1. Asacrifice wa la aita mingi asara? Ala sara asacrifice ni ngbanga ti nyen?

LASO awakua ti Nzapa kutu mingi asara asacrifice. Aita mingi amû desizion ti ngbâ kumbamba. Ambeni couple so asara mariage awe amû desizion ti dü hio ape. Ambeni sewa asoro ti duti na aye mingi ape. Ala kue amû adesizion so ndali ti mbeni kota raison oko: ala ye ti sara kua ti Jéhovah mingi. Ala yeke na ngia na ye so ala yeke na ni nga ala yeke na confiance so Jéhovah ayeke mû ande na ala aye kue so ala yeke tâ na bezoin ni. Eskê Jéhovah ayeke sara ande ni? En. Ngbanga ti nyen la e hinga biani so lo yeke sara ni? Mbeni raison ni ayeke so Jéhovah asara lani tufa na ndö ti Abraham, “babâ ti ala kue so ayeke na mabe”.—aRom. 4:11.

2. (a) Ti gue oko na aHébreu 11:8-10, 16, ngbanga ti nyen la Abraham ayeda na bê ti lo wani ti zia Ur? (b) Nyen la e yeke bâ na yâ ti article so?

² Abraham ayeda lani na bê ti lo wani ti zia pendere gigi so lo yeke na ni na gbata ti Ur. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so lo yeke ku lani “gbata so tâ gere ni ayeke dä”. (Diko aHébreu 11:8-10, 16.) A yeke “gbata” wa? Akpale wa la Abraham awara na ngoi so lo yeke ku ti tene a leke gbata ni so? Tongana nyen la e lingbi ti sara ye tongana Abraham nga tongana azo ti ngoi ti e so amû tapande ti lo?

3. Gbata wa la Abraham ayeke ku ni lani?

³ Gbata so Abraham ayeke ku ni lani ayeke Royaume ti Nzapa. Na yâ ti Royaume so, mo yeke wara Jésus Christ nga na aChrétien 144 000 so a soro ala ti gue na yayu. Paul airi Royaume so “mbeni gbata ti Nzapa so ayeke na fini, so ti tene Jérusalem ti yayu”. (aHéb. 12:22; Apoc. 5:8-10; 14:1). Jésus afa  lani na adisciple ti lo ti sambela ndali ti oko Royaume so, ti hunda ti tene Royaume ni aga, tongaso si a lingbi ti sara ye so bê ti Nzapa aye na sese tongana ti so a yeke sara na yayu.—Mat. 6:10.

4. Ti gue oko na Genèse 17:1, 2, 6, nyen la Abraham ahinga lani na ndö ti gbata, wala Royaume, so Nzapa amû zendo ni?

⁴ Eskê Abraham ahinga lani anzene nzene ye kue na ndö ti fason so Royaume ti Nzapa ayeke sara kua? Ên-ën. Teti angu ngbangbo mingi, anzene nzene tënë so angbâ lani ‘atënë so a honde ndani’. (aÉph. 1:8-10; aCol. 1:26, 27). Me Abraham ahinga lani so ambeni hale ti lo ayeke ga agbia ngbanga ti so Jéhovah amû zendo ni na lo. (Diko Genèse 17:1, 2, 6.) Abraham ayeke lani na kpengba mabe na azendo ti Nzapa, ye so asara si a yeke mo bâ mo tene lo lingbi ti bâ Lo so a soro lo na lege ti yingo, wala Messie, so ayeke ga Gbia ti Royaume ti Nzapa. Ndani la Jésus atene na aJuif ti ngoi ti lo, lo tene: “Terê ti babâ ti ala Abraham anzere lani mingi ngbanga ti so lo ku ti bâ lâ ti mbi. Lo bâ ni na terê ti lo anzere.” (Jean 8:56). A yeke polele so Abraham ahinga lani so ahale ti lo ayeke duti ande na yâ ti Royaume so Jéhovah ayeke sigi na ni, na lo yeda na bê ti lo wani ti ku ti tene Jéhovah asara ye alingbi na zendo so.

