Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 32

Wa o Yoomu Tusiaŋndo Niŋ Naa Mɛlɛka Numndo Chua

Wa o Yoomu Tusiaŋndo Niŋ Naa Mɛlɛka Numndo Chua

“Wa o yoomu tusiaŋndo niŋ naa ndu Mɛlɛka naa chua.”—MAKAL 6:​8.

CHONDII 31 La Kela Nya Mɛlɛka!

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1. Yɛɛ Deeve dimi yɛ a tusiŋ Chɛhowaa okɔɔ?

BAA ŋ nɔla pa miŋ dimi maa wana tusiaŋndo Chɛhowa cho ni? Ei. Mi Deeve dimi teleŋ pilɛ aa: “Oo Mɛlɛka Yaawɛɛ, . . . piŋi ŋ piŋi ya wo, ndu cho nyɛ kala kala cho maa boo bɛndu mbo manda ya wo ni. . . . Nduyɛ [tusiŋ numndo NWT] tosa mi fula tɔɔ.” (Sam 18:​35) Naapum a nyɛ yɔŋnuŋ o chuaambɔyɛi nduɛi niŋndo okɔɔ Deeve yiyaŋ ni mbo dimi hei. Mi Saamiɛɛ wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo kua o finyaa Deeve lo le mbo pɔya wana wa simnɔŋ masa diiŋ ndɔɔ le Isɔluɛiyo. O puaa ŋɔmaa finya ndɔ velu wa tɛɛŋ, ndu wa chuaambɔɔ ni. Kɛ a koŋ kpou, mi Chɛhowa hɛli ndu le mbo miiŋgu o foofo Masaa Sɔɔ wo.—1 Saam. 16:​1, 10-13.

2. Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

2 Deeve ndoo nɔla mbo chɛl maa nyɛ wana ŋchondu pilɛ dimi hoo a Chɛhowa okɔɔ wo cho tonya: “O cho ichali o kpeŋgbei ndɔ lemasaa choo, choo choo pɔ, mbo wa tofaa o halaa niŋ a o chieeŋndo choo. Ndu soli wanaa tambɛiya o kuɛi niŋ ni. Wanaa nɔ nyɛ o nyɛ le wa . . . mbo tosa ma simnuŋ naaŋaŋ nda chuauwaa lemasaa.” (Sam 113:​5-8) O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho fɛŋ yaasiaa sɔɔŋ sɔviɔŋ ŋ pum a tusiŋndo okɔɔ nduyɛ miŋ che mɛɛ Chɛhowa chɔm maa o cho wana tusiaŋ yɛ. Okoŋ, miŋ yaasiaa nyɛ naŋ pɛɛku Masaa Sɔɔ, Daaniɛɛ a Chiisu o ba a kpeleŋ naa sinaa okɔɔ wo.

YƐƐ NAŊ PƐƐKU YƐ O TAAMASI CHƐHOWAA NIŊ?

3. Vɛɛ Chɛhowa bii yɛ naa nduyɛ, yɛɛ hei chɔm yɛ a ndu okɔɔ?

3 Mɛɛ Chɛhowa bii wanaa lahakiaa cho ndu piɛiyo wa yɛ chɔm ni maa o cho wana tusiaŋ. O chɛl naa le miŋ wa ndu piɛiyo nduyɛ mbo chua naa pɛŋ maa chaaŋaa ndɔ. (Sam 25:​14) Chɛhowa ndoo yeema mi chaŋyɛi kpɛɛluŋnde wa naa tɛɛŋ naa ndaa. Le hei, mbo yɔŋgu Po ndɔɔ le mbo huŋ wu le hakila naalaŋ. Hei chɔm kɛsɛ maa Mɛlɛka inyɛiyo Chɛhowa cho ni!

