Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 31

A Cho Pa Chumndo ‘Chiee Taŋguluŋ o Kala Kala Mbo Wa le Fɛɛŋ a Fɛɛŋ Ndo’?

A Cho Pa Chumndo ‘Chiee Taŋguluŋ o Kala Kala Mbo Wa le Fɛɛŋ a Fɛɛŋ Ndo’?

“Ebilaham wa chumndo le chiee bɛndu Mɛlɛka kelu mbo taŋgul lo, chiee taŋguluŋ o kala kala nduyɛ, mbo wa le fɛɛŋ a fɛɛŋ ndo.”​—HIBU. 11:​10.

CHONDII 22 Masaleŋ le Kanduŋ—Maa le Huŋ!

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1. Vɛɛ wanaa bɔɔbɔɔ soliŋ yɛ niŋ hau sala nduyɛ, le yɛɛ?

WANAA Mɛlɛkaa o miiliɔŋndaŋ niŋ soliŋ niŋ hau sala tau. Puaapiliaa a ndepiliaa bɔɔbɔɔ kɛɛsiaa niŋ le ma loŋnuŋ ŋyembu. Wanaa cho o nɔlaŋ nda apum bɛɛ kɛɛsiaa le ma puɛɛnuŋ ndɔ a suɛi chuauwa violɔɔ okɔɔ. Nduyɛ, yuŋgula bɔɔbɔɔ tosa niŋ yɛlɛmiaalaŋ le ma bii yoomu ndaa o nɛi tɛtɛlɔɔ choo. Nyɛ nyindu waŋnda haa kpou le kɛɛsiaalaŋ ndaŋ tosaa wo cho le ma tosa tau o wali Chɛhowaa niŋ ni. A cho a kɔl hiniaa nduyɛ a nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho nda ke nyɛm nda hauba woŋ. Baa waŋnda haa kial niŋ pa suei? Sako! Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ tiindaŋndo maa a kil niŋ iso le? Saboo opilɛ cho ni maa mi Chɛhowa duau Ebilaham, finyaa le wanaa duau tiindaŋndo o Mɛlɛka niŋnda sala le tiindaŋ ndɔɔ.​—Luomaŋ. 4:​11.

2. (a) A mɛɛ Hibuluiya 11:​8-10, 16 dimi yɛ, le yɛɛ Ebilaham chɛllɛ a kɔl ndɔɔ kpou le faŋaŋndo Ɔɔ? (b) Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

2 Mi Ebilaham chɛl a kɔl ndɔɔ kpou le faŋaŋndo Ɔɔ mi che bɛɛ o wa yoomoo tueiyɔɔ yeela o chiee koŋ niŋ. Le yɛɛ? Kanifuule, o wa chumndo “chiee taŋguluŋ o kala kala nduyɛ, mbo wa le fɛɛŋ a fɛɛŋ ndo.” (Nuawɔ Hibuluiya 11:​8-10, 16.) Yɛɛ cho yɛ “chiee” cho koŋ le fɛɛŋ a fɛɛŋ ndo? Simulta kuɛɛ komallɛ Ebilaham a teleŋ o wa chumndo le mi chioo hoo taŋguluŋ ndo? Nduyɛ, vɛɛ naŋ tuula yɛ Ebilaham a wanaa cho hau taamasi ndɔɔ tolɔɔ kɔɔli o palɛi nɛi hei niŋnda?

YƐƐ CHO YƐ “CHIEE TAŊGULUŊ O KALA KALA NDUYƐ, MBO WA LE FƐƐŊ A FƐƐŊ NDO”?

