1. Oityi Sesusi apopilile Petulu na Andelee na Tiaku na Suau, iya oityi valingile?

PETULU na Andelee na Tiaku na Suau, ankho valia vala mombisi. Pahe soka oñgeni vakalele etyi Sesusi evepopila okuti: “Ndandulei opo ndyimukalese ovafwi vovanthu.” * Valingile ñgeni? “Liwa-liwa, avasi-po omawanda avo, avemulandula.” (Mat. 4:18-22) Otyipuka otyo valinga, ankho matyipilulula omuenyo wavo. Ankho pahe otyilinga tyavo tyokufwa ombisi tyesala opo, vahimbike okufwa ovanthu. (Luka 5:10) Na hono Sesusi ukonga ovanthu vena omutima omuwa valinge otyilinga otyo. (Mat. 28:19, 20) Okuti wetavela-le?

2. Omokonda yatyi tuesukisila okusoka nawa tyina tuhanda okukala ovafwi vovanthu? Oityi matyitukuatesako okulinga etokolo olio?

² Hamwe una-le ononthiki nokulilongesa Ombimbiliya. Hamwe wayekapo-ale okulinga ovipuka vinumanesa Siovaa. Mahi pahe wesukisa okusoka okukala omuivisi. Okuti wauhana? Ine ongotyo, wahasoye! Hamwe wauhana mokonda utyii okuti okukala omuivisi hakunyana vala. Ombimbiliya ipopia okuti Petulu na Andelee na Tiaku na Suau, vasilepo otyilinga tyavo, avalandula Sesusi. Okuti valandulile vala Sesusi tyahasokele nawa? Nii, ankho pena-le onohanyi epandu apa vanoñgonoka okuti Sesusi omutumwa wa Huku. (Suau 1:35-42) Hamwe no ove welilongesa-le ovipuka ovinyingi konthele ya Siovaa na Sesusi. Pahe uhanda okuenda no komutwe. Mongeleka,  hamwe uhanda okukala omuivisi. Mahi tete wesukisa okusoka nawa. Oityi tyakuatesileko Petulu na Andelee na Tiaku na Suau okutavela okukala ovafwi vovanthu?

3. Ovituwa patyi mavitukuatesako okukala ovafwi vovanthu?

³ Ovalongwa ovo: (1) Ankho vetyihole tyokufwa ombisi; (2) Ankho ovanongo kokufwa ombisi; (3) Ankho vakola omutima; (4) Ankho velikuatesila. Ovipuka ovio vikuana ankho valinga pokufwa ombisi, tupu vievekuatesileko motyilinga tyokufwa ovanthu. Onthele ei maipopi oñgeni upondola okukala novituwa ovio na ukale omuivisi ukahi nawa.

4. Omokonda yatyi Petulu ankho eholele otyilinga tyokufwa ovanthu?

⁴ Petulu ankho ufwa ombisi opo atekule ombunga yae. Mahi ankho kafu vala opo vahankhie ondyala, ankho utyilinga mokonda utyihole. (Suau 21:3, 9-15) Katutu-katutu tupu ehimbika okupanda otyilinga tyokufwa ovanthu. Siovaa emukuatesako, akala omuivisi ukahi nawa, akuatesako ovanthu ovanyingi. — Ovil. 2:14, 41.

5. Ngetyi tyipopia Luka 5:8-11, omokonda yatyi Petulu ankho atilila owoma? Iya ine no ove watila owoma nga Petulu, oityi tyipondola okukukuatesako?

⁵ Omokonda yatyi tuivisila? Omokonda tuhole Siovaa. Otyo tyitulunda okuivisa atee umwe tyina tusoka okuti katuafuilepo. Etyi Sesusi akonga Petulu akale omufwi wovanthu, emupopila okuti: “Yeka-po okukala nowoma.” (Tanga Luka 5:8-11.) Okuti Petulu ankho walinga otyiho netyi matyimumonekela ine ulandula Sesusi? Au. Monthiki omo, Sesusi walingile ehuviso, Petulu akuate ombisi onyingi. Etyi amona otyipuka otyo,  elitehelela okuti katelemo opo aundape na Sesusi. No ove hamwe utila owoma tyina usoka okukala omuivisi. Hamwe usoka okuti kumetyivili okulinga ovipuka aviho omuivisi ena okulinga. Mahi uhasoye! Linga ñga: Tualako okuhumba Siovaa na Sesusi novanthu. Ine ulinga ngotyo matyikupepukila okutavela etyi Sesusi ekukonga okufwa ovanthu. — Mat. 22:37, 39; Suau 14:15.

