1. ¿Wiˈixë David tnimaytyaky ja yujyˈäjt tudaˈakyˈäjtën diˈibë Jyobaa myëdäjtypy?

¿MBÄÄT njënäˈänëm ko Jyobaa jyantsy yajnigëxëˈkypyë yujyˈat tudaˈakyˈat? Mbäät, pesë David jyënany: “Mijts xymyoobyë mˈeskuudë diˈib yajnitsokp, etsë mˈyujyˈat mdudaˈakyˈat, yëˈëts diˈib mëj xyyaˈijtp” (2 Sam. 22:36; Sal. 18:35). Ko duˈunë David tkujäˈäyë, waˈanë nety yëˈë twinmay ko ja kugajpxy Samuel jyajty mä tyëjk parë twinˈixäˈäny pën tunëp rey jam Israel. Jyobaa yëˈë wyinˈijxë David parë twingudëgatsˈatëdë rey Saúl, oyë nety yëˈëjëty ja mas mutskpë mä ja myëgaˈaxëty (1 Sam. 16:1, 10-13).

2. ¿Ti nimaytyäˈägäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

² Seguurë ko David nanduˈun jyënany mä Jyobaa extëm jyënany niduˈuk diˈib jyaayë Salmo: “Yëˈë windakp parë tˈixyë tsäjp etsë nax. Parë dyajpëdëˈëky naxwayoty ja diˈib yujy tudaˈaky. Wyijtsëˈkypy ja ayoobë jäˈäy [...] parë dyaˈuˈunyë mëdë jäˈäy diˈib ijttëp mëj” (Sal. 113:6-8). Mä tyäˈädë artikulo nˈixäˈänëm wiˈix kanäkˈokë Jyobaa dyajnigëxëˈkyë yujyˈat tudaˈakyˈat ets tijaty mbäät xytyukniˈˈijxëm. Ta net nˈixäˈänëm wiˈix yˈijttë yujy tudaˈaky ja rey Saúl, ja kugajpxy Daniel etsë Jesus, ets ti mbäät xytyukniˈˈijxëm.

3. ¿Wiˈixë Jyobaa jyaˈayˈaty mëdë naxwinyëdë jäˈäy, ets tiko?

³ Tuk pëky mä Jyobaa dyajnigëxëˈëgyë yujyˈat tudaˈakyˈat, yëˈë wiˈix jyaˈayˈaty mëdë naxwinyëdë jäˈäy diˈib pokyjyaˈay yajpattëp.  Kyaj jeˈeyë tkupëky parë myëdunëdët, nanduˈunën tnasˈixë parë myëtnaymyaayëbëˈatëdët (Sal. 25:14). Ëtsäjtëm, mbäät mëdë Jyobaa nnaymyaˈayëm mët ko tkejxy ja yˈUˈunk parë ojts tkuˈook tkutëgoyë ja nbokyˈäjt ngaytyeyˈäjtëm. ¡Jyobaa nëgooyë xypyaˈˈayoˈowënë!

4. ¿Ti Jyobaa të xymyoˈoyëm, ets tiko?

⁴ Min ja tuk pëky nˈakˈijxëm wiˈixë Jyobaa dyajnigëxëˈëgyë yujyˈat tudaˈakyˈat. Yëˈë kyajxyëp tiko ojts xymyoˈoyëm ja wyijyˈäjtën parë nwinˈijxëm wiˈix njukyˈatäˈänëm. Per duˈun ojts xyyajkojëm. Jyobaa myëdäjtypyë awäˈätstumˈäjtën parë ttunët ti yëˈë tyunaampy, ets pääty nanduˈun ojts xyyajkojëm. Ëtsäjtëm, kyaj ti ntsooˈäjtëm Dios windum, per yëˈë tsyojkypy parë nmëduˈunëm mët ko ntsojkëm, ets nmëmëdowäˈänëm mët ko nnijäˈäwëm ko ndukˈoyˈatäˈänëm (Deut. 10:12; Is. 48:17, 18). Nmëjjäˈäw ngunuˈkxyjyäˈäwëm mëjwiin kajaa ko Jyobaa jyaˈayˈaty yujy tudaˈaky.

5. ¿Wiˈixë Jyobaa xytyukniˈˈijxëm parë nˈijtëm yujy tudaˈaky? (Ixë dibujë diˈib miimp mä rebistë nyiˈak).

