1. Suwe Daviid yɔɔdɩ Yehowa tɩ luzuu yɔɔ?

TOOVENIM taa lɛ, ɛzɩ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ se Yehowa wɛnɩ tɩ luzuu na? Ɛɛɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ mbʋ. Daviid yɔɔdɩ kɩyakʋ nakʋyʋ se: “Ŋlɛ-m ñʋʋ yabɩtʋ kpayʋʋ, nɛ [ña-tɩ luzuu, nwt] labɩ-m nɛ manpaɣlɩ.” (2 Sam. 22:36) Alɩwaatʋ ndʋ Daviid maɣaɣ tɔm ndʋ yɔ, pɩtɩla ɛwɛɛ nɛ ɛtɔzʋʋ alɩwaatʋ ndʋ Samɩyɛɛlɩ kɔm Daviid caa ɖɩɣa taa se ɛtaa num weyi ɛkaɣ pɩsʋʋ Izrayɛɛlɩ wiyaʋ yɔ. Daviid caa kaawɛnɩ pɩyalaa lutozo, nɛ Daviid kaakɛnɩ pa-taa cikpelu.—1 Sam. 16:1, 10-13.

2. Ɛbɛ tɔm ɖɩkaɣ yɔɔdʋʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

² Pɩtʋʋ fɛyɩ se Daviid tisi tɔm ndʋ Keɣa 112 yɔɔdʋʋ Yehowa yɔɔ yɔ tɩ-yɔɔ. Kɔyɔɔdʋʋ se: “Eluzuu ɛ-ɛsa kiluzuu nɛ ɛcɔŋnɩ ɛsɔdaa nɛ tataa . . . Ɛkʋsʋʋ ɛjam puuyuu taa, ɛhɔɔzʋʋ kʋñɔndʋ huɖe tɛɛ nɛ ɛcaɣzɩɣ-ɩ awumbiya hɛkʋ taa.” (Keɣa 112:6-8) Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, kajalaɣ lɛ, ɖɩkaɣ naʋ ɛzɩma Yehowa lɩzɩ tɩ luzuu nɛ ɛwɩlɩ yɔ, nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ kɩbaŋ nɩɩyɩ tɩ luzuu yɔɔ. Pʋwayɩ lɛ, ɖɩkaɣ naʋ lɔŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ Wiyaʋ Sɔɔlɩ, nayʋ Danɩyɛɛlɩ nɛ Yesu pɔ-cɔlɔ pɩlɩɩnɩ tɩ luzuu yɔɔ yɔ.

3. (a) Ɛbɛ Yehowa lakɩ-ɖʋ? (b) Nɛ pɩwɩlɩɣ suwe?

³ Yehowa tɩŋɩɣnɩ mbʋ ɛlakɩ ɛ-sɛyaa mantɩtalɩ pilimwaa yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩɣ se ɛwɛnɩ tɩ luzuu. Pɩtasɩnɩ se ɛmʋʋ ɖɛ-sɛtʋ lɛ, ɛkpakɩɣ-ɖʋ ɖɔɖɔ se ɖɩkɛ ɛ-taabalaa. (Keɣa 24:14) Pɩsa nɛ ɖɩpɩzɩ nɛ ɖɩɖʋ Yehowa nɛ taabalɩyɛ lɛ, ɛkpɛzɩ nɩŋgbaŋaɣ nakɛyɛ; ɛkpaɣ ɛ-Pɩyalʋ nɛ ɛlaa ɖa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ. Yehowa kɛ pʋtɔdɩyɛ nayʋ siŋŋ!

4. (a) Ɛbɛ Yehowa ha-ɖʋ? (b) Nɛ ɛbɛ yɔɔ?

