1. Wawqi panikunaqa, ¿imatatan rurayan Jehoväta sirwiyänanrëkur?

KANAN witsan mëtsikaq wawqi panikunaqa, imëkankunata dejëkurmi Jehovä Diosta sirwiyan. Tsëmi wakinqa casakuyantsu, wakin casakushqa kaqkunaqa wamrannaq kayan y wakinnam imëkankunata dejayashqa. Tsënöqa rurayan Jehovä imankunapis mana pishitsinampaq kaqman markäkur o yärakurmi. Tsënö Jehovä kanqantaqa musyantsik unë witsan sirweqninkunapaq ruranqanchömi. Jukqa karqan Abrahanmi, pëpaqmi Bibliachöqa “markäkoq kaqkunapa teytan” nin (Rom. 4:11).

2. (1) Hebrëus 11:8-10, 16 ninqannö, ¿imanirtan Ur markapita Abrahan ëwakurqan? (2) ¿Imakunapitatan yachakushun?

² Ur markachö imëka kapunqanta dejëkurmi Abrahanqa juk markata ëwakurqan. Pëqa “rasumpa kaq cimientuyoq markatam shuyararqan” (leyi Hebrëus 11:8-10, 16). ¿Imatan tsë ‘markaqa’? Tsë markata shuyaranqanyaqqa, ¿ima mana allikunapatan Abrahanqa pasarqan? ¿Imanötan Abrahan y wawqi panintsikkuna rurayanqannö rurashwan? Tsëkunapita yachakurishun.

3. ¿Imatan Abrahan shuyaranqan ‘markaqa’?

³ Abrahan shuyaranqan markaqa Diospa Gobiernunmi, tsëchöqa Jesucristuwan 144.000 ciëlupaq akrashqakunam mandakayämunqa. Tsë Gobiernupaqmi Pabluqa nirqan “kawëkaq Diospa markanmanmi witiyarqunki,  ciëluchö këkaq Jerusalenman” (Heb. 12:22; Rev. 5:8-10; 14:1). “Ciëluchö y patsachö munëniki rurakätsun” nir mañakuyänampaqmi Jesusqa qateqninkunata yachatsirqan (Mat. 6:10).

4. Genesis 17:1, 2, 6 ninqannö, ¿imatatan Diospa Gobiernumpaq Abrahan musyarqan?

⁴ Mëtsika watakunapa “pakarëkaq sagrädu” willakuy kaptinmi, Abrahanqa musyarqantsu Teyta Diospa Gobiernun imanö kanqanta (Efes. 1:8-10; Col. 1:26, 27). Tsënö kaptimpis tsurinkunata Jehovä bendicinampaq kaqmanmi markäkurqan o yärakurqan (leyi Genesis 17:1, 2, 6 *). Tsëchi pëqa Diospa Gobiernunchö Reyta rikëkaq cuentana karqan. Tsëmi judïukunata Jesus kënö nirqan: “Qamkunapa teytëkikuna Abrahanqa alläpam kushikurqan shamunäpaq kaq tiemputa rikëta shuyarar, y pensëninchömi rikarqan y alläpam kushikurqan” (Juan 8:56). Awmi, Abrahanqa segürum karqan Jehovä äninqankunata cumplinampaq kaqta.

5. Teyta Dios äninqan ‘markataqa’, ¿imanötan Abrahan shuyararqan?

⁵ ¿Imata rurartan Dios änikunqan ‘markata’ Abrahan shuyararqan? Tsëtaqa rikätsikurqan më markachöpis mana patsakar, mëqan gobiernutapis mana yanapar y mandakoq këta mana ashinqanchömi. Teyta Diosman markäkoq o yärakoq karmi, Jehoväta cäsukur äninqanta shuyararqan. Mana allikunapa pasarnin Abrahan ruranqankunapita yachakurishun.

6. ¿Imanötan Ur markaqa karqan?

⁶ Abrahan dejanqan markachö nunakunaqa alli y segürum kawakuyaq. Tsë markapa perqankunaqa jatusaq y  jiruroqnimpam atska yaku pasaq. Ur markachö nunakunaqa imëka rurëtam yachayaq y imëka negociukunam kaq. Wayinkunaqa ladrïllupita rurashqa, shumaq pintashqa, jatusaq y atska cuartukunayoqmi kayäpoq.

7. Jehovä cuidanampaq kaqmanqa, ¿imanirtan Abrahan markäkurqan o yärakurqan?

⁷ Abrahanqa, pëtawan familianta Jehovä cuidanampaq kaqmanmi markäkurqan o yärakurqan. Tsënö kanqantaqa musyantsik, pëwan warmin Sära Ur markachö alli y shumaq kawakuyanqanta dejëkur Canaanta ëwakuyanqanchömi. Tsëchöqa manam chikeqninkunapita tsapanampaq jatusaq perqakunapis karqantsu.

8. ¿Imatatan Abrahan rurarqan mallaqë tiempuchö?

