1. Vhunzhi ha Vhakriste vho ḓidzima mini nahone ndi ngani?

HU NA vhashumeli vha Mudzimu vhanzhi vhane vha ḓidzima zwiṅwe zwithu. Hu na vhanzhi vho khethaho u sa vha mbinganoni. Hu na vhavhingani vhe vha ita phetho ya u sa vha na vhana zwino. Miṱa minzhi i fushea nga zwiṱuku zwine ya vha nazwo. Vhoṱhe vhe ra amba nga havho vha ita zwenezwo ngauri vha khou ṱoḓa u shumela Yehova nga ho engedzeaho. Vho fushea nahone vha na fhulufhelo ḽa uri Yehova u ḓo vha ṋea zwoṱhe zwine vha zwi ṱoḓa u itela u tshila. Naa vha ḓo ḓisola nga phetho dze vha dzi ita? Na khathihi! Ndi ngani ri tshi ralo? Ndi ngauri tshifhingani tsho fhiraho Yehova o fhaṱutshedza vhashumeli vhawe nga zwithu zwe vha vha vha tshi zwi ṱoḓa u itela u tshila. Sa tsumbo, Yehova o fhaṱutshedza Abrahamu ane a vha “khotsi a vhoṱhe vha re na lutendo.”—Vharoma 4:11.

2. (a) U ya nga Vhahevheru 11:8-10, 16, ndi ngani Abrahamu o ṱutshela shango ḽa Uri nga u ḓifunela? (b) Ri ḓo haseledza mini kha ino thero?

² Naho Abrahamu o vha o dzula zwavhuḓi shangoni ḽa Uri, o ḽi ṱutshela nga u ḓifunela. Ndi ngani? Ndi ngauri o vha o lindela “muḓi u re na mutheo wo khwaṱhaho.” (Vhalani Vhahevheru 11:8-10, 16.) Wonoyo “muḓi” ndi mini? Abrahamu o sedzana na thaidzo dzifhio musi o lindela uri wonoyo muḓi u fhaṱwe? Nahone ri nga fana hani na Abrahamu na vhaṅwe kha ano maḓuvha vhe vha edzisa tsumbo yawe?

3. Muḓi we Abrahamu a vha o u lindela ndi mini?

³ Muḓi we Abrahamu a vha o u lindela ndi Muvhuso wa Mudzimu. Vhane vha ḓo vhusa kha wonoyo Muvhuso ndi Yesu Kristo na Vhakriste vha 144 000 vho ḓodzwaho. Paulo o amba uri Muvhuso  wa Mudzimu ndi “[muḓi] wa Mudzimu a tshilaho, Yerusalema wa ṱaḓulu.” (Vhahev. 12:22; Nzumb. 5:8-10; 14:1) Yesu o funza vhatevheli vhawe uri vha rabele uri Muvhuso wa Mudzimu u ḓe u itela uri zwine Mudzimu a zwi funa zwi itwe kha ḽifhasi vhu nga zwi tshi itwa ṱaḓulu.—Mat. 6:10.

4. U ya nga Genesi 17:1, 2, 6, Abrahamu o vha a tshi ḓivha mini nga ha Muvhuso wa Mudzimu?

⁴ Naa Abrahamu o vha a tshi zwi ḓivha uri Muvhuso wa Mudzimu u ḓo dzudzanywa hani? Na khathihi. Eneo mafhungo o vha e “tshiphiri tshikhethwa” lwa tshifhinga tshilapfu. (Vhaef. 1:8-10; Vhakol. 1:26, 27) Abrahamu o vha a tshi zwi ḓivha uri vhana vhawe vha ḓo vha mahosi ngauri Yehova o mu vhudza nga dzawe. (Vhalani Genesi 17:1, 2, 6.) Zwo vha zwi tshi tou nga Abrahamu u khou vhona Messia, we a vha a tshi ḓo vha Khosi kha Muvhuso wa Mudzimu ngauri o vha e na lutendo kha zwe Mudzimu a zwi fhulufhedzisa. Ndi ngazwo Yesu o vhudza Vhayuda vha tshifhingani tshawe uri: “Abrahamu khotsi aṋu o vha o takala vhukuma musi o lavhelela u vhona ḓuvha ḽanga. O ḽi vhona a takala.” (Yoh. 8:56) Zwi tou vha khagala uri Abrahamu o vha a tshi zwi ḓivha uri vhaṅwe vha vhana vhawe vha ḓo vha na tshipiḓa kha Muvhuso wa Mudzimu nahone o vha o ḓiimisela u lindela musi zwenezwi zwi tshi itea.