3. Yɛɛ cho yɛ chiee Ebilaham wa chumndo wo?

3 Chiee Ebilaham wa chumndo wo cho Masale Mɛlɛkaleŋ ni. Wanaa cho wa o Masaleŋ ndeŋ choo wa cho Chiisu a ŋwaŋ 144,000 sɔla pɔyaŋndo Kilisiɔŋnda tɛɛŋnda ni. Mi Pɔɔl veelu Masaleŋ ndeŋ aa, ‘Mɛlɛka yɔŋgu yoomoo wo chiee ndɔɔ, ndu yɔnuŋ ni maa Chulusɛlɛm o choo choo niŋ.’ (Hibu. 12:​22; Sɔɔŋ. 5:​8-10; 14:​1) Mi Chiisu pɛɛku buɛiyaa nduaa le ma piɛi le Masaleŋ ndeŋ. Mbo dimul nda maa a piɛi le mi le hiŋ halikpeŋ mi hɛnaŋ Mɛlɛkaa yɔŋnuŋ o chieeŋndo choo mɛɛ o cho yɔŋnɔŋndo o choo choo niŋ yɛ.—Maa. 6:​10.

4. A mɛɛ Chɛnɛsee 17:​1, 2, 6 dimi yɛ, yɛɛ Ebilaham ndoo sina yɛ a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ?

4 Baa Ebilaham ndoo sina pa sɔɔŋ kpou a mɛɛ Masale Mɛlɛkaleŋ le cho wa le kɔɔnaa yɛ? Sako. Kanifuule, sɔɔŋ muŋ “wa ŋ viaŋaa” le wɔsiŋ bɔɔbɔɔ. (Ɛfi. 1:​8-10; Kolo. 1:​26, 27) Kɛ Ebilaham ndoo sina maa chuauwaa nduaa apum cho hunɔɔ simnɔŋ masaa. Mi Chɛhowa dimul ndu kpendekele a hei okɔɔ. (Nuawɔ Chɛnɛsee 17:​1, 2, 6.) Ebilaham ndoo nɔ bɔɔ tiindaŋndo o nyɛ Mɛlɛka dimul ndu hoo wo niŋ. I wa ko maa o wa Mɛsayanɔɔ ɔɔ wana Mɛlɛka wa hunɔɔ pɔya le waa o Masaleŋ ndeŋ choo wo chɔɔ a lehɔl. Le saboo hoo Chiisu dimul Chuuwa ni aa: “Mi Ebilaham finya nya mama o naŋ kɔl, kani fondole, ndu oo nɔ le teleŋ ni hunaa chɔɔ. Nduyɛ, mbo cha teleŋ ni hunaa mbo naŋ kɔl.” (Chɔŋ 8:​56) A tonya, Ebilaham ndoo sina maa chuauwaa nduaa apum cho hunɔɔ wa masaa o Masale Chɛhowa kila leŋ choo. Nduyɛ, o wa a kɔl kɛndɛ le chumndo haaa mbo che mɛɛ Chɛhowa cho diomnde o mɛi leŋ ndeŋ peelu yɛ.

Vɛɛ Ebilaham chɔm yɛ maa ndoo nɔ tiindaŋndo o sɔɔŋ Chɛhowa mɛi lediom le tosaa woŋ niŋ? (Tofa pɛl 5)

5. Vɛɛ naŋ looku yɛ sina maa Ebilaham wa chumndo le chiee bɛndu Mɛlɛka kelu wo?

5 Vɛɛ Ebilaham chɔm yɛ maa o wa chumndo le chiee bɛndu Mɛlɛkaa ɔɔ Masale Mɛlɛkaleŋ? I tasei, o kindiŋ le simnɔŋndo pila chiee o lelɛŋ o lelɛŋ niŋ te. O wa heeloo a tuusoo a yuŋgu ndɔɔ o fondaŋnda teŋgeŋ teŋgeŋndaŋ. Kanifuule, ndoo yeema mbo kila chaltaŋ o fondaa opilɛ mbo toolu masale wana chiee kɛ kɛ le. Le handɔɔ lechoo, Ebilaham pila bɛɛ kindiŋ le masaleŋ kilaa a bandɔ le. Kɛ mbo hiau lachi a Chɛhowa diikɔŋndo nduyɛ, mbo chum haaa le mi nyɛ o chuel ndu buŋgɛiyo peeluŋ. O nɛiyo hoo choo Ebilaham chɔm ni maa ndoo nɔ tiindaŋ kala kalaa o Chɛhowa niŋ. Ŋ yaasiaŋndɔ simulta komal ndu laŋ lapum miŋ che nyɛ naŋ pɛɛku o taamasi ndɔɔ niŋndo.