4. Yɛɛ Chɛhowa ke yɛ naa nduyɛ, le yɛɛ?

4 Tofawɔ nyɛ chɔm vɛlɛ maa Chɛhowa cho wana tusiaŋndo. Ndu cho wana toosiaa naa wo ni. Le hei, ndoo nɔ di mbo baŋ naa le tosaa nyɛ o yeema wo. Kɛ pesiŋ bɛɛ o tosa keŋ te. O velaŋ ndɔɔ niŋ o toosiaa naa ni nduyɛ mbo ke naa dioo le miŋ tosa kɛɛsiaalaŋ a ba naa. Mi che bɛɛ wanaa taaniŋnda naŋ cho ndu o hɔl ni, mbo naŋ kɔl tau te ŋ piɛi ndu pɛ a kɔl naa kpou. Te ŋ nɔ pɛ kaalaa le ndu nduyɛ miŋ diikuŋ ndu, miŋ sɔla tɔnɔlaŋ tau. (Ditɔnɔ. 10:​12; Aisaya 48:​17, 18) Ŋ nɔ miŋ nɔ balika melaa le tusiŋ bɛndu Chɛhowa chɔm hoo wo!

A tuula Chiisu o choo choo niŋ. Wanaa nda cho o masaleŋ choo wa apum cho ndu isisi amakɔɔ. Chiisu a waŋnda haa kpou cho maalikɛiyaa cho o miiliɔŋndaŋ niŋnda nuaa. Maalikɛiya apum cho kɔlaŋ o chieeŋndo choo le wali ndaa tosaa. Chɛhowa ke wanaa cho o fotueiyo hoo niŋnda kpou wallo le tosaa (Tofa pɛl 5)

5. Vɛɛ Chɛhowa cho yɛ naa pɛɛkoo le miŋ wa wanaa tusiaŋ? (Tofa fotueiyo o kɔɔ.)

5 Chɛhowa cho naa pɛɛkoo le miŋ wa wanaa tusiaŋ a mɛɛ o cho naa biyɔɔ yɛ. Wana o wana nɔ taasi mbo sulaŋ a Chɛhowa le. Kɛ a koŋ kpou, mbo yaŋ kɛɛsiaala acheleŋnda nilaŋ. Le taamaseliiyo, mbo chɛl le mi Po ndɔɔ mala ndu nyɔɔŋ toosiaa. (Pulɔ. 8:​27-30; Kolo. 1:​15, 16) Nduyɛ mi che bɛɛ Mɛlɛka Kpou Kpou Wo Chɛhowa cho ni, kɛ mbo ke wanaa cho ndu o ba bɛŋgu wa kpaayaa. Le taamaseliiyo, o yulu Chiisu iso le mbo wa Masaa o Masale ndɔleŋ choo. Nduyɛ, o cho vɛlɛ ŋwaŋ 144,000 cho wa o masaleŋ choo a Chiisu wa kpaayaa o tiŋ ke. (Luku 12:​32) Chɛhowa pɛɛku Chiisu ni le waa Masaa a Masa Wanaa Soliaa Lasalaa. (Hibu. 5:​8, 9) O cho vɛlɛ pɛɛkoo wanaa cho wa o masaleŋ choo a Chiisu wa. Kɛ te o ke nda niŋ pɛ wallo hoo, o cho lɛ wa nda kɔɔli loko loko le. O nɔ tiindaŋndo o nda niŋ maa a cho wali ndɔɔ tosa nyɛkɛndɛi.—Sɔɔŋ. 5:​10.

Te ŋ pɛɛku pɛ waŋnda nduyɛ miŋ ke nda waltaŋ le tosaa, mɛɛ taamasi Chɛhowaa naŋ cho koŋ tolɔɔ kɔɔli ni (Tofa pɛlta 6-7) *

6-7. Taamasi yɛɛ Finya naa cho o choo choo niŋndo kɛsullɛ naa te o hiŋ pɛ a waŋnda waltaŋ kioo okɔɔ?