 ⁴ Maɣzɩ nʋmɔʋ lɛɛkʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ Yehowa tɩŋɩɣna nɛ ɛwɩlɩɣ se ɛwɛnɩ tɩ luzuu yɔ kɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Yehowa kɛnɩ Lɩzɩyʋ, nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɛpɩzaɣ se ɛlabɩ-ɖʋ nɛ ɖɩtaawɛɛnɩ waɖɛ se ɖɩlɩzɩ wezuu ŋgʋ ɖɩsɔɔlaa se ɖɩcaɣ yɔ. Ɛlɛ, pɩtɩkɛ mbʋ ɛlaba. Ɛlɩzɩ-ɖʋ ɛ-lɛzʋʋ nɛ ɛha-ɖʋ tɩ-yɔɔ wɛʋ lɩzʋʋ waɖɛ. Ye pakpaɣ-ɖʋ nɛ pamaɣzɩnɩ Yehowa yɔ, ɖɩtɩlɩɩ pʋyʋ nɛ ɖɩkɛ ajamaa; paa mbʋ yɔ, mbʋ ɖɩlɩzɩɣ se ɖɩlakɩ yɔ pɩ-tɔm cɛyɩ ɛ-ɛsɩndaa. Ɛsɔɔlaa se ɖɩlɩzɩ se ɖɩsɛɣ-ɩ nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɖɩsɔɔlɩ-ɩ; nɛ ɖiɖiɣzinaa se ye ɖɩñaŋɩ-ɩ yɔ, ɖihikiɣ wazasɩ. (Wp. 10:12; Iza. 48:17, 18) Ðɩwɛnɩ ɛsɩmɩyɛ siŋŋ se Yehowa wɛnɩ tɩ luzuu mbʋ!

5. Ɛzɩma Yehowa wɩlɩɣ-ɖʋ se ɖɩwɛɛnɩ tɩ luzuu? (Cɔnɩ takayaɣ huyuu yɔɔ kɩlɛmʋʋ.)

⁵ Yehowa tɩŋɩɣnɩ mbʋ ɛlakɩ-ɖʋ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩɣ-ɖʋ se ɖɩwɛɛnɩ tɩ luzuu. Kedeŋa kpeekpe yɔɔ lɛ, Yehowa kpaɖɩnɩ lɔŋ. Paa mbʋ yɔ, etisiɣ faaa nɛ ɛmʋʋ lɔŋ tasʋʋ lalaa cɔlɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Yehowa ha ɛ-Pɩyalʋ nʋmɔʋ se ɛɖʋ-ɩ nesi nɛ palɩzɩ wondu kpeekpe. (Adu. 8:27-30; Kol. 1:15, 16) Nɛ paa Yehowa ɛkɛnɩ kɩlɩm yɔ, ɛhaɣ lalaa wala naayɛ. Ɛlɩzɩ Yesu se ɛkɛ Kewiyaɣ Wiyaʋ, nɛ ɛkaɣ haʋ ɛyaa 144 000 waa mba pa nɛ Yesu pakaɣ kewiyitu tɔɔʋ yɔ wala naayɛ. (Luka 12:32) Toovenim taa lɛ, Yehowa falɩsɩ Yesu se ɛkɛ Wiyaʋ nɛ Cɔjɔ Sɔsɔ. (Ebr. 5:8, 9) Pɩtasɩ lɛ, ɛwɛɛ nɛ ɛfalɩsɩɣ mba pa nɛ Yesu pakaɣ tɔɔʋ kewiyitu yɔ se papɩzɩ nɛ pala pa-tʋmɩyɛ. Ɛlɛ ɛɛñakɩ pana nɛ ɛcɔŋna tete nɛ ɛnaɣ ɛzɩma palakɩ tʋmɩyɛ yɔ. Ɛlɛ, ɛtaɣ liu se pakaɣ labʋ ɛ-sɔɔlɩm.—Natʋ 5:10.

6-7. Lalaa wala haʋ hɔɔlʋʋ taa lɛ, ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ ɖa-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ ɛ-cɔlɔ?

