Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 31

¿Á ndátuyó ndakiʼinyó “ñuu ña̱ va̱ʼaní na̱kuva̱ʼa”?

¿Á ndátuyó ndakiʼinyó “ñuu ña̱ va̱ʼaní na̱kuva̱ʼa”?

“Chi ta̱yóʼo xi̱ndatura ndakiʼinra ñuu ña̱ va̱ʼaní na̱kuva̱ʼa, ta Ndióxi̱ kúú ta̱ ni̱ka̱ʼa̱n ndáa ki̱ʼva kooña ta ke̱ʼéraña” (HEB. 11:10).

YAA 22 Ná kaʼndachíñu Reino Ndióxi̱

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

1. ¿Ndáaña chíka̱a̱-ini sava na̱ hermano va̱ása keʼéna, ta nda̱chun?

TIEMPO vitin ku̱a̱ʼání na̱ hermano va̱ása kéʼéna sava ña̱ʼa, chi kúni̱na keʼéna ku̱a̱ʼáníka chiñu nu̱ú Jehová. Ku̱a̱ʼánína chíka̱a̱-inina ña̱ va̱ása tindaʼa̱na. Ta sava na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ chíka̱a̱-inina ña̱ va̱ása koo se̱ʼena tiempo vitin. Ta saátu, ku̱a̱ʼání na̱ familia chíka̱a̱-inina ña̱ va̱ása kuumiína ña̱ ku̱i̱ká. Ndiʼi na̱yóʼo, kúsi̱í-inina ta kándíxana ña̱ mií Jehová taxi ndiʼi ña̱ kuniñúʼuna ta va̱ása sandáʼvirana. ¿Nda̱chun va̱ʼa kándíxayó ña̱yóʼo? Saáchi tá tiempo xi̱naʼá Ndióxi̱ xi̱ndaara na̱ xi̱kachíñu nu̱úra. Tá kúú, ta̱xira bendición ndaʼa̱ ta̱ Abrahán ta̱ kúu “yivá ndiʼi na̱ kándíxa Ndióxi̱” (Rom. 4:11).

2. a) Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Hebreos 11:8-10, 16, ¿nda̱chun chi̱ka̱a̱-ini ta̱ Abrahán sandákoora ñuu Ur? b) ¿Ndáaña ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú ña̱ artículo yóʼo?

2 Ta̱ Abrahán chi̱ka̱a̱-inira ña̱ sandákoora ndiʼi ña̱ʼa va̱ʼa ña̱ ni̱xi̱yo chí ñuu Ur. ¿Nda̱chun? Saáchi xi̱ndatura ndakiʼinra “ñuu ña̱ va̱ʼaní na̱kuva̱ʼa” (kaʼvi Hebreos 11:8-10, * 16). * ¿Ndáa “ñuu” kúú ña̱yóʼo? ¿Ndáa tu̱ndóʼo ni̱ya̱ʼa ta̱ Abrahán nu̱ú nani xi̱ndatura ña̱ ná ixandúvi Ndióxi̱ ñuu yóʼo? Ta, ¿ndáa ki̱ʼva kivi kundiku̱nyó yichi̱ ta̱ Abrahán ta saátu na̱ ndíku̱n yichi̱ra tiempo vitin? Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo ndakuiinyó ña̱ pregunta yóʼo.

¿NDÁAÑA KÚÚ “ÑUU ÑA̱ VA̱ʼANÍ NA̱KUVA̱ʼA”?

3. ¿Ndáaña kúú “ñuu” ña̱ xi̱ndatu ta̱ Abrahán ndakiʼinra?

3 Ñuu ña̱ xi̱ndatu ta̱ Abrahán ndakiʼinra kúú Reino Ndióxi̱, ta ta̱ xáʼndachíñu ti̱xin ña̱ Reino yóʼo kúú ta̱ Jesucristo xíʼin na̱ 144,000 na̱ nda̱kaxin Ndióxi̱. Ta̱ Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ Reino yóʼo kúú ñuu Ndióxi̱ ta̱ táku á Jerusalén ña̱ íyo chí ndiví (Heb. 12:22; Apoc. 5:8-10; 14:1). Ta̱ Jesús sa̱náʼa̱ra na̱ discípulora ña̱ ná ndukúna ña̱ Reino yóʼo ña̱ va̱ʼa koo ña̱ kúni̱ mií Ndióxi̱ nu̱ú ñuʼú yóʼo “nda̱a̱ táki̱ʼva íyo chí ndiví” (Mat. 6:10).

4. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Génesis 17:1, 2, 6, ¿ndáaña xi̱kunda̱a̱-ini ta̱ Abrahán xa̱ʼa̱ ñuu á Reino ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xa̱ʼa̱?

4 Ta̱ Abrahán va̱ása níkunda̱a̱ káxi inira ndáa ki̱ʼva koo Reino Ndióxi̱. Ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ nda̱a̱ ni iinna va̱ása níkunda̱a̱-ini xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo (Efes. 1:8-10; Col. 1:26, 27). Soo xi̱kunda̱a̱va-inira ña̱ sava na̱ se̱ʼera xa̱a̱na koona rey, saáchi saá íyo ña̱ ki̱ndoo Jehová xíʼinra (kaʼvi Génesis 17:1, 2, * 6). * Xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kandíxaní ta̱ Abrahán ña̱ saxínu Ndióxi̱ ña̱ ki̱ndoora xíʼinra, nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ta̱ xi̱ni ta̱ nda̱kaxin Ndióxi̱ ña̱ koora Rey ti̱xin Reino kán saá ni̱xi̱yora. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ judío: “Ta̱ Abrahán, yivá miíndó, xi̱kusi̱íní-inira tá xi̱ndakanixi̱níra ña̱ kunira ki̱vi̱ ña̱ kixai̱, ta xi̱nivaraña ta ni̱kusi̱í-inira” (Juan 8:56). Ta̱ Abrahán xi̱kunda̱a̱va-inira ña̱ na̱ se̱ʼera xa̱a̱na kitáʼanna xíʼin Reino Ndióxi̱, ta chi̱ka̱a̱-inira ña̱ kundatura ná saxínu Jehová ña̱ ki̱ndoora xíʼinra.

¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Abrahán ña̱ xi̱kandíxara ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová taxira ndaʼa̱ra? (Koto párrafo 5).

5. ¿Nda̱chun va̱ʼa kúnda̱a̱-iniyó ña̱ xi̱ndatu ta̱ Abrahán ndakiʼinra “ñuu” ña̱ i̱xandúvi Ndióxi̱?

5 ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Abrahán ña̱ xi̱ndatura ndakiʼinra “ñuu” á Reino ña̱ i̱xandúvi Ndióxi̱? Va̱ása níxi̱yora iin ñuu nu̱ú kivi kaʼndachíñu na̱ yiví nu̱úra, ta ni va̱ása níchindeétáʼanra xíʼin nda̱a̱ ni iin na̱ chíñu. Ta ni va̱ása níkuni̱ra kaʼndachíñura. Ña̱ ke̱ʼéra kúú ña̱ ndiʼi tiempo xi̱niso̱ʼora ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼinra ta xi̱ndatura ña̱ ná saxínura ña̱ ki̱ndoora xíʼinra. Tasaá ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ xi̱kandíxaníra Ndióxi̱. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ sava tu̱ndóʼo ña̱ ni̱ya̱ʼara nu̱ú, ta ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ke̱ʼéra.

¿NDÁA TU̱NDÓʼO NI̱YA̱ʼA TA̱ ABRAHÁN NU̱Ú?

6. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱xi̱yo ñuu Ur?

6 Ñuu ña̱ ni̱xi̱yo ta̱ Abrahán va̱ʼaní ni̱xi̱yoña, chi xi̱kuumiíra ndiʼi ña̱ xi̱xiniñúʼura ta kúikání ni̱xi̱yo na̱ yiví kán. Ni̱xi̱yo iin nama̱ káʼnuní iníí saá sa̱táña, ta ni̱xi̱yotu ya̱vi̱ nu̱ú xi̱ñuʼu ti̱kui̱í u̱ni̱ saá sii̱nña. Na̱ yiví na̱ ni̱xi̱yo chí ñuu Ur xi̱xini̱na kaʼyína ta saátu ña̱ tavána kuenta. Ta ni̱xi̱yoní negocio chí ñuu kán, chi na̱ arqueólogo xa̱a̱ ndáni̱ʼína sava tutu ña̱ xi̱xiniñúʼuna xíʼin negocio. Veʼena xíʼin ndo̱ʼo xi̱ ixava̱ʼanaña, viíní xi̱keʼéna xíʼin kándíka veʼena ta ña̱ yaa xi̱ndakaʼyínaña. Sava veʼe yóʼo xi̱kuumiíña 13 á nda̱a̱ 14 cuarto ta chí ke̱ʼe xi̱kuumiíña piso ña̱ yu̱u̱.

