1. Vika Yehova ua hana ku nkala ngamba yeni ua ku ononoka?

YEHOVA ku cilemo ceni, ua hana ku nkala ngamba yeni ua ku ononoka cihela mu cikungulukilo ceni. Vutuhu vipanga vietu mu cikungulukilo via liseza-seza, vunoni tu vose tua pua tu va seho kaha tue ku tondeka ku umo na mukuavo. Kapostolo Paulu ua tu kuasa ku nongonona eci cilongesa ca seho. Mu njila ika?

2. Kuliya na Efeso 4:16, omo lia vika tua pande ku lihaka seho umo na mukuavo na ku pangela hamo?

² Ngue mu ua muesa mukanda ua mu Mbimbiliya ua cino cilongesa, Paulu ua tsindikile ngecize na umo uahi ha kati ketu na pande ku tumbula mukuavo ngamba ya Yehova, ngueni “Ka ua nji pandele.” (1 Kol. 12:21) Linga cikungulukilo ci pange na ciyulo, tua pande ku lihaka seho umo na mukuavo na ku pangela hamo lika. (Tandenu Efeso 4:16.) Nga tu pangela hamo lika, vose mu cikungulukilo va ka livua ngecize va kala na seho, kaha cikungulukilo ci ka kaniama.

3. Vika tu simutuila mu cilongesa cino?

³ Mu vinjila vika tu hasa ku muesa kasingimiko ku vakuetu Vakua Kilistu mu cikungulukilo? Mu cilongesa cino, tu hilula ha vati vakuluntu mu cikungulukilo va hasa ku muesa kasingimiko ku vakuavo vakuluntu. Mu nima yaco, tu simutuila vati tu vose tu hasa ku muesa ngecize tua haka seho ku vamuanetu na vandumbuetu vimbumba ni nguetu vazike. Kaha mu ku manusuila, tu  lilongesa vati tu hasa ku muesa seho kuli vaze ka ve ku handeka vuino lilimi lietu.

4. Cimamuna cika ua hele Paulu ku Loma 12:10, ci va pande ku kava vakululuntu mu cikungulukilo?

⁴ Yehova ikeye ue ku hangula vakuluntu vose mu vikungulukilo ku hitila mu sipilitu santu yeni. Vunoni nkala muntu ha kati kavo, ua kala na vuana na vuasi vua liseza na vua vakuavo. (1 Kol. 12:17, 18) Vamo halumo vuovuno va na va hangula, kaha kavesi na vutongue vua vuingi mu ku linga viuma. Vakuavo co, halumo ka ve ku hasa ku linga via vingi omo lia cihindu cavo. Vutuhu ngoco, na umo mukuluntu mu cikungulukilo na pande ku mona mukuavo ngue ka kele na seho uahi. Vunoni, nkala mukuluntu na pande ku kava cimamuna ca Paulu ca ku Loma 12:10.—Tandenu.

5. Vati vakuluntu ve ku muesa ngecize va singimika vakuavo vakuluntu, kaha vika ca puila ca seho ku lingamo?

⁵ Vakuluntu ve ku limuesa ngecize va lisingimika ha kati kavo, mu ku lihalakana umo na mukuavo. Eci ca pua ca seho cikuma nga va na likungulula mu ku tala vimo vimpande. Omo lia vika? Tu talenu vi ya handekele A Sentinela ya 1 de Outubro de 1988. Nguayo: “Vakuluntu ve ku nongonona ngecize Kilistu ku hitila mu sipilitu santu, a hasa ku pangesa nkala mukuluntu mu civunga ca vakuluntu linga a tumbule cimo citume ca mu Mbimbiliya ci tondeka mu ku manusula cimo cisoti ni mu ku linga cimo cihangula ca seho. (Vili. 15: 6-15) Sipilitu santu ka ye ku kala ha mukuluntu umo lika mu civunga, vunoni hali vose.”

