1. ¿Ja mräkätre kwati tä ja töi mike dre nuainne aune ñobätä?

KÄ NENGWANE ja mräkätre kwati tä kukwe ñokwä nuainne sribikäre ja di tätebiti Ngöbö kräke. Yebätä ja mräkätre ruäre tä ja töi mike ñaka ja mäkete, nitre gure ruäre tä ja töi mike ñaka monsotre ngübare aune nitre ja mräkäre kwati tä ja töi mike nüne jondron braibebiti. Ja mräkätre ye jökräbätä kätä juto aune Jehovakwe jondron jökrä biain ie ye ie tö ngwanta kwetre aune Jehovakwe ñaka niaratre tuainmetre kaibe. Akwa, ¿ñobätä tö ngwanta kwatibe kwetre Jehovai? Ñobätä ñan aune mekera sete Ngöbökwe nitre niara mikaka täte ye ngübabare. Ñodre Abrahán nitre jökrä tödekaka rün ye kräke kukwe kwin mikani nemen bare kwe (Rom. 4:11).

2. a) Hebreos 11:8-10, 16 tä niere erere, ¿ñobätä Abrahán namani juto biare juta Ur ye tuametrekäre? b) ¿Dre rabai gare nie kukwe ja tötikara nekänti?

² Juta Ur yete Abrahán nämäne nüne kwin, akwa namani juto biare jondron jökrä ye tuametrekäre. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune “juta kwe ürä mente nguse ye niara nämäne ngübare” (ñäkädre Hebreos 11:8-10, 16 yebätä). * ¿“Juta” medenbätä nämäne blite? Abrahán nämäne juta ye ngübare ngwane, ¿drebe ja tuani kwe? Abrahán aune nitre tä ja ngwen niara erere ni näire, ¿ye erere ni raba ja ngwen ño? Kukwe ye rabai gare nie kukwe ja tötikara nekänti.

3. ¿Juta meden ngüba nämäne Abrahankwe?

³ Juta ngüba nämäne Abrahankwe ye abokän Gobran Ngöbökwe, känti Jesús aune nitre 144,000 käkwe gobrandi. Juta yekänti “Ngöbö nire tä nüne amne [...] ye abko juta Jerusalén kä käinbti” niebare Pablokwe (Heb. 12:22; Apoc. 5:8-10; 14:1). Nitre ja tötikaka Jesukwe rabadre Gobran ye kärere ribebare kwe ietre ne kwe Ngöbö “töi rabadre bare kä kwinbiti, ye erere rabadre bare kä tibienbätä” (Mat. 6:10, TNM).

4. Génesis 17:1, 2, 6 tä niere erere, ¿dre nämäne gare Abrahán ie juta o Gobran käbämikani Jehovakwe yebätä?

⁴ Gobran Ngöbökwe ye rabai ükaninte ño ye ñaka nämäne gare metre ta Abrahán ie. Kä kwati te kukwe ye nämäne ükani kaibe Ngöbökwe (Efes. 1:8-10; Col. 1:26, 27). Akwa Abrahán ngäbriänkätre ruäre rabai reire ye nämäne gare ie ñobätä ñan aune Jehovakwe käbämikani ie (ñäkädre Génesis 17:1, 2, 6 yebätä). * Ngöbökwe kukwe käbämikani Abrahán ie yei nämäne tödeke krubäte. Yebätä Mesías dianinkä gobrankäre Gobran Ngöbökwe yete ye namanina tuin metre ie nie raba. Ye medenbätä Jesukwe ne niebare nitre judío ie: “Ti rükadre, Abrahán mun rün kira, käkwe käi ngwiani nuäre jabätä, angwane erere bäkänä ti tuani kwe, angwane kä namani jutobätä” (Juan 8:56, NGT). Jehovakwe Gobran ükaite, yete Abrahán ngäbriänkätre ruäre käkwe gobrandi ye nämäne gare ie ye medenbätä ngübabare bätärekä kwe.

5. ¿Ngöbökwe juta ükaite ye Abrahán nämäne ngübare ye ñobätä gare nie?

⁵ Jehovakwe juta o Gobran ükaite käbämikani kwe ye Abrahán nämäne ngübare bätärekä, ¿ye bämikani ño kwe? Kena, ñaka ja mikani kwe gobran keteiti kä nebätä yekri, ñan ja gwire mikani kä keteiti känti kwe aune ñaka rei kä nebätä dimikani kwe. Ñaka gobran ükaninte akwle kwe jakrä, ñakare aune käre Jehová mikani täte kwe aune Jehovakwe dre käbämikani ye ngübabare bätärekä kwe, yebiti nämäne tödeke krubäte Ngöböi bämikani kwe. Abrahán ja tuani kukwe meden ben aune ye tä dre driere nie ye ani mike gare jai.