⁶ Pɩtɩcɛyɩ se nɔɔyʋ ɛsɩnɩ ɖa-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ, paa mbʋ yɔ, ɛhaɣ lalaa wala.  Ye mbʋ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩla mbʋ nɛ pɩkpaɖɩ! Ŋkɛ hɔʋ ñʋʋdʋ yaa ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ na? Maɣzɩnɩ Yehowa kɩɖaʋ nɛ ŋɖʋ lalaa tʋma, nɛ taañakɩ pana nɛ ŋcɔŋnɩ tete nɛ ŋnaɣ ɛzɩma palakɩ tʋmɩyɛ yɔ. Ye ŋmaɣzɩɣnɩ Yehowa yɔ, lalaa kaɣ labʋ tʋmɩyɛ nɖɩ ŋɖʋ-wɛ yɔ, nɛ ŋkaɣ-wɛ falɩsʋʋ nɛ ŋsɩnɩ-wɛ nɛ pataa pa-tɩ liu nɛ pɩkpaɖɩ. (Iza. 41:10) Mba pɛwɛnɩ wala naayɛ yɔ, ɛbɛ ɖɔɖɔ papɩzɩɣ nɛ patasɩ kpɛlɩkʋʋ Yehowa cɔlɔ?

⁷ Bibl wɩlɩɣ se Yehowa welisiɣ lɩmaɣza wena ɛ-pɩyalaa mba pɛkɛ tiyiyaa yɔ pɛwɛna yɔ. (1 Aw. 22:19-22) Lʋlɩyaa, ɛzɩma ɩpɩzɩɣ nɛ ɩmaɣzɩnɩ Yehowa kɩɖaʋ? Ye pɩmʋnaa yɔ, pɔzɩ ñe-piya nɛ ŋna se sɩmaɣzɩɣ se ɛzɩma pɩwɛɛ se pala tʋmɩyɛ naɖɩyɛ? Nɛ ye pɩmʋnaa yɔ, ɖɔ sɩ-lɔŋ tasʋʋ yɔɔ.

8. Ɛzɩma Yehowa wɩlaa se ɛwɛ suuɖu Abraham nɛ Saara pɔ-hɔɔlʋʋ taa?

⁸ Nʋmɔʋ lɛɛkʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ Yehowa tɩŋɩɣna nɛ ɛwɩlɩɣ se ɛwɛnɩ tɩ luzuu yɔ, ŋgʋ lɛ se ɛwɛ suuɖu. Ye Yehowa ɛkpaɣ lɩmaɣza naayɛ nɛ ɛ-sɛyʋ nɔɔyʋ yɔɔdʋʋnɩ ñamtʋ se ɛnʋ maɣzɩɣ se pɩwɛɛ se pɛlɛɣzɩ lɩmaɣza ana a-hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ yɔ, Yehowa wɩlɩɣ se ɛwɛ suuɖu. Alɩwaatʋ ndʋ Abraham yɔɔdaa se ɛnʋ maɣzɩɣ se pɩtɩmʋna se Yehowa ɛɖɩzɩ Sodom nɛ Gomɔɔrɩ tɛtʋ yɔ, Yehowa welisini-i. (Kiɖe 18:22-33) Nɛ tɔzɩ wɛtʋ ndʋ ɛlɩzaa nɛ ɛwɩlɩ Abraham halʋ Saara yɔ tɩ-yɔɔ. Alɩwaatʋ ndʋ Yehowa labɩ Saara tamaɣ se ɛkaɣ haɣʋ hoɣa ɛ-akpadɩyɩtʋ taa nɛ ɛlɛ hoŋ yɔ, pɩtɩwɩzɩ-ɩ. (Kiɖe 18:10-14) Ɛlɛ, ɛwɩlaa se ɛñaŋ Saara.

9. Ɛbɛ lʋlɩyaa nɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa pɩzɩɣ nɛ pɛkpɛlɩkɩ Yehowa kɩɖaʋ taa?