6. Oityi vali tyitulunda okuivisa?

⁶ Kuna vali ovipuka ovikuavo vitulunda okuivisa. Tuivisa mokonda tuhanda okutavela etyi Sesusi etutuma, okulinga ovalongwa. (Mat. 28:19, 20) Tupu tuivisa mokonda ovanthu “vamoneswa ononkhumbi nokulingwa onya.” Vesukisa okupopilwa etyi Ouhamba wa Huku maukevelingila. (Mat. 9:36) Huku uhanda ovanthu vatyo aveho vanoñgonoke otyili opo vayovolwe. — 1 Tim. 2:4.

7. Ngetyi tyipopia Ova Loma 10:13-15, omokonda yatyi ovilinga viokuivisa viesukisila unene?

⁷ Otyipuka tyimwe matyitukuatesako okuivisa, okuhinangela okuti ovilinga ovio viyovola ovanthu. Ovanthu vafwa ombisi pala valie nokulandesa. Mahi onthue tufwa ovanthu opo tuyovole omienyo viavo. — Tanga Ova Loma 10:13-15; 1 Tim. 4:16.

8-9. Oityi ovafwi vombisi vesukisa okunoñgonoka iya omokonda yatyi?

⁸ Pononthiki mba Sesusi, ovafwi vombisi ova Isilayeli, ankho vena okunoñgonoka ombisi mavakuate. (Lev. 11:9-12) Tupu ankho vena okunoñgonoka apa pavasiwa vali ombisi. Haunene ombisi ikala apa pekahi nawa, pena okulia okunyingi. Tyihe-otyo vala, omunthu wokufwa, una okunoñgonoka oola ombisi ivasiwa vali. Mongeleka, omukuatate umwe utyivila okufwa ombisi, wakongele omukuatate omukuavo na vakafwe ombisi. Ankho uhanda okumulongesa. Omukuatate wokuakongwa etavela, ati: “Ewa! Tulihonyenene tyina onongombe mbulupuka (9:00).” Ngwe emukumbulula okuti: “Ove unyana? Tuna okuenda oola ombisi ivasiwa, katuende vala oola onthue tuahanda.”

⁹ Pomuvo wono apositolu, ovafwi vovanthu, navo otyo ankho valinga. Ankho vakaivisa pana pavasiwa ovanthu ovanyingi, no poola vavahiwa-po vali. Mongeleka, ankho vaivisa mondyuo ya Huku no monondyuo mbokufendela. Tupu ankho vaivisa umbo na umbo no ponopalasa. (Ovil. 5:42; 17:17; 18:4) No onthue tuesukisa okunoñgonoka nawa ovanthu tuivisa. Tuesukisa okunoñgonoka apa pavasiwa vali ovanthu, noola vavahiwa-po. Pahe atuveovola ponomphangu opo, no pomuvo oo. — 1 Kol. 9:19-23.

10. Oityi eongano lya Siovaa lituavela?

¹⁰ Ovafwi vombisi vesukisa okunoñgonoka etyi vafwa natyo. No onthue tuesukisa okunoñgonoka etyi tufwa natyo ovanthu, no ñgeni matufu natyo. Mongeleka, Sesusi walongesile ovalongwa vae oñgeni tyifuwa ovanthu. Wevepopilile oviti viatyo, netyi vena okupopia, no ponomphangu vena okuenda. (Mat. 10:5-7; Luka 10:1-11) Hono, eongano lya Siovaa lituavela Oviti Viokulongesa opo tutyivile okulinga nawa otyilinga tyetu tyokufwa ovanthu. * Mahi kalituavela vala, tupu litulongesa oñgeni matufu navio. Ovipuka ovio aviho tulongeswa neongano, viyawisa kounongo wetu wokulongesa, nonthumbi yetu yokuti matutyivili okukuatesako ovanthu movilinga viokuivisa. — 2 Tim. 2:15.

