1. ¿Bin spasojik bayal ermanoetik manchukme ay wokol yaʼiyojik sok bin yuʼun?

TA ORA INI ay bayal ermanoetik te bayal bin spasojik manchukme ay wokol yaʼiyojik, jich spasojik swenta ya x-abatinik ta stojol Jehová te bantito kʼalal ya xjuʼ yuʼunike. Bayal machʼatik staojik ta nopel te ma xnujpunike. Ay yantik te staojik ta nopel te ma sta yal snichʼanike. Sok ay bayal familiaetik te staojik ta nopel te ma sle bayal sbilukike. Ay stseʼelil yoʼtanik ta spisilik, smukʼulinej yoʼtanik te jaʼ ya x-akʼbotik yuʼun Jehová te bin ya xtuun yuʼunike, ¿aybal bin-ora ya x-ijkitayotik yuʼun te Jehovae? ¡Maʼuk! ¿Bin yuʼun te jich ya kaltike? Melel te Jehová la skanantay te j-abatetik yuʼun ta nameye, jich bitʼil te Abraham «te ha tatil yuʼun spisil machʼatic ay schʼuhunel yoʼtanic» (Rom. 4:11).

2. 1) Jich bitʼil ya yal Hebreos 11:8-10, 16, ¿bin yuʼun te Abraham la schʼuun te ya yijkitay te Ur? 2) ¿Bin ya kilbeytik skʼoplal ta artikulo ini?

² Te Abraham jun yoʼtan la yijkitay te mukʼul lum Ur manchukme leknax skuxinel tey-a. ¿Bin yuʼun te jich la spase? Melel jaʼ «yac smahliybel te pueblo [o, mukʼul lum] te ay tulan yichʼo-ip» (kʼopona Hebreos 11:8-10, 16). ¿Bin-a te mukʼul lume? ¿Bin wokolil la sta te Abraham te kʼalal yak ta smaliyel-a te mukʼul lume? Sok ¿bin-utʼil ya xjuʼ ya jtʼunbeytik stalel te Abraham sok te machʼatik stʼunojbeyik te ejemplo yuʼun ta kʼajkʼal ini? Ta artikulo ini yame kilbeytik te sujtibe.

3. ¿Bin-a te mukʼul lum yak ta smaliyel-a te Abrahame?

³ Te mukʼul lum te yak ta smaliyel-a te Abrahame, jaʼ te Wentainel  yuʼun te Dios te banti ya xwentainwanik te Jesucristo sok te 144,000. Te Pablo la yal te jaʼ te «mucʼul pueblo yuʼun te cuxul Dios, ha te Jerusalén scuenta chʼulchan» (Heb. 12:22; Apoc. 5:8-10; 14:1). Te Jesús la yakʼbey snop te jnopojeletik te yakuk skʼanik te akʼa taluk te Wentainel yuʼun ya yichʼ pasel te skʼanojel yoʼtan Dios ta Balumilal «hich te bin utʼil yac ta pasel ta chʼulchan» (Mat. 6:10).

4. Ta swenta te bin ya yal Génesis 17:1, 2, 6, ¿bin snaʼojbey skʼoplal te Abraham ta swenta te Wentainel te yalojbey skʼoplal te Dios?

⁴ Te Abraham maba snaʼoj ta lek-a te bitʼil ya x-aʼtej te Wentainel yuʼun te Diose. Ta bayal jaʼbil ma la yichʼ naʼbeyel skʼoplal (Efes. 1:8-10; Col. 1:26, 27). Pero snaʼoj-a te ay machʼatik ta stsʼumbal te ya xkʼotik ta ajwalil, melel jich albot yuʼun te Jehovae (kʼopona Génesis 17:1, 2, 6). Bayal schʼuunel yoʼtan ta swenta te bin albot yuʼun te Jehovae, jaʼ yuʼun jich kʼoem te la yil te Mesías te jaʼ Ajwalil ya xkʼot ta Wentainel yuʼun te Diose. Jaʼ yuʼun te Jesús jich la yalbey te judioetike: «Te atatic Abraham tseʼel yoʼtan yuʼun te ya yilbon te yorahil cuʼun. La yil, soc tseʼel yoʼtan yuʼun» (Juan 8:56). Jaʼ-abi ya yakʼ kiltik te Abraham snaʼoj-a te ya x-ochik ta mantalteswanej te stsʼumbal ta Wentainel yuʼun Jehová, sok jun yoʼtan la smaliy te ya xkʼot ta pasele.