6 Finya naa cho o choo choo niŋndo nɔla mbo tosa nyɛ o nyɛ a ba ndɔ. Kɛ a koŋ kpou, mbo ke wanaa cho ndu o ba bɛŋgu wa wallo le tosaa. Te o yɔŋ pɛ mi ndu tosa hei, mɛɛ naa bɛɛ nɔ miŋ tol taamasi ndɔɔ kɔɔli! Le taamaseliiyo, baa bɛndu kundaa ɔɔ wana cho yuŋgoo bolleŋ ndo ŋ cho ni? Te lende i cho ni, mɛɛ o bɛnda ma tol taamasi Chɛhowaa kɔɔli le waŋnda waltaŋ kioo. Nduyɛ te a ke nda niŋ pɛ waltaŋ le tosaa, o bɛnda ma wa nda kɔɔli loko loko le. Te a tol pɛ taamasi Chɛhowaa kɔɔli, a nɔla ma pɛɛku acheleŋnda nduyɛ mi wallo hiou lachi. Koŋ tosa siooŋii ve nda le wali ŋ ke nda wo tosaa le. (Aisaya 41:​10) Yɛɛ cheleŋ wanaa nɔ kpaayaa o tiŋ nda pɛɛku yɛ o taamasi Chɛhowaa niŋ?

7 Baabuiyo dimi maa mi Chɛhowa nyuna maalikɛiya le sinaa yiyaŋ ndaa o sɔɔŋ pum choo. (1 Masaa. 22:​19-22) Kalaŋ chuauwa, vɛɛ nya tuallɛ taamasi Chɛhowaa kɔɔli o hei niŋ? Te o bɛnda pɛ, la nyuna chuauwaa nyaa le yiyaŋ ndaa sinaa o sɔɔŋ pum choo. Nduyɛ te a ke nya pɛ kɛɛsiaa kɛndɔɔ, o bɛnda mi la tol ndu kɔɔli.

8. Vɛɛ Chɛhowa ndoo biunuŋ yɛ Ebilaham nda Selua?

8 Nɛi cheleŋ Chɛhowa chɔm vɛlɛ maa o cho wana tusiaŋndo cho biuwɔŋ o biunuŋ ndo ni. Le taamaseliiyo, te o yɔŋ pɛ mi buɛiyaa nduaa kiisaŋ a kɛɛsiaala o tosalaŋ nduyɛ ma nyuna ndu a lebɛɛ, mbo biunuŋ nda. Mɛɛ o tuu le Sodɔm a Komoolua tɛɛmbuuwo, mi Ebilaham dimul ndu maa o bɛnda mbo tosa keŋ te. Mi Chɛhowa yaŋ Ebilaham nilaŋ mɛɛ o wa ndu yiyaŋ ndɔɔ chɔmndo. (Chɛ. 18:​22-33) Yiyaŋndɔ vɛlɛ a mɛɛ Chɛhowa ndoo bii Selua lanɔɔ Ebilaham yɛ. Selua wa niŋ o yuwɛi mi Chɛhowa dimul ndu maa o cho folioo chua. Mɛɛ Selua tuei hei, mbo mam. Chɛhowa dounuŋ tumbe le mamɔɔ o mam hoo wo le. (Chɛ. 18:​10-14) Kɛ mbo bii Selua biyɔɔ lebiɔɔ.

9. Yɛɛ kalaŋ chuauwa a bɛnduaa kundaa pɛɛku yɛ o taamasi Chɛhowaa niŋ?

9 Kalaŋ chuauwa a bɛnduaa kundaa, yɛ nya pɛɛku yɛ o taamasi Chɛhowaa niŋ? Te o yɔŋ pɛ mi chuauwaa nyaa ɔɔ waŋnda apum o kundaa niŋ kiisaŋ a kɛɛsiaala nyalaŋ, yɛɛ nya cho yɛ tosa? Baa la cho pa tumbe dɔɔnɔŋ nduyɛ mi la pɛɛsa nda o foofo koŋ choo? Ɔɔ la cho pa kindiŋ le mi la sina yiyaŋ ndaa? Te wanaa cho chilaŋ chuaa wa tol pɛ taamasi Chɛhowaa kɔɔli, mi wanaa cho o yuŋgoo niŋ a o kundaa niŋnda sɔla tɔnɔɔ tau. Ŋ yaasiaa niŋ hau tau a taamasi Chɛhowa kɛsul naa a tusiŋndo chɔmndo wo okɔɔ. Kɛ ŋ cho vɛlɛ pɛɛku a suliŋ cheleŋ okɔɔ. Suliŋ koŋ cho kpeleŋ naa sinaa ni. Ŋ yaasiaŋndɔ taamaseliila cho o Baabuiyo niŋ a hei okɔɔ wo.

