1. Tera ae e taekinna Tawita ibukin nanorinanon Iehova?

TI KONA n taekinna bwa e nanorinano Iehova? Eng. E taekina aei Tawita: “Ko anganai am otanga ni kakamaiu, ao arom n nanorinano e karikai bwa N na kakannato.” (2Tam. 22:36; TaiAre. 18:35) Tao Tawita e iangoa te bong are e roko iai n ana auti tamana te burabeti ae Tamuera, bwa e na kabiria bwa uean Iteraera. Tawita bon te bina i buakoia tarina, ao waniman mwaitiia, ma boni ngaia are e rineia Iehova bwa oneani mwin te Uea ae Tauro.​—1Tam. 16:1, 10-13.

2. Tera ae ti na rinanona n te kaongora aei?

² E bae ni boraoi n iango Tawita ma taeka ake e korei te tia areru temanna ibukin Iehova, ae kangai: “E bwatiku rikaaki bwa e na taraa karawa ma aonnaba, e kateirakea ane e mangori man te tano. E tabeka ane e maiu ni kainnano . . . ni katekatekaa i rarikia bwaanuea.” (TaiAre. 113:6-8) N te kaongora aei, ti na nori moa reirei aika kakawaki ibukin te nanorinano man rinanoan taai ake e kaotiota iai te nanorinano Iehova. Imwina, ti na nora reireiara mairoun te Uea ae Tauro, te burabeti ae Taniera, ao Iesu, ni kaineti ma te nanorinano.

3. Tera aron Iehova nakoira, ao tera ae kaotaki iai?

³ E kaotia raoi Iehova bwa e nanorinano mani baike e karaoi nakoia taan taromauria aika aki kororaoi. E aki tii butimwaei ara taromauri ma e iangoira naba bwa raoraona. (TaiAre. 25:14) E biririmoa Iehova ni katauraoa Natina bwa te karea ibukin ara bure, bwa e aonga n reke ara iraorao  ma ngaia. Ai batira ana nanoanga ao ana atataiaomata ae kaotia nakoira!

4. Tera ae e anganira Iehova, ao bukin tera?

⁴ Iangoa riki te anga teuana ae e kaotia iai Iehova bwa e nanorinano. Ngkai te tia Karikiriki ngaia, e boni kona ni karikira ao ni bairea aroni maiura ibukira. Ma e aki karaoa anne. E karaoira ni katotongana ao e anganira te inaomata n rinea ae ti na karaoia. E tangirira ngaira aika aomata aika ti mangori bwa ti na beku ibukina mai nanora ibukin tangirana, ao ti ataia ae ti kakabwaiaaki ngkana ti ongeaba irouna. (TuaKau. 10:12; Ita. 48:17, 18) Ai kakaitaura ngaira ngkai e kaotiota te nanorinano Iehova!

5. Tera aron Iehova n reireinira te nanorinano? (Nora te taamnei ni moan te maekatin.)

⁵ E reireinira Iehova bwa ti na bwaina te nanorinano mani baike e karaoi nakoira. Iehova bon te kabanea ni wanawana n te iuniweeti. Ma e ngae n anne, e kukurei ni butimwaei aia iango tabeman. N te katoto, e kariaia Iehova bwa e na ibuobuoki Natina ni karikii bwaai nako. (TaeRab. 8:27-30; IKoro. 1:15, 16) Ao e ngae ngke moan te mwaaka Iehova, ma e bon anga naba te mwioko nakoia tabemwaang. N te katoto, e mwiokoa Iesu bwa te Uea n te Tautaeka n Uea, ao E na anga naba te mwaaka ni kairiri nakoia aomata aika 144,000 ake raon Iesu n tautaeka. (Ruka 12:32) E kataneia Iesu bwa e na riki bwa te Uea ao te Ibonga ae Rietata. (Ebera 5:8, 9) E kataneiaia naba raon Iesu n tautaeka. E angania mwiokoaia ao e aki manga waewaei aroia ni karaoi. Ma e onimakinia bwa a na boni kakororaoa nanona.​—TeKao. 5:10.