5. Ri zwi ḓivha hani uri Abrahamu o vha o lindela muḓi wo dzudzanywaho nga Mudzimu?

⁵ Abrahamu o sumbedza hani uri o vha o lindela muḓi kana Muvhuso wa Mudzimu? Tsha u thoma, Abrahamu hongo vha tshipiḓa tsha mivhuso ya kha ḽifhasi. O vha a sa dzuli fhethu huthihi nahone ho ngo vhuya a tikedza khosi na nthihi. Zwiṅwe hafhu, Abrahamu ho ngo ṱoḓa u ḓiitela muvhuso wawe. Nṱhani hazwo, o dzula a tshi thetshelesa Yehova nahone a lindela musi a tshi ita zwe a fhulufhedzisa, zwenezwo zwo vha zwi tshi sumbedza uri Abrahamu u na lutendo lwo khwaṱhaho. Kha ri ambe nga ha thaidzo dze a sedzana nadzo, ri vhone uri ri nga guda mini kha tsumbo yawe.

6. Shango ḽa Uri ḽo vha ḽi hani?

⁶ Shango ḽe Abrahamu a ḽi ṱutshela ḽo vha ḽi ḽa nṱha, vhathu vha hone vho ḓigeḓa nahone ḽo tsireledzea. Ḽo vha ḽo tsireledzwa nga luvhondo luhulu, ḽo tingwa nga maḓi. Vhathu vha  shangoni ḽa Uri vho vha vha tshi kona u ṅwala nahone vha tshi kona mbalo. Nahone zwi vhonala u nga ḽeneḽo shango ḽo vha ḽo duma nga zwa vhubindudzi ngauri ho wanala mabammbiri a sumbedzaho uri ho vha hu tshi itwa zwa vhubindudzi henefho. Nnḓu dzo vha dzo fhaṱiwa nga zwidina, dza puḽasiṱeliwa nahone dza penndiwa nga pennde tshena. Dziṅwe nnḓu dzo vha dzi na kamara dza 13 kana 14 dzi na muṱa wo semendelwaho.

7. Ndi ngani Abrahamu o vha a tshi tea u fhulufhela uri Yehova u ḓo mu tsireledza na muṱa wawe?

⁷ Abrahamu o vha a tshi tea u fhulufhela uri Yehova u ḓo mu tsireledza na muṱa wawe. Ndi ngani? Humbulani uri Abrahamu na Sara vho ṱutshela shango ḽa Uri he vha vha vhe na nnḓu nahone vho tsireledzea, vha ya vha dzula madenndeni shangoni ḽa Kanana. Ene na muṱa wawe vho vha vha songo tsha tsireledzwa nga luvhondo na maḓi a shangoni ḽa Uri. Nṱhani hazwo, zwo vha zwi tshi nga leluwa uri maswina avho a vha ṱhasele.

8. Abrahamu o ṱangana na zwithu zwifhio zwi konḓaho?

⁸ Abrahamu o thetshelesa Mudzimu, fhedzi hu na tshifhinga tshe a kundelwa u fha muṱa wawe zwiḽiwa zwo eḓanaho. Ho vha hu na nḓala kha shango ḽe Yehova a mu vhudza uri a ye khaḽo. Yo vha i khulu lwe Abrahamu a vhuya a pfulusa muṱa wawe vha ya vha dzula Egipita lwa tshifhinganyana. Fhedzi musi e ngei Egipita, Farao o mbo ḓi dzhia mufumakadzi wawe. Edzani u humbula uri Abrahamu o vha a tshi khou vhilaela hani u vhuya u swika Yehova a tshi ita uri Farao a vhuyise mufumakadzi wawe.—Gen. 12:10-19.