YƐƐ TAAMASI WANAA CHO O BAABUIYO NIŊNDA PƐƐKU YƐ NAA?

10. Vɛɛ Chɛhowa soliŋ yɛ taamasi wanaa cho o Baabuiyo niŋnda kpeku le naa pɛɛkoo?

10 Chɛhowa cho ‘wana naa pɛɛkaa ni.’ Le hei, o ke naa Diom ndɔɔ a taamaseliila waŋnda leniŋ le naa pɛɛkoo. (Aisaya 30:​20, 21) Ŋ nɔla miŋ pɛɛku sɔɔŋ tau te ŋ yiyaŋ pɛ a taamasi wanaa ndaa nɔ suliŋnda kɛndɛlaŋ nda okɔɔ. Suliŋndaŋ ndaŋ opilɛ cho kpeleŋ naa sinaa ni. Ŋ nɔla vɛlɛ miŋ pɛɛku o nyɛ yɔŋnuŋ wanaa kɛɛ le suliŋnda kɛndɛlaŋ ndaŋ tolɔɔ kɔɔli wa niŋ.—Sam 37:​37; 1 Kɔliŋ. 10:​11.

11. Yɛɛ taamasi Sɔɔ wo pɛɛku yɛ naa?

11 Yiyaŋndɔ a nyɛ yɔŋnuŋ Masaa Sɔɔ wo okɔɔ. Wana tusiaŋndo pila o wa o tasela ndɔ ni. Teleŋ o wa feleŋgɔnɔ wo, ndoo sina kpeleŋ ndɔɔ. Nduyɛ, mɛɛ nda ke ndu wallo opum, mbo dimi maa o suliŋ le ndu tosa le. (1 Saam. 9:​21; 10:​20-22) Kɛ mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mi Sɔɔ kandu kaa heelaŋndo chuaa. Mɛɛ o simnuŋ masaa, mbo kandu kaa wɔɔŋndo hoo chɔmndo. Teleŋ pilɛ, mi Sɔɔ saŋga a wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo Saamiɛɛ chumndo. Saamiɛɛ ndoo nɔ le salaa solioo le Sɔɔ a Isɔluɛiya kpou. Yɔŋi Sɔɔ ndoo hiou lachi a ndu chumndo nduyɛ mbo tiindaŋ Chɛhowa le waŋnda malaa, mbo huulu kpeleŋ ndɔɔ. Mbo soli salaa hoo a ba ndɔ nduyɛ ndoo nɔ di le keŋ tosa kposoŋ te. Le hei, mi Chɛhowa tambu kɔl a Sɔɔ nduyɛ mbo puu ndu masaleŋ o ba. (1 Saam. 13:​8-14) Taamasi Sɔɔ wo pɛɛku naa maa fɛŋ bɛɛ ŋ nɔ miŋ tosa suɛi naŋ nɔ di le tosa le ve le.

12. Vɛɛ Daaniɛɛ chɔm yɛ maa ndoo sina naa kpeleŋ ndɔɔ mɛɛlu wa?

12 Daaniɛɛ wanaa ndoo suaa le Mɛlɛka wo ve maa Sɔɔ le. Mi Daaniɛɛ chɔm kaa tusiaŋndo haaa a mɛɛlula yoomu ndɔɔ. Ndoo sina naa kpeleŋ ndɔɔ mɛɛlu wa nduyɛ, mi ndoo nyuna Chɛhowa lɔɔlɔɔ le nɛi chɔmaa. Mɛɛ Chɛhowa soliŋ ndu kpeku le lɔmasɔlaa ma Nabukanɛɛsa waŋ tɛɛsiaa, Daaniɛɛ saŋgalaŋ a nyɛ o tosa wo le. Kɛ mbo dimi maa Chɛhowa mala ndu ni le maŋ tɛɛsiaa. (Daan. 2:​26-28) Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o hei niŋ? Te ŋ yɔŋgu pɛ suɛi yeelɛiye o bɔŋaŋndo mi puaapiliaa chandu naa ɔɔ miŋ sɔla batiuwaa o wali pollo niŋ, ŋ nɔ miŋ lisaŋ te. Ŋ nɔ miŋ sina kpeleŋ naa nduyɛ miŋ saŋgala Chɛhowa. Kanifuule te o ve a mala ndɔɔ le, ŋ nɔla miŋ tosa sɔɔŋ muŋ a banaa le. (Filipi. 4:​13) Te ŋ tosa lende pɛ, mɛɛ taamasi Chiisoo naŋ cho tolɔɔ kɔɔli ni. O nɛi kuɛɛ choo?