⁹ Lʋlɩyaa nɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa, ɛbɛ Yehowa kɩɖaʋ pɩzɩɣ nɛ kɩkpɛlɩkɩ-mɩ? Ɛzɩma ɩlakɩ alɩwaatʋ ndʋ mi-piya yaa ɛgbɛyɛ taa ñɩma nabɛyɛ iitisiɣ lɩmaɣza wena ɩkpaɣaa yɔ a-yɔɔ yɔ? Iheyiɣ-wɛ kpaagbaa se pɛfɛyɩnɩ toovenim na? Yaa ɩñakɩ pana se ɩnɩɩ pa-lɩmaɣza taa? Ye mba pɛwɛnɩ wala yɔ pamaɣzɩɣnɩ Yehowa yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩwazɩɣ hɔŋ nɛ agbaa. Ðɩyɔɔdʋʋ nɛ pɩtalɩ cɩnɛ yɔ, ɖɩna mbʋ Yehowa kɩɖaʋ pɩzɩɣ nɛ kɩkpɛlɩkɩ-ɖʋ tɩ luzuu nʋmɔʋ taa yɔ. Lɛɛlɛɛyɔ lɛ, ɖɩkaɣ kpɛlɩkʋʋ lɔŋ Bibl taa kɩɖaŋ lɛɛŋ taa pɩlɩɩnɩ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩwɛnɩ tɩ luzuu yɔ pɩ-yɔɔ.

10. Ɛzɩma Yehowa lakɩnɩ tʋmɩyɛ lalaa kɩɖaŋ nɛ ɛwɩlɩɣ-ɖʋ tɔm?

¹⁰ Yehowa kɛnɩ ‘ɖa-Wɩlɩyʋ Sɔsɔ;’ pʋyɔɔ lɛ, eyeba nɛ pama lalaa kɩɖaŋ ɛ-Tɔm taa se pɩsa nɛ ɛwɩlɩ-ɖʋ tɔm. (Iza. 30:20, 21) Ye ɖɩmaɣzɩɣ Bibl taa kɛdɛsɩ nzɩ sɩyɔɔdʋʋ mba palɩzɩ Ɛsɔ wɛtʋ kɩbandʋ nɛ pawɩlɩ yɔ sɩ-yɔɔ yɔ, ɖɩkpɛlɩkɩɣ lɔŋ. Wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ tɩ-taa natʋyʋ yɔ: Pɩwɛɛ se ɖɩtɩlɩ ɖo-ɖoŋ kamaɣ. Ye ɖɩtazɩɣ mbʋ pɩtalɩ mba patɩpɩzɩ nɛ palɩzɩ wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ nɛ pawɩlɩ yɔ pɩ-taa yɔ, ɖɩkpɛlɩkɩɣ lɔŋ ɖɔɖɔ.—Keɣa 36:37; 1 Kɔr. 10:11.

11. Ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ kɩɖaʋ kɩdɛkɛdʋʋ ŋgʋ Sɔɔlɩ hawa yɔ kɩ-taa?

