1. ¿Toni kiixtalianij seki tokniuan, uan keyej?

ITECH nejin tonalmej, miakej tokniuan takamej uan siuamej kiixtalianij seki taman porin kinekij okachi kitekitiliskej Jiova. Miakej kiixtalianij amo monamiktiskej. Sekin akin namikyejkej kiixtalianij amo kinpiaskej konemej. Uan miakej kalyetouanij amo kitemouaj kipiaskej miak tomin oso miak taman. Nochin yolpakij uan takuaujtamatij ke Jiova kinmakas tein yekmelauj kinpoloua, uan yejuatsin amo kinkauas. ¿Keniuj tikmatij? Porin Dios kinyekpiak itekitikauan ne uejkauj. Kemej neskayot, kitatiochiuij Abrahán, “uejkautat de nochi nekes ten takuautamatiske” (Rom. 4:11).

2. 1) Kemej kijtoua Hebreos 11:8-10, 16, ¿keyej kiixtalij Abrahán kikauas xolal Ur? 2) ¿Toni tikitaskej itech nejin tamachtilis?

² Abrahán kiixtalij kikauas xolal Ur maski ompa kuali nemia. ¿Keyej? Porin kichiaya “altepet tein kipia kuajkuali tatsineualonimej” (xikonixtajtolti Hebreos 11:8-10, 16, TNM). ¿Toni nejon “altepet”? ¿Toni ouijkayomej kipanok Abrahán keman kichixtoya maj kichijchiuanij nejon altepet? Uan ¿keniuj uelis tikchiuaskej kemej Abrahán uan akin kichiuanij kemej yejua itech nejin tonalmej? Itech nejin tamachtilis tikitaskej itanankililuan nejin netajtanilmej.

3. ¿Toni “altepet” tein kichiaya Abrahán?

³ Altepet tein Abrahán kichiaya yejua iTekiuajyo Dios. Itech nejin Tekiuajyot, Tekiuaj yejua Jesucristo uan iniuan taixyekanas 144,000 tokniuan taixpejpenalmej. Pablo kitokaytia nejin Tekiuajyot “ipueblojkauan den Dios ten yoltika [...], yejua ne pueblo de Jerusalén ten yetok ne eluiyaktsinko” (Heb. 12: 22; Apoc. 5:8-10; 14:1). Jesús kinmachtij itatojtokakauan maj tajtanikan maj uiki nejin Tekiuajyot uan ijkon mochiuas itanejnekilis Dios “nikan taltikpak ijkon keme mochiutok ne eluiyaktsinko” (Mat. 6:10).

4. Kemej kijtoua Génesis 17:1, 2, 6, ¿toni kimatia Abrahán ika altepet oso Tekiuajyot tein Dios kijtojka ke kiixtaliskia?

⁴ Abrahán amo senkis kimatia keniuj motaixyekanaskia itech iTekiuajyo Dios. Miak xiujmej, nejin katka “iichtakatamachilisuan” Dios (Efes. 1:8-10; Col. 1:26, 27). Sayoj ke kemaj kimatia ke seki ikoneuan mochiuaskiaj tekiuanij, porin Jiova kiluijka (xikonixtajtolti Génesis 17:1, 2, 6). Kemej semi takuaujtamatia ke Jiova kichiuaskia tein kijtojka, kemej yeskia uelia kiitayaya Taixpejpenal oso Mesías akin mochiuaskia Tekiuaj itech iTekiuajyo Dios. Yejua ika, Jesús kiniluij judíos: “Namouejkautat Abraham, yejua ne moyolpaktiaya porin kimatiaya ke kitas ne tonal kuak Nejuatsin niualas nikan taltikpak. Uan melau in Abrahám kitak in tonal kuak niuala; ika ya nojon yejua semi moueyiyolpaktij” (Juan 8:56). Nejin kinextia ke Abrahán kimatia ke seki ikoneuan taixyekanaskiaj itech se Tekiuajyot tein Jiova kiixtaliskia, uan kiixtalijka kichias maj Jiova kichiuani tein kijtojka.

5. ¿Keniuj tikmatij ke Abrahán kichiaya altepet tein Dios kiixtaliskia?

⁵ ¿Keniuj kinextij Abrahán ke kichiaya altepet oso Tekiuajyot tein Dios kiixtaliskia? Yekinika, amo mokaltalij itech nion se altepet, miakkan yajtinemik uan amo kipaleuij nion se tekiuaj. Uan no, amo kitemoj kiixtalis se tekiuajyot kampa yejua taixyekanaskia. Nochipa kitakamatik Jiova uan kichiak maj kichiuani tein kijtojka. Ijkon kinextij ke semi takuaujtamatia iuan Dios. Maj tikitakan seki ouijkayomej tein kipanok uan toni techmachtia ineskayo.