5. ¿Bin yuʼun jnaʼojtik te Abraham yak ta smaliyel-a te Wentainel yuʼun te Diose?

⁵ ¿Bin-utʼil la yakʼ ta ilel te Abraham te yak ta smaliyel-a te Wentainel yuʼun te Diose? Jaʼ te maba la yakʼ sba ta wentainel yuʼun jtul ajwalil liʼ ta Balumilal. La sta ta nopel te maba ya xkuxin ta jun-nax lugar sok te maba ya skoltaybey skʼoplal jtul ajwalil ta Balumilal o te jaʼ ya x-och ta ajwalil. Spisil-ora jaʼ la schʼuunbey smantal te Jehová sok la smaliy te ya skʼotes ta pasel te bin yaloj te Jehovae, jich la yakʼ ta ilel te bayal schʼuunel yoʼtan ta stojol te Diose. Kiltik cheʼoxeb wokolil te kʼax ta stojol te Abraham sok te bin ya jnoptik ta swenta te ejemplo yuʼune.

6. ¿Bin yilel-a te mukʼul lum Ur?

⁶ Te mukʼul lum Ur te banti nain te Abraham kanantaybil ta lek-a, achʼuben sok leknax kuxinel tey-a. Makal ta toyol tsʼajkʼetik  sok joytaybil ta mukʼul jaʼ ta yoxjejchelul te lume. Te ants winiketik tey-a ya snaʼik ta lek tsʼibajel sok ya snaʼik ta lek te matematikae. Bayal ants winiketik ya xkʼotik ta manbajel sok chonbajel, melel te arqueologoetik staojik junetik ta swenta negosio. Pasbil ta ladriyo te naetike, chʼulbil ta lek te pajkʼetik sok bonbilik ta sak. Ay naetik te ay mukʼ yamakʼul te ay 13 o 14 kuartoetik ta sjoyobal.

7. ¿Bin yuʼun te Abraham smukʼulinej yoʼtan te ya xkanantayotik yuʼun te Jehovae?

⁷ Te Abraham ya skʼan te ayuk smukʼul yoʼtan te jaʼ ya xkanantayot yuʼun te Jehová sok te ya skanantay-euk te sfamilia. Melel la yijkitayik te snaik ta Ur te leknax kuxinel tey-a sok kajik ta nainel ta nailpakʼetik ta skʼinal Canaán. Maba kanantaybilikix yuʼun te toyol tsʼajkʼetik sok te mukʼul jaʼetike. Maʼyuk bin ya xkanantayotikix teme tal te skontratakike.

8. ¿Bin wokolil la sta te Abrahame?

⁸ Manchukme te Abraham la spasbey skʼanojel yoʼtan te Diose, ta jun buelta la sta swokolik yuʼun wiʼnal. Laj te weʼelil ta kʼinal te banti tikunot bael yuʼun te Jehovae. Mero tulan te swokolike, jaʼ yuʼun la yikʼ bael te sfamilia ta kuxinel jun tiempo ta Egipto. Pero te kʼalal ayik ta Egipto-ae, te faraón la spojbey bael te yiname. Bayal kʼax swokol te Abraham jaʼto te kʼalal sujtesbot tal te yiname (Gén. 12:10-19).

9. ¿Bintik wokolil la sta ta yutil sna te Abraham?

⁹ Ta yutil sna te Abraham ay jajch kʼop. Ta bayal jaʼbil maba alaj te Sarae, bayal la smel yoʼtanik yuʼun-abi. Ta patil, te Sara la yakʼbey yinamin Abraham te Agar te jaʼ yabate, jichme ya sta yal snichʼanik te Sara sok te Abraham. Pero te Agar kaj stoy sba ta stojol te Sara te kʼalal la sta te Ismaele. Mero tulanaj te kʼope, jaʼ yuʼun lokʼ bael ta anel te Agar ta skaj te bin pasbot yuʼun te Sarae (Gén. 16:1-6).