6. ¿Juta Ur ye abokän ño?

⁶ Juta Ur tuanimetre Abrahankwe ye nämäne kriemikani kwin, nitre töbätä nämäne yete aune jondron jökrä nämäne yete. Ki mente kwin sribebare aune ñö nämäne nen juta ye bäre kä ketamä känti ta juta ye kriemikakäre. Kukwe tikadre ño aune matemática ye nämäne gare kwin nitre nünanka Ur ie. Juta yete nitre nämäne nüke jondron kökakäre aune rürübäinkäre ye gare nie ñobätä ñan aune nitre nämäne tärä tike kukwe ükatekäre jabe ngwianbätä ye kwani nitre arqueólogo ie. Ju sribe nämäne ladrillo yebiti, däte nämäne bängrabe aune jüka nämäne ngwenbrere. Ju keta kabre ye te ruäre jä kwatare ye ükate nämäne tibienta aune ye bäre ta cuarto sribe nämäne 13 o 14.

7. ¿Jehovakwe Abrahán aune mräkätre kwe ngübadre ye ie ñobätä Abrahán rabadre tö ngwen?

⁷ Jehovakwe Abrahán aune mräkätre kwe ye ngübai ye ie tö ngwandre kwe. ¿Ñobätä? Niara aune muko kwe Sara ju kwin nünankäre tuanimetre Ur aune nikani nüne jondron kwata sribebare jure te Canaán. Yete ki mente kwin aune ñö ñaka nämäne nen bäre ja kriemikakäre ietre. Yebätä niaratre rüe rakadrekä ngwane bobre jakän.

8. ¿Kukwe meden meden ben Abrahán ja tuani kä ruäre ngwane?

⁸ Käre Abrahankwe Jehová töi mikani täte, akwa bati jondron ñaka namani krubäte ie mräkätre kwe bukakäre. Kä känti Jehovakwe juani nüne yete mrö nika krubäte yebe ja tuani kwe. Kukwe ye namani tare krubäte kräke ye medenbätä nikani mräkätre kwe ngwena Egipto kä braibe te. Akwa namanina Egipto ngwane faraón gobranka juta yete käkwe Sara dianinkä kän. Jehovakwe Sara biandreta Abrahán ie ye känenkri kukwe ye nämäne tare krubäte Abrahán kräke ye ni raba bämike ja töite (Gén. 12:10-19).

9. ¿Abrahán aune mräkätre kwe ja tuani kukwe meden meden ben?

⁹ Abrahán mräkätre ja tuani kukwe tare tare ben. Muko tare kwe Sara ye monso ñaka nämäne nemen. Kukwe tare yebe ja tuani kwetre kä kwati krubäte te. Sara tö namani monso tuai jakwe yebätä sribikä kwe Agar ye biani kwe Abrahán ie ne kwe Agar köböire monso rabadre kwetre. Akwa Agarkwe monso Ismael rabai namani gare ie ngwane jatani Sara mike tuin ngwarbe jai. Kukwe kri namani jabätä ietre yebätä Agar ngitiani Sara ngäniene mada (Gén. 16:1-16).

10. ¿Dre nakaninkä Ismael aune Isaacbätä köböite ñan namani nuäre Abrahán kräke tö ngwankäre Jehovai?

¹⁰ Mrä mada Abrahán aune Sarakwe monso namani aune Abrahankwe kädekani Isaac. Ismael aune Isaac nämäne tare Abrahankwe, akwa Ismael käkwe Isaac mikani tuin yakrä jai yebätä Abrahankwe Ismael aune Agar juanintari gwi jai (Gén. 21:9-13). Kä nikani ta ye bitikäre Abrahankwe Isaac kämikadre Jehovakrä ye Jehovakwe ribebare ie (Gén. 22: 1, 2; Heb.11:17-19). Kukwe ketebu namani bare yebätä dre käbämikani Jehovakwe Abrahán ie yei nämäne tö ngwandre Abrahán ie.

11. ¿Jehovakwe dre nuaindre ye ñobätä Abrahankwe ngübabare bätärekä?