5. E hinga tongana nyen so Abraham ayeke ku lani gbata so Nzapa asara plan ni?

⁵ Tongana nyen la Abraham afa so lo yeke ku lani gbata, wala Royaume, so Nzapa asara plan ni? Kozoni, Abraham aga pëpe molenge ti kodro ti mbeni royaume so ayeke na sese. Lo ngbâ lani mbeni zo so ayeke fono gï na nduzu, lo soro pëpe ti sara kodro na mbeni ndo wala ti mû maboko na mbeni gbia ti sese. Na ndö ni, Abraham agi lani pëpe ti sigi na royaume ti lo wani. Me lo ngbâ lani ti mä yanga ti Jéhovah na lo ku ti tene Jéhovah asara ye alingbi na zendo ti Lo. So Abraham asara tongaso, lo fa so mabe ti lo na Jéhovah ayeke tâ nde mingi. Zia e bâ ambeni kpale so lo wara nga na aye so e lingbi ti manda na lege ti tapande ti lo.

6. Gbata ti Ur ayeke lani tongana nyen?

⁶ Abraham azia lani gbata ti Ur, so azo aduti nzoni dä nga so aye amaï dä mingi. Mbeni kota gbagba ayeke lani na terê ni nga mbeni canal ti ngu so alï mingi ayeke na ambage ti terê ni ota ti bata. Azo ti Ur ahinga lani ti sara mbeti nga  ti sara calcul nzoni mingi. Na bango ni, gbata ti Ur ayeke lani ndo so azo adë buze dä mingi; a wara gbâ ti ambeti ti dengo buze na ndo so Ur ayeke lani dä. Azo ti ndo ni aleke ada ti ala na brique; ala crépir amur ni na vuru fuku ti mbamba. Ambeni da ni so ayeke na terê ti lacour so a leke na atênë ayeke na achambre 13 wala 14.

7. Ngbanga ti nyen la a lingbi Abraham aduti lani na confiance so Jéhovah ayeke bata lo nga na sewa ti lo?

⁷ A lingbi Abraham aduti lani na confiance so Jéhovah ayeke bata lo nga na sewa ti lo. Ngbanga ti nyen? Girisa ape so Abraham na Sara azia lani nzoni da ti ala so ala duti na yâ ni nzoni na gbata ti Ur ti gue ti lango na yâ ti atente na yâ ti akete kodro ti Canaan. Abraham na sewa ti lo ayeke encore ape na yâ ti gbata so ngangu gbagba nga na canal so alï mingi ayeke na terê ni ti bata ni. Me mbeni ye ti bata ala ayeke dä ape nga a yeke ngangu ape na awato ti ga na bira na terê ti ala.

8. Na mbeni ngoi, nyen la Abraham adoit lani ti gbu ngangu na yâ ni?

⁸ Abraham asara lani ye so bê ti Nzapa aye, me na mbeni ngoi, a yeke ngangu na lo ti mû kobe na azo ti sewa ti lo. Lo doit ti gbu ngangu na ngoi so mbeni kota nzara atï na yâ ti kodro so Jéhovah atokua lo dä. Kota nzara ni ayeke lani ngangu mingi asara si Abraham amû desizion ti gue na sewa ti lo na Égypte teti mbeni ngoi. Ye oko, na ngoi so lo yeke na Égypte, Pharaon, gbia ti kodro ni, amû wali ti lo. Tara ti bâ gingo bê so Abraham ayeke na ni lani juska ti si na ngoi so Jéhovah asara si Pharaon akiri na Sara na Abraham.—Gen. 12:10-19.

