Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 31

Sena Mulindila “Munzi Uujisi Ntalisyo Zini-zini”?

Sena Mulindila “Munzi Uujisi Ntalisyo Zini-zini”?

“Wakali kulindila munzi uujisi ntalisyo zini-zini, imunzi ooyo wakaanzwa akuyakwa a Leza.”—HEB. 11:10.

LWIIMBO 22 Bwami Bulalela—Abuboole!

IZILI MUCIBALO *

1. Ino nkulyaaba kuli buti bantu banji nkobacita, alimwi nkaambo nzi ncobacitila boobo?

MAMILIYONI aabantu ba Leza mazuba aano balilyaabide kapati. Bunji bwabakwesu abacizyi bakasala kutakwata naa kutakwatwa. Banabukwetene bamwi bakasala kutafwambaana kuba abana. Mikwasyi imwi yakasala kupona buumi buuba-uba. Ino nkaambo nzi ncobacitila boobo? Nkaambo kakuti bayanda kubelekela Jehova kusikila mpobagolela. Balakkutila azintu nzyobajisi alimwi balaalusyomo lwakuti Jehova unoobapa zintu zyoonse nzyobayandika ncobeni. Sena kuli nobayootyompwa? Peepe! Ino tuzyi buti oobo? Akaambo kakuti kaindi Jehova wakali kubapa babelesi bakwe zintu zyoonse nzyobakali kuyandika. Mucikozyanyo, Jehova wakamulongezya Abrahamu, “usyi wabaabo boonse bajisi lusyomo.”—Rom. 4:11.

2. (a) Kweelana alugwalo lwa Bahebrayo 11:8-10, 16, nkaambo nzi Abrahamu ncaakalisungwide kusiya munzi wa Uri? (b) Ino ncinzi ncotutiibandike mucibalo eeci?

2 Cakulisungula Abrahamu wakasiya buumi busumpukide kapati mumunzi wa Uri. Nkaambo nzi? Nkaambo kakuti wakali kulindila “munzi uujisi ntalisyo zini-zini.” (Amubale Bahebrayo 11:8-10, 16.) Ino “munzi” ooyo ninzi? Mbuyumuyumu nzi mbwaakajana Abrahamu ciindi naakali kulindila kuti munzi ooyo uyakwe? Mbuti mbotukonzya kumwiiya Abrahamu alimwi abaabo ibatobela cikozyanyo cakwe mazuba aano?

INO “MUNZI UUJISI NTALISYO ZINI-ZINI” NINZI?

3. Ino munzi ngwaakali kulindila Abrahamu ninzi?

3 Munzi ngwaakali kulindila Abrahamu, Mbwami bwa Leza. Jesu Kristo ngo Mwami wa Bwami oobu alimwi uyoolela a Banakristo bananike ibali 144,000. Paulo wakaamba Bwami oobu kuti ‘munzi wa Leza uupona, Jerusalemu wakujulu.’ (Heb. 12:22; Ciy. 5:8-10; 14:1) Jesu wakayiisya basikwiiya bakwe kubupailila Bwami oobu, kulomba kuti buboole kutegwa kuyanda kwakwe kucitwe ansi aano mbubonya mbuli kujulu.—Mt. 6:10.

4. Kweelana alugwalo lwa Matalikilo 17:1, 2, 6, ncinzi ncaakazyi Abrahamu kujatikizya munzi naa Bwami oobo mbwaakasyomezya Leza?

4 Sena kuli makani manji ngaakazyi Abrahamu kujatikizya Bwami bwa Leza? Peepe. Kwamyaka minji kapati, makani aaya akali “maseseke.” (Ef. 1:8-10; Kol. 1:26, 27) Pele Abrahamu wakalizyi kuti balunyungu lwakwe bamwi bakali kuyooba bami akaambo kakuti Jehova wakamwaambila makani aaya cacigaminina. (Amubale Matalikilo 17:1, 2, 6.) Abrahamu wakalaalusyomo luyumu kapati muzisyomezyo zya Leza cakuti cakali mbuli kuti ulimubwene ooyo Uunanikidwe naa Mesiya, ooyo iwakali kuyooba Mwami wa Bwami bwa Leza. Akaambo kaceeci, Jesu wakaambila ba Juda bamumazuba aakwe kuti: “Abrahamu uso wakakondwa kapati abulangizi bwakubona buzuba bwangu, alimwi wakabubona eelyo wakakondwa.” (Joh. 8:56) Aboobo Abrahamu wakalizyi kuti balunyungu lwakwe bamwi bakali kuyooba cibeela ca Bwami ibwakatalisyigwa a Jehova, alimwi wakalilisungwide kulindila kuti Jehova acizuzikizye cisyomezyo eeci.

