1. Attu ena anivileva okosa eni, nanda ankoselani?

MASAKA abano, emeleli enjene a Mulugu anovileva. Abali na arogora enjene anosakula okalavi aziye. Atelani ena anolaganela ohikana ayima. Anamudhi anottiyaga ozuzumela dhinjene. Enattukulela otene okosa ejene, ji efunelo ya omulabela Yehova venjene. Awene anohagalala mmabasani mwawa, vina anokuluvela wila Yehova onowavaha dhotene dhili dhofuneya. Abali aba anele otxinuwa na dhosakula dhawa? Nne! Anakoddele nni otxinuwa? Sabwani Yehova ohimururiha Abrahamu, “nikolo na etene animuroromela Mulugu.”—Rom. 4:11.

2. (a) Ninga munlogela Ahebrehu 11:8-10, 16, txini emuttukulele Abrahamu omwala o Ur? (b) Txini dhinasunzehu mwari mwa mutoma obu?

² Abrahamu na murima wotene wahittiya elabo yofuma yakaliye, muttette wo Ur. Ottiyedhe nni? Sabwani iyene wanjedhela “Okala mmuthetheni wotibeleya.” (Kengesa Ahebreu 11:8-10, 16.) “Muthethe” gani? Makattamiho gani agumanilena Abrahamu, oku ajedhelaga omagiwa wa muthetheya? Ninawodhe dhavi omutagiha Abrahamu vamodha na abaleya antagiha yeddelo yaye masaka abano?

3. Muthethe gani wajedhela Abrahamu?

³ Omwene wa Mulugu bulí muttette wajedhela Abrahamu. Omwene obu wimeleliwe na Yezu Kristu vamodha na Akristu ottikitteliwa awakwana 144.000. Paulo ohiromola Omwene obu, na mazu awi, “muthethe wa Mulugu oliwo, Jeruzalemi w’odhulu.” (Aheb. 12:22; Ovuh. 5:8-10; 14:1) Yezu ohasunziha anamafwara aye olobelelaga omweneya obu, akumbirhaga wi odhe wire ofuna wa Mulugu velaboni ya vati dhahene ninga eniriwani wirimu.—Mt. 6:10.

4. Ninga munlogela Wita 17:1, 2, 6, Abrahamu wanziwa dhotene dha muttette, obe Omwene wampikirele Mulugu?

 ⁴ Abrahamu wanziwa dhetedhene mwaha wa Omwene obu wa Mulugu? Nne. Mwari mwa vyaka dhinjene makani aba ali ‘dhoviteya dha Mulugu.’ (Ef. 1:8-10; Kol. 1:26, 27) Mbwenye Abrahamu wanziwa wi adhulaye ena agahikala amwene. Waziwele sabwa yawi Yehova wahimukosela nipikirelo ntti. (Kengesa Wita 17:1, 2, 6.) Abrahamu wankuluvela venjene mapikirelo a Mulugu, ofiyedha okala ninga wela omona Ole agali Muttikitteliwi, obe Mesiya, agadhile okala Mwene wa Omwene wa Mulugu. Mwaha wa ejuwene, Yezu wahifiyedha wawaddela Ayuda a nsaka naye dhahi: “Abramu, nikolo nenyu, wanjyedha n’othaba siku na odha waga; ohona-wene, murimaye ofwasa.” (Jo. 8:56) Txibarene, Abrahamu wanziwa wi adhulaye agahikosa mpaddi wa Omwene ogemeleliwe na Yehova, nona iyene wankala amujedhaga Yehova wakwanihedha nipikirelo ntti.

5. Iyo ninziwa dhavi wi Abrahamu wanjedhela muthethe osasanyedhiwe na Mulugu?

⁵ Abrahamu olagihile dhavi wila wanjedhela muthethe obe Omwene, osasanyedhiwe na Mulugu? Yoroma, Abrahamu kavitaganyihile-wene na amwene a mwilaboni. Iyene wali mwana-wedda, kavitamelele mburho, nne vina kakamihedhe amwene a mwilaboni. Yinaya jawi, Abrahamu kemetxile omwene wayene. Ottiya ejo, iyene wali wa weddeyana na Yehova, ajedhelaga wakwanihedheya wa mapikirelo Aye. Esi txibarene dhihoniha wi Abrahamu wannimuroromela venjene Yehova. Ndoweni nirome wona dhorutxa dhigumaniliyena, nigamala nisunzeni dhawira dhaye.