¹¹ Kukwe ye jökräbätä Jehovakwe dre nuaindi ye Abrahankwe ngübabare bätärekä. Kä nämäne 70 biti bäri Abrahanbiti ngwane niara aune mräkätre kwe juta Ur ye tuanimetre raba ruin nie (Gén. 11:31-12:4). Kä 100 näre te dikakabare kwe kä Canaán yete aune nünanbare kwe jondron kwata sribebare jure yete. Kä namanina 175 niarabiti ngwane krütani (Gén. 25:7). Akwa kä känti dikakabare kwe ye rabai mräkätre kwe yekwe Jehovakwe käbämikani ie ye ñaka tuani nemen bare kwe. Aune juta ngüba nämäne kwe, ye abokän Gobran Ngöbökwe ye ñaka tuani kwe, akwa yebiti ta Biblia tä niere  “ja nämäne ruin kwin ie ye ngwane krütani” (Gén. 25:8). Ja tuani kwe kukwe keta kabre ben, akwa tödeka kwe nämäne dite aune Jehovakwe dre nuaindre ye ngübabare bätärekä kwe. ¿Ñobätä kä ngwani nüke kwe jai? Ñobätä ñan aune kä ye jökrä ngwane ja ketabare kwin kwe Jehovabe aune Jehovakwe kriemikani (Gén. 15:1, Is. 41:8, Sant. 2:22, 23).

12. a) ¿Nitre Ngöbö mikaka täte tä dre ngübare? b) ¿Nibike dre mike gare jai mada?

¹² Abrahán erere juta kwe ürä mente nguse ye nita ngübare, akwa juta ye ükadrete ye nikwe ñaka ngübadre ñobätä ñan aune kä 1914 ye ngwane juta o Gobran ye ükaninte aune niena gobrane kä kwinbiti (Apoc. 12:7-10). Akwa Gobran ye käkwe kä tibien gobraindre yebrä nita ngübare. Abrahán aune Sara erere nikwe ja tuai kukwe ruäre ben Gobran ye rükadre känenkri. Nitre Jehová mikaka täte ni näire käkwe ja ngwanina Abrahán erere. Abrahán aune Sara erere, ja mräkätre kwati tä tödeke aune kukwe ngübare bätärekä ye mikanina gare tärä Ni Mikaka Mokre yebätä. Ja mräkätre ruäre yebätä ani blite aune dre raba nemen gare ja töi kräke nie ye ani mike gare jai.

13. ¿Ja mräkä Walden käkwe dre nuainbare ye tä dre driere mäi?

¹³ Abrahán erere nikwe jondron ruäre tuanemetre Jehová mikakäre täte. Juta o Gobran ükaninte Ngöbökwe ye ni tö mikai käne ngwane, Abrahán erere nikwe jondron ruäre tuanemetre Ngöbö mikakäre täte (Mat. 6:33; Mar. 10:28-30). Ja mräkä Bill Walden dre nuainbare ye ani mike gare jai. * Kä 1942 ye ngwane kä namanina chi Bill ie graduakäre ingeniero estructural Estados Unidos yete, ye ngwane jatani ja tötike nitre testiko Jehovakwe ben. Niara graduadre ye bitikäre sribidre kwe yekäre Profesor iti käkwe sribi känänbare kräke akwa niarakwe ñaka kani ngäbiti. Niara tö namani Ngöbö mikai täte ye abokän bäri ütiäte ngwian ganaindre ere ye ngwä niebare kwe. Ye bätäräbe gobrankwe käräbare rükäre, ja ñaka rikadre rübätä niebare töi jämebiti kwe gobran ie. Yebätä multa 10,000 dólares näre mikanibiti aune kä kwärikekäre kitani ngite, akwa kä komä aibe te mikani ngite yete. Kä nikani ta ye bitikäre  nübaibare kwela Galaad yebätä aune juani sribi misionero nuainne África. Bill ja mäkäninte Eva ben, sribibare gwairebe kwetre África aune yete kukwe ruäre ben ja tuani kwetre. Kä nikani ta ye bitikäre niaratre nikaninta Estados Unidos Bill meye ngübakäre. Niarakwe dre dre nuainbare yebätä tä töbike ngwane tä niere: “Kä 70 biti bäri te tikwe sribibarera Jehová kräke yebätä tita töbike ngwane kätä juto tibätä aune tita debe bien krubäte. Ngöbökwe ti tuanimetre sribire ja kräke yebätä tita debe bien käre ie”. ¿Ja mräkä ye erere mä raba sribi Ngöbökwe ye den nuaindre jai?

14, 15. ¿Ja mräkätre Apostolidis yebätä dre raba nemen gare ja töi kräke mäi?