Mbuti Abrahamu mbwaakatondezya lusyomo muzisyomezyo zya Jehova? (Amubone muncali 5)

5. Ino tuzyi buti kuti Abrahamu wakali kulindila munzi iwakatalisyigwa a Leza?

5 Mbuti Abrahamu mbwaakatondezya kuti wakali kulindila munzi, naa Bwami ibwakatalisyigwa a Leza? Cakusaanguna, Abrahamu kunyina naakajatikizyigwa abwami bwamunyika ibuli boonse. Wakali simutuntuli alimwi kunyina mwami wamunyika ngwaakagwasyilizya. Kuyungizya waawo, Abrahamu kunyina naakasola kulipangila bwami. Muciindi caboobo, wakazumanana kumvwida Jehova alimwi akulindila kuti acizuzikizye cisyomezyo cakwe. Kwiinda mukucita boobo, Abrahamu wakatondezya lusyomo luyumu kapati muli Jehova. Lino atubandike kujatikizya buyumuyumu bumwi mbwaakajana alimwi akubona ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo cakwe.

MBUYUMUYUMU NZI MBWAAKAJANA ABRAHAMU?

6. Ino munzi wa Uri wakali buti?

6 Abrahamu wakasiya munzi wa Uri, walo iwakakwabilidwe, wakasumpukide, imwakali bantu bakayiide kapati alimwi ibakavwubide. Munzi ooyu wakajisi bulambo bulamfwu alimwi wakazingulukidwe ameenda malamfwu. Bantu bamu Uri bakalicizyi kulemba alimwi bakalizizyi namba. Kuyungizya waawo, kweelede kuti mumunzi ooyu bantu banji mobakali kucitila makwebo nkaambo kwakajanika mapepa manji aamba zyamakwebo abusena oobu. Maanda aabantu akayakidwe aamatina alimwi bulambo bwakazilidwe aamulambo alimwi bwakapentedwe mubala uutuba. Maanda amwi akajisi maluumu aali 13 naa 14, mpoonya mulubuwa kwakayalidwe mabwe.

7. Nkaambo nzi Abrahamu ncaakeelede kusyoma kuti Jehova unoomukwabilila walo alimwi amukwasyi wakwe?

7 Abrahamu wakeelede kusyoma kuti Jehova unoomukwabilila walo alimwi amukwasyi wakwe. Nkaambo nzi? Amuyeeye kuti ba Abrahamu a Sara bakasiya ŋanda mbotu kapati alimwi iikwabilidwe mumunzi wa Uri akuyookkala mumatente aatakwabilidwe ku Kanana. Walo alimwi amukwasyi wakwe tiibakakwabilidwe abulambo bulamfwu alimwi buzingulukidwe ameenda malamfwu. Akaambo kaceeci, basinkondonyina bakali kukonzya kubalwana kufwumbwa ciindi.

8. Ncinzi cakamucitikila Abrahamu aciindi cimwi?

8 Abrahamu wakali kucita kuyanda kwa Leza, nokuba boobo, aciindi cimwi cakamukatazya kujanina mukwasyi wakwe cakulya cikkwene. Kwakaba nzala mpati mucisi eeco Jehova nkwaakamwaambila kuti aunke. Nzala eeyo yakabbebba cakuti Abrahamu wakayeeya kuunka ku Egepita amukwasyi akuyookkala kwaciindi cilimbocibede. Kali ku Egepita, Farao, mweendelezi wacisi eeco wakabweza mukaintu wa Abrahamu. Amweezeezye buyo mbwaakalimvwide Abrahamu kusikila ciindi Jehova naakaambila Farao kuti amupilusye Sara kuli Abrahamu.—Matl. 12:10-19.

9. Mbuyumuyumu nzi mbwaakajisi Abrahamu mumukwasyi wakwe?

9 Buumi mumukwasyi wa Abrahamu bwakali buyumu. Mukaintu wakwe Sara, tanaakali kuzyala. Aboobo, kwamyaka minji bakalityompedwe kapati. Mpoonya Sara wakapa Abrahamu mubelesi wakwe mukaintu wazina lya Hagare kutegwa abazyalile bana. Pele ciindi Hagare naakazyiba kuti wamita Isimayeli, wakatalika kumusampaula Sara. Ciindi bukkale nobwakakatazya kapati, Sara wakamutanda aŋanda Hagare.—Matl. 16:1-6.

