1. Eeghe aḍimhạgh kụ edị aZizọs amhạgh inya abukoniọm akonị, kụ bidị umhegheron ika?

ABUMATUẠN phọ Pita, Andrụ, Jems, ḅilhẹ r’aJọn ukonị ghan akonị kụ aal ghan ina phọ. Gbiom olhoghi idị eḍighi unmam esi abidị mem mọ aZizọs amhạgh bọ bidị mọ: “Itu idạph imị. Mị kiḍighi inyina buọ akonị awe.” * ABaibul uḅenhị iyira mọ: “Egina amem bịn bidị owiIẹ izugurụ phọ abidị odạph nyodị.” (Mat. 4:18-22) Osopha phọ ophọn phọ bidị osopha bọ kanme dọl aghuḍum mọ abidị bịn k’agee-pọ. Kparipẹ rokonị akonị ina, bidị kokonị ghan “akonị awe.” (Luk 5:10) Ḍio phọ arodon, aZizọs ramạgh aani ni we iiphọ ilhoghi, dị ophomhoghiạn igey phọ. (Mat. 28:19, 20) Nạ masighẹ aani ni ḍimhạgh phọ aZizọs oḍighi aani okoniọm awe ḍughụm?

2. Eeghe kụ iḍighi kụ yira komaghamhị bọ ni maạr osopha oḍighi abukoniọm awe phọ, ḅilhẹ eeghe kụ kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh orue osopha osopha phọ ophọn phọ?

² Eeni nạ maphoph ni akị ghisigh siphẹ ituughạ aBaibul phọ anạ asi esi dị kasopha mughumọ nạ kamiigh oghaạph aani iiḅi iinhaghạn phọ. Eḍighi maạr dị olhoghi anạ radiighian osighẹ aḍimhạgh phọ aZizọs pọ ka/ḅonyonhu azuan, ipẹ phọ reḍeenhaan ghan mọ nạ alegheri ni odọ idị aḍimhạgh phọ emhạn maạr. ABaibul phọ uḅenhị iyira mọ aPita r’arighirị phọ odị uwilhẹ yogh izugurụ phọ abidị “egina amem.” Toroboiperolbọ, aPita r’umor phọ odị u/sighẹ ḍimhạgh phọ, dị u/pụr uutughiạn, bidị molhegheri ni oḅilhẹ osighẹ Zizọs idiphọ aMesaya phọ esi odiiny unwanyụ epẹ omhạn. (Jọn 1:35-42) Iniin phọ kẹn ni, nạ matuughạ ni iboom ilọ aZihova r’aZizọs, kụ nạ rawạ ni ophoph oghị aghisigh siẹn igey phọ. Kuolọ ka/sopha  osopha phọ ophọn phọ dị nạ u/pụr ugbiighi. Eeghe kụ ilhoghonhaạn bọ ḍighaạgh Pita, Andrụ, ḅilhẹ r’abunhọn osopha osopha phọ ophọn phọ?

3. Ighẹn araagharạ kụ kebughẹ ḍiḅeraạn phọ anạ osighẹ aani aḍimhạgh phọ aZizọs?

³ Abuḅẹl abumatuạn phọ aZizọs umhoọgh ni oophugh, omhoọgh olhegheri iyaạr oḍighi phọ abidị, okpọ-oḅio, ḅilhẹ olhiọm ghan loor. Iikia i/lo, araagharạ phọ iphẹn phọ ilhoghonhaạn ni bidị ḍighaạgh omhoọgh ekol idiphọ abukoniọm awe. Emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, keeḅeghiọn ipẹ nạ katue bọ amoọgh aani raagharạ phọ iphẹn phọ, pidị nạ atue amoọgh ekol idiphọ onyọ amatuạn aKraist.

