ki iye dok wanenu pwony ma wanongo ki i labolle.

6. Ur onongo obedo boma ma nining?

⁶ Abraim oweko boma me Ur ma onongo kwo iye yot dok jo ma iye gukwano dok gubedo lulonyo. Cel murumo boma man onongo kigero matek dok pii matut orumo tenge woko. Dano ma gibedo i Ur onongo gingeyo kwan ki coc kacel ki tiyo cura.  Jo mapol ma i boma man nen calo onongo gubedo lutim biacara pien jo ma gigolo piny gunongo karatac mapol me biacara i wi obur me boma man. Odi pa dano onongo kigero ki matafali ka kipwuyo mapwot dok kiwero matar. Odi magi onongo gitye ki rum 13 nyo 14 ma gurumo dye kal ma kiyubo ki got.

7. Pingo onongo mitte ni Abraim obed ki gen matek ni Jehovah bigwokke kacel ki jo me ode?

⁷ Onongo mitte ni Abraim obed ki gen ni Lubanga bigwokke kacel ki jo ma i ode. Pingo? Wi opo ni, Abraim ki Cara guweko ganggi maber ka ma gwok tye iye muromo i boma me Ur me cito ka bedo i kema i dye tim me Kanaan. En kacel ki jo me ode onongo dong gipe ki gwok me cel matek ki pii matut ma orumo odigi. Me ka meno, onongo dong gibedo i dye tim ata ma lumonegi twero lweny i komgi i cawa mo keken.

8. Peko ango ma Abraim okato ki iye i kare mo?

⁸ Abraim otiyo miti pa Lubanga, ento i kare mo, en pe obedo ki cam muromo pi lupacone. Kec opoto i lobo ma Jehovah owacce ni ocit iye-ni. Kec meno obedo tek adada ma omiyo Abraim omoko tamme me cito i lobo Ejipt pi kare mo manok. Ento, i kare ma en tye i Ejipt, Parao, laloc me lobo meno, omayo dakone woko. Go kong par ma Abraim obedo kwede nio ka Jehovah oweko Parao odwoko Cara bot Abraim.​—Acak. 12:10-19.

9. Peko ango ma Abraim obedo kwede i ode?

⁹ Kwo me ot pa Abraim pe obedo yot. Dakone ma en maro, Cara onongo pe twero nywal. Pi mwaki mapol cwinygi obedo ka cwer pi peko meno. Lacen, Cara omiyo angecane Agar, bot Abraim, wek en onywal lutino pi Abraim ki Cara. Ento i kare ma Agar ogamo ic, en ocako cayo Cara. Jamine odoko tek adada ma oweko Cara oryemo Agar woko ki gang.​—Acak. 16:1-6.

10. Gin ango ma otimme i kom Icmael ki Icaka ma otemo gene pa Abraim i kom Jehovah?

¹⁰ Cara lacen ogamo ic ci onywalo ki Abraim latin awobi ma gucako nyinge ni Icaka. Abraim onongo maro awobine aryo ducu, Icmael ki Icaka. Ento pi kit ma Icmael obedo ka uno kwede Icaka, oweko Abraim oryemo Icmael ki Agar woko. (Acak. 21:9-14) Lacen, Jehovah owaco ki Abraim ni otyer Icaka macalo gitum. (Acak. 22:1, 2; Ibru 11:17-19) I kare magi ducu, onongo mitte ni Abraim ogen ni Jehovah biweko jami bedo maber pi lutino awobene.