9. Muṱa wa Abrahamu wo vha u na thaidzo dzifhio?

⁹ Ho vha hu na thaidzo nnzhi kha muṱa wa Abrahamu. Mufumakadzi wawe Sara o vha a sa koni u vha na vhana. Zwenezwo zwo vha ṱungufhadza lwa miṅwaha minzhi. Sara o fhedzisela a tshi vho tou fha Abrahamu mushumeli wawe wa mufumakadzi ane a pfi Hagara uri a mu bebele vhana. Fhedzi musi Hagara a tshi vhifha muvhilini o mbo ḓi thoma u nyadza Sara. Ho vha ho vhifha lwe Sara a vhuya a pandela Hagara.—Gen. 16:1-6.

10. Ho itea mini kha Ishimaele na Isaka zwe zwa vha zwi tshi nga ita uri zwi konḓele Abrahamu u fhulufhela Yehova?

¹⁰ Sara o fhedzisela o vhifha muvhilini, a bebela Abrahamu ṅwana, we Abrahamu a ri u pfi Isaka. Abrahamu o vha a tshi funa Ishimaele na Isaka. Fhedzi o kombetshedzea u pandela Hagara na Ishimaele ngauri Ishimaele o vha a tshi tambudza Isaka. (Gen. 21:9-14) Nga murahunyana, Yehova o humbela Abrahamu uri a ṋekedze Isaka sa tshiṱhavhelo. (Gen. 22:1, 2; Vhahev. 11:17-19) Kha zwenezwo zwiitea zwivhili, Abrahamu o vha a tshi tea u fhulufhela uri zwe Yehova a amba nga ha vharwa vhawe zwi ḓo itea.

11. Ndi ngani Abrahamu o vha a tshi tea u lindela Yehova?

¹¹ Kha tshenetsho tshifhinga Abrahamu o vha a tshi tea u lindela Yehova. Khamusi o vha e na miṅwaha i fhiraho 70 musi ene na muṱa wawe vha tshi ṱutshela shango ḽa Uri. (Gen. 11:31–12:4) Nahone o fhedza miṅwaha i ṱoḓaho u vha 100 a tshi khou sokou pfuluwa-pfuluwa shangoni ḽa Kanana a tshi khou dzula kha madennde. Abrahamu o tshila miṅwaha ya 175. (Gen. 25:7) Fhedzi ho ngo vhona musi Yehova a tshi fha vhaḓuhulu vhawe ḽeneḽo shango ḽa Kanana. Nahone o vha o no fa musi Muvhuso wa Mudzimu u tshi thoma u vhusa. Naho zwo ralo, Bivhili i amba uri Abrahamu o fa “o no vha wa maḓuvha, o fushea.” (Gen. 25:8) Abrahamu o dzula e na lutendo lwo khwaṱhaho nahone o ḓiimisela u lindela Yehova hu sa londwi thaidzo dze a sedzana nadzo. Ndi ngani o kona u konḓelela? Ndi ngauri Yehova o mu tsireledza na u mu dzhia e khonani vhutshilo hawe hoṱhe.—Gen. 15:1; Yes. 41:8; Yak. 2:22, 23.

12. Ro lindela mini nahone ri ḓo amba nga ha mini?

¹² Na riṋe ri fana na Abrahamu ngauri ro lindela muḓi u re na mutheo wo khwaṱhaho. Fhedzi riṋe a ro ngo lindela uri wonoyu muḓi u fhaṱwe.  Muvhuso wa Mudzimu wo thoma u vhusa ṱaḓulu nga 1914. (Nzumb. 12:7-10) Fhedzi ri tshee ro lindela uri u vhuse kha ḽifhasi. Ri nga sedzana na thaidzo nnzhi dzi fanaho na dze Abrahamu na Sara vha sedzana nadzo musi ro lindela. Musalauno hu na vhashumeli vha Yehova vhe vha edzisa tsumbo ya Abrahamu. Nganeavhutshilo dzi re kha Tshiingamo dzi sumbedza uri hu na vhanzhi vhe vha lindela na u vha na lutendo u fana na Abrahamu na Sara. Kha ri ambe nga ha dziṅwe dza dzenedzi nganeavhutshilo, ri vhone uri ri nga guda mini.