¹¹ Maɣzɩ mbʋ pɩɩtalɩ Wiyaʋ Sɔɔlɩ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Kiɖe tɛɛ lɛ, ɛɛkɛ evebu weyi ɛsɩm e-ɖoŋ kamaɣ yɔ. Ɛɛsɩm e-ɖoŋ kamaɣ nɛ halɩ ekizi se ɛɛmʋʋ wala sakɩyɛ. (1 Sam. 9:21; 10:20-22) Ɛlɛ alɩwaatʋ wɛɛ nɛ tɩɖɛɣ lɛ, Sɔɔlɩ paɣzɩ ɛ-tɩ kpazʋʋ nɛ ɛla mbʋ ɛtaawɛɛnɩ waɖɛ se ɛla yɔ. Ɛpɩsɩ wiyaʋ nɛ pitileɖi lɛ, ɛpaɣzɩ wɛnʋʋ tɩ kpazʋʋ. Kɩyakʋ nakʋyʋ, elesi suuɖu ŋgʋ ɛɛwɛna yɔ alɩwaatʋ ndʋ ɛɛɖaŋ nayʋ Samɩyɛɛlɩ se ɛlɛ ɛkɔɔ yɔ. Mbʋ ɛzɩ Sɔɔlɩ kaata Yehowa liu se ɛla nabʋyʋ nɛ ɛsɩnɩ samaɣ lɛ, ɛkʋyaa nɛ ɛlaa miŋ kɩñaɣzʋʋ kɩlaʋ paa pataaha-ɩ nʋmɔʋ se ɛla mbʋ yɔ. Mbʋ pɩlɩ pɩ-taa yɔ lɛ se Sɔɔlɩ tɔm  tɩtasɩ kɛdɩnʋʋ Yehowa, nɛ ɛlɛ kizi se ɛtaatasɩ kɛʋ wiyaʋ. (1 Sam. 13:8-14) Ye ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ kɩɖaʋ ŋgʋ kɩ-taa nɛ ɖikizi se ɖɩɩlakɩ mbʋ patɩha-ɖʋ waɖɛ se ɖɩla yɔ, pʋbʋ lɛ ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩkɛ lɔŋsɩnɖaa.

12. Ɛzɩma Danɩyɛɛlɩ kaawɩlaa se ɛsɩm e-ɖoŋ kamaɣ?

¹² Maɣzɩ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ nayʋ Danɩyɛɛlɩ kaahawa yɔ kɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Danɩyɛɛlɩ kɩɖaʋ kaawɛ ndɩ nɛ kɩɖaʋ kɩdɛkɛdʋʋ ŋgʋ Sɔɔlɩ kaahawa yɔ. Danɩyɛɛlɩ wezuu caɣʋ kpeekpe taa lɛ, ɛɛkɛ Ɛsɔ sɛyʋ weyi ɛwɛnɩ tɩ luzuu yɔ nɛ ɛɛsɩm e-ɖoŋ kamaɣ ɖɔɖɔ. Paa ɛzɩmtaa lɛ, ɛpɔzaɣ Yehowa se eɖiyi-i. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Alɩwaatʋ ndʋ Yehowa tɩŋnɩ Danɩyɛɛlɩ yɔɔ nɛ ɛlɩzɩ Nabukodonozɔɔrɩ ɖoziye tɔbʋʋ yɔ, Danɩyɛɛlɩ tɩyɔɔdɩ se ɛ-maɣmaɣ e-ɖoŋ taa ɛpɩzaa nɛ ɛla mbʋ. Ɛlɛ ɛcɛlɩ Yehowa samtʋ nɛ hɩɖɛ ɖʋʋ. (Dan. 2:26-28) Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Ye koobiya ɩsɔɔlɩ welisuu samaɣ taa tɔm ndʋ ɖɩyɔɔdʋʋ yɔ, yaa ye ɖɔ-tɔm susuu ɩlʋlʋʋ pee kɩbana yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩtɔzɩ nɛ ɖɩcɛlɩ samtʋ tɩŋa Yehowa. Pɩwɛɛ se ɖɩtɩlɩ se ye Yehowa ɛtaasɩɣnɩ-ɖʋ yɔ, ɖɩtaapɩzɩɣ se ɖɩla pɩtɩŋa payɩ mbʋ yɔ. (Fil. 4:13) Ye ɖɩwɛnɩ wɛtʋ ndʋ yɔ, pɩwɩlɩɣ se ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩmaɣzɩɣnɩ Yesu kɩɖaʋ kɩbaŋʋ ɖɔɖɔ. Ɛzɩma tɩyɛ?

13. Tɔm ndʋ Yesu yɔɔdɩ Yohanɛɛsɩ 5:19, 30 taa yɔ, ɛbɛ tɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ pɩlɩɩnɩ ɛzɩma pɩwɛɛ se ɖɩtɩlɩ ɖo-ɖoŋ kamaɣ yɔ pɩ-yɔɔ?