SIMULTA KUƐƐ KOMALLƐ EBILAHAM?

6. Chiee suu maa vɛɛ Ɔɔ wa yɛ?

6 Chiee Ebilaham wa wo wa Ɔɔ ni nduyɛ, chiee kɛndɔɔ pila o wa ni. Chioo hoo wa o balaa a kpakila kala kalalaŋ nduyɛ, wanaa wa loŋ nda ndaa heu ba le nyɛ o nyɛ le. O faŋaŋndɔ o kpakilaŋ kɔɔli, mɛŋma bɛnduaŋ ma wa vɛlɛ chioo hoo ma balaa o kpeŋgoŋ ŋgaa. Wanaa sinaa dɛniaa wa loŋ nduyɛ, wana che pɛ aa fondaŋ leyulaa o wa ni. Kanifuule, wanaa tuau nyɔɔŋ lɛŋ nda saaluŋ niŋ yaula waŋnda ndaa poonyiaa sɔɔŋ ndaŋ leyulaŋ nda naa chioo hoo wa sindɛ wa. A kpilikioŋ pɛŋ ndaa taŋgul chiɛɛla ndala lɔlaa laŋ ni. Nduyɛ mi ndaa yikpa laŋ nyɛkɛndɛi ma suu pɔuwo. Chiɛɛlaŋ ndaŋ lapum laa nɔ lumuiilaŋ 13 ɔɔ 14 nduyɛ, mi ndaa yikpa biɔɔ nyɛkɛndɛi.

7. Le yɛɛ Ebilaham ndoo nɔ yɛ mbo nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho ndu manda nda yuŋgu ndɔɔ?

7 Ebilaham ndoo nɔ mbo nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho ndu manda nda yuŋgu ndɔɔ. Le yɛɛ? Mɛɛ o mal Ɔɔ nda Selua ma kua Keŋnaŋ, o cho lɛ o lachiɛɛ niŋ te ndaa lɔl te. O bɛɛ kpendekele ndaa nɔ niŋ ni ma kindu tɛndiilaŋ le luaŋ. Kpakila kala kala ve lɛ nda la balaa le nda manda le. Nduyɛ, mɛŋma bɛndu ma ve vɛlɛ nda ma balaa le. Le hei, wanaa dɛnɛ wɔɔŋnda ndaa nɔla ma del nda choo teleŋ o teleŋ.

8. Yɛɛ ndoo yɔŋnuŋ yɛ Ebilaham teleŋ pilɛ?

8 Mi che bɛɛ Ebilaham wa hɛnaŋ Mɛlɛkaa tosaa, kɛ teleŋ pilɛ mi nyɛdiaa chuu ndu o ba le yuŋgu ndɔɔ. Mi yima bɛnduaŋ ma del kpulɛŋ o lɛŋnde Chɛhowa dimul ndu maa o kɔ leŋ niŋ. Mɛɛ yiaŋ maŋ ma kendu nda choo, mi Ebilaham kɛɛsiaa le mbo kɔ chal pɔɔ Ichipi a yuŋgu ndɔɔ. Kɔlaŋ vɛlɛ loŋ, mi masa lelɛŋndo Felo kɔ luɛi laa ndɔ hɔlteŋ nduyɛ mbo kuaŋnuŋ a ndu. Haaa mi Chɛhowa tosa mi Felo miŋgi Selua Ebilaham o ba, yiyaŋndɔ a mɛɛ kɔllo wa Ebilaham o teleŋ koŋ bɛŋgu yɛ.—Chɛ. 12:​10-19.