4. Eeghe kụ iḍighi kụ aPita akonị ghan bọ akonị ina phọ?

⁴ APita akonị ghan akonị ina olhoghonhaạn aḍighaạgh eghunotu odị, kuolọ ipelom ni oḅẹm mọ oopho oḍighi bịn esi odị. APita aphomhoghiạn akonị agey. (Jọn 21:3, 9-15) Oḍighi akonị awe phọ aḅilhẹ kẹn ni aḅeraạn nyodị, r’olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova, aPita akạr ri amhaạr oḍighi phọ.—Iiḍighi 2:14, 41.

5. Odaphạn Luk 5:8-11, eeghe kụ iḍighi kụ aPita amhoọgh bọ oghiilhaan, kụ eeghe kụ ketue ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh okpạr opu ḍidọ aḍiitughiạn phọ aḍiẹn phọ?

⁵ Ekpanhạ iyaạr phọ yira otuạn bọ kụ rokaạph ghan bọ oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ; pọ ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi aZihova. Ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi aZihova r’ilhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh okpạr opu aḍiitughiạn oḅẹm ghan mọ yira u/sianhaan. Mem mọ aZizọs amhạgh bọ Pita oḍighi abukoniọm awe phọ, odị aḅenhị nyodị mọ: “Ka/kiilaan!” (Bạl Luk 5:8-11.) APita o/ghiilhaan ilọ ipẹ kemite bọ eḍighi maạr dị odị aḍighi onyọ amatuạn. Kparipẹ ghụn, iiḍaạny phọ aZizọs aḍighi bọ kụ bidị ozẹ bọ iboom ina phọ kụ iḍigh ḍiigu esi odị, bịn odị alhoghoma mọ onọ o/kpeanhaạn mun osighẹ aḍimhạgh okumuan r’aZizọs. Iniin phọ kẹn ni, eeni nạ atue ni aloghoma mọ nạ  o/kpeanhaạn, mem dị nạ aatughiạn ipẹ ewạ bọ orue oḍighi onyọ amatuạn aKraist. Eḍighi maạr dị eḍighi iduọn, pọ bughẹ ephomhoghiạn phọ nạ amhoọgh bọ aghị esi aZihova, Zizọs, ḅilhẹ r’amatuman phọ anạ, bịn kenyu ni nyinhạ osighẹ aani aḍimhạgh phọ aZizọs oḍighi aani okoniọm awe.—Mat. 22:37, 39; Jọn 14:15.

6. Ighẹn kụ inhọn ariphigh phọ rinyu ghan bọ iyira ogbạ ikpo-onhụ phọ?

⁶ Ooḅeghiọn iniin ariphigh phọ rinyu ghan bọ iyira ogbạ ikpo-onhụ phọ. Yira rowạ ghan odạph itọ phọ aZizọs eḅẹm bọ mọ: ‘Ikị. . . eḍighi we bumatuạn.’ (Mat. 28:19, 20) Yira oḅilhẹ kẹn rogbạ ghan ikpo-onhụ phọ loor esi dị ibadị okạr kụ “royeeIa” owạ igey phọ ilọ Omhạr phọ k’Enhaạn. (Mat. 9:36) AZihova rawạ mọ oomo awe omhoọgh olhegheri iyaạr igey phọ, pidị omoọgh pelieẹny.—1 Tim. 2:4.

7. Ika kụ idị aRom 10:13-15 eḍeenhaan mọ oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ amạn ni maạr?

⁷ Mem dị yira ootughiạn ipẹ oḍighi iphelhegbeel phọ kapẹl bọ sighuḍum awe, kinyu ni iyira ophinhom aani abin. Okoniọm akonị razẹ ghan ina phọ obọ odị amoọgh aani iyaạr aạny obobọ iyaạr aal, kuolọ yira ‘rokonị’ ghan we oru oḍighi aani abumatuạn aKraist oḅilhẹ omhoọgh aghuḍum k’agee-pọ.—Bạl Rom 10:13-15; 1 Tim. 4:16.

8-9. Ewạ mọ okoniọm akonị alhegheri eeghe, kụ eeghe kụ iḍighi?

