Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μετάβαση στον πίνακα περιεχομένων

ΑΡΘΡΟ ΜΕΛΕΤΗΣ 31

Περιμένετε Εσείς «την Πόλη που Έχει Πραγματικά Θεμέλια»;

Περιμένετε Εσείς «την Πόλη που Έχει Πραγματικά Θεμέλια»;

«Περίμενε την πόλη που έχει πραγματικά θεμέλια, της οποίας σχεδιαστής και κατασκευαστής είναι ο Θεός».​—ΕΒΡ. 11:10.

ΥΜΝΟΣ 22 Η Βασιλεία Ιδρύθηκε​—Ας Έρθει!

ΠΕΡΙΛΗΨΗ *

1. Ποιες θυσίες έχουν κάνει πολλοί, και γιατί;

ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ υπηρέτες του Θεού σήμερα έχουν κάνει θυσίες. Πολλοί αδελφοί και αδελφές έχουν επιλέξει να παραμείνουν άγαμοι. Κάποια αντρόγυνα έχουν αναβάλει την απόκτηση παιδιών. Οικογένειες κρατούν τη ζωή τους απλή. Όλοι έχουν πάρει αυτές τις αποφάσεις για έναν σημαντικό λόγο: Θέλουν να υπηρετούν τον Ιεχωβά όσο το δυνατόν πληρέστερα. Είναι ικανοποιημένοι και έχουν την πεποίθηση ότι ο Ιεχωβά θα προμηθεύσει όλα όσα χρειάζονται πραγματικά. Θα απογοητευτούν; Όχι! Γιατί μπορούμε να είμαστε βέβαιοι; Ένας λόγος είναι ότι ο Ιεχωβά ευλόγησε τον Αβραάμ, “τον πατέρα όλων εκείνων που έχουν πίστη”.​—Ρωμ. 4:11.

2. (α) Σύμφωνα με τα εδάφια Εβραίους 11:8-10, 16, γιατί ήταν πρόθυμος ο Αβραάμ να φύγει από την Ουρ; (β) Τι θα εξετάσουμε σε αυτό το άρθρο;

2 Ο Αβραάμ άφησε πρόθυμα την άνετη ζωή που είχε στην Ουρ. Γιατί; Επειδή περίμενε «την πόλη που έχει πραγματικά θεμέλια». (Διαβάστε Εβραίους 11:8-10, 16) Ποια είναι αυτή η «πόλη»; Ποιες προκλήσεις αντιμετώπισε ο Αβραάμ ενώ περίμενε να κατασκευαστεί αυτή η πόλη; Πώς μπορούμε εμείς να μοιάσουμε στον Αβραάμ και σε άτομα της σύγχρονης εποχής που μιμήθηκαν το παράδειγμά του;

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η «ΠΟΛΗ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΘΕΜΕΛΙΑ»;

3. Ποια είναι η πόλη που περίμενε ο Αβραάμ;

3 Η πόλη που περίμενε ο Αβραάμ είναι η Βασιλεία του Θεού. Αυτή η Βασιλεία αποτελείται από τον Ιησού Χριστό και 144.000 χρισμένους Χριστιανούς. Ο Παύλος αναφέρεται στη Βασιλεία ως «πόλη του ζωντανού Θεού, την ουράνια Ιερουσαλήμ». (Εβρ. 12:22· Αποκ. 5:8-10· 14:1) Ο Ιησούς δίδαξε τους μαθητές του να προσεύχονται για την ίδια αυτή Βασιλεία ζητώντας να έρθει ώστε να γίνει το θέλημα του Θεού στη γη όπως γίνεται στον ουρανό.​—Ματθ. 6:10.