7. ¿Nda̱chun xi̱xiniñúʼu kandíxa ta̱ Abrahán ña̱ kundaa Jehová miíra ta saátu na̱ veʼera?

7 Ta̱ Abrahán xi̱xiniñúʼu kandíxara ña̱ kundaa Jehová miíra ta saátu na̱ veʼera. ¿Nda̱chun? Ná ndakaʼányó chi ta̱yóʼo xíʼin ñá síʼira ñá Sara, sa̱ndákoona veʼena ña̱ ni̱xi̱yo chí ñuu Ur nu̱ú va̱ʼaní ni̱xi̱yona, ta ki̱xáʼana ndóona ini veʼe válí ña̱ manta chí yuku̱ ña̱ Canaán. Ta va̱ása níxi̱yoka iin nama̱ ña̱ kundaa miína ni ya̱vi̱ nu̱ú xi̱ñuʼu ti̱kui̱í. Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo na̱ sáa̱-ini xíniñaʼá kivi ixandi̱va̱ʼana xíʼinna.

8. ¿Ndáa tu̱ndóʼo kúú ña̱ ni̱ya̱ʼa ta̱ Abrahán nu̱ú?

8 Ni xi̱keʼéva ta̱ Abrahán ña̱ xi̱kuni̱ Ndióxi̱, soo iin yichi̱ va̱ása níxi̱yo ña̱ taxira kuxu na̱ veʼera. Saáchi, nu̱ú ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼinra ku̱ʼu̱nra ni̱xi̱yo so̱ko iin tiempo. Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ni̱xa̱ʼa̱nra xíʼin na̱ veʼera chí Egipto. Soo, tá ni̱xi̱yora chí Egipto, ta̱ faraón ta̱ xi̱xaʼndachíñu ñuu kán, ki̱ndaara ñá Sara ndaʼa̱ ta̱ Abrahán. Á kivi ndakanixi̱níyó ña̱ ni̱ndi̱ʼi̱ní-ini ta̱ Abrahán nani xi̱ndatura ña̱ ná saxínu̱ Jehová ini ta̱ faraón ña̱ va̱ʼa sandándikóra ñá síʼira (Gén. 12:10-19).

9. ¿Ndáa tu̱ndóʼo kúú ña̱ ni̱ya̱ʼa na̱ veʼe ta̱ Abrahán nu̱ú?

9 Na̱ veʼe ta̱ Abrahán ni̱ya̱ʼana nu̱ú sava tu̱ndóʼo. Ñá síʼira ñá Sara va̱ása níkivi koo se̱ʼeñá. Ta ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ ku̱suchí-inina xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ndoʼona ña̱yóʼo. Tá ni̱ya̱ʼa tiempo ñá Sara ta̱xiñá ñá Agar, ñá xi̱kachíñu nu̱úñá, ña̱ kooñá ñá síʼi ta̱ Abrahán. Tasaá, na̱ se̱ʼe ñá Agar xa̱a̱na koona se̱ʼe ta̱ Abrahán xíʼin ñá Sara. Soo tá ku̱nda̱a̱-ini ñá Agar ña̱ ñúʼu se̱ʼeñá ta̱ Ismael, va̱ása ní ixato̱ʼókañá ñá Sara. Xa̱ʼa̱ ña̱ ndu̱ndeéní ku̱a̱chi yóʼo ñá Sara sa̱xóʼvi̱ñá ñá Agar, tasaá xi̱nu ñá Agar (Gén. 16:1-6).

10. ¿Ndáaña kúú ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Ismael xíʼin ta̱ Isaac ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo i̱xayo̱ʼvi̱ña xíʼin ta̱ Abrahán ña̱ kandíxara Jehová?