9. Akpale wa la Abraham awara na yâ ti sewa ti lo?

⁹ Gigi akpengba lani na sewa ti Abraham. Wali ti lo, Sara, so lo ye lo mingi, alingbi ti dü ape. Teti angu mingi, vundu asara ala mingi ndali ti kpale so. A si na mbeni ngoi, Sara amû Agar, zo ti kua ti lo, na Abraham tongaso si lo lingbi ti dü amolenge ndali ti Abraham na Sara. Me na ngoi so Agar amû ngo ti Ismaël, lo komanse ti ke Sara. Ye ni aga lani ngangu mingi asara si Sara atomba Agar.—Gen. 16:1-6.

10. Akpale wa la alingbi ti sara lani si a yeke ngangu na Abraham ti duti na confiance na Jéhovah?

¹⁰ Na nda ni, Sara amû ngo, lo dü na Abraham mbeni molenge ti koli so Abraham azia iri ti lo Isaac. Abraham aye amolenge ti lo use kue, Ismaël na Isaac. Me ndali ti sioni ye so Ismaël asara na Isaac, Abraham atene na Agar ti mû Ismaël ti hon (Gen. 21:9-14). Angu mingi na pekoni, Jéhovah ahunda na Abraham ti mû Isaac na sandaga (Gen. 22:1, 2; aHéb. 11:17-19). Na yâ ti aye use so, a lingbi Abraham aduti lani na confiance so Jéhovah ayeke sara si na nda ni aye atambela nzoni ndali ti amolenge ti lo.

11. Ngbanga ti nyen la a lingbi Abraham akanga bê lo ku Jéhovah?

¹¹ Na yâ ti ngoi ni so, a lingbi Abraham amanda ti kanga bê ti lo ti ku Jéhovah. Peut-être ngu ti lo ahon lani ngu 70 na ngoi so lo na sewa ti lo aquitté Ur (Gen. 11:31–12:4). Nga, teti angu 100 tongaso, lo lango na gbe ti atente, na lo yeke fono gï na nduzu na sese ti Canaan. Abraham akui na ngu 175 (Gen. 25:7). Me lo bâ lani pëpe gango tâ tënë ti zendo so Jéhovah amû ti mû na ahale ti lo sese so lo tambela na ndö ni. Nga, lo kui kozo si a leke gbata so ayeke Royaume ti Nzapa, lo bâ ni lani ape. Atâa so kue, Bible atene so na ngoi so Abraham akui, “lo te gigi aninga nga alingbi na lo”. (Gen. 25:8). Atâa akpale kue so Abraham awara, mabe ti lo angbâ lani ti kpengba nga a nzere na lo ti ku Jéhovah. Ngbanga ti nyen la lo lingbi lani ti gbu ngangu? Ngbanga ti so, na yâ ti gigi ti Abraham kue, Jéhovah abata lo nga lo sara ye na mbage ti lo tongana mbeni kamarade.—Gen. 15:1; És. 41:8; Jacq. 2:22, 23.

12. Nyen la e yeke ku ni? Nyen la e yeke gue ti bâ?

 ¹² Legeoko tongana Abraham, e yeke ku gbata so tâ gere ni ayeke dä. Ye oko, e yeke ku pëpe ti tene a leke ni. A zia gere ti Royaume ti Nzapa na ngu 1914 nga akomande na yayu awe (Apoc. 12:7-10). Me e ngbâ ti ku ti tene a komande na ndö ti sese. Na ngoi so e ngbâ ti ku ti tene a si, a lingbi e gbu ngangu na yâ ti akpale mingi so akpa ati so Abraham na Sara awara lani. Awakua ti Jéhovah ti laso awara lege ti mû tapande ti Abraham. Ambaï ti fini ti azo so asigi na yâ ti Tour ti Ba Ndo afa so, tongana ti Abraham na Sara, na ngoi ti e, aita mingi asara ye na mabe nga ala kanga bê ti ku. Zia e bâ ambeni mbaï ni so nga zia e bâ aye so e lingbi ti manda dä.