4. Σύμφωνα με τα εδάφια Γένεση 17:1, 2, 6, πόσα γνώριζε ο Αβραάμ για την πόλη, δηλαδή τη Βασιλεία, την οποία υποσχέθηκε ο Θεός;

4 Γνώριζε άραγε ο Αβραάμ λεπτομέρειες για το πώς θα ήταν δομημένη η Βασιλεία του Θεού; Όχι. Επί πολλούς αιώνες, αυτές οι λεπτομέρειες αποτελούσαν «ιερό μυστικό». (Εφεσ. 1:8-10· Κολ. 1:26, 27) Αλλά ο Αβραάμ γνώριζε ότι κάποιοι από τους απογόνους του θα γίνονταν βασιλιάδες. Ο Ιεχωβά τού είχε δώσει συγκεκριμένα αυτή την υπόσχεση. (Διαβάστε Γένεση 17:1, 2, 6) Ο Αβραάμ είχε τόσο ισχυρή πίστη στις υποσχέσεις του Θεού ώστε ήταν σαν να έβλεπε τον Χρισμένο, δηλαδή τον Μεσσία, ο οποίος θα ήταν Βασιλιάς της Βασιλείας του Θεού. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο Ιησούς μπορούσε να πει στους Ιουδαίους των ημερών του: «Ο Αβραάμ ο πατέρας σας ευφράνθηκε με την προοπτική να δει την ημέρα μου, και την είδε και χάρηκε». (Ιωάν. 8:56) Σαφώς, ο Αβραάμ γνώριζε ότι οι απόγονοί του θα σχημάτιζαν μια Βασιλεία που θα είχε την υποστήριξη του Ιεχωβά, και περίμενε πρόθυμα να εκπληρώσει ο Ιεχωβά αυτή την υπόσχεση.

Πώς έδειξε ο Αβραάμ την πίστη του στις υποσχέσεις του Ιεχωβά; (Βλέπε παράγραφο 5)

5. Πώς γνωρίζουμε ότι ο Αβραάμ περίμενε την πόλη που σχεδίασε ο Θεός;

5 Πώς έδειξε ο Αβραάμ ότι περίμενε την πόλη, δηλαδή τη Βασιλεία, την οποία σχεδίασε ο Θεός; Κατ’ αρχάς, ο Αβραάμ δεν εντάχθηκε σε κανένα επίγειο βασίλειο. Επέλεξε να ζει νομαδική ζωή αντί να εγκατασταθεί σε ένα μέρος και να υποστηρίξει κάποιον ανθρώπινο βασιλιά. Επιπρόσθετα, ο Αβραάμ δεν προσπάθησε να ιδρύσει δικό του βασίλειο. Αντίθετα, συνέχισε να υπακούει στον Ιεχωβά και περίμενε να εκπληρώσει Εκείνος τις υποσχέσεις Του. Ενεργώντας έτσι, ο Αβραάμ εκδήλωσε εξαιρετική πίστη στον Ιεχωβά. Ας εξετάσουμε μερικές προκλήσεις που αντιμετώπισε και ας δούμε τι μαθαίνουμε από το παράδειγμά του.

ΠΟΙΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕ Ο ΑΒΡΑΑΜ;

6. Τι είδους πόλη ήταν η Ουρ;

6 Η πόλη από την οποία έφυγε ο Αβραάμ ήταν σχετικά ασφαλής, αναπτυγμένη και γεμάτη ανέσεις. Προστατευόταν από ογκώδη οχυρώματα και τάφρο στις τρεις πλευρές της. Οι κάτοικοι της Ουρ ήταν καλά καταρτισμένοι στη γραφή και στην αριθμητική. Επίσης, η πόλη ήταν προφανώς κέντρο εμπορίου, καθώς έχουν βρεθεί πολλά εμπορικά έγγραφα στην περιοχή. Τα σπίτια ήταν πλινθόκτιστα με σοβατισμένους και ασβεστωμένους τοίχους. Μερικά από αυτά τα σπίτια είχαν 13 με 14 δωμάτια διατεταγμένα γύρω από μια πλακόστρωτη αυλή.

7. Γιατί έπρεπε ο Αβραάμ να εμπιστευτεί στον Ιεχωβά την προστασία του ίδιου και της οικογένειάς του;

7 Ο Αβραάμ έπρεπε να εμπιστευτεί στον Ιεχωβά την προστασία του ίδιου και της οικογένειάς του. Γιατί; Θυμηθείτε ότι ο Αβραάμ και η Σάρρα άφησαν την ασφάλεια και τις ανέσεις του σπιτιού τους στην Ουρ για να κατοικήσουν σε σκηνές στην ύπαιθρο της Χαναάν. Ο ίδιος και η οικογένειά του δεν προστατεύονταν πια από ογκώδη τείχη και βαθιές τάφρους. Αντί για αυτό, τώρα ήταν ευάλωτοι στις επιθέσεις των εχθρών.