⁸ Canaanchö këkäyaptinmi juk tiempupaqa mikuyänampaq kayäpurqantsu. Tsënam mikuy tarinan mana fäcil kaptin, Egiptuman familianwan ëwakuyarqan. Tsëchö këkäyaptinnam, Egiptuchö mandakoq faraonman Särata apayarqan. ¡Imanöraq Abrahanqa llakikurqan warminta Jehovä kutitsinqanyaq! (Gen. 12:10-19).

9. ¿Ima mana allikunatan Abrahanpa familianchö pasakurqan?

⁹ Abrahanwan familianqa mana allikunapam pasayarqan. Warmin Sära qolloq kaptinmi atska watakunapa llakishqa kayarqan. Tsëchi Säraqa wamrayoq këta munarnin, sirweqnin Agarta Abrahanpa warmin kanampaq qoykurqan. Peru Agar qeshyaq quedarirqa, Säratam mana allipa tratar qallëkurqan. Tsënam Säraqa, sirweqnin Agarta qarqurqan (Gen. 16:1-6).

10. ¿Imakuna pasakuptintan Abrahanqa Jehoväman markäkunqanta o yärakunqanta rikätsikunan karqan?

¹⁰ Tiempu pasariptinnam Särapaqa wamran Isaac yuririrqan. Abrahanqa Ismaeltawan Isaactam kuyarqan. Tsënö kaptimpis Ismaelqa manam allipatsu Isaacta rikaq, tsëchi Abrahanqa Ismaelwan Agar ëwakuyänampaq nirqan (Gen. 21:9-14). Watakuna pasariptinnam Jehoväqa Abrahanta nirqan tsurin Isaacta wanutsinampaq (Gen. 22:1, 2; Heb. 11:17-19). Tsë ishkan kutichömi Abrahanqa Jehovä äninqanman markäkunqanta o yärakunqanta rikätsikunan karqan.

11. Jehovä änikunqanta shuyaränampaqqa, ¿imatan Abrahanta yanaparqan?

¹¹ Itsa 70 watayoqna këkar Abrahanqa Ur markapita familianwan ëwakuyarqan (Gen. 11:31–12:4). Pachak watakunapam markan markan wakchö këchö tärarqan. Y 175 watayoq këkarmi wanukurqan (Gen. 25:7). Tsënö kaptimpis, Jehovä äninqankuna cumplikaqta y Teyta Dios änikunqan Gobiernutapis manam rikarqantsu. Tsënö kaptimpis, kushishqa kawanqantam Bibliaqa nin (Gen. 25:8). Imëka mana allikunapa pasarpis, Jehovä änikunqanmanmi Abrahanqa markäkurqan o yärakurqan. Tsëmi yanaparqan watakuna pasanqanmannö kushishqa kanampaq (Gen. 15:1; Is. 41:8; Sant. 2:22, 23).

12. (1) ¿Imatatan Teyta Diospa sirweqninkunaqa shuyarëkantsik? (2) ¿Pikunapitatan yachakushun?

¹² Noqantsikpis Abrahannöllam Diospa Gobiernunta shuyarëkantsik. Tsë Gobiernuqa 1914 watachömi ciëluchö patsakarqan (Rev. 12:7-10). Y mandakamunantam  shuyarëkantsik. Tsë Gobiernu chämunqanyaqqa Abrahannö y Säranömi imëka pasaptimpis tsarakur sïguinantsik. Kë qepa watakunachö Jehoväpa sirweqninkunaqa Abrahanwan warminnömi alli tsarakuyashqa. Pëkunanö markäkoq o yärakoq wawqi panikuna rurayanqantaqa Täpakoq revistachömi tarintsik. Wakinkunallapita yachakurishun.

13. ¿Imatatan wawqi Billpita yachakuntsik?

¹³ Jehovä munanqannö kawanapaq kallpachakushun. Diospa Gobiernumpita yachatsikunapaqqa, Abrahannömi imëkata rurar kallpachakunantsik (Mat. 6:33; Mar. 10:28-30). Yachakurishun wawqi Bill Waldenpita. * 1942 watachö inginiëru kanampaq Estädus Unïdus nacionchö estudiëkarmi, Jehoväpa testïgunkunawan Bibliapita yachakur qallarqan. Estudiunta usharir trabajanampaqmi juk profesorninqa trabäjun ashipushqana kanaq. Peru Billqa Teyta Diosta sirwinampaqmi, tsë trabäjupaq änikurqantsu. Tsëpitanam tröpaman qayatsiyarqan. Ëwëta mana munaptinnam atska qellëta pagakunampaq niyarqan y pitsqa watapam carcelchö karqan. Pëqa kima watallatam carcelpita yarqaramurqan. Tiempuwannam Galaad Escuëlaman ëwarqan y tsëpitaqa Ghäna nacionman ëwanampaqmi niyarqan. Tsëpitanam Billqa Ëvawan casakurqan y Ghäna nacionchö Jehoväta sirwiyänampaqmi imëkanöpa kallpachakuyarqan. Tsëpitanam Estädus Unïdus nacionman kutiyarqan Billpa mamanta cuidayänampaq. Tsë llapanman yarparmi kënö cuentakun: “70 watakunapa Jehovä sirwinqäta yarparmi waqaritapis munä. Cada junaqmi Jehoväta agradecikü,  pëta sirwirnin kushishqa kanqäpita”. Noqantsikqa, ¿puëdishwantsuraq wawqi Billnö rurëta?