6. ¿Keniuj katka xolal Ur?

⁶ Xolal Ur, kampa Abrahán achto nemia, chijchiujtoya kemej amo ueliskia kalakiskej akin kintauelitayaj uan taltikpakneminij kipiayaj kuali nemachtil, kuali nemiaj uan tominpiayaj. Xolal kiyoualouaya se ueyi tepamit uan se ueyi at. Taltikpakneminij  ueliaj tajkuilouayaj uan tapouayaj. Nesi ke no kipiayaj tanamakaloyamej, porin tatemouanij kiajsinij amamej tein kikuiaj tanamakanij. Kalmej chijchiujtoyaj ika ladrillo uan tepamit alaxtik katka uan istak. Seki kalmej kipiayaj 13 oso 14 cuartos uan tatajko moajsia se ueyi piso tein chijchiujtoya ika tet.

7. ¿Keyej Abrahán monekia takuaujtamatis ke Jiova kiyekpiaskia yejua uan ichankauan?

⁷ Abrahán monekia takuaujtamatis ke Jiova kiyekpiaskia yejua uan ichankauan. ¿Keyej? Maj tikelnamikikan ke yejua uan inamik, Sara, kiskej xolal Ur kampa kipiayaj se kuali kali, uan nemitoj ixtauat itech takenkalmej ompa Canaán. Amo kinyoualouayaok se ueyi tepamit nion se ueyi at. Akin kintauelitayaj ijsiujka ueliskia kinchiuiliskej tein amo kuali.

8. ¿Toni kipanok Abrahán?

⁸ Maski Abrahán kitakamatik Dios, se tonal ichankauan amo kipiakej toni kikuaskej porin onkaya mayan itech tal kampa Jiova kiniluijka maj yakan. Kemej semi ouij tein kipanotoyaj, kiixtalij kinuikas ichankauan itech altepet Egipto. Sayoj ke satepan ke ajsikej, faraón, akin taixyekanaya ompa, kikuilij Sara. Ueli tiknemiliaj keniuj Abrahán semi motekipachojtoya achto ke Jiova kichiuaskia maj faraón kimakani inamik (Gén. 12:10-19).

9. ¿Toni ouijkayomej kipanok Abrahán iniuan ichankauan?

⁹ Ichankauan Abrahán kipanokej ouijkayomej. Inamik, akin semi kitasojtaya, amo uelia kinpiaya konemej. Nejin semi kintayokoltij miak xiujmej. Satepan, Sara kimakak Abrahán kemej inamik itakeual akin monotsaya Agar. Ijkon, yejuan ueliskia kipiaskej konemej itechkopa Agar. Sayoj ke keman Agar kimatik ke kipiaskia se konetsin akin monotsaskia Ismael, peuak kipijpinaujtia Sara. Nejon kiualkuik se ueyi kuejmol uan Sara hasta kichiuak maj Agar cholouani (Gén. 16:1-6).

10. ¿Toni tein panok iuan Ismael uan Isaac ueliskia kichiuas maj Abrahán amo takuaujtamatiniok iuan Jiova?

¹⁰ Satepan, Sara uelik kipiak se konetsin akin Abrahán kitokaytij Isaac. Abrahán kintasojtaya ikoneuan, Ismael uan Isaac. Sayoj ke kemej Ismael kichiuilij Isaac tein amo kuali, Abrahán monekik kiniluis Ismael uan Agar maj yakan (Gén. 21:9-14). Xiujmej satepan, Jiova kiluij Abrahán maj kimaktiliani Isaac kemej netetayokolil (Gén. 22:1, 2; Heb. 11:17-19). Itech nejin ome taman tein panok, Abrahán monekik takuaujtamatis ke Jiova kichiuaskia tein kijtojka ika ikoneuan.

11. ¿Keyej Abrahán monekik amo yolijsiuis uan kichias maj Jiova kichiuani tein kijtojka?