6-7. Tera reireiara mairoun Tamara are i karawa ni kaineti ma anganakia tabemwaang te mwioko?

⁶ Ngkana ngaia bwa e anga te mwioko  nakoia tabeman Tamara are i karawa ae aki kainnanoa te ibuobuoki mairoun temanna, ai batira riki riaira bwa ti na karaoa anne! N te katoto, atun te utu ngkoe ke te unimwaane n te ekaretia? Kakairi n ana katoto Iehova n anga te mwioko nakoia tabemwaang, ao rarawa ni manga waewaeiia ngkana a karaoi mwiokoaia. Ngkana ko katotonga Iehova, e na tia te mwakuri ao ko reireinia naba iai ni kataneiaia tabemwaang, n te aro are a na namakinna bwa a konabwai. (Ita. 41:10) Tera riki te reirei ae a kona ni karekea mairoun Iehova naake iai mwaakaia ni kairiri?

⁷ E kaotaki n te Baibara bwa Iehova e kan atai naba aia iango natina ake anera. (1Uea 22:19-22) Kaaro, kam na kangaa ni kakairi n ana katoto Iehova? Ngkana e angaraoi, titirakinia natimi aia iango ibukin aroni karaoan te bwai teuana. Ao ngkana e riai, kakairi n aia iango.

8. E kangaa ni bwaina te taotaonakinnano Iehova nakon Aberaam ma Tara?

⁸ E kaotaki naba nanorinanon Iehova man ana taotaonakinnano. N te katoto, e taotaona nanona Iehova ngkana a aki inanoi ana toro ma ana babaire tabeua. E kakauongo iroun Aberaam ngke e kaota tabeaiangana ibukin ana babaire are e na kamauna Totom ma Komora. (KBwaai 18:22-33) Ao uringa aron Iehova nakoni buun Aberaam are Tara. E aki maraki nanona ke n un iroun neiei ngke e ngareakina ana berita are e na bikoukou neiei ngkai e a kara. (KBwaai 18:10-14) N oneani mwin anne, e boni karinea Tara.

9. Tera reireiaia kaaro ao unimwaane man ana katoto Iehova?

⁹ Kaaro ao unimwaane, tera reireiami man ana katoto Iehova? Iangoia bwa tera aromi ngkana a aki inanoi ma ami babaire naake a mena i aan ami kairiri. Kam waekoa n iangoia bwa kam na kaetiia? Ke kam kataia ni karekea otami n aia iango? A boni kakabwaiaaki taian utu ao ekaretia ake taani kairiri iai a katotonga Iehova. Ti a tia ni maroroakina reireiara ibukin te nanorinano man ana katoto Iehova. Ti na nora ngkai reireiara ibukin te nanorinano man taiani katoto ake a koreaki n Ana Taeka te Atua.

10. E kangaa Iehova ni kamanenai aia katoto tabemwaang ibukin reireiara?

¹⁰ Ngkai bon ara “tia Reirei ae Moan te Kakannato” Iehova, e katauraoi katoto n Ana Taeka ibukin reireiara. (Ita. 30:20, 21) A reke reireiara ngkana ti kananoi ara iango i aon rongorongoia naake a karakinaki n te Baibara, ake a kaotiotii aroaron te Atua, n aron te nanorinano. A reke naba reireiara ngkana ti rinanoi baike a riki nakoia naake a aki kaotiotii aroaro aika raraoi aikai.​—TaiAre. 37:37; 1Kor. 10:11.