11. Pingo onongo mitte ni Abraim odi cwinye kun kuro cobbe pa cikke pa Jehovah?

¹¹ I kare magi ducu, onongo mitte ni Abraim opwonnye me kuro Jehovah kun diyo cwinye. En nen calo onongo tye ki mwaka makato 70 i kare ma en ki jo me ode gua ki i Ur. (Acak. 11:31–12:4) Dok pi mwaki ma romo miya acel, en obedo ka kwo i kema kun wire i dye tim me Kanaan. Abraim oto ma tye ki mwaka 175. (Acak. 25:7) Ento en pe omedo ki neno ka Jehovah miyo lobo ma en ociko pire-ni bot likwaye. Dok en pe oneno ka kicako gang ca, ma en aye Ker pa Lubanga. Kadi bed kit meno, Baibul tito ni Abraim oto ma “mwakane dong dit dok oyeng ki kwo.” (Acak. 25:8, NW) Kadi bed ni onongo mitte ni Abraim ocir pekki magi ducu, en omedde ki gwoko niyene matek dok onongo tye ma cwinye yom ka kuro Jehovah me cobo cikkene. Ngo ma okonye me ciro? En ociro pien i kare me kwone ducu, Jehovah obedo ka gwokke dok otere macalo lareme.​—Acak. 15:1; Ic. 41:8; Yak. 2:22, 23.

12. Ngo ma watye ka kurone, dok wabinyamo gin ango?

 ¹² Calo Abraim, wan bene watye ka kuro gang ca ma tye ki gutine ducu matek. Wan pe watye ka kuro ni kiger. Ker pa Lubanga ocako loc i mwaka 1914 dok tye ka loyo polo. (Yabo 12:7-10) Ento watye ka kurone wek olo lobo kany. Ka wawoto ki kuro meno me cobbe, tye pekki mapol ma omyero wakemme kwede macal ki ma Abraim ki Cara guwok ki iye. Tika lutic pa Jehovah me kare-ni gubedo ki kero me lubo lanen pa Abraim? Gin mutimme i kwo pa jo mapatpat ma okatti i Wi Lubele nyuto ni, calo Abraim ki Cara, jo mapol i kare-ni gitye ka diyo cwinygi dok gitye ki niye matek. Kong dong wanyamu gin mutimme i kwo pa jo mogo kacel ki jami ma watwero pwonyone ki iye.

13. Ngo ma ipwonyo ki i gin mutimme i kwo pa Omego Walden?

¹³ Bed atera me jalo jami mogo. Ka wamito keto pi Ker pa Lubanga mukwongo i kwowa, ci omyero wabed calo Abraim ma onongo tye atera me jalle wek eyom cwiny Lubanga. (Mat. 6:33; Mar. 10:28-30) Nen kong labol pa omego mo ma nyinge Bill Walden. * I mwaka 1942, ma Bill onongo cok tyeko kwanne i univaciti wek onong digiri me bedo injinia gedo, en ocako kwano Baibul ki Lucaden pa Jehovah. Profesa pa Bill ononge tic ma en twero cako tiyone cutcut i nge tyeko kwanne, ento en okwero tic meno woko. En otito ni ekwero tiyo tic ma onongo twero kelle cente madwong wek ebed ki kare me tic pi Lubanga ki cwinye ducu. Ma pe orii, gamente omiyo rukca ki Bill ni odony i mony. Ki mwolo, en okwero tic man, dok macalo adwogine, kingole ni omyero ocul dolla 10,000 kun bene bibedo i buc pi mwaka abic. Kigonye ki i buc i nge mwaka adek. Lacen, kilwo-nge me cito i Cukul me Gilead dok otiyo macalo lamiconari i Afrika. I ngeye, Bill onyomo Eva, dok gutiyo kacel i Africa, ma man onongo mito cwiny me jalle.  Lacen gudok cen i lobo Amerika ka gwoko min Bill. Me dolo gin mutimme i kwone, Bill owaco ni: “Ka atamo i kom mot mamwonya ma abedo kwede me tic pi Jehovah pi mwaki makato 70 kulu, akok ki pig wanga. Pol kare apwoye matek pi konya me tic pire ki kwona ducu.” In tika itwero keto macalo yubbi me tic pi Jehovah pi kare malac?

14-15. Gin ango ma ipwonyo ki i gin mutimme i kom Omego ki Lamego Apostolidis?