11. Omokonda yatyi ovafwi vovanthu vesukisila okukola omutima?

¹¹ Ovafwi vombisi vesukisa okukola omutima mokonda haunene vafwa ombisi atee kounthiki. Pamwe kutya umwe nawa, pahe ombila aihimbika okulumba, ngako ivelokela. Okuti ovafwi vovanthu navo vesukisa okukola omutima? Yoo. Tyina tukala ovaivisi, tupondola okulambela movitateka vipondola okuelekwa nombila. Mongeleka, tupondola okuyalwa nombunga yetu, nokulingwa omukuele nomapanga etu. Tyihe-otyo vala, pamwe ovanthu tuivisa kavetavela. Mahi otyo katyitutumphulula, mokonda Sesusi wapopile-ale okuti ovalongwa vae mavayalwa. — Mat. 10:16.

12. Ngetyi tyipopia Josué 1:7-9, oityi tyitukuatesako okuhatili owoma?

¹² Oityi matyikukuatesako okukola omutima? Tete, una okukala nonthumbi yokuti Sesusi utualako okuhongolela ovilinga viokuivisa pano pohi. (Suau 16:33; Ehol. 14:14-16) Vali, una okukala nonthumbi yokuti Siovaa wesuka no ove, mekukuatesako. (Mat. 6:32-34) Putyina ekolelo liove lipama, owoma vove utepuluka. Petulu na Andelee na Tiaku na Suau ankho vena ekolelo. Vasilepo ovilinga viavo, avalandula Sesusi. No ove una ekolelo. Omokonda yatyi tupopila ngotyo? Omokonda wapopila ombunga yove nomapanga ove okuti ukahi nokulilongesa Ombimbiliya Nonombangi mba Siovaa, ohimbika okuenda komaliongiyo.  Wayekapo ovituwa ovivi opo uhambukiswe Siovaa. Omunthu ulinga ovipuka ovio, una ekolelo, nomutima wakola. Pahe putyina utualako okulinga ononkhono mbokuhatili owoma, apeho hinangela okuti “Siovaa, Huku yove, una ove kese oku wenda nako.” — Tanga Josué 1:7-9.

13. Oñgeni okulikuambela nokusokolola tyipondola okukukuatesako okukola omutima?

¹³ Oityi vali matyikukuatesako okukola omutima? Likuambela, oiti Siovaa ekukuateseko okuhatili owoma. (Ovil. 4:29, 31) Siovaa mekukumbulula, nii vala katutu kamekuyekepo. Otyipuka otyikuavo, okusokolola ku etyi Siovaa alingile opo ayovole ovanthu vae kohale. Tupu soka oñgeni Siovaa ekukuatesako-ale etyi ankho una ovitateka. Olie wekukuatesako okupilulula ovituwa viove, okala omunthu ukahi nawa? Ha Siovaa? Siovaa Huku, una wakuatesileko ovanthu vae okuyauka Elunga Enkhuhu, upondola okukukuatesako okukala omulongwa wa Sesusi Kilisitu. (Êx. 14:13) No ove upondola okupopia ngetyi tyapopile omuhoneki woviimbo okuti: “Siovaa uli ponthele yange, ame himatili owoma. Oityi omunthu apondola okundinga?” — Sal. 118:6.

14. Oityi welilongesila kongeleka ya Masae na Tomoyo?

¹⁴ Nkhele pena vali otyipuka otyikuavo tyipondola okukukuatesako okuhatili owoma: Okutala oñgeni Siovaa akuatesileko ovanthu vae ankho vena ohonyi. Tala ongeleka yomphange umwe utiwa o Masae. Ankho una ohonyi, ankho usoka okuti kemetyivili okuivisa. Tyina ankho asoka umwe okukala omuivisi, uponwa! Mahi alingi ononkhono mbokuhumba vali Huku, novanthu. Ahinangela oñgeni ovilinga viokuivisa vialumbanesa, aiti Siovaa emukuateseko okusuka novilinga viokuivisa. Etyi alinga ovipuka ovio, ahatili vali owoma, atee umwe pahe omukokoli-ndyila. Ongeleka oyo, itulongesa okuti Siovaa upondola okukuatesako ovaivisi ovape okuhatili owoma movilinga viokuivisa. Tupu tala etyi tyaendele nomphange umwe utiwa Tomoyo. Onthiki ahimbika okuivisa, omunthu wo tete apopia nae, emukandukila okuti: “Ame Onombangi mba Siovaa hivehande.” Evekondolela epito. Tomoyo ahambukwa unene, apopila ou vaenda nae okuti: “Wetyimona? Soka ndyitupu etyi napopia, muene etuimbuka okuti Tunombangi mba Siovaa.” Tomoyo pahe omukokoli-ndyila.