10 Tá ni̱ya̱ʼa tiempo ni̱ke̱e se̱ʼe ñá Sara, ta tá ka̱ku ta̱ loʼo yóʼo, ta̱ Abrahán chi̱núura ki̱vi̱ra ña̱ kunaníra Isaac. Xi̱kuʼvi̱-inira xi̱xinira u̱vi̱ saá se̱ʼera, ta̱ Ismael xíʼin ta̱ Isaac. Soo xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ Ismael ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼin ta̱ Isaac, ta̱ Abrahán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Ismael ta saátu xíʼin ñá Agar ña̱ ná ku̱ʼu̱nna (Gén. 21:9-14). Tá ni̱ya̱ʼaka ku̱i̱ya̱ Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Abrahán ña̱ ná kaʼníra ta̱ Isaac (Gén. 22:1, 2; Heb. 11:17-19). Tá ku̱u ña̱yóʼo ta̱ Abrahán xi̱niñúʼu kandíxaníra ña̱ saxínu Jehová ña̱ ki̱ndoora xíʼinra xa̱ʼa̱ na̱ se̱ʼera.

11. ¿Nda̱chun xi̱niñúʼu kúee koo ini ta̱ Abrahán ta kundatura saxínu Jehová ña̱ ki̱ndoora xíʼinra?

11 Ndiʼi tiempo yóʼo, ta̱ Abrahán xi̱niñúʼu kúee koo inira ta kundatura ña̱ ná saxínu Jehová ña̱ ki̱ndoora xíʼinra. Sana yáʼaka 70 ku̱i̱ya̱ xi̱kuumiíra tá ki̱tara ñuu Ur xíʼin na̱ veʼera (Gén. 11:31-12:4). Ki̱ʼva 100 ku̱i̱ya̱ ni̱xi̱yora ini veʼe válí ña̱ manta, ta ni̱xi̱kara iníí saá nu̱ú ñuʼú ña̱ Canaán. Ta ni̱xi̱ʼi̱ra tá xi̱kuumiíra 175 ku̱i̱ya̱ (Gén. 25:7). Soo, va̱ása níxini nu̱úra ña̱ saxínu Jehová ña̱ ki̱ndoora xíʼinra, ña̱ taxira ñuʼú nu̱ú ni̱xi̱kara ndaʼa̱ na̱ se̱ʼera. Ta saátu va̱ása níxinira ñuu ña̱ xi̱ndatura ndakiʼinra ña̱ kúú Reino Ndióxi̱. Soo ni saá, nu̱ú Biblia káʼa̱nña xa̱ʼa̱ra ña̱ va̱ʼaní ni̱xi̱yo ña̱ xi̱takura (Gén. 25:8). Ni ni̱ya̱ʼara nu̱ú ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo ndakú ni̱xi̱yo ña̱ xi̱kandíxara Ndióxi̱, ta chi̱ka̱a̱-inira ña̱ kundatura saxínu Jehová ña̱ ki̱ndoora xíʼinra. ¿Nda̱chun ku̱chiñura ku̱ndeé-inira? Saáchi ndiʼi tiempo ña̱ xi̱takura, Jehová kúú ta̱ ki̱ʼin kuenta xíʼinra ta va̱ʼaní xi̱táʼanra xíʼinra (Gén. 15:1; Is. 41:8; Sant. 2:22, 23).

Nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Abrahán xíʼin ñá Sara, ¿ndáa ki̱ʼva náʼa̱ na̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱ ña̱ kándíxanara ta kúee íyo inina? (Koto párrafo 12). *

12. a) ¿Ndáaña ndátu miíyó na̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱? b) ¿Ndáaña ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ vitin?

12 Nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Abrahán, saátu miíyó ndátuyó ndakiʼinyó ñuu ña̱ va̱ʼaní na̱kuva̱ʼa. Ña̱ nda̱a̱ kúúña va̱ása ndátuyó ña̱ ná ixandúvi Ndióxi̱ ña̱yóʼo, chi ña̱ Reino yóʼo xa̱a̱ ki̱xáʼa íyoña tá ku̱i̱ya̱ 1914 ta xa̱a̱ xáʼndachíñuña chí ndiví (Apoc. 12:7-10). Soo ndátuyó ña̱ ná kixáʼaña kaʼndachíñuña iníí saá nu̱ú ñuʼú. Nani ndátuyó kuu ña̱yóʼo, sana ya̱ʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo táʼan ña̱ ni̱ya̱ʼa ta̱ Abrahán xíʼin ñá Sara nu̱ú. Ku̱a̱ʼání na̱ káchíñu nu̱ú Jehová tiempo vitin kéʼéna nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Abrahán. Nu̱ú Tutu Ña̱ Nátúʼun xíʼinyó xa̱a̱ kána ña̱ nátúʼun xa̱ʼa̱ na̱ hermano na̱ náʼa̱ ña̱ kándíxanína Ndióxi̱ ta kúee íyo inina, nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Abrahán xíʼin ñá síʼira. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ na̱yóʼo ta ná kotoyó ndáaña kivi sakuaʼayó.