9. Simulta kuɛɛ la wa yɛ o yuŋgu Ebilahamndo niŋ?

9 Simulta cheleŋ la wa vɛlɛ o yuŋgu Ebilahamndo niŋ. Laa ndɔ kaalaa Selua ve wana vialaa le. Mi hei tɛɛmbuu nda kɔllo tau le wɔsiŋ bɔɔbɔɔ. Le hei, mi Selua ke Ebilaham buɛi ndɔ laandoo Hakaa le mbo hiviŋ ndu kɔɔli okoŋ mbo vilul nda chuauwa. Kɛ mɛɛ Hakaa chua foli Isimɛɛl wo, mbo saaŋ Selua tɛɛndaŋndo. Kɔl nyulu ve lɛ o yuŋgoo niŋ kposoŋ te nduyɛ, mi Selua mɛɛlu Hakaa touwɔɔ.—Chɛ. 16:​1-6.

10. Yɛɛ Chɛhowa ndoo dimullɛ Ebilaham le tosaa a Isimɛɛl nda Aase nduyɛ, vɛɛ hei ndii nɔla yɛ mii kuuna ndu tiindaŋndo dɔwɔɔ o Chɛhowa niŋ?

10 O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, mi Selua chua folioo nduyɛ mbo vilul Ebilaham poo. Ma ke poombɔɔ hoo diolaŋ aa Aase. Ebilaham ndoo kaala bɔɔ puaambuaa nduaa ŋiɔɔŋnda Isimɛɛl nda Aase. Kɛ mɛɛ Isimɛɛl kandu Aase biyɔɔ wɔɔŋndo, mi Chɛhowa dimul Ebilaham le mbo tou ndu nda Hakaa kala ndɔ. (Chɛ. 21:​9-14) Okoŋ kɔɔli, mi Chɛhowa dimul vɛlɛ Ebilaham le mbo soli Aase po ndɔ salaa. (Chɛ. 22:​1, 2; Hibu. 11:​17-19) O sɔɔŋ muŋ niŋ kpou, Ebilaham ndoo nɔ mbo nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho tosa mi sɔɔŋ o dimi a puaa nduaa okɔɔ woŋ peeluŋ.

11. Le yɛɛ Ebilaham ndoo nɔ yɛ mbo biuŋ Chɛhowa chumndo?

11 Chɔŋ a teleŋ Ebilaham mal Ɔɔ wo, ndoo nɔ mbo biuŋ chumndo haaa le mi nyɛ Chɛhowa dimul ndu wo peeluŋ. Ndoo hiou niŋ dɔɔ wɔsilaŋ 70 a teleŋ o faŋaŋ Ɔɔ a yuŋgu ndɔɔ wo. (Chɛ. 11:​31–12:​4) Nduyɛ teleŋ o chii o lɛŋnde Keŋnaŋ ndeŋ niŋndo wa le suɛi wɔsila kɛmɛ. Ebilaham wa heeloo a tuusoo o lɛŋnde ndeŋ niŋ mbo kei luaŋ o tɛndiilaŋ bɛŋgu. O wa wɔsilaŋ 175 mbo sɔla piɔmndo. Nduyɛ, o ve lɛ achal a teleŋ Chɛhowa ke chuaa nduaa mamaa lɛŋnde o dimi le nda kioo leŋ te. O chi vɛlɛ chiee bɛndu Mɛlɛkaa, ndu cho yɛ Masale Mɛlɛkaleŋ ni o kandɔŋndo le. Kɛ a koŋ kpou, Baabuiyo dimi maa mi Ebilaham “yuuwa kudɛɛ, malaŋ o wu.” (Chɛ. 25:​7, 8) A simulta wa ndu laŋ choo laŋ kpou, o mel tiindaŋ ndɔɔ o Chɛhowa niŋ te. Nduyɛ, mbo hiau lachi a ndu chumndo. Yɛɛ mala yɛ ndu mbo biunuŋ? Haaa mi Ebilaham sɔla piɔmndo, Chɛhowa wa ndu mandaa ni nduyɛ mbo bii ndu maa chaaŋ ndɔ.—Chɛ. 15:​1; Aisaya 41:​8; Chemi. 2:​22, 23.