8. Τι αντιμετώπισε κάποτε ο Αβραάμ;

8 Ο Αβραάμ έκανε το θέλημα του Θεού, αλλά ήρθε καιρός που δυσκολευόταν να θρέψει την οικογένειά του. Μια μεγάλη πείνα έπληξε τη γη στην οποία τον είχε στείλει ο Ιεχωβά. Εκείνη η πείνα ήταν τόσο τρομερή ώστε ο Αβραάμ αποφάσισε να μετακομίσει προσωρινά με την οικογένειά του στην Αίγυπτο. Εντούτοις, ενόσω ήταν στην Αίγυπτο, ο Φαραώ, ο ηγεμόνας της χώρας, του πήρε τη σύζυγό του. Φανταστείτε την ανησυχία που θα ένιωθε ο Αβραάμ ώσπου ο Ιεχωβά έπεισε τον Φαραώ να του επιστρέψει τη Σάρρα.​—Γέν. 12:10-19.

9. Ποιες οικογενειακές δυσκολίες αντιμετώπισε ο Αβραάμ;

9 Ο Αβραάμ αντιμετώπισε δυσκολίες και στην οικογενειακή του ζωή. Η αγαπημένη του σύζυγος, η Σάρρα, δεν μπορούσε να κάνει παιδιά. Δεκαετίες ολόκληρες ζούσαν με αυτό το μαράζι. Τελικά, η Σάρρα έδωσε στον Αβραάμ την υπηρέτριά της, την Άγαρ, ώστε να γεννήσει εκείνη παιδιά για αυτούς. Όταν όμως η Άγαρ έμεινε έγκυος στον Ισμαήλ, άρχισε να καταφρονεί τη Σάρρα. Η κατάσταση έγινε τόσο δύσκολη ώστε η Σάρρα έδιωξε την Άγαρ.​—Γέν. 16:1-6.

10. Ποια περιστατικά που αφορούσαν τον Ισμαήλ και τον Ισαάκ δοκίμασαν την εμπιστοσύνη του Αβραάμ στον Ιεχωβά;

10 Τελικά, η Σάρρα έμεινε έγκυος και χάρισε στον Αβραάμ έναν γιο τον οποίο εκείνος ονόμασε Ισαάκ. Ο Αβραάμ αγαπούσε και τους δύο γιους του, τον Ισμαήλ και τον Ισαάκ. Αλλά επειδή ο Ισμαήλ κακομεταχειριζόταν τον Ισαάκ, ο Αβραάμ αναγκάστηκε να διώξει τον Ισμαήλ και την Άγαρ. (Γέν. 21:9-14) Αργότερα, ο Ιεχωβά ζήτησε από τον Αβραάμ να προσφέρει τον Ισαάκ ως θυσία. (Γέν. 22:1, 2· Εβρ. 11:17-19) Και στις δύο περιπτώσεις, ο Αβραάμ έπρεπε να εμπιστευτεί στον Ιεχωβά, βέβαιος ότι εκείνος θα φρόντιζε να πάνε καλά τα πράγματα για τους γιους του.

11. Γιατί έπρεπε ο Αβραάμ να περιμένει υπομονετικά τον Ιεχωβά;

11 Όλο εκείνο το διάστημα, ο Αβραάμ έπρεπε να μάθει να περιμένει υπομονετικά τον Ιεχωβά. Πιθανότατα είχε περάσει τα 70 όταν έφυγε από την Ουρ με την οικογένειά του. (Γέν. 11:31–12:4) Για 100 περίπου χρόνια, ζούσε σε σκηνές και περιπλανιόταν στη γη Χαναάν. Πέθανε όταν ήταν 175 χρονών. (Γέν. 25:7) Αλλά δεν είδε τον Ιεχωβά να εκπληρώνει την υπόσχεσή Του να δώσει στους απογόνους του τη γη στην οποία περπατούσε. Ούτε έζησε για να δει την πόλη, τη Βασιλεία του Θεού, να εγκαθιδρύεται. Ωστόσο, αναφέρεται ότι ο Αβραάμ πέθανε «γέρος και ικανοποιημένος». (Γέν. 25:8) Παρ’ όλες τις προκλήσεις που αντιμετώπισε, διατήρησε ισχυρή πίστη και ήταν πρόθυμος να περιμένει τον Ιεχωβά. Γιατί κατάφερε να υπομείνει; Επειδή σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, ο Ιεχωβά τον προστάτευε και τον αντιμετώπιζε ως φίλο.​—Γέν. 15:1· Ησ. 41:8· Ιακ. 2:22, 23.