6. Muttette w’o Ur wanna ekalelo gani?

⁶ Muttette wakala Abrahamu wali mburu wobareleya, wozivela okalamo vina wofuma. Wali muttette wabareliwe na rhinga dholapa-lapa, vina mwahikala mikulekule dha manje. Attuyamo ansunza oleba na welega. Enoneya ninga wali muttette wa marhondda, sabwani anamasunza dhotibeleya ahifwanya majangarha menjene a marhondda. Mwahikala numba dhakosiwa na masizorha, vina dhazirhimiwa. Numba dhina dhankana kwartu 13 obe 14, vina vattaddova vansasanyedhiwa na malugu.

7. Abrahamu wafwanyelela nni okuluvela wi Yehova agahabarela amudhaye?

 ⁷ Abrahamu wanfwanyela okuluvela wi Yehova agahabarela amudhaye. Sabwaya jani? Wubuwele wi Abrahamu na Sara yahittiya numba yawa yofuma na muttette wobareleya o Ur, badhowa okalaga mmisasani mwa eddeddere y’o Kanáa. Ovano amudhaye kali obareleya nne vina kakala mmuttetteni mwa rhinga dhobarela. Ottiya ejo, awene akala nena na wireliwa yabure na amwiddani.

8. Abrahamu ofwanyiwe makattamiho gani?

⁸ Abrahamu wankosa ofuna wa Mulugu, mbwenye masaka mena yannimurutxa wasapela amudhaye. Elabo yarumiwiye na Yehova yahifwanyiwa yumwi, mwilabonimwa bamukala dala enddimuwa vaddiddi. Dala eji yahittidda motto venjene ofiyedha Abrahamu wattukulela amudhaye elabo ya Ejiptu. Mufiyedhiye mu Ejiptu, ohifwanyiwa yorutxa yina, Farao, namattonga wa elaboya wahimuttukula mwadhiye wi amutele. Karoma wubuwela muzuzumelo wa Abrahamu sabwa ya mwadhiye; enoziweya wi wahizuzuma-wene ofiyedha Yehova ommagelela Farao omwiyihedha Abrahamu mwadhiye, Sara.—Wita 12:10-19.

9. Makattamiho gani mena apadduwile vatakulu va Abrahamu?

⁹ Murala wa Abrahamu wahifwanyiwa makattamiho orutxa vaddiddi. Mwadhiye wamukweletxiye, Sarayi, kàbaala. Mwaha wa ejuwene, awene ankala okubanyene mwari mwa vyaka dhinjidhene. Nona Sarayi ohimuttiya Abrahamu ogona na Agar, wi ambalele mwana. Mbwenye Agar mukaneliye yari ya Ejumayel, iyene ohiroma ompwaza Sarayi. Makaniya ahittabwa venjene, ofiyedha Sarayi omuttamagiha Agar vatakulu vaye.—Wita 16:1-6.

10. Txini dhimpadduwele Ejumayel na Izak, vina dhopadduwa esi dhehile dhavi nroromelo na Abrahamu?

¹⁰ Mmalelani Sarayi wahidha orumala bambalela Abrahamu mwana, odhiliye omuttuva nzina na Izak. Abrahamu wanakwela ayima oheli, Ejumayel na Izak. Mbwenye Abrahamu wahimageleliwa omuttamagiha vatakulu vaye Agar na mwanaye Ejumayel sabwa ya Ejumayeliyá omutxiga Izak. (Wita 21:9-14) Mudhidhi wa musogorhomwa Yehova ohimukumbirha Abrahamu omukuttela Izak. (Wita 22:1, 2; Aheb. 11:17-19) Mwa dhopadduwa esi dhotene, Abrahamu wanfwanyela okuluvela wi Yehova agahikosiha dhotedhene waweddela deretu anaye.

11. Abrahamu wafwanyelela nni omujedha Yehova n’ovilela?

¹¹ Mwa ovira wa mudhidhi, Abrahamu ohisunza wi jofuneya omujedha Yehova na ovilela. Iyene vamodha na amudhe amwalaga o Ur, enoneya ninga wana vyaka okwaranya 70. (Wita 11:31–12:4) Vina mwari mwa vyaka dhinjene iyene wakala mmisasani, amwalelaga oku-n’oku mwilaboni y’o Kanáa. Abrahamu okwile mwakwanihedhiye vyaka 175. (Wita 25:7) Iyene konile wakwanihedheya wa nipikirelo na Yehova na wavaha adhulaye elabo yampikireliye. Abrahamu koni wimetxiwa wa muttette, obe Omwene wa Mulugu. Masiki dhawenevi Malebo anologa wi Abramu “okwa muwuluvalani mofwanyelela.” (Wita 25:8) Na dhorutxa dhotedhene dhinfwanyile Abrahamu, iyene walivi woliba nroromelo, vina wahikana murima wa omujedhana Yehova. Txini emukosihile ovilela? Sabwaya jawi mwari mwa okalawo waye wotene, Yehova ohimuttiddela nlada vina wamweddiha ninga mukwaye.—Wita 15:1; Iza. 41:8; Tia. 2:22, 23.