Vɛɛ buɛiyaa Mɛlɛkaa cho yɛ chɔmndo maa a nɔ tiindaŋndo nduyɛ ma wa chumndo maa Ebilaham nda Selua? (Tofa pɛl 12) *

12. Yɛɛ naŋ cho yɛ chumndo nduyɛ, yɛɛ naŋ cho yɛ hunɔɔ yaasiaa?

12 Maa Ebilaham, naa bɛɛ cho chiee taŋguluŋ o kala kala mbo wa le fɛɛŋ a fɛɛŋ ndo chumndo. Kɛ naŋ cho lɛ hau chum le mi chioo hoo taŋguluŋ te. O wɔsi 1914 niŋ Masale Mɛlɛkaleŋ la kanduŋ ni nduyɛ, le chii niŋ yaamɔɔwaa Mɛlɛkaa yomɔɔ o choo choo niŋ. (Sɔɔŋ. 12:​7-10) Nyɛ naŋ cho niŋ hau chumndo suee wo cho le mi le huŋ wɔɔsuu yaamɔɔwaa Mɛlɛkaa o chieeŋndo choo ni. Teleŋ naŋ cho chumndo le mi hei yɔŋnuŋndo, naa bɛɛ mi sɔɔŋ palaŋ komal naa mɛɛ ŋ komal Ebilaham nda Selua yɛ. Baa buɛiyaa Chɛhowaa cho pa hau taamasi Ebilahamndo tolɔɔ kɔɔli? Sɔɔŋ yɔŋnaŋ cho o Bandu Mɛŋgɛlaa niŋndoŋ chɔm maa puaapiliaa a ndepiliaa naa bɔɔbɔɔ nɔ tiindaŋndo nduyɛ ma wa chumndo maa Ebilaham nda Selua. Ŋ yaasiaŋndɔ ŋ tiŋ miŋ che nyɛ naŋ pɛɛku o taamasi ndaa niŋndo.

WANAA TOL TAAMASI EBILAHAMNDO KƆƆLI WA

Mi Bill Wɔdin soliŋ sala le wali Chɛhowaa tosaa nduyɛ mi Chɛhowa duau ndu sala tau