15. Okulikuatehila oityi? Omokonda yatyi ovaumbili va Siovaa vesukisila okulikuatehila?

¹⁵ Ovafwi vombisi, velikuatehila unene. Omunthu wokulikuatehila, oyo una “ulinga otyipuka ei okuti tyina okulingwa atee tyipwa.” Ovafwi vombisi, vena okulikuatehila opo vapindukepo kombimba, avaundapa atee otyilinga tyipwa. Pamwe vaundapa nomutenya watokota, pamwe o nombila. Opo no onthue tutyivile okukoleleya motyilinga etyi tyokufwa ovanthu, tuesukisa okulikuatehila. — Mat. 10:22.

16. Oityi tyipondola okutukuatesako okulinga ovipuka vipuiya?

¹⁶ Okuti otyituwa otyo tyokulikuatehila, tuatyituwa-le natyo? Au. Onthue katuhande-ale ovipuka vitupuilisa. Mahi pamwe ovipuka viesukisa unene, vipuiya okuvilinga. Otyo tuesukisila okulikuatesila. Siovaa metuavela ononkhono mbae na mbutukuateseko. — Gal. 5:22, 23.

17. Ngetyi tyipopia 1 Ova Kolindu 9:25-27, oityi Paulu esukisile okulinga opo atualeko okulikuatesila?

¹⁷ Apositolu Paulu nae ankho ulikuatehila.  Wapopia okuti ankho uveta olutu lwae opo etyivile okulinga etyi tyaviuka. (Tanga 1 Ova Kolindu 9:25-27.) Wapopilile vakuavo opo velikuatehile, avalingi ovipuka aviho “monkhalelo yaviuka nokuaongana nawa.” (1 Kol. 14:40) No onthue tuesukisa okulikuatehila opo tutualeko okulinga ovipuka vipameka oupanga wetu na Siovaa, ngetyi okuundapa apeho motyilinga tyokufwa ovanthu. — Ovil. 2:46.

18. Oityi tupondola okulinga opo Siovaa amone okuti tukahi nokuundapa nawa?

¹⁸ Omunthu wokufwa ombisi yokulandesa, uhambukwa vala tyina amakuate ombisi onyingi. Mahi ovafwi vovanthu hangotyo-ko vekahi. Ehambu lietu kalituku kovanthu veñgapi tuakuatesako okuya meongano lya Siovaa. (Luka 8:11-15) Tyina tukoleleya movilinga viokuivisa nokulongesa, Siovaa umona okuti tukahi nokuundapa nawa. Omokonda yatyi? Omokonda tukahi nokulinga etyi Siovaa na Sesusi vahanda tulinge. — Malu. 13:10; Ovil. 5:28, 29

19-20. Ehunga patyi tuna liokuivisa pahetyino?

¹⁹ Kovilongo vimwe, pena omuvo wokufwa ombisi. Kovilongo ovio, tyina omuvo oo wamehikipo, ovanthu vokufwa ombisi vaundapa nondyanga. Valinga ngotyo mokonda omuvo wavo kauhi. Ngovafwi vovanthu, no onthue tupewa ondundo yokuivisa pahetyino. Omokonda yatyi? Omokonda onthyulilo youye uno ikahi unene popepi iya omuvo tuna wokuyovola ovanthu nonondaka tuivisa, ukahi nokutepuluka. Ngotyo, wehelikondole osoko okutiwa wesukisa okukevela omuvo waviuka opo wivise. — Ecl. 11:4.

²⁰ Ou omuvo wokuyawisa kesuko una liokuivisa, nokunoñgonoka nawa Ombimbiliya, nokukola omutima, nokulikuatehila. Ovanthu valamba ponomiliau etyinana, vena ehambu liokufwa ovanthu. No ove, Siovaa mekuavela ehambu olio. (Nee. 8:10) Kala omuivisi wafuapo, undapa nombili movilinga evi viokufwa ovanthu, atee Siovaa ati tyapwa. Onthele mailandulako maipopi ovipuka vitatu vipondola okupameka etokolo tualinga liokutualako okufwa ovanthu.