10. Mbukkale nzi ibwakasunka lusyomo lwa Abrahamu muli Jehova?

10 Mukuya kwaciindi, Sara wakamita akuzyalila Abrahamu mwana musankwa, walo ngwaakaulika zina lyakuti Izaka. Abrahamu wakali kubayanda bana bakwe boonse bobilo, nkokuti Isimayeli a Izaka. Pele akaambo kakuti Isimayeli wakali kumweendelezya munzila mbyaabi Izaka, Jehova wakaambila Abrahamu kuti amutande Isimayeli a Hagare. (Matl. 21:9-14) Nokwakainda myaka minji, Jehova wakaambila Abrahamu kuti atuule Izaka kali cipaizyo. (Matl. 22:1, 2; Heb. 11:17-19) Mubukkale boonse oobu, Abrahamu wakeelede kusyoma kuti Jehova wakali kuyakwaazuzikizya makanze aakwe aajatikizya bana aaba.

11. Nkaambo nzi Abrahamu ncaakeelede kukkazika moyo akulindila Jehova?

11 Muciindi coonse eeci, Abrahamu wakeelede kwiiya kukkazika moyo akulindila Jehova. Kweelede kuti wakajisi myaka iinda ku 70 ciindi walo amukwasyi wakwe nobakazwa ku Uri. (Matl. 11:31–12:4) Kwamyaka iitandila ku 100, Abrahamu wakali kukkala mumatente akweenda munyika yoonse ya Kanana. Abrahamu wakafwa kajisi myaka iili 175. (Matl. 25:7) Pele kunyina naakabona Jehova mbwaakacizuzikizya cisyomezyo cakwe cakupa nyika ya Kanana kulunyungu lwakwe. Alimwi tanaakapona ciindi cilamfwu kutegwa abone munzi, nkokuti Bwami bwa Leza nobwakatalisyigwa. Nokuba boobo, Abrahamu waambwa kuti wakafwa “naakacembaala akupona myaka minji.” (Matl. 25:8) Nokuba kuti wakajana buyumuyumu bunji, Abrahamu wakazumanana kuba alusyomo luyumu alimwi wakalilisungwide kulindila Jehova. Ino ncinzi cakamugwasya kuliyumya? Nkaambo kakuti mubuumi bwakwe boonse, Jehova wakali kumukwabilila alimwi akumweendelezya munzila yabulongwe.—Matl. 15:1; Is. 41:8; Jak. 2:22, 23.

Mbubwenya mbuli Abrahamu a Sara, mbuti babelesi ba Leza mbobatondezya lusyomo alimwi akukkazika moyo? (Amubone muncali 12) *

12. Ncinzi ncotulindila alimwi ino tulabandika nzi?

12 Mbubwenya mbuli Abrahamu, tulindila munzi uujisi ntalisyo zini-zini. Nokuba boobo, swebo tatulindili kuti uyakwe. Bwami bwa Leza bwakatalisyigwa mu 1914 alimwi lino buleendelezya kujulu. (Ciy. 12:7-10) Pele tulindila kuti butalike kweendelezya aano anyika. Aboobo notucilindila kuti eeci cicitike, kuli buyumuyumu bunji mbotweelede kulwana ambubo ibukozyenye aboobo mbwaakajana Abrahamu alimwi a Sara. Babelesi ba Jehova mazuba aano baiya cikozyanyo ca Abrahamu. Makani aakuluula aakamwaigwa mu Ngazi Yamulindizi atondezya kuti, mbubwenya mbuli Abrahamu a Sara, mbanji ibajisi lusyomo alimwi ibakkazika moyo. Lino atubandike zyakuluula zisyoonto buyo alimwi akubona nzyotukonzya kwiiya.