Σαν τον Αβραάμ και τη Σάρρα, πώς δείχνουν οι υπηρέτες του Θεού πίστη και υπομονή; (Βλέπε παράγραφο 12) *

12. Τι περιμένουμε εμείς, και τι θα εξετάσουμε;

12 Όπως ο Αβραάμ, έτσι και εμείς περιμένουμε την πόλη που έχει πραγματικά θεμέλια. Εμείς όμως δεν περιμένουμε να κατασκευαστεί αυτή η πόλη. Η Βασιλεία του Θεού εγκαθιδρύθηκε το 1914 και έχει ήδη υπό τον πλήρη έλεγχό της τον ουρανό. (Αποκ. 12:7-10) Αλλά περιμένουμε να αναλάβει τον πλήρη έλεγχο της γης. Ενόσω περιμένουμε να γίνει αυτό, έχουμε να χειριστούμε πολλές καταστάσεις παρόμοιες με εκείνες που αντιμετώπισαν ο Αβραάμ και η Σάρρα. Έχουν καταφέρει σύγχρονοι υπηρέτες του Ιεχωβά να μιμηθούν το παράδειγμα του Αβραάμ; Οι βιογραφίες που δημοσιεύονται στη Σκοπιά δείχνουν ότι πολλοί σήμερα έχουν εκδηλώσει πίστη και υπομονή όπως ο Αβραάμ και η Σάρρα. Ας εξετάσουμε μερικές από αυτές τις βιογραφίες και ας δούμε τι διδάγματα μπορούμε να αντλήσουμε.

ΜΙΜΗΘΗΚΑΝ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΑΒΡΑΑΜ

Ο Μπιλ Γουόλντεν ήταν πρόθυμος να κάνει θυσίες και γεύτηκε τις ευλογίες του Ιεχωβά

13. Τι μαθαίνετε από την εμπειρία του αδελφού Γουόλντεν;

13 Να είστε πρόθυμοι να κάνετε θυσίες. Προκειμένου να βάζουμε την πόλη του Θεού, τη Βασιλεία, στην πρώτη θέση στη ζωή μας, πρέπει να είμαστε σαν τον Αβραάμ, ο οποίος έκανε πρόθυμα θυσίες για να ευαρεστεί τον Θεό. (Ματθ. 6:33· Μάρκ. 10:28-30) Προσέξτε το παράδειγμα του αδελφού Μπιλ Γουόλντεν. * Το 1942, λίγο καιρό προτού αποφοιτήσει ως αρχιτέκτων μηχανικός από ένα πανεπιστήμιο στις ΗΠΑ, άρχισε να μελετάει με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά. Ο καθηγητής του τού είχε κανονίσει να πιάσει δουλειά μόλις αποφοιτήσει, αλλά ο Μπιλ αρνήθηκε. Εξήγησε ότι είχε αποφασίσει να εγκαταλείψει την προοπτική μιας κοσμικής σταδιοδρομίας για να υπηρετήσει τον Θεό πληρέστερα. Λίγο αργότερα, τον κάλεσαν στον στρατό. Αρνήθηκε με σεβασμό να καταταχθεί, και ως αποτέλεσμα του επιβλήθηκε πρόστιμο 10.000 δολαρίων και πενταετής φυλάκιση. Αποφυλακίστηκε έπειτα από τρία χρόνια. Αργότερα, προσκλήθηκε στη Σχολή Γαλαάδ και υπηρέτησε ως ιεραπόστολος στην Αφρική. Έπειτα, ο Μπιλ παντρεύτηκε την Εύα, και υπηρέτησαν μαζί στην Αφρική, πράγμα που απαιτούσε θυσίες. Τελικά, επέστρεψαν στις Ηνωμένες Πολιτείες για να φροντίσουν τη μητέρα του Μπιλ. Στον επίλογο της βιογραφίας του, ο Μπιλ λέει: «Συγκινούμαι όταν σκέφτομαι τι υπέροχο προνόμιο είναι να με χρησιμοποιεί ο Ιεχωβά στην υπηρεσία του επί 70 και πλέον χρόνια. Τον ευχαριστώ πολλές φορές που με κατηύθυνε να κάνω σταδιοδρομία την υπηρεσία του». Μπορείτε εσείς να κάνετε σταδιοδρομία σας την ολοχρόνια διακονία;