13. Yɛɛ ŋ pɛɛku yɛ o suɛi yɔŋnaŋ Ŋgɔɔ Wɔdin nde niŋ?

13 Wa o bɛɛndiaŋ le ma soliŋ sala. Le miŋ chɔm maa Masale Mɛlɛkaleŋ le cho nyɛ tase o yoomu naa niŋ, mɛɛ miŋ wa maa Ebilaham. Mbo soliŋ sala a kɔl ndɔɔ kpou le Mɛlɛka kɔllo nɛŋioo. (Maa. 6:​33; Maki 10:​28-30) Tofawɔ taamasi puaapilɛnɔ pilɛ diolaŋ Bill Wɔdin. * A wɔsi 1942 Bill kandu Baabuiyo pɛɛkoo a Seiyaa Chɛhowaa ni. Nduyɛ, o wɔsi koŋ niŋ ndoo nɔ le sukuu ndɔɔ chiiyo Amɛlika ni mbo sɔla yau dioo le waa taŋgultaŋ bolleŋ. Wana wa Bill pɛɛkoo wo ndoo chii niŋ kɛɛsiaa le ndu wallo kioo te o chii dɔɔ pɛ sukuuwo, kɛ mi Bill kɛɛ. Mbo dimul ndu maa o chii niŋ kɛɛsiaa le mbo yɔŋguŋ o wali Mɛlɛkaa niŋ mbo hiau wali nda paawa ndu tau wo. Okoŋ kɔɔli, mi masaa waa dimul ndu le wali le sovɛiyo tosaa. Kɛ mbo kɛɛ vɛlɛ a lebɛɛ. Le hei, ma wuu ndu tɔŋndo kaniŋ mapuuloŋ dalalaŋ 10,000 nduyɛ, ma duau ndu chiɛiniŋ le wɔsilaŋ la ŋuɛɛnu. Mɛɛ o chii wɔsilaŋ la yaa ma mal ndu. Mɛɛ nyɔɔ viou kpɛɛ, ma veelu ndu o Sukuuwo Kiiliadi nduyɛ ma yɔŋ ndu misiɔnalueileŋ Afilika. Mi Bill chua lanɔɔ diolaŋ Ɛva nduyɛ, nda ŋiɔɔŋ wa niŋ misiɔnalueileŋ Afilika ni. Sala soliaŋndo pila ndoo yeemaŋ ni le hei. Mɛɛ nda tosa wallo hoo le wɔsila bɔɔbɔɔ, ma miiŋgu Amɛlika le kalaa Bill mandaa. Mi Bill dimi a yoomu ndɔɔ okɔɔ kpou aa: “Te I yiyaŋ pɛ a wali ya tosal Chɛhowa le wɔsilaŋ 70 a nyɛ lechoo wo okɔɔ, mi mɛmiaŋ ma tol la le di bɛndu ya sɔla koŋ ndo. Mi mel ndu balikaa lɔɔlɔɔ le mɛɛ o mala ya mi kɛɛsiaa le yoomu nuu soliŋndo kpeku o wali ndɔɔ niŋ yɛ.” Baa num bɛɛ nɔla pa ma kɛɛsiaa le waa o wali lɔɔlɔɔ Mɛlɛkaa niŋ?

Mi Elɛni nda Alistotɛlis Apostolidis dimi maa Chɛhowa luei nda yoomuaŋ ni

14-15. Yɛɛ ŋ pɛɛku yɛ o suɛi yɔŋnaŋ Ŋgɔɔ nda Yema Apostolidis ve niŋ?

14 Yiyaŋ naa maa bahawɛila komal num niŋ te le. Taamasi Ebilahamndo mala naa le sinaa maa wanaa soliŋ yoomu ndaa sala le Chɛhowa piɛiyo wa bɛɛ, mi bahawɛilaŋ la komal nda. (Chemi. 1:​2; 1 Pitɛ 5:​9) Nyɛ yɔŋnuŋ Alistotɛlis Apostolidis * wo chɔm kpendekele maa hei cho tonya. A wɔsi 1946 o sɔla yiŋɔɔ ni o lɛŋnde Kilisileŋ niŋ. Nduyɛ a wɔsi 1952, mbo kaala ndepilɛnɔɔ diolaŋ aa Elɛni. Kpeleŋ pilɔɔ kpe Alistotɛlis nda Elɛni ndaa nɔ ni. Kɛ mi Elɛni del a naa nduyɛ mi wana chiɔuwaa saaluŋ maa naa pum cho ndu hindɔɔ o hullaŋ niŋ. Ma yambu ndu ma soli naa kalaa. Kɛ mɛɛ nda chal o nɔɔ niŋ, nyɔɔ viu bɛɛ le mi naa koŋ miiŋgu okoŋ, ma yambu ndu vɛlɛ. Kɛ mɛɛ nda chii ndu yambɔɔ, mbo sɔla namtaleŋ nduyɛ ndoo chiee lɛ suɛi lapi le. Mi che bɛɛ o ve lɛ wana kɛndiaa le nduyɛ masaa waa wa Seiyaa Chɛhowaa nyɛpalaa tusioo choo a teleŋ koŋ, kɛ sɛmbɛ ndoo nɔ wo feŋaŋ lechoo le.