13. No guda mini kha zwo iteaho kha Wahashu Vho Walden?

¹³ Ri tea u ḓiimisela u ḓidzima zwiṅwe zwithu. Arali ri tshi ṱoḓa u vhea Muvhuso u thoma ri tea u edzisa Abrahamu we a vha o ḓiimisela u ḓidzima a tshi itela u takadza Mudzimu. (Mat. 6:33; Marko 10:28-30) Kha ri ambe nga wahashu Vho Bill Walden. * Nga 1942, Vho Bill vho vha vhe tsini na u wana digirii ya u vha muinzhiniara kha zwa u ola zwifhaṱo musi vha tshi thoma u guda Bivhili na Ṱhanzi dza Yehova. Muṅwe wa vhadededzi vha Vho Bill o vha o vha wanela mushumo we vha vha vha tshi ḓo u ita musi vha tshi tou ṱhaphudza tshikolo, fhedzi vha u hana. Vho vhudza onoyo mudededzi uri vhone vha khou ṱoḓa u shumela Mudzimu nṱhani ha u shuma mushumo u holelaho tshelede nnzhi. Nga murahu ha zwenezwo, muvhuso wo vha u khou ṱoḓa u rumela Vho Bill vhuswoleni. Nga ṱhonifho vho sumbedzisa uri vha nga si kone, zwa ita uri vha badeliswe tshelede nnzhi vhukuma na u gwevhiwa miṅwaha miṱanu. Vho tou dzula miṅwaha miraru fhedzi. Nga murahu, vho vhidzwa tshikoloni tsha Gilead vha rumiwa uri vha ye u shuma sa murumiwa Afrika. Vho Bill vho vhinga Vho Eva vha shuma vhoṱhe Afrika, zwenezwo zwo vha zwi tshi ṱoḓa uri vha ḓidzime zwiṅwe zwithu. Nga u ya ha tshifhinga vha tea u humela Amerika uri vha kone u ṱhogomela mme a Vho Bill. Vho Bill vha tshi pfufhifhadza zwo iteaho vhutshilo havho vha ri: “Ndo takala na u livhuwa zwihulu musi ndi tshi humbula nga ndugelo khulwane ye nda vha nayo ya u shumela Yehova lwa miṅwaha i fhiraho 70. Ndi a mu livhuwa ngauri o nthusa uri ndi kone u mu shumela.” Naa ni nga ḓiṋekedza u itela u shumela Yehova tshumeloni ya tshifhinga tshoṱhe?

14-15. Ri guda mini kha zwe Wahashu Vho Aristotelis na mufumakadzi wavho vha sedzana nazwo?

 ¹⁴ Ni songo lavhelela uri a ni nga vhi na dzithaidzo. Musi ri tshi sedza tsumbo ya Abrahamu ri kona u vhona uri na vhane vha shumela Yehova vhutshilo havho hoṱhe vha sedzana na dzithaidzo. (Yak. 1:2; 1 Pet. 5:9) Zwenezwo zwo itea kha Wahashu Vho Aristotelis Apostolidis. * Vho lovhedzwa Greece nga 1946. Nga 1952 vho fhulufhedzisa u vhinga wahashu Vho Eleni vhe na vhone vha vha vhe na tshipikwa tshi fanaho na tshavho. Fhedzi Vho Eleni vho mbo ḓi lwala nahone madokotela a wana uri vha na khentsara ya vhuluvhi. Madokotela vho kona u bvisa yeneyo khentsara, fhedzi hu sa athu u fhela miṅwaha i si gathi vho no vhingana, yeneyo khentsara yo dovha ya vhuya. Madokotela vho dovha vha lingedza u i bvisa, fhedzi zwa sia Vho Eleni vho oma lurumbu nahone vha si tsha kona u amba zwavhuḓi. Wahashu Vho Eleni vho bvela phanḓa vha tshi fhisea hu sa londwi vhulwadze havho na u tovholwa nga muvhuso nga tshenetsho tshifhinga.