11. Tera reireiara man ana katoto ae buakaka Tauro?

¹¹ Iangoa te baere riki nakon te Uea ae Tauro. N te moantai, bon te rorobuaka n ataei ae nanorinano. E ataia raoi ae iai tian ana konabwai ao e tabwara naba ni butimwaei mwioko riki tabeua. (1Tam. 9:21; 10:20-22) Ma imwina riki e a kan rarabakau Tauro. E a oti raoi anuana ae buakaka aei teutana te tai imwin rikina bwa te uea. N te tai teuana ao e a aki kona n taotaona nanona n tataningaa te burabeti ae Tamuera. N oneani mwin are e na nanorinano Tauro n onimakina Iehova bwa e na tabeakinia ana aomata, e a anga te karea ni kabuekaki e ngae ngke bon tiaki tabena.  Ibukin anne, e a bua akoana iroun Iehova ao imwina riki e a bua nakoana n uea. (1Tam. 13:8-14) Ti wanawana ngkana ti karekea reireiara man te katoto aei, ao n rarawa ni kan rarabakau.

12. E kangaa Taniera ni kaota te nanorinano?

¹² Ni kaitaraan ana katoto ae buakaka Tauro, iangoa ana katoto ae raoiroi te burabeti ae Taniera. E teimatoa ni bwaina te nanorinano Taniera i nanoni maiuna, ao e aki toki n ukera ana kairiri Iehova. N te katoto, ngke e kamanenaaki Taniera iroun Iehova bwa e na kabwaraa miin Nebukaneta, e aki kamoamoa n taekinna bwa e kabwaraa te mii. Ma e nanorinano n angan Iehova te kamoamoaaki ibukin anne. (Tan. 2:26-28) Tera reireiara iai? Ngkana a kan ongongora taari n ara kabwarabwara, ke tao e nakoraoi ara mwakuri ni minita, ti riai n angan Iehova te kamoamoaaki. Ti riai n nanorinano ni butimwaea ae ti aki kona ni karaoi baikai i bon iroura, ma e buokira Iehova. (IBir. 4:13) Ngkana ti bwaina te iango anne, ti a kakairi iai n ana katoto ae tamaroa Iesu. N te aro raa?

13. Tera reireiara ibukin te nanorinano man ana taeka Iesu n Ioane 5:19, 30?

¹³ E ngae ngke Iesu bon Natin te Atua ao e kororaoi, ma e bon onimakina Iehova. (Wareka Ioane 5:19, 30.) E aki kataia n anaa te mwaaka n tautaeka mairoun Tamana are i karawa. E taekinaki n I-Biribi 2:6 bwa Iesu “e aki iangoa ae e na taua te nakoa ae e na boraoi iai ma te Atua.” Ngkai bon te Nati ae aantaeka Iesu, e ataia ae iai tiani mwaakana ao e karinea mwaakan Tamana n tautaeka.

14. Ngke e butiiaki Iesu te bwai ae riaoni mwaakana, tera arona iai?

¹⁴ Iangoa aron Iesu ngke a kawaria ana reirei ake Iakobo ao Ioane n ikotaki ma tinaia, ao a butiia te tibwanga ae akea riain Iesu n anga. E aki tabwara Iesu ma e a taekinna naba bwa bon tii Tamana are i karawa ae kona ni baireia bwa antai ae e na tekateka i angaatain ao i angamaingin Iesu n te Tautaeka n Uea. (Mat. 20:20-23) E kaotia Iesu bwa e karinea ae iai tiani mwaakana. E bon nanorinano. E aki riaoni baike e tuangaki iroun Iehova. (Ioa. 12:49) Ti na kangaa ni kakairi n ana katoto ae raoiroi Iesu?

15-16. Ti na kangaa ni maiuakina te reirei ni kairiri n 1 I-Korinto 4:6?