NÁ KUNDIKU̱NYÓ YICHI̱ TA̱ ABRAHÁN

Ta̱ Bill Walden va̱ása níkeʼéra ña̱ xi̱kuni̱ miíra ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ta̱xi Jehová ku̱a̱ʼání bendición ndaʼa̱ra.

13. ¿Ndáaña sákuaʼún xíʼin ña̱ nátúʼun xa̱ʼa̱ ta̱ hermano Walden?

13 Ná chika̱a̱-iniyó ña̱ va̱ása keʼéyó sava ña̱ʼa ña̱ kúni̱ miíyó. Tá kúni̱yó kundayáʼvika Reino Ndióxi̱ nu̱úyó, xíniñúʼu keʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Abrahán ta chika̱a̱-iniyó ña̱ va̱ása keʼéyó sava ña̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱yó sakusi̱íyó-ini Ndióxi̱ (Mat. 6:33; Mar. 10:28-30). Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ta̱ hermano Bill Walden. * Tá ku̱i̱ya̱ 1942, tá kúma̱ní si̱lóʼo ña̱ xa̱a̱ra koora ingeniero estructural chí Estados Unidos, ki̱xáʼara káʼvira xíʼin na̱ testigo Jehová. Iin ta̱ maestro xa̱a̱ ndu̱kúra chiñu nu̱ú kivi kachíñu ta̱ Bill tá ná sandíʼira kaʼvira universidad, soo va̱ása níxiinra ndakiʼinra chiñu kán. Ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ va̱ása níxiinra kachíñura nu̱ú kivi kiʼinra ku̱a̱ʼá xu̱ʼún, chi xi̱kuni̱ra keʼéra ku̱a̱ʼáka chiñu nu̱ú Ndióxi̱. Tá ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo na̱ chíñu ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra ña̱ ná ku̱ʼu̱nra nu̱ú ku̱a̱chi. Xíʼin ña̱ to̱ʼó ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ va̱ása keʼéraña, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xi̱niñúʼu chaʼvira iin multa ña̱ 10,000 dólar, ta ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra ña̱ u̱ʼu̱n ku̱i̱ya̱ kundika̱a̱ra veʼeka̱a. Soo tá ni̱ya̱ʼa u̱ni̱ ku̱i̱ya̱ ki̱tavara. Tá ni̱ya̱ʼa tiempo ni̱xa̱ʼa̱nra Escuela ña̱ Galaad, ndu̱ura misionero ta chi̱ndaʼánara ku̱a̱ʼa̱nra chí África. Ta̱ Bill ti̱ndaʼa̱ra xíʼin ñá Eva ta inkáchi ka̱chíñuna nu̱ú Jehová chí África, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo va̱ása níkeʼéna sava ña̱ʼa ña̱ xi̱kuni̱ miína. Tá ni̱ya̱ʼa ku̱i̱ya̱, xi̱niñúʼu ndandikóna chí Estados Unidos ña̱ va̱ʼa kundaana siʼí ta̱ Bill. Káʼa̱nra xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ke̱ʼéra: “Nda̱a̱ kúni̱ kuakui̱ tá ndákaʼíi̱n xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱niñúʼu Jehová yi̱ʼi̱ yáʼaka 70 ku̱i̱ya̱. Táxiníi̱ tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ra xa̱ʼa̱ ña̱ chi̱ndeétáʼanra xíʼi̱n chi xi̱niñúʼi̱ ña̱ tákui̱ ña̱ ka̱chíñui̱ nu̱úra”. ¿Á kivi keʼún táʼan ña̱yóʼo ña̱ kuniñúʼún ña̱ tákún ña̱ va̱ʼa kachíñún nu̱ú Jehová ndiʼi tiempo?