¹⁵ Wahashu Vho Aristotelis vho ṱhogomela mufumakadzi wavho lwa miṅwaha ya 30. Nga tshenetsho tshifhinga vho vha vha tshi khou shuma sa muhulwane tshivhidzoni, vha tshi shuma kha komiti dza maguvhangano nahone vha tshi khou thusa u fhaṱa Holo ya Guvhangano. Nga 1987, Wahashu Vho Eleni vho huvhala musi vha tshi khou huwelela. Vho vha vhe kha khoma lwa miṅwaha miraru, nga murahu vha fa. Kha nganeavhutshilo yavho, Wahashu Vho Aristotelis vho amba nḓila ye zwenezwi zwoṱhe zwa vha kwama ngayo, vho phetha nga uri: “Musi miṅwaha i tshi khou ḓi ya, ndo sedzana na thaidzo nnzhi nahone dziṅwe ndo vha ndi songo dzi lavhelela, zwo vha zwi tshi ṱoḓea uri ndi ḓiimisele u konḓelela ndi sa tendeli naho tshi tshini tshi tshi nkula nungo. Yehova o nṋea nungo dza u sedzana na dzenedzi thaidzo.” (Ps. 94:18, 19) Yehova u funa vhane vha ita zwoṱhe zwine vha nga kona u itela u mu shumela naho vha tshi khou sedzana na thaidzo.

16. Wahashu Vho Knorr vho ri mini musi vha tshi eletshedza mufumakadzi wavho?

¹⁶ Livhisani ṱhogomelo kha zwine zwa ḓo itea tshifhingani tshi ḓaho. Abrahamu o  livhisa ṱhogomelo kha zwe Yehova a vha a tshi ḓo mu itela tshifhingani tshi ḓaho, zwenezwo zwa mu thusa u sedzana na thaidzo. Wahashu Vho Audrey Hyde vho dzula vha tshi humbula nga ha zwithu zwavhuḓi zwine zwa ḓo itea tshifhingani tshi ḓaho. Vho ita zwenezwo naho munna wavho wa u thoma Vho Nathan H. Knorr vho fa nga nṱhani ha khentsara na munna wavho wa vhuvhili Vho Glenn Hyde vha tshi khou lwala vhulwadze ha Alzheimer. * Vha amba uri tshithu tsho vha thusaho ndi zwe Vho Knorr vha vha vhudza zwone musi vha sa athu u lovha. Vha ri: “Nathan o dovha a nkhumbudza a ri: ‘Nga murahu ha lufu, fulufhelo ḽashu ḽi ḓo ḓadziswa, nahone a ri tsha ḓo dovha ra pfa vhuṱungu.’ Nga zwenezwo a nṱuṱuwedza a ri: ‘Sedzani phanḓa, ngauri ndi hone ho lalaho vhumatshelo haṋu.’ . . . A dovha a ri: ‘Dzulani no farakanea—lingedzani u shumisa vhutshilo haṋu ni tshi khou itela vhaṅwe tshiṅwe tshithu. Hezwi zwi ḓo ni thusa uri ni wane dakalo.’” Yeneyi yo vha i nyeletshedzo yavhuḓi vhukuma ya uri ri dzule ri tshi thusa vhaṅwe na u ‘takala ngauri ri na fhulufhelo.’—Vharoma 12:12.

17. (a) Ndi ngani ri tshi tea u livhisa ṱhogomelo kha zwine zwa ḓo itea tshifhingani tshi ḓaho? (b) U tevhedza zwo ṅwalwaho kha Mika 7:7 zwi ḓo ri thusa hani?

¹⁷ Ri na zwiitisi zwinzhi zwa u livhisa ṱhogomela kha zwine zwa ḓo itea tshifhingani tshi ḓaho. Zwine zwa khou itea shangoni zwi sumbedza uri ri khou tshila mafheleloni a maḓuvha a vhufhelo. Hu si kale, a ri tsha ḓo tea u lindela uri Muvhuso wa Mudzimu u vhuse kha ḽifhasi. Tshiṅwe tsha zwithu zwine zwa ḓo ri takadza ndi u vhona musi vhathu vho faho vhane ra vha funa vha tshi vuswa. Nga tshenetsho tshifhinga, Yehova u ḓo lambedza nḓila ye Abrahamu a lindela na u vha na lutendo ngayo nga u mu vusa na u vusa vha muṱa wawe uri vha tshile kha ḽifhasi. Naa na inwi ni ḓo vha ni hone musi vha tshi vuswa? Ni nga vha hone arali na edzisa Abrahamu nga u ḓidzima zwiṅwe zwithu ni tshi itela Muvhuso wa Mudzimu, nga u dzula ni na lutendo lwo khwaṱhaho hu sa londwi thaidzo, na nga u lindela Yehova.—Vhalani Mika 7:7.