13. Nyen la mo manda na lege ti tapande ti Ita Bill Walden?

¹³ Duti nduru ti sara asacrifice. Tongana e ye ti zia gbata ti Nzapa, wala Royaume ti lo, kozo na yâ ti fini ti e, a lingbi e sara ye tongana Abraham, so na bê ti lo wani lo sara asacrifice ti nzere na lê ti Nzapa (Mat. 6:33; Marc 10:28-30). Bâ tapande ti Ita Bill Walden. * Na ngu 1942, na ngoi so aTémoin ti Jéhovah akomanse ti manda Bible na lo, lo yeke manda mbeti na mbeni dasendagi na États-Unis, na lo ga nduru ti wara diplôme ti sarango aplan ti da. Professeur ti Bill aleke lani ti tene Bill awara mbeni kua na peko ti so lo hunzi mandango mbeti na dasendagi, me Bill ake. Lo tene so lo ke ti sara mbeni kua so lo yeke wara nginza mingi na pekoni ti mû lege na lo ti sara kua ti Nzapa mingi. Kete na pekoni, gouvernement ahunda na Bill ti sara kua ti turugu. Na nengo zo, lo ke, nga ye ti peko ni ayeke so a hunda na lo ti futa amende ti kota nginza nga a dë ngbanga ti kanga ti ngu oku na li ti lo. A zi lo na peko ti ngu ota. Na pekoni, a tisa lo ti sara Ekole ti Galaad, na lo sara kua tongana missionnaire na Afrika. Bill asara mariage na Eva, na ala sara kua legeoko na Afrika, me a hunda ti tene ala sara asacrifice. Na peko ti angu mingi, ala kiri na États-Unis ti bâ lege ti mama ti Bill. Tongana Bill apensé na ndö ti gigi ti lo, lo tene:  “Jéhovah asara kua na mbi na yâ ti kua ti lo ahon ngu 70. Na ngoi so mbi pensé na ndö ti pendere pasa so, ngu ti lê asi lê ti mbi. Fani mingi, mbi kiri singila na Jéhovah ndali ti so lo mû maboko na mbi ti mû fini ti mbi ti sara na lo.” Mo lingbi ti mû fini ti mo ti sara na kua ti ngoi kue?

14-15. Nyen la mo manda na lege ti aye so asi na Ita-koli nga na Ita-wali Apostolidis?

¹⁴ Ku pëpe ti tene mo wara kpale oko ape na yâ ti gigi ti mo. Tapande ti Abraham afa na e so même aita so amû fini ti ala kue ti sara na Jéhovah, a lingbi ala gbu ngangu na yâ ti akpale (Jacq. 1:2; 1 Pi. 5:9). Zia e bâ tongana nyen la aye so asi na Aristotelis Apostolidis * afa so tënë so ayeke tâ tënë. Lo wara lani batême na ngu 1946 na Grèce, nga na ngu 1952 lo na mbeni ita-wali, so iri ti lo ayeke Eleni so ye so ala use kue aleke ti sara na yâ ti kua ti Jéhovah ayeke oko, amä terê ti sara mariage. Ye oko, terê ti Eleni ason; a bâ so lo yeke na mbeni ngangu kobela ti cerveau. A opéré lo, me angu mingi ape na peko ti so ala sara mariage, kobela ni akiri asara lo. Adocteur akiri a-opéré lo, me mbage ti terê ti Eleni asara kua encore ape, nga lo lingbi ti sara tënë nzoni encore ape. Atâa kobela ti lo nga atâa so, na ngoi ni, azo ti gouvernement asara aye ti ngangu na aita, lo ngbâ lani ti yapu na fango tënë.