10. ¿Bin-utʼil la yichʼ pasel ta prueba te schʼuunel yoʼtan te Abrahame?

¹⁰ La sta yorail te la sta yal te Sarae, jich la yakʼbey jtul snichʼan te Abraham te la yakʼbey sbiilin Isaac. Te Abraham kʼux ta yoʼtan te chaʼtul snichʼnab. Pero te Ismael ay bintik chopol la spasbey te Isaac, jaʼ yuʼun te Abraham puersa la sten bael te Ismael sok te Agar (Gén. 21:9-14). Bayal jaʼbil ta patil te Jehová la yalbey te Abraham te yakuk yakʼ ta chikʼbil majtanil te Isaac (Gén. 22:1, 2; Heb. 11:17-19). Te kʼalal jich kʼax ta skuxlejal te Abrahame, la skʼan la yakʼ ta ilel schʼuunel yoʼtan ta stojol te Jehová te ya skʼotes ta pasel te bintik yaloj ta stojol te chaʼtul snichʼnabe.

11. ¿Bin yuʼun te Abraham la skʼan la smaliy sok slamalil yoʼtan te ya skʼotes ta pasel te bin yaloj te Jehovae?

¹¹ Te jayeb tiempo kʼaxe, te Abraham la smaliy sok slamalil yoʼtan te ya skʼotes ta pasel te bin yaloj te Jehovae. Kʼaxemniwan ta 70 yaʼbilal-a te Abraham te kʼalal lokʼ bael ta Ur sok te sfamiliae (Gén. 11:31-12:4). Ayniwan 100 jaʼbil nain ta nailpakʼetik ta skʼinal Canaán. Laj te kʼalal ayix 175 yaʼbilal-ae (Gén. 25:7). Maba la yilix bitʼil te Jehová la yakʼbey yuʼunin te stsʼumbal te kʼinal te banti kʼaxe. Jaʼnix jich maba la yil bitʼil chiknaj te mukʼul lum te yak ta smaliyel-ae te jaʼ te Wentainel yuʼun te Diose. Manchukme jich-abi, te Biblia ya yal te la smulanbey yutsilal te skuxlejal te Abraham jaʼto te kʼalal laje (Gén. 25:8, TNM). Manchukme kʼax bayal swokol, maba pejkʼaj te schʼuunel yoʼtane sok la smaliy te ya skʼotes ta pasel te bin yaloj te Jehovae. ¿Bin yuʼun te kujch yuʼune? Melel la yil te kanantayot yuʼun te Jehová sok la yamigoin sba sok (Gén. 15:1; Is. 41:8; Sant. 2:22, 23).

12. 1) ¿Bin yakotik ta smaliyel te j-abatotik yuʼun te Jehovae? 2) ¿Bin ya kilbeytik skʼoplal ta ora ini?

¹² Jichnix bitʼil te Abraham yakotik ta smaliyel te mukʼul lum te tulan yichʼoj yip.  Ma jaʼuk yakotik ta smaliyel te ya yichʼ pasele, melel te Wentainel yuʼun te Diose jajch ta 1914 sok yakix ta wentainwanej ta chʼulchan (Apoc. 12:7-10). Jaʼ yakotik ta smaliyel te ya xwentainwan ta Balumilale. Te bitʼil yakotik ta smaliyele yaniwan xkʼax jwokoltik jich bitʼil te Abraham sok te Sara. Te j-abatetik yuʼun Dios ta ora ini ¿juʼembal yuʼunik stʼunbeyel te ejemplo yuʼune? Ta rebista Te J-ilkʼinal ta toyol ay lokʼem te bin kʼaxem ta skuxlejal te ermanoetik te yakʼojik ta ilel schʼuunel yoʼtanik sok snaʼojik smaliyel jich bitʼil te Abraham sok te yiname. Kiltik cheʼoxeb ejemplo sok te bin ya xjuʼ ya jnoptik yuʼune.