⁵ Jyobaa yujy tudaˈaky jyaˈayˈaty mëdë naxwinyëdë jäˈäy, ets duˈun xytyukniˈˈijxëm parë nanduˈun njäˈäyˈäjtëm. Yëˈë tadë jäˈäyë mas wijypyë diˈib jaˈäjtp, per oy dyuˈunëty, kyupëjkypy parë yajpudëkët. Extëm nˈokpëjtakëm, nyasˈijxë parë ja yˈUˈunk pyudëkëdët mä tijaty ojts dyajkojtäˈäy (Prov. 8:27-30; Kol. 1:15, 16). Jyobaa tukëˈëyë mëkˈäjtën tmëdaty, per kyutujkënmoobyë wiink jäˈäy. Extëm nˈokpëjtakëm, kyutujkënmooyë Jesus parë tyunët Rey mä ja yˈAnaˈam Kyutujkën ets nan të tmoˈoy waanë kutujkën ja 144,000 parë mëdë Jesus yˈanaˈamdët (Luk. 12:32). Jyobaa tyukniˈˈijxë Jesus wiˈix tyunët Rey ets Saserdotë Wintsën (Eb. 5:8, 9). Nan të ttukniˈˈixë wiˈix tyundët pënaty mëdë Jesus yˈanaˈamäˈändë ets tyukjotkujkˈäjtypy ko tyunandëp tijaty yëˈë tsyojkypy, per kyaj net ttimpayoˈoytyaˈay wiˈix tijaty ttunäˈändë (Diˈibʉ Jat. 5:10).

6, 7. ¿Wiˈix mbäät tpanëjkxëdë yˈijxpajtënë Jyobaa pënaty myëdäjttëbë kutujkën?

 ⁶ Jyobaa kyaj dyajtëgoyˈaty parë pën pyudëkëdët, per yäjknäjxypyë kyutujkën. Pën duˈun yëˈë ttuny, pes mas niˈigyën ëtsäjtëm mbäät duˈun nduˈunëm. Extëm nˈokpëjtakëm, ¿wiˈix mbäädë Jyobaa yˈijxpajtën tpanëjkxëdë pënaty nyigëbäjkˈäjttëbë fyamilyë ets pënaty tuundëp mëjjäˈäy mä tuˈukmujkën? Ko kyaj ttimˈijxtäˈäyäˈändët wiˈix tijaty ttundë ets ko ttuknipëktëdë tuunk. Ko tpanëjkxtëdë Jyobaa yˈijxpajtën, kyaj jeˈeyë nëjkx yajtuny ja tuunk, nanduˈunën ttukniˈˈixëyäˈändë wiˈix yajtunäˈäny ets tpudëkëyäˈändë parë ttukjotkujkˈattët ti tyuundëp (Is. 41:10). ¿Tijaty mbäät yˈaktukniˈˈixëdë Jyobaa yˈijxpajtën pënaty myëdäjttëbë kutujkën?

⁷ Biiblyë myaytyakypy ko Jyobaa nyijawëyaampy wiˈix wyinmaytyë anklëstëjk (1 Rey. 22:19-22). ¿Wiˈix mbäädë uˈunktääk uˈunkteety tpanëjkxëdë yˈijxpajtën? Pën yˈijxtëp ko mbäät, ta dyajtëwdët ja yˈuˈunk yˈënäˈk wiˈix mbäät yˈokˈyajtuny tuˈugë tuunk. Ets pën oybyëtsëmäämp, ta tkupëktët wiˈix ja yˈuˈunk yˈënäˈk jyënäˈändë.

8. ¿Wiˈixë Jyobaa tmëmaˈkxtujkyë Abrahán mëdë Sara?

⁸ Ko Jyobaa dyaˈixyëtyë maˈkxtujkën, ta nanduˈun dyajnigëxëˈëgyë yujyˈat tudaˈakyˈat. Extëm nˈokpëjtakëm, myëmaˈkxtujkypyë yˈuˈunk yˈënäˈk ko yajtëw yajtuˈudäˈägëdë tiko duˈun tijaty ttunäˈäny. Nˈokjamyajtsëm wiˈixë Jyobaa tmëdoowˈijty ko Abrahán yˈanmääyë ko kyaj yˈoktimˈoyˈäjnë dyajkutëgoyëdë Sodoma etsë Gomorra (Gén. 18:22-33). Nan nˈokjamyajtsëm wiˈix jyënany ko tmëdooyë Sara tyukxiˈigyëty ko tˈanmääy wyëˈëmäˈäny uˈunkmëët oyë nety të myëjjäˈäyënë. Jyobaa kyaj jyotˈambëjky, niˈigyë dyaˈijxë mayˈäjt wintsëˈkën mä Sara (Gén. 18:10-14).