¹⁴ Kukwe ñaka rabai jire ni kisete ye nikwe ñaka nütüdre. Dre dre namani bare Abrahanbätä ye tä mike gare nie nitre Ngöbö mikaka täte käkwe ja tuai kukwe tare tare ben arato (Sant. 1:2; 1 Ped. 5:9). Kukwe ye kwrere ben ja mräkä Aristotelis Apostolidis * ja tuani. Ja ngökani ñöte kwe Grecia kä 1946 aune kä 1952 yete ja kukwei kitaninkä kwe Eleni ie aune gwairebe tö namani sribire Jehová kräke. Akwa Eleni nänkäni bren aune tumor nämäne jisaite doctor niebare ie. Niara operabare akwa kä braibe te bren ye namanintabätä. Niara operabareta akwa niara ngrabare ruäre ñan namani ruin ie. Ñan namani nuäre kräke blitakäre mada. Ye ngwane gobran nämäne ja mike nitre testiko Jehovakwe rüere. Akwa bren biti ta Eleni käkwe kukwe driebare jankunu kä jutobiti.

¹⁵ Aristotelis käkwe muko kwe ngübabare kä 30 näre te. Kä ye jökrä ngwane sribibare kwe ni umbrere konkrekasionte, comité gätä kri kräke yebätä aune ju gätä kri nuainkäre yebätä sribibare kwe. Kä 1987 yete Eleni nämäne kukwe driere ngwane jukwe hierrore ngidianibiti aune juruainbare tare. Kä komä te kä ñan nämäne töröbiti aune biti krütani. Kukwe ye namani ño Aristotelis kräke yebätä tä niere: “Kä nikanina tä yete tikwe ja tuanina kukwe tare ben aune ruäre ie ti nämä nakain jäme, aisete ti nämä ja di ngwen ja tuakäre kukwe yebe aune kukwe yekwe ñaka ti ngwandre di nekä ye ti nämä ribere jai. Aune käre Jehovakwe ja di biani tie ja tuakäre kukwe tare yebe” (Sal. 94:18, 19). Ye  tä mike gare nire nire tä ja di ngwen Jehová mike täte kukwe tare yebiti ta ye Jehovata tarere.

16. ¿Ja mräkä Nathan Knorr käkwe kukwe meden kwin niebare muko kwe ie?

¹⁶ Ja töi mikadre jankunu kä ja känenkäre yebätä. Jehovakwe dre käbämikani ja känenkäre yebätä Abrahankwe ja töi mikani aune yekwe dimikani kä ngwen nüke jai kukwe tare näire. Ye erere Audrey Hyde ja töi mikani nuainne. Muko käne kwe Nathan Knorr ye krütani cáncer kisete. Ye bitikäre ja mikani gure kwe Glenn Hyde yebe aune muko kwe ye namani bren Alzheimer kisete. * Ja mräkä Nathan Knorr krütadre ye känenkri kukwe ütiäte niebare kwe Audrey Hyde ie ye käkwe niara dimikanina krubäte nieta kwe. Nathan niebare ie: “Nita krüte ye ngwane ni ñaka tä ja tare nike mada aune dre tä ja känenkäre ni kräke ye rabai nikwe”. Biti ne niebare kwe ie: “Nikren ja käne, jondron ütiäte tä mä kräke ja känenkäre. Mä ñaka raba kwekebe, ja nire yebiti mäkwe jondron kwin nuain nitre mada kräke, yebätä ja rabai ruin kwin mäi”. Ni töi mikata jondron kwin nuainne nitre mada kräke aune dre tä ja känenkäre ni kräke ye käi ngwandre juto jabätä ye kwin krubäte (Rom.12:12).

17. a) ¿Nikwe ja töi mikadre kwatibe kä ja känenkäre yebätä ye ñobätä bäri ütiäte kä nengwane? b) Miqueas 7:7 tä niere erere, ¿dre käkwe ni dimikai kukwe ja känenkäre ye käi ngwen juto jabätä?

¹⁷ Nengwane bärira jire nikwe ja töi mikadre kä ja känenkäre yebätä. Kukweta nemen bare käbiti tibien ye tä mike gare kä ne bikera krüte. Juta kwe ürä mente nguse ye ñongwane kä tibien gobraindi ye kebera nüke. Kukwe kwin keta kabre rabai nikwe ye keteiti abokän ni mräkätre krütanina tuaita nikwe. Arato Jehovakwe kukwe kwin mikai nemen bare Abrahán kräke tödekabare kwe aune kukwe ngübabare bätärekä kwe yebätä. Abrahán aune mräkätre kwe ye mikaita nire kä tibienbätä. ¿Mä täi yete niaratre ka ngäbitikäre? Abrahán erere mäkwe Gobran Ngöbökwe mikai käne, mäkwe tödekai kukwe tare yebiti ta aune Jehovata kukwe käbämike ye mäkwe ngübai bätärekä ngwane mä täi yete (ñäkädre Miqueas 7:7 yebätä). *