13. ¿Bin ya anop ta swenta te bin kʼax ta skuxlejal te ermano Walden?

¹³ Jtuuntestik te jkuxlejaltik ta abatinel ta stojol te Jehová. Teme ya jkʼantik te jaʼ nail ya kakʼ ta jkuxlejaltik te Wentainel yuʼun Dios, ya skʼan te jichukotik bitʼil te Abraham te ay bin ya kijkitaytik swenta ya kakʼbeytik stseʼelil yoʼtan te Diose (Mat. 6:33; Mar. 10:28-30). Kiltik te ejemplo yuʼun te ermano Bill Walden. * Ta 1942 te kʼalal nopol ya xkʼot ta ingeniero estructural ta Estados Unidos, jajch snop te Biblia sok te testigoetik yuʼun Jehová. Jtul smaestro lebot yaʼtel yuʼun te kʼalal ya xlokʼ ta unibersidade, pero ma la skʼan te Bille. La yal te maba ya x-aʼtej-a te bin la snop jun yuʼune, melel jaʼ la skʼan ya x-abatinxan ta stojol te Jehovae. Cheʼoxeb kʼajkʼal ta patil la yichʼ ikʼel yuʼun ya x-och ta soldado. Sok slamalil yoʼtan la yal te maʼuke, jaʼ yuʼun akʼbot stoj multa, kʼanbot 10,000 dólares sok la yichʼ albeyel te ya yichʼ chukel joʼeb jaʼbile. Pero oxeb jaʼbil ta patil la yichʼ lokʼesel. Ta patil la yichʼ ikʼel ta Eskuela yuʼun Galaad sok tikunot bael ta África bitʼil misionero. Te Bill nujpun sok te Eva sok bajtik ta África, abatinik tey-a manchukme ay wokol la yaʼiyik. Cheʼoxeb jaʼbil ta patil, sujtik ta Estados Unidos yuʼun ya skanantayik te smama te Bill. Te Bill jich ya yal ta swenta bin kʼaxem ta skuxlejale: «Ya yakʼbon bayal stseʼelil koʼtan kʼalal ya jnop  te jaʼ jun mukʼul majtanil te la stuunteson te Jehová kʼaxem ta 70 jaʼbil. Bayal buelta ya kalbey wokol yuʼun te skoltayejon yuʼun ya jtuuntes te jkuxlejal ta abatinel ta stojol». ¿Yabal xjuʼ ya atuuntes-euk te akuxlejal yuʼun ya x-abatinat ta tiempo kompleto ta stojol te Jehová?

14, 15. ¿Bin ya jnoptik ta swenta te bin kʼax ta skuxlejalik te kermanotaktik Aristotelis sok Eleni?

¹⁴ Mame jkuytik te ma xkʼax jwokoltike. Te ejemplo yuʼun te Abraham ya yakʼ jnoptik te jaʼnix jich ya sta swokolik te machʼatik ya yakʼ sbaik ta abatinel ta stojol te Jehová (Sant. 1:2; 1 Ped. 5:9). Jaʼ jich kʼot ta stojol te ermano Aristotelis Apostolidis. * Ta 1946 la yichʼ jaʼ ta Grecia sok ta 1952 la yalbey te Eleni te yakuk xnujpun soke, pajalnax te bin ya skʼan ya spasik ta stojol te Jehová. Pero tsakot ta chamel te Eleni sok tabot tumor ta sjol. La yichʼ operasion, pero chiknaj yan buelta te tumor te kʼalal nujpunemikix-ae. La schaʼyichʼ operasion, ta skaj-abi ma la stijix sba sok ma xkʼopojix ta lek-a. Manchukme tsakbil ta chamel-a sok kontrainbil yuʼun gobierno te Testigoetik, maba la skom sba ta scholel skʼop Dios.