¹⁵ Teti angu 30, Aristotelis abâ lege ti wali ti lo. Na yâ ti ngoi ni so, lo sara kua ti ancien, lo sara kua na yâ ti akomite ti akota bungbi nga lo mû maboko ti leke mbeni Da ti Assemblée. Na pekoni, na ngu 1987, Eleni asara accident na ngoi so lo yeke na fango tënë, na lo wara ngangu kpale. Lo sara ngu ota na yâ ti coma, na pekoni lo kui. Aristotelis afa na nduru tënë aye kue so asi na lo, lo tene: “Na yâ ti angu mingi, mbi wara akpale mingi nga ambeni kpale ni asi gï hio tongaso nga mbi ku terê ti mbi na ni ape. Tongaso a lingbi mbi leke lani na bê ti mbi ti ngbâ ti gbu ngangu nga ti zia lege na ye oko ape ti découragé mbi. Lakue Jéhovah amû lani na mbi ngangu so mbi bezoin ni ti hon ndö ti akpale so.” (Ps. 94:18, 19). Jéhovah aye mingi awakua ti lo so  ayeke sara kue ti sara na lo atâa akpale so ala wara.

16. Anzoni wango wa la Ita Knorr amû lani na wali ti lo?

¹⁶ Zia li ti mo na ndö ti gigi ti kekereke. Abraham azia li ti lo na ndö ti afuta so Jéhovah ayeke mû na lo, na ye so amû maboko na lo ti hon ndö ti akpale so lo wara. Ita-wali Audrey Hyde agi lani ti ngbâ ti duti na nzoni bango ndo, atâa so Nathan Knorr, kozo koli ti lo, akui na cancer nga Glenn Hyde, use koli ti lo, abâ lani pasi mingi na kobela ti Alzheimer. * Lo tene so mbeni tënë so Ita Knorr atene na lo ayenga kete kozo na kuâ ti lo amû maboko na lo. Lo tene: “Nathan adabe ti mbi, lo tene: ‘Na peko ti kuâ, nyen na nyen, e yeke wara ye so e ku ni, nga e yeke kiri ti bâ pasi lâ oko ape.’ Na pekoni, lo wa mbi, lo tene: ‘Bâ ndo gï na devant, ndali ti so futa ti mo ayeke kâ’ . . . Lo kiri, lo tene: ‘Ngbâ ti duti na aye mingi ti sara, gi ti mû fini ti mo ti sara mbeni ye ndali ti azo. Ye so ayeke mû maboko na mo ti duti na ngia.’” Ti sara lakue anzoni ye ndali ti azo nga ti “duti na ngia na yâ ti beku” ayeke anzoni wango ndali ti e.—aRom. 12:12.

17. (a) Ngbanga ti nyen la e yeke na anzoni raison ti zia li ti e na ndö ti gigi ti kekereke? (b) Tongana nyen la ti mû peko ti tapande so ayeke na Michée 7:7 ayeke mû maboko na e ti wara aye ti nzoni so ayeke duti ande dä?

¹⁷ Laso, e yeke na araison mingi ahon ti kozo ti zia li ti e na ndö ti gigi ti kekereke. Aye so ayeke si na yâ ti dunia afa polele so e yeke na ngoi so lâ ti nda ni ti dunia so aga nduru ti hunzi. Na yâ ti kete ngoi, e yeke duti ande na bezoin ape ti ku ti tene gbata so tâ gere ni ayeke dä akomande na ndö ti sese kue. Na popo ti gbâ ti aye ti nzoni so e yeke wara ande, e yeke kiri ti bâ azo ti e so e ye ala so akui lani, so a zingo ala. Na ngoi ni so, Jéhovah ayeke futa Abraham ndali ti mabe ti lo nga ndali ti kangango bê ti lo na lege so lo yeke kiri na lo nga na azo ti sewa ti lo na fini na ndö ti sese. Eskê mo yeke duti ande dä? Mo lingbi ti duti dä, tongana, na tapande ti Abraham, mo yeda na bê ti mo wani ti sara asacrifice ndali ti Royaume ti Nzapa, tongana mo ngbâ ti duti na mabe atâa akpale nga tongana mo manda ti kanga bê ti ku Jéhovah.—Diko Michée 7:7.