Ñá Eleni xíʼin ta̱ Aristotelis Apostolidis xi̱nina ndáa ki̱ʼva ta̱xi Jehová ndee̱ ndaʼa̱na.

14, 15. ¿Ndáaña sákuaʼún xíʼin ña̱ ndo̱ʼo na̱ hermano Apostolidis?

14 Ná va̱ása ndakanixi̱níyó ña̱ va̱ása ya̱ʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo. Ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Abrahán sánáʼa̱ña miíyó ña̱ ni xa̱a̱ nda̱taxiyó miíyó ndaʼa̱ Jehová koo tu̱ndóʼo nu̱úyó (Sant. 1:2; 1 Ped. 5:9). Ña̱yóʼo kúú ña̱ ndo̱ʼo ta̱ hermano Aristotelis Apostolidis. * Nda̱kuchira chí Grecia tá ku̱i̱ya̱ 1946, ta tá ku̱i̱ya̱ 1952 ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ñá Eleni ña̱ ná tindaʼa̱ñá xíʼinra, ta saátu ñáyóʼo xi̱kuni̱ñá kachíñuñá ku̱a̱ʼá tiempo nu̱ú Ndióxi̱. Soo tá ni̱ya̱ʼa loʼo ki̱ʼin kue̱ʼe̱ ñá Eleni, tasaá na̱ médico ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinñá ña̱ ndíka̱a̱ iin tumor xi̱níñá. Ta̱vána ña̱yóʼo xi̱níñá, soo tá ni̱ya̱ʼa loʼo ku̱i̱ya̱ ña̱ ti̱ndaʼa̱na ña̱yóʼo ka̱na tukuña. Ndi̱kó tukuna ta̱vánaña xi̱níñá, soo va̱ása níkivi ka̱nda̱kañá ta xi̱ ixayo̱ʼvi̱níña xíʼinñá ña̱ ka̱ʼa̱nñá. Ni xi̱kuumiíñá kue̱ʼe̱ yóʼo ta ni xi̱ ixandi̱va̱ʼa na̱ chíñu xíʼin na̱ testigo Jehová tiempo saá, ñá Eleni nda̱kundeéñá na̱túʼunñá xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ xíʼin ña̱ si̱í-ini.

15 Ta̱ Aristotelis xi̱ndaara ñá síʼira ki̱ʼva 30 ku̱i̱ya̱. Ndiʼi tiempo kán, xi̱kuura anciano, xi̱kachíñura xíʼin na̱ comité ña̱ asamblea ta chi̱ndeétáʼanra tá ku̱va̱ʼa iin Salón ña̱ Asamblea. Ta, tá ku̱i̱ya̱ 1987, ñá Eleni ndo̱ʼoñá iin tu̱ndóʼo tá xíkañá nátúʼunñá xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo u̱ni̱ ku̱i̱ya̱ va̱ása níkanda̱kañá, ta ni̱xi̱ʼi̱ñá. Ta̱ Aristotelis káʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼora: “Ndiʼi ku̱i̱ya̱ ña̱ xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa yóʼo, ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo ni̱yaʼi̱ nu̱ú, savaña kamaní ku̱uña ta ni va̱ása níndakanixi̱níi̱ ña̱ ndoʼi̱ña. Ña̱kán chi̱ka̱a̱-inii̱ ña̱ kundeé-inii̱, ta va̱ása taxii̱ ña̱ sandákava nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa inii̱. Mií Jehová kúú ta̱ ta̱xi ndee̱ ndaʼíi̱ ña̱ ku̱chiñui̱ ni̱yaʼi̱ nu̱ú ndiʼi tu̱ndóʼo yóʼo” (Sal. 94:18, 19). Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúnda̱a̱-iniyó ña̱ kúʼvi̱ní-ini Jehová xínira na̱ chíka̱a̱ ndee̱ ña̱ kachíñuna nu̱úra ni íyo tu̱ndóʼo nu̱úna.

Ñá Audrey Hyde xi̱ndakanixi̱níñá xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ndatuñá ndakiʼinñá chí nu̱únínu.

16. ¿Ndáa consejo ta̱xi ta̱ hermano Knorr ndaʼa̱ ñá síʼira?