14, 15. Apostölidis familia pasanqampitaqa, ¿imatatan yachakuntsik?

¹⁴ Mana allikunaqa këkanqallam. Abrahanta pasanqanmi yachatsimantsik, Jehoväta sirwirpis mana allikunapa pasanapaq kaqta (Sant. 1:2; 1 Pëd. 5:9). Tsënömi pasarqan wawqi Aristötilis Apostölidista. * Pëqa 1946 watachömi Grecia nacionchö bautizakurqan. Y 1952 watachömi pani Elëniwan casakuyänampaq parlayarqan. Elënipis pënöllam Jehovä sirwita munarqan. Peru Elënitaqa peqanchö o umanchö tumor yurishqa kanqantam doctorkuna niyarqan. Operariyaptimpis yapëmi yuririrqan. Yapëmi operayarqan, peru tsë kutiqa mananam allillaqa kuyïta y parlëta puëdirqanatsu. Tsënö mana alli këkarnin y gobiernu michäkuykaptimpis, pani Elëniqa manam kushishqa yachatsikuyta dejarqantsu.

¹⁵ Wawqi Aristötilisqa 30 watapam warminta cuidarqan. Pëqa creikoqkunata rikaqnö, asamblëakunata patsätsipakur y asamblëata rurayänampaq juk local rurëchömi yanapakurqan. Tsënö këkaptinmi 1987 watachö warmin Elënitaqa lasaq punku jitarirqan, tsëpitaqa kima watapam wanukunqanyaq cämallachö karqan. Imakunapa pasanqantam wawqi Aristötilisqa kënö willakun: “Watakuna pasanqanmannömi imëka mana allikunapa y llakikuykunapa pasarqö. Tsënö kaptimpis, Jehovämi yanapamashqa alli tsarakur pëta sirwir sïguinäpaq” (Sal. 94:18, 19). Awmi, Jehoväqa kuyanmi imëka mana allikunapa pasarnin alli tsarakoqkunata.

16. Wawqi Knorrqa, ¿imanötan warminta yanaparqan?

¹⁶ Jehovä änimanqantsikman yarparäshun. Jehovä äninqanman yarparanqanmi  Abrahantaqa yanaparqan alli tsarakunampaq. Tsënöllam pani Audrey Hydepis alli tsarakurqan punta kaq qowan Nathan Knorr cancerwan wanukuptin. Paniqa Glenn Hyde wawqiwanmi yapë casakurqan, pëpis qeshyakurkurqanmi tsë qeshyawanqa imatapis qonqarmi ushaq. * Wawqi Knorr manaraq wanukur ninqankunatam paniqa kënö willakun: “Jehoväta sirwikar wanukurqa, segürunam Mushoq Patsachö kawakushun”. Tsëpitanam kënö nirqan: “Jehovä änimanqantsikman yarparë, tsëmi kushishqa kanëkipaq yanapashunki”. Y kënöpis nirqanmi: “Wawqi panikunata yanapë, tsëmi shumaq kawakunëkipaq yanapashunki”. Noqantsikpis wawqi Knorr ninqannö rurarqa kushishqam kawakushun (Rom. 12:12).

17. (1) ¿Imanirtan Jehovä änimanqantsikta shuyaränantsik? (2) Miquëas 7:7 niqanqa, ¿imanötan kushishqa shuyaränapaq yanapamantsik?

¹⁷ Imëka pasakunqankunam rikätsikun ichikllachöna imëka mana allikunata Jehovä ushakätsimunampaq kaqta. Tsëmi Jehovä änimanqantsikkunataqa qonqanantsiktsu. Ichikllachönam Teyta Diospa Gobiernunqa kë Patsaman mandakur qallaramunqa. Tsë tiempuchö wanukushqa kastantsikkuna kawarimoqta rikarqa imaraq kushikushun. Y Abrahanwan familiampis Jehoväman markäkuyanqanrëkur o yärakuyanqanrëkurmi kë Patsachö kawayänampaq kawariyämunqa. Noqantsikqa, ¿pëkuna kawarimoqta shuyarëkäshuntsuraq? Tsënö kanampaqqa, Abrahannömi Diospa Gobiernunrëkur imëkatapis dejanantsik, imëka pasamashqapis markäkunantsik o yärakunantsik y pacienciawanmi Jehovä änimanqantsikta shuyaränantsik (leyi Miquëas 7:7 *).