6. Vati vakuluntu va hasa ku pangela hamo lika, kaha vati ku lingamo ce ku kuasa cikungulukilo?

⁶ Mukuluntu ua singimika vakuavo vakuluntu, ke ku linga ntsimbu yose i vali mu cimo ciuano cavo, noho ikeye a livange ku handeka, houe. Kaha ke ku handeka cikumo ku hiana vakuavo, ni ku singanieka ngecize nguli yeni ikeyo ya pua ya cili ntsimbu yose. Vunoni ue ku handeka vinguli vieni mu ku likehesa na ku konkama. Kaha naua, ue ku halakana vuino nga vakuavo va handeka. Helu lia viose evi, ua lema ku hilula ha vitume via mu Mbimbiliya na ku kava vimamuna via “mukuamanda ua cili  mukua mana.” (Mat. 24:45-47) Nga vakuluntu va limuesa cilemo na kasingimiko mu viuano viavo, sipilitu ya Njambi i ka kala navo na ku va tuamenena. Kaha naua i ka va kuasa ku linga vihangula vi ka kaniamesa cikungulukilo.—Tia. 3:17, 18.

7. Vati Yesu ua muene vuzike?

⁷ Mu cikungulukilo mua kala masoko na vantu va liambata. Vunoni mua kala naua vamuanetu na vandumbuetu vavengi ka vambatele ni ku somboka. Vati tua pande ku mona vaze va pua vazike? Tu hilulenu vati Yesu ua kele na ku muenamo vuzike. Mua kele hano ha mavu, Yesu ka ambatele. Vunoni ua tualeleleho mu vuzike, na ku tuala mana ku cipanga ca ku ambulula ca tambuile. Yesu ka longesele ngecize muntu uose na pande ku ambata ni ku somboka, houe. Vunoni ua muesele ngecize vamo Vakua Kilistu va ka hangula ku tualelaho mu vuzike. (Mat. 19:11, 12) Yesu ua singimikile vazike. Ka muene vazike ngue va kele na seho ya indende ni ngue kuli vimo via va kambela, houe.

8. Kuliya na 1 Kolintu 7:7-9, kapostolo Paulu ua kaniamesele Vakua Kilistu ku hilula ha vika?

⁸ Ngeci mua Yesu, kapostolo Paulu neni ua lingile cipanga ca ku ambulula mu vuzike. Paulu ka longesele na limo litangua liahi ngecize kuli Mukua Kilistu ku ambata ca pua vupi, houe. Muomu ua tantekeyele ngecize cihangula caco ca pua ca muntu ku muntu. Vutuhu ngoco, Paulu ua kaniamesele Vakua Kilistu va hilule nga citava va pangele Yehova mu vuzike. (Tandenu 1 Kolintu 7:7-9.) Mua vusunga, Paulu ka sembuluile Vakua Kilistu va vazike. Ca ku muenako, ua hanguile mukuendze Timoteo, uze ua puile muzike, na ku mu kundika viteli via kama. * (Filp. 2:19-22) Ngeci mukemuo, ci ka pua vuhenge ku singanieka ngecize umo muanetu na fuila ku tambula cimo citeli ni kuahi, mu ku tala lika vene nga ua ambata ni muzike.—1 Kol. 7:32-35, 38.

9. Vika tu hasa ku handeka ku tuala ha vulo na vuzike?

⁹ Cipue Yesu ni Paulu ka va longesele ngecize Vakua Kilistu va na pande ku ambata ni ku pua vazike, houe. Vika honi tu hasa ku handeka ku tuala ha vulo na vuzike? A Sentinela ya 1 de Outubro de 2012, ya vi lomboluele vuino, nguayo: “Viose vivali cipue vulo ni vuzike, via pua vuana vua Njambi. Yehova ka tondele vazike va pue na ku ivua ntsuamua ni vusiua omo lia ku pua vazike.” Omo lievi, tua pande ku singimika vamuanetu  na vandumbuetu va pua vazike mu cikungulukilo.