⁸ Siḍio phọ aZizọs epẹ Izrạl, okoniọm akonị alhegheri ghan ni idọ phọ ina phọ odị kazẹ bọ. (Lev. 11:9-12) Odị alhegheri ghan kẹn ni pakirị phọ kokị bọ kụ ozẹ. Ina retọl ghan pakirị dị ephoonhaạn bidị, ḅilhẹ eḍien edi. Amem mọ okoniọm akonị phọ kakị bọ emoọgh ni maạr oḍighinhom ḍughụm? Idị egbolhomaam okạr ogey amem ozẹ ina, lọgh elhẹgh idị oniin onyọ Ogbaanhaạn epẹ Pacific island aḅẹm, mem dị odị amhạgh aani oniin onyọ amisonarị mọ adạph nyinọ aghị akonị. Onyọ amisonarị phọ aḅenị nyodị mọ, “Mị katu esugha asuo ḍiroọr iḍuenheen.” Kụ onyọ umor phọ aphagharanhaạn mọ, “Nạ k”onhaghanhạn. Yoor rokị ghan mem dị koteẹny ina phọ ozẹ, ka/mem dị iḅeraạn iyoor.”

⁹ Iniin phọ kẹn ni, abumatuạn phọ aZizọs okonị ghan bọ we phọ siphẹ oḅẹl okuron asiạ phọ, ughiighị ghan riisi ḅilhẹ r’amem dị “ina” phọ ketọl. Esi omaạm, bidị ughaạph ghan oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ epẹ otu iiḅereghị phọ, r’aruboghotu phọ, otu atum otu ḅilhẹ r’epẹ asiḍighi phọ. (Iiḍighi 5:42; 17:17; 18:4) Iniin phọ kẹn ni, kụ edị ewạ mọ yira olhegheri roozọ awe ekool phọ yira rokaạph ghan bọ iiḅi iinhaghạn phọ koḅenhị. Ookolhobian ni onmeeghi ghan igbiighi phọ ayira kụ oghaạph ghan iiḅi iinhaghạn phọ ekpisi r’amem dị komiịn we.—1 Kọr. 9:19-23.

10. Eeghe odọ araraạr osighẹ oḍighinhom kụ edị ookpomhoghan phọ aZihova mungọ iyira rodon?

¹⁰ Kemoghi ni dị okoniọm akonị kamoọgh igey araraạr akonị, kụ aḅilhẹ alegheri ilọ osighẹ oḍighinhom. Iniin phọ kẹn ni, emoghi dị yira kokạr omoọgh raraạr phọ ipẹ ewạ bọ siẹn oḍighi phọ ayira, kụ oḅilhẹ olegheri ilọ osighẹ oḍighinhom araraạr phọ iphẹn phọ. AZizọs angọ ni iiḅakiọm dị eegholhaan butelhedom mọ odị ilọ akonị awe phọ. Odị aḅenhị ni bidị raraạr dị ekpẹ dị bidị kopạm, ekpisi dị bidị kokị, ḅilhẹ r’ipẹ bidị kokaạph bọ. (Mat. 10:5-7; Luk 10:1-11) Rodon, ookpomhoghan phọ aZihova mungọ ni iyira Igbe Araraạr Osighẹ Otughemhiọm, dị ephamhanhạm raraạr oḍighinhom dị ekạr ekasiạn, * kụ mutughemhị iyira ilọ osighẹ oḍighinhom araraạr phọ. Itughemhị phọ ipẹ phọ milhoghonhaạn iyira ḍighaạgh omhoọgh akpọ oḅio ḅilhẹ r’emhaạr phọ ewạ bọ omhoọgh ekol siẹn oḍighi phọ ayira.—2 Tim. 2:15.