¹¹ Itech nochi nejon xiujmej, Abrahán amo yolijsiuik uan kichiak maj Jiova kichiuani tein kijtojka. Xa kipiaya panoua 70 xiujmej keman yejua uan ichankauan kiskej Ur (Gén. 11:31-12:4). Uan kemej cien xiujmej nemik itech takenkalmej uan miakkan yajtinemik itech tal Canaán. Momikilij keman kipiaya 175 xiujmej (Gén. 25:7). Sayoj ke, amo kiitak keniuj Jiova kinmakak ikoneuan tal kampa yejua yajtinemik, ijkon kemej yejuatsin kiluijka. Uan amo no kiitak keman moixtalij altepet tein kichiaya oso iTekiuajyo Dios. Maski ijkon, Biblia kijtoua ke momikilij “satepan ke kuali nemik” (Gén. 25:8). Maski kipanok miak ouijkayomej, nochipa takuaujtamatik iuan Jiova uan kichiak maj kichiuani tein kijtojka. ¿Keyej uelik taxikoj? Porin itech nochi inemilis, Jiova kiyekpiak uan kuali mouikak iuan (Gén. 15:1; Is. 41:8; Sant. 2:22, 23).

12. 1) ¿Toni tikchiaj tiitekitikauan Dios? 2) ¿Toni tikitatij itech párrafos tein kisentokaj?

¹² Ijkon kemej Abrahán, tejuan no tikchiaj “altepet tein kipia kuajkuali tatsineualonimej”. Sayoj ke tejuan amo tikchiaj maj moixtali, porin iTekiuajyo Dios moixtalijya itech xiuit 1914 uan taixyekantokya ompa iluikak  (Apoc. 12:7-10). Sayoj ke kemaj tikchiaj maj peua taixyekana nikan taltikpak. Kemej ayamo ejko nejon tonal, moneki tikpanoskej ouijkayomej ijkon kemej Abrahán uan Sara. Itekitikauan Dios itech nejin tonalmej no kinextianij ke takuaujtamatij uan amo yolijsiuij ijkon kemej yejuan. Itech amaix Tanejmachtijkej nesini tein kinpanouani miakej. Maj ininka titajtokan sekin uan maj tikitakan toni uelis techmachtiskej.

13. ¿Toni mitsonmachtia tein kipanok tokniuj Walden?

¹³ Maj tikixtalikan tikauaskej seki taman. Komo tiknekij tiktayekanaltiskej iTekiuajyo Dios, moneki tikchiuaskej kemej Abrahán uan tikixtaliskej tikauaskej seki taman porin tiknekij tikyolpaktiskej Dios (Mat. 6:33; Mar. 10:28-30). Maj tikitakan ineskayo tokniuj Bill Walden. * Itech xiuit 1942, keman yaya mochiuati ingeniero ompa Estados Unidos, peuak momachtia iniuan itaixpantijkauan Jiova. Se itamachtijkauj kitemolijka kani ueliskia tekitis satepan ke kisaskia universidad, sayoj ke Bill amo kinekik. Kiluij ke kiixtalijka okachi kitekitilis Dios uan amo ika tekitis tein momachtijka maski ueliskia kitanis miak tomin. Tepitsin satepan, tekiuanij kiluijkej maj mochiua soldado uan ika poujkaitalis kiniluij ke amo. Yejua ika kitaxtaualtijkej miak tomin uan kiixtalijkej kitsakuaskej makuil xiuit. Eyi xiuit satepan kikixtijkej. Satepan, kiyoleujkej maj kiseli tamachtilis tein motemaka Galaad uan kititankej África kemej misionero. Bill monamiktij iuan Eva uan tapaleuitoj ompa África, kampa kipanokej tataman ouijkayomej. Miak xiujmej satepan, monekik mokepaskej Estados Unidos porin imomaj Bill mokokouaya. Bill kijtoj ika nochi tein kipanok: “Semi niyolpaki uan nimotasojkamati keman itech nitanemilia ueyi tatiochiualis tein nikpiak niktekitilis Jiova panoua setenta xiujmej. Miakpa niktasojkamatilia Jiova porin nechkauak maj niktekitili”. ¿No uelis tikonixtalis tikontekitilis Jiova miak tonalmej?

14, 15. ¿Toni mitsonmachtiani tein kinpanok tokniuan Apostolidis?

 ¹⁴ Maj amo tiknemilikan ke amo tikpiaskej ouijkayomej. Ineskayo Abrahán techmachtia ke hasta akin nochipa kitekitiliaj Jiova kipiaskej ouijkayomej (Sant. 1:2; 1 Ped. 5:9). Yejua nejon kipanok se tokniuj akin monotsa Aristotelis Apostolidis. * Moauij itech xiuit 1946 ompa Grecia uan itech xiuit 1952 kiixtalij monamiktis iuan Eleni. Yejuan kinekiaj kisentekitiliskej Jiova miak tonalmej. Sayoj ke Eleni kokolispeuak uan tapajtianij kiluijkej ke kipiaya se tumor itech itsontekon. Kikixtilijkej, sayoj ke seki xiujmej satepan ke monamiktijkej, oksepa nesik nejon tumor. Oksepa kitekkej, sayoj ke amo kuali mokauakok uan ouij kikisaya tajtos. Eleni kisentokak tanojnotsak maski mokokouaya uan tekiuanij kintajyouiltiayaj itaixpantijkauan Jiova itech nejon tonalmej.