12. Txini enjedhihu vina txini enasunzihu?

¹² Moligana na Abrahamu, iyo ninjedhela muttette wotibeleya. Enoziweya wi kaninjedhela  muttette womagiwa na mada. Omwene wa Mulugu wimetxiwe yaka 1914, vina ohiroma olamulela wirimu. (Ovuh. 12:7-10) Iyo ninojedha mudhidhi onfuna omwene obu olamulela elabo ya vati. Oku nijedhaga ejo opadduwa, txino ninodha ogumanana makattamiho orutxa dhahene ninga empadduwele Abrahamu na Sara. Akalawo adhari a Yehova a masaka abano anwodha weddana merelo akakene eddilena Abrahamu? Dhopadduwa dha mwigumini dhinlebeliwa mwari mwa Mwang’aneli dhinowoniha wi, dhahene ninga Abrahamu na Sara, attu enjene masaka abano anowoniha nroromelo na ovilela. Ndoweni none dhotagiha dhing’onovi vina niziweni txini dhinsunzamo iyo.

13. Txini esunzilewi na yotagiha ya mbali Walden?

¹³ Okaane ekalelo yovileva. Akala iyo ninfuna nizuzumele voroma muthethe wa Mulugu obe Omwene waye, ninele okala womala nawale wi nivilevele mabasa aye, dhahene ninga Abrahamu. (Mt. 6:33; Mk. 10:28-30) Karoma woona yotagiha ya mbali Bill Walden. * Yaka ya 1942 iyene ohigomiha masunzo manddimuwa o E.U.A. masunzo aye ali a omesirhi womaga; mugomihedhiye-wene, ohiroma omusunza Bibilia na Anamoona a Yehova. Namasunziha wa Bill wahimala omutamelela ganyo wi agagomiha masunziho aye arome olaba. Iyene ohitapulelamo wi kanfuna olaba ganyo dha mwilaboni, sabwani wafuna amulabe Mulugu waye venjene. Mwari mwa mudhidhi mung’onovi ohikuweleliwa mabasa onyakoddo. Na nriho notene iyene wahitapulelamo wi kagadhowile oraba koddo, nona ohimageleliwa opitxa muttengo wa 10.000 kobiri ya Wamerika vina wahifugeliwa mukamburaha vyaka tanu. Iyene ofuruliwe muvirele vyaka ttaru. Vasogorhova ohikuweleliwa osunza Eskola yo Gileade mmalelani battomeliwa okala misionario elabo y’o Afrika. Bill omutela Eva, vasogorhova badha olaba elabo ya Afrika yattomeliwani mabasa awa, mbwenye ahifwanyiwa  dhorutxa. Mmalelani ahiyelela Wamerika wi amukalihe mayi wa Bill. Alogaga dhimpadduwele iyene ohigwadda dhahi: “Ddigobuwela mabasa amukoselimi Yehova, mwari mwa vyaka 70, ddinohaba mintori. Masaka mena miyo ddinomutamalelaga Mulugu, sabwa ya iyene oddeddiha mmabasani mwaye.” Weyo ohimala ovilevela okosa mabasa a mudhidhi wotene mwigumini mwawo?

14-15. Dhimpadduwele Mbali na Murogora Apostolidis dhinnisunziha nni?