11. Eeghe kụ iḍighi kụ emhoghi bọ ni dị abukoniọm awe phọ kokpọ oḅio?

¹¹ Imhoghi ghan ni dị abukoniọm akonị koḍighi we akpọ oḅio. Loor esi dị eeni amem bidị usoman ghan ni sidọl dị olhoghi u/seere epẹ ariphiịny phọ. Ibadị amem bidị ukumuan ghan  bịn k’aḍughul, eeḍiạn arumuụm dị eeni eḅarạm ni oghim r’oolhogh. Abukoniọm awe phọ omoghi aani kẹn ni akpọ-oḅio. Mem lọ purukụ yira omhiigh oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ, ḅilhẹ omạ loor ayira omiteom idiphọ Abugbaanhaạn aZihova, eeni yira kosoman ni “oghim” isophoghom, r’arigilaạm ḅilhẹ kẹn r’ikpuuroghọm loor adom mọ ayira. Kuolọ iphẹn phọ i/ḍighi iikia esi ayira. AZizọs aḅẹm ni mọ onọ katom bumatuạn phọ onọ alọgh rikpisi dị ekpạr ri iboom.—Mat. 10:16.

12. Odaphạn Joshua 1:7-9, eeghe kụ ketue ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh omhoọgh akpọ-oḅio?

¹² Ika kụ idị nạ katue amoọgh akpọ-oḅio? Eḅẹl phọ pọ, kuphom owol mọ aZizọs odi ni epẹ k’akẹ raaḅakị oḍighi phọ ophọn phọ. (Jọn 16:33; Ogan. 14:14-16) Edi etum siẹn, moọgh omheeraam mọ aZihova k’aphogh ni nyinhạ. (Mat. 6:32-34) Idiphọ omheeraam mọ anạ rabụgh bọ kụ idị nạ kamoọgh akpọ oḅio. APita r’arighirị phọ odị uḍeenhaan ni oboom omheeraam mem mọ bidị owilhẹ bọ oḍighi owạ kụ olhe phọ abidị, bịn odạph Zizọs. Igina phọ kẹn ni, nạ uḍeenhaan ni oboom omheeraam mem mọ nạ aḅenhị bọ righirị r’abuọ eghunotu anạ mọ nạ mamhiigh ratuughạ Baibul phọ r’Abugbaanhaạn AZihova, ḅilhẹ rakị aani ituughạ phọ abidị! Iikia i/lo nạ manmeeghi ni raraạr siphẹ adọl aghuḍum mọ anạ, orue orolhọm asiigbu elhiom eḍighinhom iyaạr phọ aZihova. Ipẹ phọ isighẹ ni omheeraam r’akpọ oḅio. Iduọn nạ aghiọm bọ ni ghisigh raḍeenhaan akpọ-aḅio, kuphom ni owol mọ “aZihova Enhaạn phọ anạ odi ni r’anạ torobọ ekpisi dị nạ aghị.”—Bạl Joshua 1:7-9.

13. Ika kụ idị iiḅereghị r’ogbirima kelhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh omhoọgh akpọ-oḅio?

¹³ Ika kụ idị nạ kaḅilhẹ atue amoọgh akpọ-oḅio?  Ḅeeḅereghị alhọm akpọ-oḅio r’akpọ-olhoghi. (Iiḍighi 4:29, 31) AZihova kapagharanhaạn ni iiḅereghị phọ anạ bịn nyinhạ ka/ḅitonhaạn, oomo amem odị odi ni obakị anạ. Nạ atue kẹn ni agbirima ilọ ipẹ aZihova maphẹl ghan bọ bunhọn epẹ omhạn. Tuutughiạn kẹn ilọ ipẹ aZihova alhoghonhaạn bọ nyinhạ ḍighaạgh orue okpạr opu iniin ipaanhaạn, kụ aḅilhẹ bọ kẹn angọ nyinhạ inyaạm orue onmeeghi adọl aghuḍum mọ anạ. Okạr oghaạph, Opọ aaḅakị bọ we phọ odị aḅeenyẹ ophiịny igbila phọ katue ni alhoghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh oḍighi onyọ amatuạn aKraist. (Ex. 14:13) Kuphom aani owol idiphọ okọ suọr phọ aḅẹm bọ mọ: “AZihova odi agạ amhị; Mị ka/kiilaan. Oye kuḍighi imhị eeghe?”—Ps. 118:6.