¹³ Paa Yesu kaakɛ Ɛsɔ Pɩyalʋ weyi ɛtalɩ pilim yɔ, ɛtaɣaɣ Yehowa liu. (Kalɩ Yohanɛɛsɩ 5:19, 30.) Wiɖiyi ɛtɩñaɣ pana se ɛmʋ ɛ-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ e-lone. Filiipi mba 2:6 heyiɣ-ɖʋ se Yesu ‘tɩmaɣzɩ se ɛmʋʋ Ɛsɔ lone, pʋ-tɔbʋʋ se ɛtɩñɩnɩ se ɛ nɛ Ɛsɔ pɛwɛɛ kɩmaŋ.’ Yesu kaatɩlɩ e-ɖoŋ kamaɣ nɛ ɛña lone nɖɩ ɛ-Caa wɛna yɔ.

14. Alɩwaatʋ ndʋ pɔpɔzɩ Yesu se ɛla mbʋ patɩha-ɩ waɖɛ se ɛla yɔ, ɛzɩma ɛlaba?

¹⁴ Maɣzɩ mbʋ Yesu laba alɩwaatʋ ndʋ Yakubu nɛ Yohanɛɛsɩ po-ɖoo pɔzɩ-ɩ se ɛha ɛ-pɩyalaa mbʋ ɛtaawɛɛnɩ waɖɛ se ɛha-wɛ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Yesu heyi-i kpaagbaa se ɛ-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ, e-ɖeke ɛpɩzɩɣna nɛ ɛlɩzɩ weyi ɛkaɣ caɣʋ Yesu nesi kɩbanzɩ nɛ ɛ-nɩmɩyɛ yɔɔ Kewiyaɣ taa yɔ. (Mat. 20:20-23) Yesu wɩlaa se ɛsɩm e-ɖoŋ kamaɣ. Ɛɛwɛnɩ tɩ luzuu. Wiɖiyi ɛtɩla mbʋ Yehowa tɩha-ɩ waɖɛ se ɛla yɔ. (Yoh. 12:49) Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Yesu kɩɖaʋ kɩbaŋʋ?

15-16. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖɔ lɔŋ weyi Bibl tasɩɣ-ɖʋ 1 Kɔrɛntɩ mba 4:6 taa yɔ ɩ-yɔɔ?

 ¹⁵ Ye ɖɩɖɔŋ lɔŋ weyi Bibl tasɩɣ-ɖʋ 1 Kɔrɛntɩ mba 4:6 taa yɔ ɩ-yɔɔ yɔ, ɖɩmaɣzɩɣnɩ Yesu kɩɖaʋ. Peheyiɣ-ɖʋ peeɖe se: “Ɩtaacɛzɩ tɔm ndʋ pamawa yɔ tɩ-yɔɔ.” Pʋyɔɔ lɛ, alɩwaatʋ ndʋ nɔɔyʋ pɔzʋʋ-ɖʋ lɔŋ tasʋʋ yɔ, pɩtɩpɔzɩ kpa se ɖɩñɩɣ ɛ-yɔɔ se etisi ndʋ ɖa-maɣmaɣ ɖɩmaɣzɩɣ yɔ tɩ-yɔɔ, yaa pɩtɩpɔzɩ kpa se ɖɩyɔɔdɩ ndʋ ɖɩmaɣzɩɣ yɔ nɛ ɖɩtɩmaɣzɩ camɩyɛ. Ɛlɛ pɩwɛɛ se ɖɩmaɣzɩ lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩwɛ Bibl nɛ ɖa-takayɩsɩ taa yɔ pɩ-yɔɔ. Ye ɖɩlakɩ mbʋ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩsɩm ɖo-ɖoŋ kamaɣ. Ðiluzuu ɖa-tɩ nɛ ɖɩñaŋ kedeŋa kpeekpe Kɩlɩm “paɣtʋ siɣsiɣ ñɩndʋ.”—Natʋ 15:3, 4.