9. ¿Wiˈix mbäädë Jyobaa yˈijxpajtën pyudëkëtyë uˈunkteety ets pënaty tuundëp mëjjäˈäy?

⁹ Pën mijts mˈuˈunkteety o mëjjäˈäy mduny mä tuˈukmujkën, ¿wiˈix mbäädë Jyobaa yˈijxpajtën mbudëkëty? Okwinmayë tyäˈädë: ¿Ti mdunëp ko ja mˈuˈunk mˈënäˈk o ja nmëguˈukˈäjtëm tkakupëkäˈänët ti mijts mdunaampy? ¿Netyëdaa xyˈanëëmëdët ko kyaj yˈoyëty extëm wyinmaytyë? O ¿mdunëbë mëjääw parë xyjaygyukët tiko duˈun wyinmaytyë? Ko ja uˈunkteety tpanëjkxëdë yˈijxpajtënë Jyobaa, seguurë ko ja fyamilyë ttukˈoyˈatäˈäny. Ets ko nanduˈun ttundët ja mëjjäˈäytyëjk, ta ttukˈoyˈatäˈändë ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët tyuˈukmuktë. Axtë yabäät kujk nˈijxëm wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë Jyobaa ko jyaˈayˈaty yujy tudaˈaky. Minë net nˈokˈijxëmë yˈijxpajtënë Dios mëduumbëty diˈib yajmaytyaktëp mä Biiblyë ets tijaty mbäät xytyukniˈˈijxëm ko jyaˈayˈäjttë yujy tudaˈaky.

10. ¿Wiˈixë Jyobaa dyajtunyë ijxpajtën diˈib miimp mä Biiblyë parë tijaty xytyukniˈˈijxëm?

¹⁰ Jyobaa, yëˈë diˈib Jantsy oy Yaˈëxpëjkp, pääty ojts dyajwëˈëmy jääybyety mä Biiblyë ja ijxpajtën diˈib mbäät tijaty xytyukniˈˈijxëm (Is. 30:20, 21). Mbäädë net nbawinmäˈäyëm ja Dios mëduumbëtyë yˈijxpajtën diˈib jäˈäyˈäjttë extëmë Dios ttukjotkëdaˈaky, extëm diˈib ijttë yujy tudaˈaky, ets mbäät nbawinmäˈäyëm wiˈix jyäjt kyëbajttë pënaty kyaj duˈun jyaˈayˈäjttë (Sal. 37:37; 1 Kor. 10:11).

11. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ja axëëkpë yˈijxpajtënë Saúl?

¹¹ Nˈokpawinmäˈäyëm extëm jyajty ja rey Saúl. Ko yˈënäˈkˈäjty nëgooyë nety yujyˈäjt tyudaˈakyˈäjnë ets ninuˈun kyanayˈaˈijxë parë tyunët rey (1 Sam. 9:21; 10:20-22). Per ko waanë tiempë nyajxy mä nety të tyuundëkë rey, ta tyuktëjkë mëjˈat këjxmˈat ets ttuuny diˈibë nety kyaj pyaatyëty ttunët. Tëgok, yajtëgooy ja maˈkxtujkën mä nety tˈawixy tjëjpˈixy jyäˈtët ja kugajpxy Samuel parë dyakët ja wintsëˈkën.  Saúl kyaj dyaˈijxë yujyˈat tudaˈakyˈat ets kyaj ttukjotkujkˈäjtyë Jyobaa ko yëˈë diˈibë nety pyudëkëyaampy ja nyax kyäjpn, ta dyajky ja wintsëˈkën diˈibë nety kyaj pyaaty nyitëkëty. Jyobaa kyaj nyekykyupëjkë ets ta yajpëtsëëmë mä nety tyuny rey (1 Sam. 13:8-14). Oy ko tyäˈädë ijxpajtën nˈijxkujk njaygyujkëm ets kyaj nduˈunëm diˈib kyaj xypyat xynyitëjkëm.

12. ¿Wiˈixë Daniel ojts xymyoˈoyëmë oybyë ijxpajtën?