Η Ελένη και ο Αριστοτέλης Αποστολίδης ένιωθαν ότι ο Ιεχωβά τούς ενίσχυε

14, 15. Τι μαθαίνετε από την εμπειρία του ζεύγους Αποστολίδη;

14 Μην αναμένετε μια ζωή χωρίς προβλήματα. Από το παράδειγμα του Αβραάμ μαθαίνουμε ότι ακόμα και όσοι αφιερώνουν ολόκληρη τη ζωή τους στην υπηρεσία του Ιεχωβά δεν εξαιρούνται από τα προβλήματα. (Ιακ. 1:2· 1 Πέτρ. 5:9) Σκεφτείτε πώς αποδείχτηκε αυτό αληθινό στην εμπειρία του Αριστοτέλη Αποστολίδη. * Βαφτίστηκε το 1946 στην Ελλάδα και το 1952 αρραβωνιάστηκε μια αδελφή, την Ελένη, η οποία είχε τους ίδιους στόχους με εκείνον. Ωστόσο, η Ελένη αρρώστησε και οι γιατροί διέγνωσαν όγκο στον εγκέφαλο. Ο όγκος αφαιρέθηκε, αλλά λίγα μόνο χρόνια μετά τον γάμο τους επανεμφανίστηκε. Οι γιατροί τής έκαναν ξανά εγχείρηση, αλλά η Ελένη έμεινε μερικώς παράλυτη, ενώ επηρεάστηκε και η ομιλία της. Παρέμεινε ζηλώτρια διάκονος παρά την ασθένειά της και παρά τον διωγμό από τις αρχές που υπήρχε τότε.

15 Ο Αριστοτέλης φρόντιζε τη σύζυγό του επί 30 χρόνια. Παράλληλα υπηρετούσε ως πρεσβύτερος, εργαζόταν σε επιτροπές συνελεύσεων και βοήθησε στην οικοδόμηση μιας Αίθουσας Συνελεύσεων. Το 1987, η Ελένη είχε ένα ατύχημα στο έργο και τραυματίστηκε. Έμεινε τρία χρόνια σε κώμα προτού πεθάνει. Ο Αριστοτέλης συνοψίζει την εμπειρία του ως εξής: «Στο διάβα των ετών, οι αντίξοες περιστάσεις, οι δύσκολες προκλήσεις και οι απρόβλεπτες καταστάσεις έχουν απαιτήσει υπέρμετρη επιμονή και εγκαρτέρηση. Εντούτοις, ο Ιεχωβά μού έδινε πάντοτε την απαιτούμενη δύναμη για να ξεπερνάω αυτά τα προβλήματα». (Ψαλμ. 94:18, 19) Πόσο πολύ αγαπάει ο Ιεχωβά όσους κάνουν ό,τι μπορούν για εκείνον παρά τις δοκιμασίες που αντιμετωπίζουν!

Η Όντρεϊ Χάιντ διατήρησε θετική στάση εστιάζοντας στο μέλλον

16. Ποια ωφέλιμη συμβουλή έδωσε ο αδελφός Νορ στη σύζυγό του;