16 Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndakiʼinyó chí nu̱únínu. Ta̱ Abrahán xi̱ndakanixi̱níra xa̱ʼa̱ ña̱ taxi Jehová ndaʼa̱ra chí nu̱únínu, ta ña̱yóʼo chi̱ndeétáʼanña xíʼinra ña̱ ni̱ya̱ʼara nu̱ú tu̱ndóʼo. Tasaá íyo ña̱ ke̱ʼé ñá Audrey Hyde, ni ni̱xi̱ʼi̱ yiíñá ta̱ nu̱ú xíʼin cáncer, ta̱ Nathan Knorr, ta yiíñá ta̱ u̱vi̱, ta̱ Glenn Hyde, xi̱kuumiíra kue̱ʼe̱ ña̱ naní Alzheimer. * Ñáyóʼo káʼa̱nñá ña̱ chi̱ndeétáʼanní ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ hermano Knorr xíʼinñá tá kúma̱ní si̱lóʼo semana kuvira. Ña̱yóʼo kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinñá: “Tá xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱yó ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó nda̱a̱ ni iinna va̱ása kivi kindaa ña̱yóʼo ndaʼa̱yó, ta nda̱a̱ ni iin yichi̱ va̱ása xo̱ʼvi̱kayó”. Tándi̱ʼi, ta̱xira consejo yóʼo ndaʼa̱ñá: “Ndakanixi̱ní xa̱ʼa̱ ña̱ ndakiʼún chí nu̱únínu chi ña̱kán kúú ña̱ va̱ʼaníka”. Ta ni̱ka̱ʼa̱nkara: “Ndakundeún kachíñún, kuniñúʼu ña̱ tákún ña̱ va̱ʼa chindeétáʼún xíʼin inkana. Ña̱yóʼo kúú ña̱ sákusi̱í-iniún”. Iin consejo ña̱ va̱ʼaní kúú ña̱ ndakundeéyó chindeétáʼanyó xíʼin inkana, ta saátu ña̱ kusi̱í-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó (Rom. 12:12).

17. a) ¿Nda̱chun xíniñúʼu ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó chí nu̱únínu? b) ¿Ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan Miqueas 7:7 xíʼinyó ña̱ va̱ʼa ndakiʼinyó ña̱ ndátuyó koo chí nu̱únínu?

17 Tiempo vitin kúú ña̱ xíniñúʼuníka ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó chí nu̱únínu. Ndiʼi ña̱ kúu iníí saá nu̱ú ñuʼú yóʼo náʼa̱ña ña̱ xa̱a̱ ndóoyó ki̱vi̱ nu̱ú ndíʼi. Si̱lóʼo kúma̱ní ta va̱ása kundatukayó ña̱ ná kixáʼa Reino Ndióxi̱ kaʼndachíñuña nu̱ú ñuʼú yóʼo. Ku̱a̱ʼání kúú ña̱ ndakiʼinyó, tá kúú ña̱ ndikóyó kuniyó na̱ táʼanyó na̱ ni̱xi̱ʼi̱. Tasaá kúú ña̱ sandátaku Jehová ta̱ Abrahán xíʼin na̱ veʼera ña̱ koona nu̱ú ñuʼú yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ndíxanínara, ta kúee ni̱xi̱yo inina. ¿Á koún nu̱ú ñuyǐví xa̱á ña̱ va̱ʼa ndakiʼúnna? Kuchiñuvaún keʼún ña̱yóʼo tá ná keʼún táʼan ña̱ ke̱ʼé ta̱ Abrahán. Tá kúú, chika̱a̱-iniún ña̱ va̱ása keʼún ña̱ kúni̱ miíún tasaá kivi keʼún ku̱a̱ʼáka chiñu xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱, kandíxaún Ndióxi̱ ni íyoní tu̱ndóʼo nu̱ún, ta kúee koo iniún kundatún saxínu Jehová ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra (kaʼvi Miqueas 7:7). *

YAA 74 Kata yaa ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa Reino

^ párr. 5 Nani ndátuyó xi̱nu ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ koo chí nu̱únínu, kivi ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ kúee koo iniyó á nda̱a̱ kivi sandákooyó ña̱ kandíxayóra. ¿Ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan ña̱ ndo̱ʼo ta Abrahán xíʼinyó, ña̱ kúee koo iniyó kundatuyó saxínu Jehová ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra? Ta ña̱ xa̱a̱ kéʼé na̱ ndásakáʼnu Jehová tiempo vitin, ¿ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼanña xíʼinyó?