15 Le wɔsilaŋ 30 Alistotɛlis manda laa ndɔ a naa ni. O wɔsilaŋ ndaŋ bɛŋgu, bɛndu kundaa o wa ni nduyɛ, mbo tosa wallo a kunda kɔɔna sɔɔŋ le bɔŋaŋnda bɛŋndaŋndo. Mbo mala vɛlɛ pɛŋ le Toŋgo Bɛndoo taŋgullo le bɔŋaŋnda bɛŋndaŋ. A wɔsi 1987, Elɛni wa vɛlɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo mi sulɛi komal ndu. Mbo kumbu sondo le wɔsilaŋ la yaa okoŋ, mbo sɔla piɔmndo. Mi Alistotɛlis dimi o bundɛi nduɛi mɛɛlulaŋ aa: “O wɔsila hiou laŋ bɛŋgu, sɔɔŋ palaŋ ya ve kɔl te woŋ komalla bɔɔ. Le hei, mi kɛɛsiaŋ o kɔl le biuwɔŋndo nduyɛ maa nyɛ o nyɛ nɔla mbo tɛɛmbuu ya kɔl te. Chɛhowa wa ya yoomuaŋ lueiyo teleŋ o teleŋ le mi biuŋ simultaŋ ndaŋ.” (Sam 94:​18, 19) Chɛhowa kaala bɔɔ buɛiyaa nduaa simultaŋ la komal ma kindiŋ o nɛi o nɛi niŋ le tosaa o nda tiuba o wali ndɔɔ niŋnda!

Ɔdilue Haid wa a nyaale kanifuule, mbo handu kɔllo o sɔɔŋ kɛndɛŋ wa niŋ o chilaŋ niŋndoŋ choo

16. Sila kɛndɛ yɛɛ Ŋgɔɔ Nɔɔ ndoo ke yɛ laa ndɔ?

16 Handu kɔllo o chilaŋ choo. Mi Ebilaham handu kɔllo o fanda Chɛhowa wa ndu ke o chilaŋ niŋndo choo. Mi hei mala ndu mbo biuŋ simulta komal ndu laŋ. Mi yema Ɔdilue Haid bɛɛ kindiŋ le taamasi Ebilahamndo tolɔɔ kɔɔli. Ŋgɔɔ Netaŋ H. Nɔɔ wa pɔnɔ ndɔ tasoo ni. Mɛɛ kaŋsɛiyo dii Ŋgɔɔ Nɔɔ, mbo chal nda Kilɛn Haid o nɔɔ niŋ kɛ mi ndu bɛɛ sɔla bahawɛi mahullo * nduyɛ mbo wu. Mbo dimi maa nyɛ Ŋgɔɔ Nɔɔ dimul ndu tuupa mbo sɔla piɔmndo wo mala ndu tau ni. Mbo dimi aa: “Mi Netaŋ dimulla aa: ‘Te ŋ vi pɛ, ŋ nɔ tiindaŋndo maa ŋ cho nyɛ naŋ cho lehɔl le ndu wo sɔla, nduyɛ fɛɛŋ bɛɛ ŋ saŋga lɛ niŋ te.’ Mbo dɛɛniaa ya aa: ‘Handu kɔllo o chilaŋ choo kanifuule, loŋ ŋ cho fanda numndo sɔla ni. . . . Wa o tuandaŋ nduyɛ ma kindiŋ le waŋnda sɔɔŋ kɛndɔŋ tosallo. Hei cho num mala ma wa a nyaale.’” Sila kɛndɔɔ pila cho hoo ni! Naa bɛɛ nɔ miŋ wa a tuandaŋ le waŋnda sɔɔŋ kɛndɔŋ tosallo. Nduyɛ Baabuiyo dimul naa aa, “Mɛɛ nya cho hɔlteŋ o nɛi le Mɛlɛka yɛ, mɛɛ la hiou niko lachi a waa a kɔl kɛndɛ.”—Luomaŋ. 12:​12.