¹⁴ Kawubuwele wi kunakane makattamiho. Empadduwele Abrahamu enonisunziha wi masiki muttu amulabelege Yehova mwigumini mwaye, onofwanyiwa makattamiho. (Tia. 1:2; 1 Ped. 5:9) Ebaribari ya mazu aba enoneya na ejile empadduwele Aristotelis Apostolidis. * Iyene obatiziwe 1946 o Gresia, yaka ya 1952 iyene ohiroma omweddelela murogora dhahi wakuweliwa Eleni wana efunelo yakakene ya omulaba Mulugu. Mbwenye vasogorhova Eleni wahibulela; eredda yaniye enkuweliwa tumor cerebral. Wahija murobwe ereddaya bigoma, mbwenye mwari mwa vyaka dhing’onovi mmalelani otelana, ehitatamuwa wili. Dotoro ohimukosa operasau, mbwenye kiwodheyile, ddabuno Eleni wahiroma okana makattamiho a ologa. Iyene wahikalavi wororomeleya mmabasani a Mulugu, masiki na eredda yaniye vina na ofwara-fwariwa wa elabo yakaliye mudhidhi-ene obule.

¹⁵ Aristotelis, ohimukoya mwadhiye mwari vyaka 30. Mwari mwa vyaka eso, iyene ohilaba mabasa a munddimuwa wa mulogo, mparha wa mabasa a mutugumano wa ttattamwa, vina ohikamihedha omagiwa wa Numba dha Matugumano a Murudda. Yaka ya 1987, Eleni ohifwanyiwa ngovi mmalaleyoni. Ereddaya yahimuttabwela ofiyedha okwana. Aristotelis ohigwadda dhopadduwa dhaye na mazu awi: “Mwari mwa vyaka dhinjene miyo ddihifwanyiwa dhorutxa vaddiddi, dhinjidha dhakala dha rurumutxani, yanfuneya miyo okala wovikomene wi masoso aba ahikale totela y’oddikumula. Txibarene, mudhidhi wetene Yehova onoddivahaga guru dhinfunimi wi ddiwodhe owawana segedho dhaga.” (Masal. 94:18, 19) Nubuweleni wi Yehova onowakwela  venjene abale anivilibihedha okosa dhinfuniye masiki mmasosoni!

16. Mbali Knorr onvahile malago gani apama mwadhiye?

¹⁶ Ozuzumele wubuwela dha musogorho. Yazuzumeletxa Abrahamu yali ya wubuwela mapikirelo amukosele Yehova, nona eji ehimukamihedha okwaranya dhorutxa dhinjene. Murogora Audrey Hyde wahikana ekalelo eji yakene ya ovilela, masiki vakwile mamune woroma Nathan H. Knorr, okwilena eredda ya cancer, mamunye wanawili, Glenn Hyde wahipattiwa na eredda enkuweliwa Alzheimer. * Iyene ohiloga wi emukamihedhile ba mazu alogile Mbali  Knorr ahinatti okwa. Iyene ohiloga: “Nathan ohiddaddela wi: ‘Nigamala okwa, njedhelo nehu kaninvonya, iyo kaninatabutxiwe vina na masaso annifwanya.’ Mmalelani iyene ohiddikokomeza: ‘Zuzumela dha musogorho, pumwenemo muli dhottuviwa dhawo.’ . . . Ohenjedhedhavo vina: ‘Kazuzumelagavi mabasa awo—tamela wakosela attu ena elobo-txilobo. Jijuwene enofwanyihe wagalala.’” Aba malago a zelu vaddiddi, jofuneya-wene ozuzumela wakosela opama attu ena, ‘nagalalaga muroromelani’!—Rom. 12:12.

17. (a) Mwaha gani wapama onihuna onnittukulela ozuzumela dhosogorho? (b) Ofwara yotagiha enfwanyeya ninvuru na Mikeya 7:7 enanikamihedhe dhavi wagalalela mareliho a musogorho?

¹⁷ Masaka abano dhikalawo mwaha dhinjene dhinnittukulela iyo ozuzumelaga dha musogorho. Dhopadduwa dha mwilaboni dhinowoniha-wene wila ninkalawo omagomelo wa masaka omariha. Nona iyo kanina mudhidhi mwinjene wa ojedhela muthethe wottibeleya, obuwene onag’anele dhilobo dhotene dha vati. Mareliho mena anfuna onivaha wagalala, anakale a wawona wili amudhihu akwile eyelelaga okalawo. Nsaka ntto nigafiya, Yehova onele ottuva nroromelo na ovilela wana Abrahamu mwa onvenyiha iyene vamodha na amudhaye wila akalegewovi velaboni ya vati. Weyo onofuna wamoyela awene agavenyihiwaga? Ejo enele wupadduwela, akala dhayene ninga Abahamu weyo onovilevela Omwene wa Mulugu, onolibiha nroromelo nawo masiki na dhorutxa vina akala onosunza omujedhela Yehova novilela.—Kengesa Mikeya 7:7.