^ párr. 2 Hebreos 11:8-10: “Xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ndíxaní ta̱ Abrahán Ndióxi̱, xi̱niso̱ʼora tá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra, ta ki̱tara ku̱a̱ʼa̱nra nu̱ú ñuʼú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra taxira ndaʼa̱ra. Ki̱tara ku̱a̱ʼa̱nra, ni kǒo xíni̱ra nu̱ú ku̱a̱ʼa̱nra. Xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ndíxaníra Ndióxi̱ ni̱xi̱yora nu̱ú ñuʼú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra taxira ndaʼa̱ra, nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ta̱ ke̱e inka ñuu saá ni̱xi̱yora. Ni̱xi̱yora ini veʼe válí ña̱ manta xíʼin ta̱ Isaac ta saátu ta̱ Jacob, chi saátu na̱yóʼo xi̱ndatuna ndakiʼinna táʼan ña̱ ndakiʼin ta̱yóʼo. 10 Chi ta̱yóʼo xi̱ndatura ndakiʼinra ñuu ña̱ va̱ʼaní na̱kuva̱ʼa, ta Ndióxi̱ kúú ta̱ káʼa̱n ndáa ki̱ʼva kooña ta íxava̱ʼaraña”.

^ párr. 2 Hebreos 11:16: “Soo, vitin chíka̱a̱nína ndee̱ ña̱ ndakiʼinna iin nu̱ú va̱ʼaníka, ta ña̱yóʼo kuenta ndiví kúúña. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo Ndióxi̱ va̱ása kúkaʼan nu̱úra xíʼinna, ta ni va̱ása kúkaʼan nu̱úra ña̱ ná ka̱ʼa̱nna ña̱ kúúra Ndióxi̱ miína, chi i̱xandúvira iin ñuu xa̱ʼa̱na”.

^ párr. 4 Génesis 17:1, 2: “Tá xi̱kuumií ta̱ Abrán 99 ku̱i̱ya̱, ki̱ta Jehová nu̱ú ta̱ Abrán ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: ‘Yi̱ʼi̱ kúú Ndióxi̱ ta̱ kúúmií ndiʼi ndee̱. Yichi̱ miíi̱ kakaún ta kǒo keʼún ña̱ va̱ása va̱ʼa. Ta saxínui̱ trato ña̱ ki̱ndoi̱ xíʼún ta ku̱a̱ʼá koo se̱ʼún, ku̱a̱ʼání koo na̱yóʼoʼ”.

^ párr. 4 Génesis 17:6: “Ta ku̱a̱ʼání koo se̱ʼún, ta ku̱a̱ʼání ñuu xa̱a̱na koona. Ta sava na̱ se̱ʼún xa̱a̱na koona rey”.

^ párr. 13 Ña̱ nátúʼun xa̱ʼa̱ ta̱ hermano Walden ka̱naña nu̱ú ña̱ La Atalaya 1 tí diciembre ña̱ ku̱i̱ya̱ 2013, página 8 nda̱a̱ 10.

^ párr. 14 Ndani̱ʼún ña̱ nátúʼun xa̱ʼa̱ ta̱ hermano Apostolidis nu̱ú ña̱ La Atalaya 1 tí febrero ña̱ ku̱i̱ya̱ 2002, página 24 nda̱a̱ 28.

^ párr. 16 Ña̱ nátúʼun xa̱ʼa̱ ñá hermana Hyde ka̱naña nu̱ú ña̱ La Atalaya 1 tí julio ña̱ ku̱i̱ya̱ 2004, página 23 nda̱a̱ 29.

^ párr. 17 Miqueas 7:7: “Soo yi̱ʼi̱, ndiʼi tiempo kundatui̱ Jehová. Kúee koo inii̱ ta kundatui̱ Ndióxi̱ ta̱ sakǎku yi̱ʼi̱. Kuniso̱ʼova Ndióxi̱ ña̱ káʼi̱n”.

^ párr. 61 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Iin na̱ matrimonio na̱ xa̱a̱ ku̱chée ndákundeéna káchíñuna nu̱ú Jehová ni íyo tu̱ndóʼo nu̱úna. Ta ndakú íyo ña̱ kándíxana Jehová chi ndákanixi̱nína xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱nra keʼéra chí nu̱únínu.