13. Yɛɛ nyɛ Chiisu dimi o Chɔŋ 5:​19, 30 niŋndo pɛɛku yɛ naa a ndu okɔɔ?

13 Po Mɛlɛkaa Chiisu wa ni nduyɛ ndoo nɔ haki le. Kɛ a koŋ kpou, Chɛhowa ndoo tiindaŋ teleŋ o teleŋ ni. (Nuawɔ Chɔŋ 5:​19, 30.) Paale pilɛ bɛɛ o kindiŋ le Finya ndɔ cho o choo choo niŋndo kpaayaa hiɔlɔɔ o ba le. Filipiaŋnda 2:​6 dimul naa maa Chiisu “yiyaŋ o kɔl niŋ le ndu pila siimaŋndo a Mɛlɛka a ka ka le.” Wana tusiaŋndo Chiisu wa ni. Le hei, ndoo sina kpeleŋ ndɔɔ nduyɛ ndoo nɔ bɛɛleŋ le foofo Finya ndɔ wo.

Chiisu ndoo sina naa kpaaya ndɔɔ mɛɛlu wa nduyɛ, lepilɛ bɛɛ o huulu kpeleŋ ndɔɔ choo le (Tofa pɛl 14)

14. Te waŋnda ndaa nyuna pɛ Chiisu le suɛi o nɔ di le tosa le ve tosaa, vɛɛ ndoo mulul lɛ nda?

14 Paale pilɛ, mi kalaa Chemisi nda Chɔŋ dimul Chiisu le mbo ke puaa nduaa foofo lebiɔɔ o Masale ndɔleŋ niŋ. Chiisu ndoo nɔ di le hei tosa le. A loonuŋ pa nyɛ Chiisu ndoo dimul ndu wo? Mbo dimul ndu o foofo loŋ maa o nɔ di le hɛlioo wanaa cho wa o ba ndɔ kɛndɔɔ choo a o ba ndɔ miallo choo o Masale ndɔleŋ niŋnda le. Kɛ maa Finya ndɔ cho o choo choo niŋndo nɔ ni mbo hɛli nda. (Maa. 20:​20-23) Mi Chiisu chɔm kpendekele maa o sina naa kpaaya ndɔɔ mɛɛlu wa. Ndoo sina kpeleŋ ndɔɔ nduyɛ, paale pilɛ bɛɛ o tosa nyɛ Finya ndɔ vim ndu tosa le wo le. (Chɔŋ 12:​49) Vɛɛ naŋ tuallɛ taamasi kɛndɛ Chiisu kɛsul naa hoo wo kɔɔli?

Vɛɛ naŋ tuallɛ taamasi Chiisoo kɔɔli le kpeleŋ naa sinaa? (Tofa pɛlta 15-16) *

15-16. Vɛɛ naŋ duau yɛ Kɔliŋtiaŋ Tasoo 4:​6 o wali niŋ?