10. Vati tu hasa ku muesa kasingimiko ku vamuanetu na vandumbuetu vazike?

¹⁰ Vati tu hasa ku muesa kasingimiko ku cifua ci ve ku livuilamo vamuanetu na vandumbuetu na ku visoti viavo? Tua pande ku vuluka ngecize vamo Vakua Kilistu va vazike, vakevo vavene va hangula ku pua vazike. Vazike vakuavo co, va tonda ku ambata cipue ku somboka, vunoni kanda va ci uane muntu u va litombola neni. Kaha naua, vamo va tsisa mukua ndzivo yavo. Vi tu tonda ku hilula kati vika via lingisa muntu ku pua muzike. Vunoni tu tonda ku hilula hali evi: “Vuno ca tondeka tu ihule vamuanetu cipue vandumbuetu va pua vazike vika ka va ambatelele cipue ku somboka ni? Vuno tua pande ku lihana mu ku va kuasa ku uana muntu ua ku liambata neni ni? Vamo vazike va hasa ku tu vundila vukuasi vuaco. Vunoni vati a hasa ku livua muntu, nga tuya na ku mu tondela muntu ua ku liambata neni, oku ivene ka tu pingile vukuasi vuaco? (1 Tes. 4:11; 1 Tim. 5:13) Tu hilulenu vi ve ku handeka vamo vamuanetu na vandumbuetu vazike.

11-12. Vati tu hasa ku vuisa vazike vusiua?

¹¹ Umo kaniungi ua ku zinguluka ua pua muzike kaha ue ku puisamo vuino cipanga ceni, ua muesele ngecize ku pua muzike ce ku kuasa ku via vingi. Vunoni ua handekele ngueni: “Ce ku vuisa vusiua, nga vamo vamuanetu ni vandumbuetu va nji ihula nguavo, ‘Vika ka mua ambatelele?’” Umo muanetu ua pua muzike kaha ua kala ha Mbetele ua handekele ngueni: “Vintsimbu vimo, vamo vamuanetu na vandumbuetu ve ku lingisa etu vazike ku limona ngue tua kala mu lamba. Evi, vi hasa ku lingisa vuzike vu soloke ngue citeli kati vuana.”

¹² Umo ndumbuetu muzike kaha ua kala ha Mbetele ua handekele ngueni: “Vamo vakua ku ambulula ve ku singanieka ngecize vazike vose vali na ku tonda muntu ua ku liambata neni. Ni nguavo vazike vose ve ku mona nkala kacilika ku pua vukovelelo vua ku tonda yala ni mpuevo. Tangua limo, Mbetele ya nji tumine ku ka linga vimo ku mbonge yeka ya mu cifuti cetu. Mu nja ka heteleko, nja ka tulilile ku ndzivo ya umo ndumbuetu, kaha lia puile litangua lia ciuano cavo. Ndumbuetu uaco ua nji lekele ngueni mu cikungulukilo cavo mua kala vamuanetu vavali vakua citso cange. Kaha ngueni, ‘Nja handeka lika ngoco muane, ka nja vi handekele na vutumbe vua vulo.’ Vunoni mu tua ka hetele ku Ndzivo ya Vuangana, ua nji kokelele ku mukulo linga tu ka liuane novo vamuanetu vavali, na ku tu sezako. Ngeci tua lingile lika huaa tua litala, a handeka youo? Havueni muane, kati ntsuamua ua tu kolesele uze ndumbuetu.”