14. Nạ atuughạ eeghe esi eḍeenhaan phọ aMasae r’aTomoyo?

¹⁴ Enhọn eten omhoọgh akpọ-oḅio pọ esi otuughạ ghan ipẹ aZihova malhoghonhaạn ghan bọ ḍighaạgh we dị omhoọgh ghan umugholoor omhoọgh akpọ-oḅio. Ooḅeghiọn eḍeenhaan onyọ umarani dị oghol mọ Masae. Odị aghiil ghan umugholoor agey dị tutụ alhoghoma mọ onọ ka/tue akaạph ilọ omheeraam mọ odị esi ogbo. Oghaaphạn aruuruen nuụn ighịgh idiphọ iikpe dị odị ka/tue akpogha asiịny. Esi iduọn phọ, odị alhọgh ikuph dị egbatanhaạn obughẹ ephomhoghiạn phọ odị esi Enhaạn, ḅilhẹ r’amatuman phọ odị. Odị agbirima ni ilọ amem mọ yira odi bọ reegboronhom bọ ni, kụ aaḅereghị alhọm olhoghonhaạn aḍighaạgh obughẹ aḍiḅeraạn phọ odị ilọ oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ. Odị akpạr ri apu oghiilhaan phọ odị, kụ amhiigh okọy eten opọ oomo amem mọ. AZihova katue ni aloghonhaạn ḍighaạgh bumhoom abukaaphọm “okpọ oḅio.” Naghạn idị emitenhaan umarani dị oghol mọ Tomoyo. Mem mọ purukụ odị amhiigh bọ oḍuạ otu ogbạ otu, oḅẹl otu phọ odị aghị bọ, uwotu phọ alọ ni mọ: “Mị u/moọgh iyaạr oḍighi r’Abugbaanhaạn AZihova!” bịn aghughi eghuugh phọ gbam. R’akpọ oḅio aTomoyo aḅenhị opọ r’odị rotelhean bọ mọ: “Nạ anaghạn ni ipẹ phọ? Mị k”oghaạph r’oghaạph iyaạr bịn malhọgh elhegh mọ mị oniin onyọ Ogbaanhaạn AZihova. Olhoghi amhị akạr kụ aḅaạl!” Nyiidiphọ aTomoyo rakọy ghan eten opọ oomo amem mọ.

15. Olhiọm aloor p’eeghe, eeghe kụ iḍighi kụ emhạn bọ ni maạr dị onyọ aKristẹn kaliọm ghan loor?

¹⁵ Abukoniọm akonị dị omhoọgh ghan ekol ulhiọm ghan loor. Olhiọm aloor phọ pọ “orue oḍighi idị nạ kaḍighi raraạr phọ ipẹ ekpẹ bọ oḍighi phọ.” Abukoniọm akonị omoọgh olhiọm aloor abidị orue onhuụn oḅetenhu, orọl bịn tutụ oḍighi phọ amhunheen, r’okparạm orọl ghalhamọ r’amem dị aḍio phọ i/nighẹ ni. Iniin phọ kẹn ni kụ edị ewạ mọ yira olhiọm ghan loor, eḍighi maạr dị yira rowạ ni okparạm omhadạn oḍighi phọ ayira.—Mat. 10:22.

16. Ika kụ idị yira kotue omoọgh eegharạ olhiọm ghan aloor?

¹⁶ I/ḍighi eseereom ayira olhiọm ghan aloor. Kparipẹ ghụn udẹn kụ aḍighi eseereom ayira. Orue olhiọm aloor pọ emoghi ni ophamhaghạn aloor. Esi iduọn phọ, yira omoghi ni olhoghonhaạn aḍighaạgh orue otughemhị aloor phọ ayira ilọ oḍighi ghan araraạr dị eeni ikparanhaạn iyira. AZihova kulhoghonhaạn ni iyira ḍighaạgh dị eego esi uwaloor iigbia phọ odị.—Gal. 5:22, 23.