15 Maa Chiisu, naa bɛɛ nɔla miŋ chɔm maa ŋ sina kpeleŋ naa te ŋ dɔu pɛ sila cho o Kɔliŋtiaŋ Tasoo 4:​6 niŋndo o wali niŋ. Bolle Baabuileŋ ndeŋ le dimi aa: “La huulu diomnda cho laŋ la poonyiaa laŋ choo le.” Lelaŋ, te waŋndo nyuna naa pɛ a suɛi pum okɔɔ, o cho yiyaŋ naa ɔɔ nyɛ keleŋa naa hunɔɔ o kɔllo le naŋ nɔ miŋ chɔm ndu le. Kɛ ŋ nɔ miŋ chɔm ndu sila cho o Baabuiyo niŋ a o yaula naalaŋ niŋ ndo. Te ŋ tosa hei pɛ, mɛɛ keŋ chɔm maa ŋ sina naa kpeleŋ naa mɛɛlu wa. Tusiŋndo tosa ni miŋ nɔ bɛɛleŋ le “sɔɔŋ sakpoŋ” cho a Mɛlɛka Kpou Kpou Wo okɔɔ woŋ.—Sɔɔŋ. 15:​3, 4.

16 Mi Chɛhowa sɔla bɛɛleŋ tau te ŋ chɔm pɛ maa ŋ cho wanaa tusiaŋ. Kɛ sabula cheleŋ la cho le kaa tusiaŋndo chɔmndo. Ŋ yaasiaŋndɔ niko miŋ che mɛɛ tusiŋndo chuu naa nyaaloo nduyɛ mbo mala naa miŋ wa o diompilɔɔ niŋ a waŋnda yɛ.

LE YƐƐ O BƐNDA YƐ MIŊ TUSIŊ NDUYƐ MIŊ SINA KPELEŊ NAA?

17. Le yɛɛ wanaa tusiaŋnda a wanaa sina kpeleŋ ndaa wa nɔla yɛ ma wa a nyaale?

17 Te ŋ wa pɛ wanaa tusiaŋ nduyɛ miŋ sina kpeleŋ naa, koŋ tosa miŋ wa a nyaale tau. Le yɛɛ naŋ dimi yɛ lende? O cho sɔɔŋ kpou le naŋ nɔla miŋ tosa a ba naa le. Te ŋ sina hei pɛ, ŋ nɔla miŋ naŋ kɔl nduyɛ miŋ chɔm balika melaa te wanaa cheleŋ mala naa pɛ. Le taamaseliiyo, yiyaŋndɔ a teleŋ Chiisu ndoo siŋgi waŋ tɔ ndaa nɔ naa wɔɔŋ pum lekɔɔ wa. O waŋnda haa tɛɛŋ, wana pilɛ kpe miiŋgu ni mbo kɔ mel Chiisu balikaa le mɛɛ o siŋgi ndu yɛ. Poo hoo ndoo sina maa te ndoo ve a mala Chiisoo le, ndoo nɔla mbo siŋgiŋ te. Le mɛɛ laŋunɔɔ hoo wa wana tusiaŋ nduyɛ mbo sina kpeleŋ ndɔɔ yɛ, mbo chɔm balika melaa le mala o sɔla wo. Okoŋ, mbo saŋgala Mɛlɛka.—Luku 17:​11-19.

18. Vɛɛ tusiŋndo a kpeleŋ naa sinaa mala yɛ naa miŋ wa o diompilɔɔ niŋ a waŋnda? (Luomaŋnda 12:​10)

18 Wanaa tusiaŋnda a wanaa sina kpeleŋ ndaa wa nɔla ma wa o diompilɔɔ niŋ a waŋnda. Nduyɛ, nda hiau chaŋyaŋ kpɛɛluŋndoŋ sɔla. Le yɛɛ? Kanifuule, ma naŋ kɔl tau te a che pɛ suliŋnda kɛndɛlaŋ wanaa cheleŋnda o ŋdial nduyɛ ma dɔu tiindaŋndo o nda niŋ. Mi waŋnda haa naŋ vɛlɛ kɔl tau te acheleŋnda sɔla pɛ batiuwaa o wali kɛ kɛ niŋ. Ma wa fɛɛsɛŋ le nda chandɔɔ nduyɛ ma ke nda bɛɛleŋ.—Nuawɔ Luomaŋnda 12:​10.

19. Ɔɔ sabula naŋ nɔ miŋ fafaŋ kaa yoŋgaa laŋ lapum?