13. Malungano aka a kaniamesele umo ndumbuetu ua muzike?

¹³ Umo ndumbuetu mukuavo ua kala ha Mbetele ngueni: “Nji tantekeya vapioneiro va vazike vavengi va ku silikinia, vakua ku lihana mu ku kuasa vakuavo, va kala na ndzolela mu cipanga cavo kaha va pua vukuasi vua kama ku cikungulukilo. Ve ku mona vuzike vuavo mu njila ya cili. Ka ve ku limona ngue va hiana vakuavo omo lia ku pua vazike, ni ku livuila ngozi cipue ku limona ngue kuli vimo via va kambela muomu ka va kele na mukua ndzivo ni vusoko, houe. Vikevio vi ca vuahela ku kala mu cikungulukilo mua kala vantu ve ku lisingimika na ku lihaka seho umo na mukuavo. Muomu ce ku lingisa muntu kati a livue ngue vakuavo ve ku mu vuila ngozi cipue cipululu. Ni a livue ngue vakuavo ve ku mu halesa cikuma cipue va mu mbila kuti. Vunoni a livue lika ku pua mutamba ua cikungulukilo.

14. Vati tu hasa ku muesa ngecize tue ku singimika vazike?

¹⁴ Vamuanetu na vandumbuetu ve ku viukilila cikuma nga tu va haka seho omo lia vifua viavo via cili, kati ku va vuila ngozi omo lia ku  pua vazike. Ka tua pandele ku va vuila ngozi omo lievi, vunoni ku va santsela ku lukakatela luavo. Ku linga evi, ci ka kuasa vamuanetu na vandumbuetu kati va livue ngue tue ku va handeka nguetu: “Ka mua nji pandele.” (1 Kol. 12:21) Vunoni, va ka tantekeya ngecize tua va singimika na ku va haka seho ya kama mu cikungulukilo.

15. Vika va linga vamo mu ku vueza ku cipanga cavo ca ku ambulula?

¹⁵ Ku miaka ino, vakua ku ambulula vavengi va lihakela cizango ca ku lilongesa lilimi lieka, linga va vueze ku cipanga cavo ca ku ambulula. Ku lingamo ca tondeka ku alulula vimo. Ava vamuanetu na vandumbuetu va seza vikungulukilo via malimi avo, mu ku ka pangela ku vikungulukilo via malimi eka, kuze ku tondeka cikuma vukuasi. (Vili. 16:9) Eci ca pua cihangula ce ku linga nkala Mukua Kilistu linga a hase ku tuala ku lutue vipanga via Vuangana. Kaha vutuhu ku lilongesa vuino lilimi ce ku ambata miaka, ava vamuanetu ve ku kuasa cikuma. Vifua viavo via cili na vutongue vuavo vie ku kaniamesa na ku kolesa cikungulukilo. Tua haka seho ya kama ku vamuanetu na vandumbuetu ve ku lihana mu cifua eci!

16. Vati ve ku hangula muntu linga a pue mukuluntu ni mukua ku kuasa vipanga?

¹⁶ Civunga ca vakuluntu mu ce ku hilula muntu nga citava a pue mukuluntu ni mukua ku kuasa vipanga, ka ce ku tala nga muntu uaco a tantekeya lilimi lia cikungulukilo ni kuahi, houe. Vunoni ce ku mu hilula, kuliya na vinanga vi ya tumbika Mbimbiliya ku tuala kuli vaze ve ku lengeya ku pua vakuluntu ni vakua ku kuasa vipanga.—1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9.

17. Vihula vika ve ku hilula vamo nga va tonda ku nungulukila ku cifuti ceka mu vusoko?

¹⁷ Vamo Vakua Kilistu va nungulukila ku cifuti ceka mu ku tina ndzita ni ku tonda vipanga. Evi vie ku lingisa vana va lilongesele ku visikola via mu cifuti ci va nungulukila na ku lilongesa lilimi lia kama lia mu cifuti caco. Kaha visemi navo halumo ve ku tondeka ku lilongesa lilimi liaco, linga va hase ku uana vipanga. Vunoni vati va hasa ku linga nga va uana cikungulukilo cipue civunga ca mu lilimi liavo lia cisemua? Mu cikungulukilo cika va na pande ku kala? Ca lilimi liavo ni ca lilimi lia mu cifuti ci va nungulukila?