¹⁶ Ye ɖɩwɛnɩ tɩ luzuu yɔ, ɖɩɖʋʋ Yehowa hɩɖɛ. Ɛlɛ pɩtasɩnɩ mbʋ lɛ, ɖɩwɛnɩ lɩmaɣza kɩbana lɛɛna wena a-yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛnɩ wɛtʋ ndʋ yɔ. Ɛzɩ ɖɩkɔŋʋʋ naʋ yɔ, ye ɖɩwɛnɩ tɩ luzuu nɛ ɖɩtɩlɩ ɖo-ɖoŋ kamaɣ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖihiɣ taa leleŋ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ taabalɩyɛ wɛɛ ɖa nɛ lalaa ɖɛ-hɛkʋ taa.

17. Ɛbɛ yɔɔ ɛyaa mba pɛwɛnɩ tɩ luzuu nɛ patɩlɩ po-ɖoŋ kamaɣ yɔ pehikiɣ taa leleŋ?

¹⁷ Ye ɖɩwɛnɩ tɩ luzuu nɛ ɖɩtɩlɩ ɖo-ɖoŋ kamaɣ yɔ, ɖihikiɣ taa leleŋ nɛ pɩkɩlɩ. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ye ɖɩsɩm ɖo-ɖoŋ kamaɣ yɔ, ɖɩkaɣ wɛnʋʋ ɛsɩmɩyɛ nɛ ɖa-taa la leleŋ nɛ mbʋ payɩ lalaa lakɩ se pasɩnɩ-ɖʋ yɔ. Maɣzɩ alɩwaatʋ ndʋ Yesu wa canasɩ hiu yɔ tɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Sɩ-taa kʋɖʋmaɣ ɖeke pɩsɩna nɛ kɛsɛɛ Yesu mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛlɛ wa ka-kʋdɔŋ sɔsɔʋ. Abalʋ ɛnʋ ɛɛwɛnɩ tɩ luzuu nɛ eeɖiɣzinaa se ye Yesu ɛtaasɩnɩ-ɩ yɔ, ɛ-maɣmaɣ ɛtaapɩzɩɣ se ɛwaa ɛ-kʋdɔŋ. Pʋyɔɔ lɛ, ɛɛwɛnɩ ɛsɩmɩyɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ pasɩnɩ-ɩ; nɛ ɛha samtʋ Ɛsɔ pɩ-yɔɔ.—Luka 17:11-19.

18. Ye ɖɩwɛnɩ tɩ luzuu nɛ ɖɩtɩlɩ ɖo-ɖoŋ kamaɣ yɔ, ɛzɩma pɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖa nɛ lalaa ɖɩnɩɩnɩ ɖama? (Roma mba 12:10)

 ¹⁸ Ɛyaa mba pɛwɛnɩ tɩ luzuu nɛ patɩlɩ po-ɖoŋ kamaɣ yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ, pa nɛ lalaa panɩɣnɩ ɖama nɛ pɛwɛɣnɩ taabalaa kɩbama nɛ pɩkɩlɩ. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, petisiɣ faaa se lalaa wɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ nɛ pawɩlɩɣ se pataɣ-wɛ liu. Mba pɛwɛnɩ tɩ luzuu nɛ patɩlɩ po-ɖoŋ kamaɣ yɔ, pa-taa lakɩ leleŋ alɩwaatʋ ndʋ lalaa ɖɛɣnɩ ɛsɩndaa tʋma wena payɩ paɖʋ-wɛ yɔ a-taa yɔ, nɛ pɔsɔɔlʋʋ se pasa lalaa nɛ paɖʋ-wɛ hɩɖɛ.—Kalɩ Roma mba 12:10.