AABO IBAKAIYA CIKOZYANYO CA ABRAHAMU

Ba Bill Walden bakalilyaabide alimwi Jehova wakabalongezya

13. Ncinzi ncotwiiya kucakuluula ca Mukwesu Walden?

13 Amulyaabe kusiya zintu zimwi. Kuti katuyanda kubikka munzi, nkokuti Bwami bwa Leza mubusena bwakusaanguna, tweelede kuba mbuli Abrahamu iwakalyaabide kukkomanisya Leza. (Mt. 6:33; Mk. 10:28-30) Amubone cakuluula camukwesu Bill Walden. * Mu 1942, ciindi mukwesu ooyu naakatalika kwiiya Bbaibbele a Bakamboni ba Jehova wakali aafwaafwi kumanizya lwiiyo lwakwe ku U.S. yunivesiti akupegwa digili yabusyaazibwene mumulimo wakuyaka. Bayi bamwi bakabikkide bubambe bwakuti mukwesu Bill atalikke kubeleka, pele walo wakakaka. Wakabaambila kuti wakali kuyanda kubelekela Leza kusikila mpagolela muciindi cakubeleka mulimo uuvwolwa mali manji. Nokwakainda buyo ciindi cisyoonto, bamfwulumende bakamwaambila kuti anjile mulimo wabusikalumamba. Aboobo cabulemu wakakaka, akaambo kaceeci, wakabbadelesyegwa mali manji alimwi akwaangwa myaka yosanwe. Wakaangununwa nokwakainda myaka yotatwe. Mpoonya wakatambwa ku Cikolo ca Gileadi akubeleka kali misyinali mu Africa. Mukwesu Bill wakakwatana aba Eva alimwi bakabeleka antoomwe mu Africa, calo cakali kuyandika kulyaaba. Nokwakainda myaka minji, bakapiluka ku United States kuyoolanganya banyina mukwesu Bill. Mubufwaafwi, mukwesu Bill wakaamba kuti: “Ciindi nondiyeeya coolwe citaliboteli cakubelesyegwa a Jehova myaka iinda ku 70 mumulimo wakwe, ilandeenda misozi. Lyoonse ndilamulumba kapati Jehova akaambo kakundigwasya kumubelekela.” Sena mulilibambilide kubikka mulimo waciindi coonse mubusena bwakusaanguna?

Ba Eleni aba Aristotelis Apostolidis bakayumizyigwa a Jehova

14-15. Ncinzi ncotwiiya kucakuluula ca Mukwesu alimwi a Mucizyi Apostolidis?

14 Mutalangili kuti buumi bwanu bunoonyina mapenzi. Kuzwa kucikozyanyo ca Abrahamu twiiya kuti nobaba baabo ibalyaaba kumubelekela Jehova mubuumi bwabo boonse balajana mapenzi. (Jak. 1:2; 1Pet. 5:9) Eeci ncecakacitikila ba Aristotelis Apostolidis. * Bakabbapatizyigwa mu 1946 ku Greece, mpoonya mu 1952 bakasyabana amucizyi Eleni, iwakajisi mbaakani zikozyenye azyabo. Nokuba boobo, mucizyi Eleni wakaciswa akujanwa abulwazi bwacikoto kubongo. Cikoto eeco cakagusyigwa, mpoonya bakakwatana, pele nokwakainda buyo myaka misyoonto, cikoto eeco cakatalika alimwi. Bamadokota bakabaandula alimwi ba Eleni, pele bakalebuka, aboobo tiibakacili kucikonzya kwaambaula kabotu. Ba Eleni bakazumanana kuba mukambausi musungu nokuba kuti bakali kuciswa alimwi akupenzyegwa amfwulumende aciindi eeco.

15 Ba Aristotelis bakabalanganya bakaintu babo kwamyaka iili 30. Aciindi eeci bakali baalu, bakabeleka muma Kkomiti Aamuswaangano Wacooko alimwi akugwasyilizya mukuyaka Ŋanda Yakucitila Miswaangano Mipati. Mu 1987, ciindi ba Eleni nobakali mubukambausi, kwakacitika ntenda, mpoonya bakalicisa. Kwamyaka yotatwe bakali kufwumba bulamfwu, mpoonya bakafwa. Mubufwaafwi ba Aristotelis bakaamba kuti: “Kwamyaka minji, ndakajisi mapenzi manji alimwi bunji bwangawo akali kucitika cakutayeeyela. Aboobo ndakeelede kuliyumya alimwi akutalekela cintu cili coonse kundityompya. Nokuba boobo, Jehova lyoonse wakali kundipa nguzu nzyondakali kuyandika kutegwa ndiliyumye mumapenzi aaya.” (Int. 94:18, 19) Eelo kaka Jehova ulabayanda kapati babelesi bakwe ibacita kufwumbwa nzyobakonzya kutegwa bamubelekele nokuba kuti bajisi mapenzi!