¹² Per ja kugajpxy Daniel, oy ja ijxpajtën diˈib ojts xymyoˈoyëm. Nuˈun jyukyˈajty, xëmë dyaˈijxë yujyˈat tudaˈakyˈat ets yˈëxtääyë Diosë nyaybyudëkë. Extëm nˈokpëjtakëm, ko Dios yajtuunë parë dyajniwij dyajnikajët ja Nabucodonosoorë kyumäˈäy, Daniel kyaj jyënany ko yëˈë diˈibë nety të dyajniwijy të dyajnikejy, ijt yujy tudaˈaky ets yëˈë myëjkumääyë Jyobaa (Dan. 2:26-28). ¿Ti tyäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Ko pën nyajnäjxëmë diskursë diˈibë nmëguˈukˈäjtëm jyantsy yˈoymyëdoowdëp ets pën jantsy oy wyimbëtsëmy mä nduˈunëmë Diosë tyuunk, yëˈë mbäät nmëjkumäˈäyëmë Jyobaa. Oy ko nˈijtëm yujy tudaˈaky ets nyaˈijtëm winmäˈänyoty ko kyajxyëbë tyäˈädë duˈun nduˈunëm pën kyaj Jyobaa xypyudëjkëm (Filip. 4:13, TNM). Ko duˈun nduˈunëm, yëˈë nety nbanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën. Min nˈokˈijxëm tiko duˈun njënäˈänëm.

13. ¿Ti xytyukˈijxëm mä wiˈix mbäät nˈijtëm yujy tudaˈaky extëmë Jesus jyënany mä Fwank 5:19, 30?

¹³ Jesus xëmë ttukˈijxpejtyë Jyobaa, oyë netyë Dios yˈUˈunkˈatyëty ets wyäˈätsjäˈäyëty (käjpxë Fwank 5:19, 30). Ninäˈä tkapëjkëyany ja kutujkën diˈibë netyë Tyeety myëdäjtypy. Biiblyë jyënaˈany ko oyë Jesus ‘tjamëdäjty nayjyëduˈun ja kutujkën ijxtëm ja Diosën, käˈäp ojts jëduˈun nyayajnaxyë Diosën’ (Filip. 2:6, TY). Jyaygyujkë axtë mäbäädë nety tmëdaty ja kutujkën, wyingutsëˈkë ets myëmëdoow ja Tyeetyë kyutujkën.

14. ¿Ti Jesus tyuun ko yaˈˈanmääy ttunët diˈibë nety kyaj pyaatyëty?

¹⁴ Nˈokwinmäˈäyëm ti Jesus tyuun ko nyimiinëdë Santiago mëdë Juan ets ja tyääk, ets ja uˈunktääk tˈamdooy parë ja yˈënäˈkëty yˈuˈunyëdët tuˈuk aˈoytsyoow ets jatuˈuk anäjnytsyoow mä ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Jesus netyë tˈatsooy ko yëˈëyë Tyeety diˈib myëdäjtypyë madakën parë tyäˈädë duˈun ttunët (Mat. 20:20-23). Jesus yˈijx axtë mäbäät jeˈeyë tmëdaty ja kutujkën. Yˈëxkäjp axtë nuˈunën mbäät tijaty ttuny, ets ninäˈä tkatuuny diˈibë netyë Jyobaa  kyaj të tyukˈaneˈemyëty ttunët (Fwank 12:49). ¿Wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën?

15, 16. ¿Wiˈix mbäät nguytyuˈunëm ja käjpxwijën diˈib miimp mä 1 Korintʉ 4:6?

¹⁵ Nˈokˈijtëm yujy tudaˈaky extëmë Jesus ko nmëmëdoˈowëmë 1 Korintʉ 4:6 mä jyënaˈany: “[Këdii] xywyinwäˈknaxtët diˈibë ijtp këxjäˈäy”. Pääty ko pën xyˈamdoˈowëmë käjpxwijën, ninäˈä mbäät ngaˈˈatsoowëmbijtëm extëm ëtsäjtëm nwinmäˈäyëm, tsojkëbën jawyiin niwinmäˈäyëm wiˈix nˈatsowäˈänëm. Ets nik oy ko yëˈë nyajtuˈunëmë käjpxwijën diˈib miimp mä Biiblyë ets mä ëxpëjkpajn. Duˈuntsoo nëjkx nyajnigëxëˈkëm ko ijtëm yujy tudaˈaky, pes nˈëxkäjpëmë nety ko kyaj nmëmadaktäˈäyëm tijaty. Ja käjpxwijën diˈibë Jyobaa yajkypy mas niˈigyë yˈoyëty ets kyaj dyuˈunëty diˈib ëtsäjtëm nyäjkëm (Diˈibʉ Jat. 15:3, 4).

¹⁶ Extëm të nˈijxëm, nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa ko nˈijtëm yujy tudaˈaky ets ko nˈëxkäjpëm nuˈunën tijaty nmëmadakëm. Per minë net nˈokˈijxëm wiˈix ko njäˈäyˈäjtëm yujy tudaˈaky nan mbäät xypyudëjkëm parë nˈijtëm agujk jotkujk ets parë oy nˈijtëm mëdë wiink jäˈäy.