19. Lɩmaɣza wena a-yɔɔ pɩpɔzʋʋ se ɖɩkpa ɖa-tɩ nɛ ɖɩtaawɛɛnɩ tɩ kpazʋʋ yɔ, a-taa naayɛ lɛ wena?

¹⁹ Ɛlɛ ɛyʋ weyi ɛkpazɩɣ ɛ-tɩ yɔ, pɩwɛ-ɩ kaɖɛ se ɛsa lalaa, nɛ ɛsɔɔlaa se lalaa ɩsamnɩ-ɩ. Ɛkpakɩɣ ɛ-tɩ nɛ ɛmaɣzɩɣnɩ lalaa nɛ eseɣtiɣ ɖama lʋbɩnʋʋ lɩmaɣza. Mbʋ ɛzɩ ɛɛfalɩsɩ lalaa nɛ paha-wɛ wala lɛ, ɛmaɣzɩɣ se pɩkɩlɩɣ weewee se ɛ-maɣmaɣ pɩwɛɛ se ɛla tʋma wena awɛɛ yɔ; mbʋ pʋyɔɔ ɛmaɣzɩɣ se lalaa ɩɩpɩzɩɣ nɛ pala tʋma ana camɩyɛ. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, ɛyʋ weyi ɛkpazɩɣ ɛ-tɩ yɔ, ɛñɩnɩɣ se ɛ-tɔm ɛcɛyɩ nɛ pɩkpaɖɩ lalaa nɛ ɛlakɩ sʋsɩ alɩwaatʋ ndʋ lalaa lakɩ camɩyɛ nɛ pɩkpaɖɩ-ɩ yɔ. (Gal. 5:26) Pɩwɛ kaɖɛ se ɛyʋ ɛnʋ, ɛɖʋ taabalɩyɛ nɖɩ ɖileɖiɣ yɔ. Ye ɖɩyʋsaa se ɖɩpaɣzɩ wɛnʋʋ tɩ kpazʋʋ yɔ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩtɩmnɩ Yehowa nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim se ɛsɩnɩ-ɖʋ nɛ ‘ɖɩpɩsɩ ɖa-maɣzɩm kɩfam’ nɛ pɩsa nɛ wɛtʋ kɩdɛkɛdɩtʋ ndʋ tɩtaaka lila ɖa-taa.—Roma 12:2.

20. Ɛbɛ yɔɔ pɩpɔzʋʋ se ɖɩwɛɛnɩ tɩ luzuu nɛ ɖɩtɩlɩ ɖo-ɖoŋ kamaɣ?

²⁰ Ðɩwɛnɩ ɛsɩmɩyɛ siŋŋ kɩɖaʋ ŋgʋ Yehowa ha-ɖʋ yɔ kɩ-yɔɔ! Mbʋ ɛlakɩ ɛ-sɛyaa yɔ, pɩwɩlɩɣ-ɖʋ se ɛwɛnɩ tɩ luzuu, nɛ ɖɩsɔɔlaa se ɖɩmaɣzɩnɩ-ɩ. Pɩtasɩ lɛ, ɖɩsɔɔlaa se ɖɩmaɣzɩnɩ Bibl taa ɛyaa mba poluzi pa-tɩ nɛ pɛwɛɛnɩ waɖɛ nɛ pa nɛ Ɛsɔ pɔɖɔ yɔ pa-kɩɖaŋ. Tɛtɛ nɛ paa ɛzɩmtaa lɛ, ɖɩɖʋʋ Yehowa hɩɖɛ nɛ ɖɩcɛlɩɣ-ɩ samtʋ ɛzɩ pɩmʋnaʋ yɔ. (Natʋ 4:11) Ye ɖɩlakɩ mbʋ yɔ, ɖa ɖɔɖɔ ɖɩkaɣ mʋnaʋ se ɖa nɛ ɖa-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa ɖɩɖɔ; mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛsɔɔlɩ mba poluzuu pa-tɩ nɛ patɩlɩɣ po-ɖoŋ kamaɣ yɔ.