¹⁴ Pe itam ni kwoni bibedo labongo peko mo. Ki i labol pa Abraim, wapwonyo ni kadi wa jo ma gitiyo pi Jehovah pi kare me kwogi ducu pud omyero guyelle ki pekki mapatpat. (Yak. 1:2; 1 Pet. 5:9) Nen kong kit ma man ocobbe kwede i kom Omego Aristotelis Apostolidis. * En onongo batija i mwaka 1946 i lobo Greece, dok i mwaka 1952 omoko tamme me nyomo lamego ma nyinge Eleni, kun gin aryo ducu onongo gimito tic pi Jehovah ki kerogi ducu. Ento ma peya gunyomme, two malit omako Eleni ci kinongo ni gin mo tye ka lot i adamme. Kiyango gin meno ci lacen gunyomme. Ento i nge mwaki mogo manok keken gin meno dok ocako lot aye. Ludaktari dok guyango Eleni, ento ayango man oweko bute tungcel okwe woko kun bene pe twero lok maber. En omedde ki tic pi Jehovah ki mit kom kadi bed onongo kome lit dok gamente onongo tye ka keto aunauna i komgi i kare meno.

¹⁵ Pi mwaki 30, Aristotelis ogwoko dakone. I mwaki magi ducu en otiyo macalo laelda ki lamemba me komitti ma neno gure me adwol, dok okonyo i gero Ot me Gure. Ci i mwaka 1987, Eleni onongo awano me gudi i kare ma tye ka tito kwena. Man oweko en obedo ma pe ngeyo kome pi mwaki adek kulu ci oto woko. Aristotelis otito kit ma pekki magi ducu ogude kwede. En owaco ni: “Pi mwaki mapol, akato ki i pekki mapatpat, ki jami ma obedo ka timme atura ma pe abyeko. Pi man onongo mitte ni abed atera me kanyo kun pe aweko gin mo keken turo cwinya. Kadi bed kit meno, Jehovah kare ducu omina kero ma amito me  kanyo pekki magi ducu.” (Jab. 94:18, 19) Jehovah pud dong maro jo ma gitiyo pire ki kerogi ducu kadi bed gitye ka kato ki i pekki mapatpat!

16. Tam maber ango ma Omego Knorr omiyo ki dakone?

¹⁶ Ket cwinyi i kom jami ma tye anyim. Abraim oketo cwinye i kom mot ma onongo Jehovah bimine, dok man okonye me kanyo pekki ma en obedo ka rwatte kwedgi. Laminwa Audrey Hyde otute matek me bedo ki neno ma atir pi anyim, kadi bed cware me acel Omego Nathan H. Knorr, oto ki two kanca dok cware me aryo Omego Glenn Hyde kome odoko lit adada ki two adam ma kelo wil wic. * Lamego Hyde owaco ni gin mo ma cware Nathan Knorr owacce cabit mogo manok ma peya en oto okonye adada me ciro pekki magi ki yomcwiny. Laminwa-ni owaco ni: “Nathan opoyo wiya ni: ‘I nge to, genwa nongo tye ma kome, dok pe bimitte ni wakany arem mo.’ Ci en olega ni: ‘Nen anyim, pien kunu aye bakacicci tye iye.’ . . . Dok omedo ni: ‘Medde ki tic matek​—tute me tic ki kwoni me konyo jo mukene. Man bikonyi me nongo yomcwiny.’” Pud dong obedo tam maber adada me medde ki timo jami pi jo mukene kun ‘cwinywa bedo yom pi gin ma wageno’!​—Rom. 12:12.

17. (a) Tyen lok maber ango ma watye kwede me keto cwinywa i kom anyim? (b) Lubo lok ma kicoyo i Mika 7:7 bikonyowa nining me nongo mit pa mot ma tye anyim?

¹⁷ I kare-ni, ma loyo kare mo keken, watye ki tyen lok me keto cwinywa pi anyim. Jami ma tye ka timme i wi lobo nyuto ka maleng ni watye ka kwo i agikki me kare me agikki. Cokcok-ki, pe bimitte ni wakur gang ca ma tye ki gutine ducu matek me loyo lobo. I kin mot mapol ma wabinongo tye iye neno jowa me amara ma kibicerogi. I kare meno, Jehovah bimiyo mot bot Abraim pi niyene ki diyo cwinye kun cero en ki jo pacone me kwo i lobo kany. In mono ibibedo tye me jologi? Itwero bedo tye ka in, calo Abraim, itye atera me jalo jami mogo pi Ker pa Lubanga, ka igwoko niyeni kadi bed pekki tye, dok ipwonnye me diyo cwinyi kun ikuro Jehovah.​—Kwan Mika 7:7.