Ba Audrey Hyde bakali kuzilanga kabotu zintu kwiinda mukubikkila maano kubulangizi bwakumbele

16. Ndulayo nzi lubotu Mukwesu Knorr ndwaakapa mukaintu wakwe?

16 Amubikkile maano kubulumbu bwakumbele. Abrahamu wakabikkila maano kubulumbu Jehova mbwaakali kuyoomupa alimwi eeci ncecakamugwasya kuliyumya kumapenzi ngaakajisi. Mucizyi Audrey Hyde wakasolekesya kubikkila maano kubulangizi bwakwe bwakumbele, nokuba kuti mulumi wakwe wakusaanguna, Nathan H. Knorr, wakafwa abulwazi bwakkansa, mpoonya mulumi wakwe wabili, Glenn Hyde, wakaciswa bulwazi bwakuluba (Alzheimer). * Wakaamba kuti majwi ngaakaamba Mukwesu Knorr kakusyeede nsondo zisyoonto buyo kuti afwe, akamugwasya kapati. Wakati: “Ba Nathan bakandiyeezya kuti: ‘Twafwa, tulijisi bulangizi ibusinizyide alimwi kunyina notuyakumvwa kucisa alimwi.’ Mpoonya bakandikulwaizya kuti: ‘Kolanga kumbele, nkaambo nkokuli bulumbu bwako.’  . . Bakayungizya kuti: ‘Kozumanana kujata bubi, nkokuti kosoleka kugwasya bamwi. Eeci ciyookugwasya kujana lukkomano.’” Eelo kaka lulayandika kapati lulayo lwakujata bubi kugwasya bamwi alimwi ‘akukondwa akaambo kabulangizi’!—Rom. 12:12.

17. (a) Nkaambo nzi ncotujisi twaambo tunji kapati itutupa kubikkila maano kuzintu zyakumbele? (b) Mbuti kutobela cikozyanyo icili kulugwalo lwa Mika 7:7 mbokukonzya kutugwasya kuyooba azilongezyo kumbele?

17 Mazuba aano, tulijisi twaambo tunji kapati itutupa kubikkila maano kuzintu zyakumbele. Zintu zicitika munyika zilatondezya caantangalala kuti tuli kumamanino aamazuba aamamanino aabweende bwazintu oobu. Lino-lino, tatucinooyandiki kulindila munzi uujisi ntalisyo zini-zini kuti utalike kweendelezya nyika yoonse. Akati kazilongezyo zinji kapati nzyotuyoojana, nkubona bayandwa besu ibakafwa kababusyigwa. Aciindi eeco, akaambo kalusyomo lwakwe alimwi akukkazika moyo, Jehova uyoomulumbula Abrahamu kwiinda mukumubusya walo alimwi abamukwasyi wakwe kubuumi bwaanyika. Sena muyoojanika kutegwa mukabatambule? Inga mwaakujanika, ikuti mbubwenya mbuli Abrahamu, kamulibambilide kulyaaba akaambo ka Bwami bwa Leza, ikuti mwazumanana kusyomeka nokuba kuti mwajana mapenzi, alimwi akuti mwaiya kulindila Jehova cakukkazika moyo.—Amubale Mika 7:7.

LWIIMBO 74 Atwiimbile Antoomwe Lwiimbo lwa Bwami!

^ munc. 5 Zimwi ziindi, kulindila kuzuzikizyigwa kwacisyomezyo kulakonzya kusunka kukkazika moyo kwesu alimwi alusyomo lwesu. Nziiyo nzi nzyotukonzya kwiiya kuli Abrahamu izikonzya kutugwasya kukkazika moyo notulindila kuzuzikizyigwa kwazisyomezyo zya Jehova? Alimwi ino cikozyanyo nzi cibotu ncobatondezya babelesi ba Jehova bamwi bamazuba aano?

^ munc. 13 Cakuluula ca Mukwesu Walden, cakamwaigwa mu Ngazi Yamulindizi yamu December 1, 2013, peeji 8-10.

^ munc. 14 Cakuluula ca Mukwesu Apostolidis, cakamwaigwa mu Ngazi Yamulindizi yamu February 1, 2002, peeji 24-28.

^ munc. 16 Cakuluula ca Mucizyi Hyde, cakamwaigwa mu Ngazi Yamulindizi yamu July 1, 2004, peeji 23-29.

^ munc. 56 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Banabukwetene bacembeede bazumanana kubelekela Jehova cakusyomeka nokuba kuti bajisi buyumuyumu. Balaluyumya lusyomo lwabo kwiinda mukubikkila maano kuzisyomezyo zya Jehova zyakumbele.