16 Να εστιάζετε στο μέλλον. Ο Αβραάμ εστίαζε στις μελλοντικές ανταμοιβές που θα του έδινε ο Ιεχωβά, και αυτό τον βοηθούσε να ξεπερνάει τις προκλήσεις που αντιμετώπιζε την κάθε δεδομένη στιγμή. Η αδελφή Όντρεϊ Χάιντ προσπάθησε να διατηρήσει αυτή τη θετική άποψη παρότι ο πρώτος της σύζυγος, ο Νάθαν Νορ, πέθανε από καρκίνο ενώ ο δεύτερος, ο Γκλεν Χάιντ, προσβλήθηκε από τη νόσο του Αλτσχάιμερ. * Όπως αναφέρει η ίδια, τη βοήθησε κάτι που της είχε πει ο αδελφός Νορ λίγες εβδομάδες προτού πεθάνει: «Ο Νάθαν μού υπενθύμισε: “Μετά το θάνατο, η ελπίδα μας είναι βέβαιη, και δεν θα χρειαστεί να υποφέρουμε ποτέ πια”. Κατόπιν με πρότρεψε: “Να κοιτάζεις μπροστά, επειδή εκεί βρίσκεται η ανταμοιβή σου”. . . . Και πρόσθεσε: “Να παραμένεις πολυάσχολη​—προσπάθησε να χρησιμοποιείς τη ζωή σου κάνοντας πράγματα για τους άλλους. Αυτό θα σε βοηθήσει να βρίσκεις χαρά”». Τι πρακτική συμβουλή​—να παραμένουμε πολυάσχολοι κάνοντας το καλό στους άλλους και να “χαιρόμαστε σε σχέση με την ελπίδα”!​—Ρωμ. 12:12.

17. (α) Γιατί έχουμε βάσιμους λόγους να εστιάζουμε στο μέλλον; (β) Πώς θα μας βοηθήσει η στάση που περιγράφεται στο εδάφιο Μιχαίας 7:7 να απολαύσουμε ευλογίες στο μέλλον;

17 Σήμερα, έχουμε περισσότερους λόγους από ποτέ να εστιάζουμε στο μέλλον. Τα παγκόσμια γεγονότα δείχνουν ξεκάθαρα ότι βρισκόμαστε στο τελικό μέρος των τελευταίων ημερών αυτού του συστήματος πραγμάτων. Σε λίγο δεν θα χρειάζεται πια να περιμένουμε να αναλάβει η πόλη που έχει πραγματικά θεμέλια τον πλήρη έλεγχο όλης της γης. Μια από τις πολλές ευλογίες που θα γευτούμε θα είναι και το να δούμε τα αγαπημένα μας πρόσωπα να ανασταίνονται από τους νεκρούς. Τότε ο Ιεχωβά θα ανταμείψει τον Αβραάμ για την πίστη και την υπομονή του επαναφέροντας αυτόν και την οικογένειά του σε ζωή στη γη. Θα είστε εκεί για να τους υποδεχτείτε; Μπορείτε να είστε αν, όπως ο Αβραάμ, είστε πρόθυμοι να κάνετε θυσίες για τη Βασιλεία του Θεού, αν διατηρείτε την πίστη σας παρά τα προβλήματα και αν μάθετε να περιμένετε υπομονετικά τον Ιεχωβά.​—Διαβάστε Μιχαίας 7:7.

ΥΜΝΟΣ 74 Ψάλλετε και Εσείς τον Ύμνο της Βασιλείας!

^ παρ. 5 Η αναμονή για την εκπλήρωση μιας υπόσχεσης μπορεί να δοκιμάσει την υπομονή μας, μερικές φορές ακόμα και την πίστη μας. Ποια διδάγματα από το παράδειγμα του Αβραάμ θα μας κάνουν ακόμα πιο αποφασισμένους να περιμένουμε υπομονετικά την εκπλήρωση των υποσχέσεων του Ιεχωβά; Και ποιο καλό παράδειγμα έχουν θέσει κάποιοι σύγχρονοι υπηρέτες του Ιεχωβά;

^ παρ. 13 Η βιογραφία του αδελφού Γουόλντεν δημοσιεύτηκε στη Σκοπιά 1 Δεκεμβρίου 2013, σελ. 8-10.

^ παρ. 14 Η βιογραφία του αδελφού Αποστολίδη δημοσιεύτηκε στη Σκοπιά 1 Φεβρουαρίου 2002, σελ. 24-28.

^ παρ. 16 Η βιογραφία της αδελφής Χάιντ δημοσιεύτηκε στη Σκοπιά 1 Ιουλίου 2004, σελ. 23-29.

^ παρ. 56 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: Ένα ηλικιωμένο αντρόγυνο συνεχίζει να υπηρετεί πιστά τον Ιεχωβά παρά τις προκλήσεις. Διατηρούν ισχυρή πίστη εστιάζοντας στις υποσχέσεις του Ιεχωβά για το μέλλον.