 ¹⁵ Ti kakairi n nanorinanon Iesu ngkana ti maiuakina te reirei ni kairiri are n 1 I-Korinto 4:6. Ti tuangaki iai aei: “Tai karakai baike a koreaki.” Ngaia are ngkana ti tuangaki bwa ti na anga te taeka n reirei, ti na aki waekoa n taekini baike a moan rio n ara iango. Ma ti riai ni kairiri nakon te taeka n reirei are mena n te Baibara ao ara boki ake a aanaki mai iai. N te aro anne, ti kaotia iai bwa ti ataia ae iai tian ara konabwai. Ti nanorinano ni butimwaea ae a nanakoraoi n taai nako ana “moti aika raraoi” Teuare Moan te Mwaaka, nakon oin ara iango.​—TeKao. 15:3, 4.

¹⁶ Irarikini karinean Iehova, iai riki bukina aika kakawaki ngkai ti bwaina te nanorinano. Ti na nora ngkai aroni bwainan te nanorinano ni kona ni karekea kimwareireira ao nakoraoin reitakira ma tabemwaang.

17. E aera ngkai a kukukurei aomata aika nanorinano?

¹⁷ Ngkana ti nanorinano, ti na boni kukukurei riki. Bukin tera? Ngkana ti ataa tian ara konabwai, ti na boni kakaitau ao ni kukurei n taian ibuobuoki ake ti karekei mairouia tabemwaang. N te katoto, iangoa te tai are e kamarurungia iai rebera aika tengaun Iesu. Tii temanna ae oki ni karabwaa Iesu ibukini kamarurungana man te aoraki ane kamwara anne. E ataia te mwaane ae nanorinano aei bwa e aki kona ni kamarurungnga i bon irouna, ngaia are e kakaitau n te ibuobuoki are e karekea, ao e neboa te Atua iai.​—Ruka 17:11-19.

18. E kangaa ni buokira bwainan te nanorinano ni kanakoraoa riki reitakira ma tabemwaang? (I-Rom 12:10)

¹⁸ Aomata aika nanorinano, e nakoraoi  riki reitakia ma tabemwaang ao a kai reke riki raoraoia ni kaan. Bukin tera? A kukurei ni butimwaea ae iai aroaro aika raraoi irouia tabeman, ao a onimakinia. A kukurei aomata aika nanorinano ngkana e nakoraoi aroia tabeman ni karaoi mwiokoaia, ao a waekoa ni kamoamoaia ao ni karineia.​—Wareka I-Rom 12:10.

19. Baikara bukina tabeua ngkai ti riai n rarawa nakon te kamoamoa?

¹⁹ Ni kaitaraan anne, aomata aika kamoamoa e kangaanga irouia bwa a na kamoamoaia tabeman, bwa a tangiria riki ni kamoamoaaki. A kani kakabotauia ma tabemwaang ao ni kauekea te nano ni kaiangatoa. N oneani mwin are a na reireinia ni kataneiaia tabemwaang ao n angania mwiokoaia, a iangoia bwa boni ngaiia ae a riai ni karaoia bwa a rabakau riki. N angiin te tai te aomata ae kamoamoa e kani kakannato ao e babakantang. (IKar. 5:26) Aeka n aomata akanne a burenibwai reken aia iraorao aika teimaan. Ngkana ti namakinna bwa iai iroura te kamoamoa, ti riai ni kakorakoraira n tataroa ana ibuobuoki Iehova bwa ti na ‘kabooui ara iango,’ bwa e aonga n aki wakaa i nanora te aroaro ae buakaka aei.​—IRom 12:2.

20. E aera bwa ti riai n nanorinano?

²⁰ Ai kakaitaura ngaira n ana katoto Iehova! Ti nora nanorinanona ni baike e karaoi nakoia ana toro, ao ti kani kakairi irouna. Irarikin anne, ti kani kakairi n aia katoto aika raraoi naake a nanorinano ake a karakinaki n te Baibara, ake a kakabwaiaaki n nakonako ma te Atua. Ti bia angan Iehova n taai nako te neboaki ao te karineaki are bon tau n anganaki. (TeKao. 4:11) Ao ngkanne ti na tau naba n nakonako ma Tamara are i karawa, are e tangiriia aomata aika nanorinano.