17. (a) Sabula kɛndɛ kuɛɛ naŋ nɔ yɛ le kɔllo handɔɔ o chilaŋ choo? (b) Vɛɛ nyɛ dimiŋ o Makal 7:​7 niŋndo mala yɛ naa miŋ huŋ tuei salala cho wa o chilaŋ niŋndaŋ yeela?

17 Ŋ nɔ hau sabulaŋ tau le kɔllo handɔɔ o chilaŋ choo mbo hiau maa paandu. Sɔɔŋ cho yɔŋnɔŋndo o chieeŋndo choo woŋ chɔm kpendekele maa ŋ cho niŋ o mɛɛlula palɛi mɛɛlɛi niŋ. Chum naŋ cho le mi Masale Mɛlɛkaleŋ le huŋ kanduŋ o chieeŋndo choo kpou wo cho suŋ hunɔɔ mɛɛlu. Ŋ cho salala bɔɔbɔɔ hunɔɔ tueiyɔɔ yeela. Le taamaseliiyo, wanaa naa kaalaa vi wa cho miiŋgu yoomu. A teleŋ koŋ, Chɛhowa cho Ebilaham fandaa ke le tiindaŋ ndɔɔ vɛlɛ a biuwɔŋ ndɔɔ. O cho ndu hunɔɔ miŋgi yoomu a yuŋgu ndɔɔ o lɛŋndeŋ choo. A wa niŋ pa loŋ le nda demullo? A nɔla ma wa loŋ te a soliŋ pɛ sala le Masale Mɛlɛkaleŋ maa Ebilaham, ma lo o tiindaŋndo choo o yɔŋ bɛɛ mi simultaŋ la komal num nduyɛ ma biuŋ Chɛhowa chumndo.—Nuawɔ Makal 7:​7.

CHONDII 74 La Huŋ Soliŋ Chondii leMasɛi!

^ pɛl. 5 Te waŋndo dimul naa pɛ maa o cho naa nyɛ ke mbo keleŋa naa ndu ke le, miŋ kuɛ le saŋga a chumndo. Nduyɛ, ŋ kue lɛ le tiindaŋ dɔwɔɔ o ndu niŋ te. Naa bɛɛ cho chumndo le mi sɔɔŋ Chɛhowa dimi le tosaa woŋ ŋ peeluŋ. Vɛɛ taamasi Ebilahamndo mala yɛ naa le miŋ hiou lachi a chumndo haaa mi sɔɔŋ muŋ peeluŋ? Nduyɛ, taamasi kɛndɛ kuɛɛ buɛiyaa Chɛhowaa apum o teleŋ naa hoo niŋ kɛsi yɛ?

^ pɛl. 13 Bundɛi Ŋgɔɔ Wɔdin nde cho o Bandu Mɛŋgɛlaa niŋ Yindimiiyo 1, 2013, peele 8-10.

^ pɛl. 14 Bundɛi Ŋgɔɔ Apostolidis ve cho o Bandu Mɛŋgɛlaa niŋ Doŋdoŋndo 1, 2002, peele 24-28.

^ pɛl. 16 Bundɛi yema Haid ve cho o Bandu Mɛŋgɛlaa niŋ Suɛɛsɔɔ 1, 2004, peele 23-29.

^ pɛl. 56 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Pɔnɔɔ a lanɔɔ yuuwa niŋ kudɛɛ kɛ ma wa hiouwɔɔ lachi a Chɛhowa piɛiyo o laalaŋndo choo mi che bɛɛ simultaŋ la cho. Nyɛ mala nda le loo o tiindaŋ ndaa choo wo cho kɔllo handɔɔ o mɛɛla Chɛhowalaŋ choo ni.