19 Kɛ o baa pilɔɔ choo, wanaa yoŋgaa chendu wana kposoŋ te kanifuule, a yeema mi ndapila sɔla saŋgalaa. Ma tuuŋgaŋ a wanaa cheleŋ nduyɛ ma chiee chiee pɛŋ le waŋnda hiouwɔɔ. Le mɛɛ nda yiyaŋ maa nda hiou nyɛ o nyɛ chaa tosa ni yɛ, a pɛɛku wana wali nduyɛ ma ke num ndu le tosa le. Naapum ma dimi pɛŋ maa, “te a yeema pɛ mi wali numndo dendu, numpila tosa.” Paŋalaa pila wanaa yoŋgaa paŋala ni nduyɛ, a yeema ma hiou wana o wana. (Kalee. 5:​26) Chaŋyɛi viu wanaa waa ndoo tɛɛŋ a waŋnda le. Te ŋ chiikuu pɛ maa ŋ nɔ tiŋ kaa yoŋgaa, ŋ nɔ miŋ piɛi o Chɛhowa lo kalaŋ le mbo mala naa miŋ mal ndu. Ŋ nɔ miŋ nyɔɔlu ndu mbo tosa mi ‘kɔlta naalaŋ la simnuŋ la sɛnɛi.’—Luomaŋ. 12:​2.

20. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ wa wanaa tusiaŋ nduyɛ miŋ sina kpeleŋ naa?

20 Ŋ naŋ bɔɔ kɔl le mɛɛ Chɛhowa kɛsul naa taamasi kɛndɔɔ a tusiŋndo okɔɔ yɛ. Mɛɛ o bii buɛiyaa nduaa yɛ chɔm naa kpendekele maa o cho wana tusiaŋ. Nduyɛ, naa bɛɛ nɔ miŋ tol taamasi ndɔɔ kɔɔli. Le handɔɔ lechoo, Baabuiyo soo vɛlɛ a wanaa ndaa nɔ suliŋnda kɛndɛlaŋ nda okɔɔ. Waŋnda haa ndaa sina kpeleŋ ndaa o Mɛlɛka piɛiyo niŋ nduyɛ, ŋ nɔ miŋ tol taamasi ndaa kɔɔli. Lelaŋ, maa ŋ hiounuŋ lachi a Chɛhowa lisaa nduyɛ miŋ ke ndu bɛɛle o nɔ mbo sɔla leŋ. (Sɔɔŋ. 4:​11) Te ŋ tosa lende pɛ, ŋ cho wa o chaŋyɛi niŋ a Chɛhowa lefafɛɛŋ kanifuule, o kaala wanaa tusiaŋnda a wanaa sina kpeleŋ ndaa wa.

CHONDII 123 Diikuŋ Nɛi Chɔmaa Mɛlɛkaa

^ pɛl. 5 Nyɛiye pila wana tusiaŋndo nɔ ni. Le hei, ŋ nɔla miŋ dimi maa wana tusiaŋndo Chɛhowa cho ni. O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho chɔ mɛɛ taamasi ndɔɔ mala naa miŋ wa wanaa tusiaŋ yɛ. Ŋ cho vɛlɛ yaasiaa nyɛ naŋ pɛɛku Masaa Sɔɔ, Daaniɛɛ a Chiisu o ba a kpeleŋ naa sinaa okɔɔ wo.

^ pɛl. 58 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Bɛndu kundaa cho puaapilɛnɔ feleŋgɔnɔɔ chɔmndo mɛɛ o nɔ mbo kɛsi kona tanda kundaa dimi yooŋgu kɛndɔɔ wo yɛ. Mɛɛ o chii ndu chɔm, mbo mal ndu le mbo tosa wallo hoo a ba ndɔ.

^ pɛl. 62 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Ndepilɛnɔɔ nyuna bɛndu kundaa te o bɛnda pɛ mbo kuɛ o nɔ kɛsiaa nda cho tosa o kaŋndeŋ ndo. Bɛndu kundaa hoo chɔm ndu yiyaŋ ndɔɔ le. Kɛ, o cho ndu sawala mandaala Baabuiyo chɔmndo le mbo tosa kɛɛsiaa a ba ndɔ.