17. Odaphạn 1 Korịnt 9:25-27, otelhedom mọ aPọl aghaạph mọ onọ aḍighi ghan eeghe orue olhiọm aloor odị?

¹⁷ Otelhedom mọ aPọl alhiọm ghan ni loor. Kuolọ odị aghaạph ni amiteom mọ odị ‘agiphighạ’ ghan ni loor orue oḍighi ipẹ enhighẹ bọ. (Bạl 1 Korịnt 9:25-27.) Odị akpaariọm bunhọn mọ olhiọm ghan siloor abidị orue ‘oḅoonomị ghan oomo phọ inẹ oḍighi okuamị.’ (1 Kọr. 14:40) Yira omoọgh olhiọm ghan aloor orue ophamhanhạm edeọm iiḅereghị phọ ayira eḅaramaạm bọ oḍighi okonị awe phọ.—Iiḍighi 2:46.

18. AZihova kapogh eeghe kụ alegheri mughumọ yira omoọgh ni ekol?

¹⁸ Okoniọm akonị rapogh ghan onhụ ina phọ  odị azẹ bọ kụ alegheri mughumọ odị amoọgh ni ekol. Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, yira ro/pogh ghan onhụ awe dị yira okiton olhọgh siẹn ookpomhoghan phọ aZihova kụ ogbi olhegheri mughumọ yira omoọgh ni ekol. (Luk 8:11-15) Eḍighi maạr dị yira oghiọm ni ghisigh orolhonhaạn esi oḍighi iphelhegbeel phọ r’otughemhị abunhọn, aZihova kumhiịn ni iyira idiphọ awe dị omhoọgh ekol siẹn arukumuan phọ odị. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị yira osooromhi loor ronaghanhạn ghan nyodị r’Oọny phọ odị.—Mạk 13:10; Iiḍighi 5:28, 29.

19-20. Ighẹn kụ inhọn ariphigh dị yira omhoọgh okuamhị oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ nyiidiphọ?

¹⁹ Iniin areelhe, emoọgh ni runwanyụ dị romeera ghan mọ okonị akonị. Reelhe phọ ipẹ phọ, abukoniọm akonị phọ rolọgh ghan ni inyaạm dị epelhom mem dị bidị omhiịn mọ arunwanyụ phọ ipẹ phọ remineen. Idiphọ abukoniọm awe, iphẹn phọ ingọ iyira ibuọm olhọgh inyaạm siẹn oḍighi iphelhegbeel phọ nyiidiphọ phọ. Eekunha aḅirinhi phọ mekạr bịn etuman siẹn! Amem mọ esugha bọ ophinom aani abin oghaạph aani adom apelieẹny phọ ophọn phọ mekper. Kụ iḍighi kụ, kaa/binya obobọ ka/ḅẹm mọ nạ kakori sidọl dị ekạr enhighẹ kụ aḍighi aani ephigh oḍighi phọ ophọn phọ.—Eccl. 11:4.

²⁰ Ḍighi iyaạr amiteom nyiidiphọ obughẹ oophugh phọ anạ, olhegheri iyaạr aBaibul phọ anạ, akpọ oḅio phọ anạ, ḅilhẹ r’olhiọm aloor phọ anạ. Ḍighom aani bukoniọm awe phọ abuẹn opel bọ ni ophaanyạ irubal, bịn nạ kamoọgh ni ibo phọ aZihova. (Neh. 8:10) Sopha ophinom aani abin dị amhunhughan siẹn oḍighi phọ ophọn phọ tutụ eteẹny mem dị aZihova kaḅẹm mọ mekasiạn ni. Emhuoghaạph phọ etum bọ siẹn keeḅeghiọn iraạr areten dị yira kotue okparamhị osopha phọ ayira ilọ oḍighi aani oḍighi iphelhegbeel phọ idiphọ abukoniọm awe.