¹⁵ Aristotelis kiyekpiak inamik treinta xiujmej. Itech nochi nejon xiujmej, katka tayekankej, tapaleuij maj mochijchiua se Kali kampa mochiuaj Uejueyi Nechikolmej uan katka semej akin kiixyekanaya tekit tein mochiua itech uejueyi nechikolmej. Sayoj ke, itech xiuit 1987, keman Eleni tanojnotstoya, se puerta tein semi etik kitopeuak uan kiuetsiltij uan semi mokokoj. Eyi xiuit amo talnamikik uan satepan momikilij. Aristotelis kijtoua nejin ika nochi tein kipanok: “Itech nochi nejin xiujmej, nikpanouani uejueyi ouijkayomej uan tein amo nikchiaya maj pano. Yejua ika monekik nikixtalis nitaxikos uan amo nimosenkauas. Maski ijkon, Jiova nochipa nechmakani chikaualis tein nechpaleuia maj nikxiko nejon ouijkayomej” (Sal. 94:18, 19). Nejin kinextia ke Jiova semi kintasojta akin mochikauaj kitekitiliskej maski kipanouaj ouijkayomej.

16. ¿Toni kiyolmajxitij tokniuj Knorr inamik?

¹⁶ Maj itech titanemilikan tein tikseliskej satepan. Kemej Abrahán tanemilij itech tatiochiualismej tein Jiova kimakaskia satepan, uelik taxikoj keman kipanok ouijkayomej. Tokniuj siuat Audrey Hyde no mochikauak tanemilis itech nejon tatiochiualismej, maski  yekinika inamik, Nathan Knorr, kikuik cáncer uan momikilij, uan Glenn Hyde, akin satepan iuan monamiktij, kikuik kokolis tein moixmati kemej Alzheimer. * Yejua kijtoj ke semi kipaleuij tein tokniuj Knorr kiluij seki semanas achto ke momikiliskia: “Satepan ke timomikiliaj, amo teyi uelisok kichiuas maj amo tikselikan tatiochiualismej tein tikchiaj, uan amo keman titajyouiskejok”. Ompa kiyolmajxitij: “Xitachia taixpan, itech tein panos satepan, porin ompa moajsi monetetayokolil”. Uan no kiluij: “Xitekitito, ximochikaua tikinpaleuis oksekin. Nejon mitsyolpaktis”. Semi kuali maj techyolmajxitikan maj tikinpaleuijtokan oksekin uan maj tiyolpakikan porin tikchiaj tikseliskej tatiochiualismej satepan (Rom. 12:12).

17. 1) ¿Keyej axkan okachi moneki itech titanemiliskej tein tikseliskej satepan? 2) Komo tikchiuaj tein kijtoua Miqueas 7:7, ¿keniuj techpaleuis maj tikselikan tatiochiualismej satepan?

¹⁷ Axkan okachi moneki maj itech titanemilikan tein tikseliskej satepan. Tein panotok itech nochi taltikpak kinextia ke amo uejkaua ixpoliuisya nochi tein amo kuali. Amo uejkaua, amo monekisok tikchiaskej maj iTekiuajyo Dios peua taixyekana nikan taltikpak. Semej tatiochiualismej tein tikseliskej yejua keman tikitaskej ke tochankauan uan akin kuali iniuan timouikayaj oksepa nemij. Ijkuak, Jiova oksepa kinmakas ininnemilis Abrahán uan ichankauan nikan taltikpak. Ijkon kitatiochiuis Abrahán porin takuaujtamatik uan amo yolijsiuik. ¿Ompa tionmoajsis keman oksepa nemiskej? Tionmoajsis ompa komo ijkon kemej Abrahán, tikonixtalia tikonkauas seki taman uan tikontayekanaltia iTekiuajyo Dios, komo tikonsentoka tiontakuaujtamati maski tikonpanos ouijkayomej uan tikonchia maj Jiova kichiua tein kiixtalijtok (xikonixtajtolti Miqueas 7:7).