18. Kuliya na Ngalata 6:5, vati tu hasa ku muesa kasingimiko ku cihangula ca mutue ua ndzivo?

¹⁸ Mutue ua ndzivo ikeye na pande ku hangula mu cikungulukilo cika a kala na vusoko vueni. Mu ku linga eci cihangula ca pua ca nkala mutue ua ndzivo, ikeye na pande ku hilula vika vi kuasa vusoko vueni. (Tandenu Ngalata 6:5.) Kaha tu vose tua pande ku singimika cihangula ceni. Cikuavo naua, muose-omo mua na hangula tua pande ku singimika cihangula ceni mu ku mu tambula na mavoko avali mu cikungulukilo hamo lika na vusoko vueni.—Loma 15:7.

19. Ha vika mitue ya vindzivo va na pande ku singanieka na civando na ku vundila?

 ¹⁹ Vintsimbu vimo, vamo vavusoko ve ku kala mu vikungulukilo via lilimi liavo lia cisemua, vunoni vana ka va tantekeya vuino lilimi liaco. Nga cikungulukilo caco ca kala mu cihela ca lilimi lia cifuti ci va nungulukila, vana vavo ci hasa ku va kaluuila ku ivuisisa vuino viuano na ku kola mu lutsilielo. Omo lia vika? Muomu halumo vana ku sikola ve ku lilongesa lilimi lia mu cifuti ci va nungulukila, kaha lilimi liaco likelio li ve ku ivuisisa, kati lilimi liavo lia cisemua. Vika a hasa ku linga mutue ua ndzivo nga ali mu cisoti ca cifua eci? Mutue ua ndzivo na pande ku vundila cikuma na ku hilula vuino ha viuma via hasa ku linga, a kuase vana ku likuata vusamba na Yehova na ku likata na cikungulukilo. Kaha na pande ku hangula ha viuma vivali: Ku kuasa vana va tantekeye vuino lilimi lia cisemua ni ku nungulukila mu cikungulukilo ce ku pangesa lilimi li va tantekeya vuino vana. Vunoni nkala cihangula ca linga mutue ua ndzivo, vakua cikungulukilo ca hangula, va na pande ku singimika cihangula ceni na ku mu haka seho hamo lika na vusoko vueni.

20. Vati tu hasa ku muesa ngecize tua singimika vamuanetu na vandumbuetu vali na ku lilongesa lilimi lia liha?

²⁰ Omo lia viose vi tua simutuila helu, mu vikungulukilo via vingi kasi mu ka kala vamuanetu na vandumbuetu vali na ku pinda mu ku lilongesa lilimi lia liha. Kaha ci hasa ku va kaluuila ku lombolola vuino visinganieka viavo. Vunoni nga ka tu tuala mana ku handekesi yavo omo lia ku lilongesa lilimi, tu ka hasa ku mona cilemo cavo kuli Yehova na cizango cavo ca ku mu pangela. Mua vusunga, nga tu lihakela kapandi ka ku mona evi vifua viavo via cili, tu ka va haka seho na ku va lema cikuma-kuma. Ka tu ka va handeka nguetu “ka mua nji pandele” muomu ka va tantekeya vuino lilimi lietu.

21-22. Civezikiso cika ca ku lifuila tua kala naco?

²¹ Yehova ua tu hana civezikiso ca ku lifuila ca ku pua mutamba ua cikungulukilo ceni. Cipue nga tu vamala, tu vampuevo, tu vazike ni tua ambata cipue ku somboka, tu vakuendze ni tu vakulupe, tu tantekeya vuino limo lilimi ni kuahi, tu vose tua kala na seho kuli Yehova na kuli umo na mukuavo.—Loma 12:4, 5; Kolo. 3:10, 11.

²² Mua vusunga, tu tualelelenuho ku niunga vilongesa via seho ya kama vi tua uana mu cimueso ca Paulu ku tuala ha muvila ua muntu. Nga tu lingamo, tu ka tonda vinjila vikuavo naua via vingi via ku mueselamo seho ku cihela ci tua kala naco mu cikungulukilo na cihela ci va kala naco vakuetu.