17. ¿Tiko yˈittë agujk jotkujk pënaty jäˈäyˈäjttëp yujy tudaˈaky?

¹⁷ Pën jäˈäyˈäjtëm yujy tudaˈaky, mbäät nˈijtëm agujk jotkujk. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko pën nˈëxkäjpëm ko kyaj nmëmadaktäˈäyëm tijaty, ta nëjkx nguˈëw ngugäjpxëm ko jam pën xypyudëjkëm. Ko tëgokë Jesus dyaˈˈagëdaky nimäjkë jäˈäy diˈibë nety myëdäjttëbë leprë päˈäm, jeˈeyë naytyuˈuk jyëmbijty parë myooyë dyoskujuyëm ko nety të dyaˈˈagëdaˈaky. Tyäˈädë jäˈäy ijt yujy tudaˈaky, pes nyijäˈäwëbë nety ko ninäˈäxyëp këˈëm kyanayaˈˈagëdakë, pääty ojts tkuˈëw tkukäjpxë ets tmëjkumääyë Dios (Luk. 17:11-19).

18. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë yujyˈat tudaˈakyˈat parë oy nˈijtëm mëdë wiink jäˈäy? (Romanʉs 12:10).

¹⁸ Pënaty jäˈäyˈäjttëp yujy tudaˈaky, xëmë oy  yˈittë mëdë wiink jäˈäy ets myëdäjttëbë oybyë myëtnaymyaayëbë. ¿Tiko? Jaˈko tyukxondaktëp ko ja myëguˈuktëjk tmëdattë oybyë jäˈäyˈäjtën ets tyukjotkujkˈäjttëp. Nan tyukxondaktëp ko ja myëguˈuktëjk yajtuunkmoˈoytyë mä Diosë kyäjpn ets yˈanmääytyëp ko jantsy oy ko duˈun tyundë ets myëjkumääytyëp (käjpxë Romanʉs 12:10).

19. ¿Tigyëjxm ko mbäät njëjpkudijëmë mëjˈat këjxmˈat?

¹⁹ Per pënaty nayjyäˈäwëdëp mëj këjxm, nëgooyë tsyiptakxëndë tˈanëëmëdët ja myëguˈuktëjk ko oy tijaty ttundë, pes yëˈë diˈib tsyojktëp yajmëjkuˈëw yajmëjkugäjpxëdët. Nayˈijxkijpxyëdëp mëdë myëguˈuktëjk ets wyinwäˈknaxandëp. En lugäär ttukniˈˈixëdët ja myëguˈuktëjk ets ttuunkmoˈoytyët, këˈëm tijaty ttuundë mët ko wyinmaytyë ko pën tyuumbyë wiink jäˈäy kyaj nëjkx oy ttuny. Xëmë nyayajnaxëdë mëj ets axëëk nyayjyawëdë ko ja myëguˈuktëjk mas oy tijaty ttundë (Gal. 5:26). Duˈumbë jäˈäy kyaj pën mëët jeky nyaymyayëty. Pääty, pën nbëjkëmë kuentë ko të xytyuktëjkëmë mëjˈat këjxmˈat, nˈokmënuˈkxtakëmë Jyobaa parë dyaˈˈajamët ja jot winmäˈäny ets parë tyäˈädë jäˈäyˈäjtën kyaj tpëkëdë yˈääts tyikts mä jot korasoon (Rom. 12:2).

20. ¿Tiko mbäät njäˈäyˈäjtëm yujy tudaˈaky?

²⁰ ¡Nmëjjäˈäw ngunuˈkxyjyäˈäwëm ko Jyobaa xymyoˈoyëmë ijxpajtën! Ko nˈijxëm wiˈix jyaˈayˈaty mët ëtsäjtëm, ta nbëjkëmë kuentë ko yëˈë yujy tudaˈaky, ets nan duˈun njäˈäyˈatäˈänëm extëm yëˈë. Nan nbanëjkxäˈänëmë yˈijxpajtënë Dios mëduumbëty diˈib nëˈëyoˈoy tuˈuyoˈoytyë mëdë Dios. Xëmë mbäät nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa extëm pyaaty nyitëkëty (Diˈibʉ Jat. 4:11). Ko duˈun nduˈunëm, ta nëjkx nanduˈun nëˈëyoˈoy nduˈuyoˈoyëm mëdë Dios, diˈib tsyojkypy ja diˈib yujy tudaˈaky ets ja diˈib yˈëxkajpy nuˈunën tijaty tmëmadaˈaky.