¹⁵ Te Aristotelis la skanantay 30 jaʼbil te yiname. Te jayeb tiempo kʼaxe, aʼtej ta ansiano, koltaywan ta komite yuʼun mukʼul tsoblej sok koltaywan ta spasel sNail mukʼul tsoblej. Pero ta 1987 te kʼalal yak ta scholel skʼop Dios-a te Eleni la sta swokol. Kʼax oxeb jaʼbil te maba wijkʼ site, ta patil laj. Jich ya scholbey skʼoplal skuxlejal te Aristotelis: «Ta swenta te bintik tulan kʼaxem ta jkuxlejal sok te bintik repentenax kʼoem ta pasel, ya skʼan te ma xchebaj koʼtan yuʼun sok te ya kakʼbeyxan yipale. Te Jehová spisil-ora yakʼojbon kip ta stsʼikel te jwokole» (Sal. 94:18, 19). Te Jehová mero kʼux ta yoʼtan te machʼatik ya spasik tulan ta abatinel ta stojol manchukme ay swokolik.

16. ¿Bin la yal te ermano Knorr te akʼa spas te yiname?

¹⁶ Jaʼuk ya xbajt ta koʼtantik te bin yakotik ta smaliyel. Te Abraham jaʼ bajt ta yoʼtan te bendision ya x-akʼbot yuʼun te Jehová, jaʼ  yuʼun kujch yuʼun te swokole. Te ermana Audrey Hyde la spas tulan ta snopbeyel yoʼtan te Abraham manchukme laj ta kanser te Nathan Knorr te jaʼ smamalal-ae. Ta patil nujpun sok te Glenn Hyde te jaʼnix jich tsakot ta chamel te Alzheimer sbiile. * Te ermana Audrey la yal te koltayot te bin albot yuʼun te ermano Knorr te kʼalal cheʼoxebxanix semana ya xlaj-ae. Jich albot yuʼun: «Te kʼalal lajemotikix-ae, seguro ayotik te ay bin ya jmaliytik sok maʼyuk bin-ora ya xwoklajotikix». Ta patil la yalbeyxan: «Jaʼ xa awil te bin ya xtal ta pajel chaʼbeje, melel tey ay-a te amajtane». Sok jich la yalxan: «Spisiluk-ora ay bin ya apas, pasa tulan ta stuuntesel te akuxlejal yuʼun ay bin ya apas ta stojol te yantike. Jaʼme ya yakʼbat stseʼelil awoʼtan». Jaʼ lek te ya jtuuntestik te jkuxlejaltik ta spasel te bin lek ta stojol te yantike sok te tseʼeluk koʼtantik yuʼun te bin yakotik ta smaliyele (Rom. 12:12).

17. 1) ¿Bin yuʼun snujpʼ te jaʼ ya kakʼ jsitik ta stojol te bin ya xtal ta pajel chaʼbeje? 2) ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te bin ya yal Miqueas 7:7 yuʼun ya jmulantik te lekilal ta pajel chaʼbeje?

¹⁷ Ta ora ini mero snujpʼ te jaʼ ya kakʼ jsitik ta stojol te bin ya xtal ta pajel chaʼbeje. Te bin yak ta kʼoel ta pasel ta swolol Balumilal ya yakʼ kiltik te ayotikix ta slajibal te slajibal kʼajkʼale. Nopol ya staix yorail te ya xwentainwan ta Balumilal te Wentainel yuʼun te Diose. Jun bendision te ya jmaliytik jaʼ te ya kilbeytik sit yan buelta te machʼatik kʼux ta koʼtantike. Te Jehová ya schaʼkuxajtes te Abraham soknix te sfamilia, jich ya smajtantes ta swenta te schʼuunel yoʼtan sok te la snaʼ smaliyele. ¿Teybal ayat ta smaliyel-a? Tey, jaʼnax teme ya atʼun te ejemplo yuʼun te Abraham te ya atuuntes te akuxlejal ta abatinel ta stojol te Jehová, te ma xchʼay te schʼuunel awoʼtan manchukme ay awokol sok te ya amaliy sok slamalil awoʼtan te ya skʼotes ta pasel te bin yaloj te Jehovae (kʼopona Miqueas 7:7).