1. Leeta lakɔna lakasha Yeso amundji wa nse anɛi, ndo kakɔna kakawasale?

AMBEKI wa Yeso, Petero, Andɛlɛ, Jakɔba ndo Joani wakandaka okanda wa nse. Ohokanyiya woho wakawaambe etena kakawoke leeta la Yeso lata ɔnɛ: “Nyondjele, ko dimi layonyokonya amundji w’anto.” * Kakɔna kakawasale? Bible mbutaka ɔnɛ: “Mbala kakɔ ɔtɔi, vɔ wakatshike ɛtɛyi awɔ, ko wakooyele.” (Mat. 4:18-22) Yɛdikɔ shɔ yakahombe ntshikitanya nsɛnɔ yawɔ lo pondjo. Lo dihole dia mindaka nse ya mɛtɛ mɛtɛ, vɔ wakahombe “[mi]ndaka anto wasɛna.” (Luka 5:10) Ɛlɔ kɛnɛ, Yeso ekɔ lo dianganya leeta lakɔ laamɛ le anto w’etema ɛlɔlɔ walanga akambo wa mɛtɛ. (Mat. 28:19, 20) Onde wɛ mbetawɔka leeta la Yeso la monga omundji w’anto?

2. Lande na kahombaso mbɔsa yɛdikɔ ya monga amundji w’anto la nɛmɔ di’efula, ndo kakɔna kayotokimanyiya dia mbɔsa yɛdikɔ shɔ?

² Ondo wɛ ambohama lo wekelo ayɛ wa Bible ndo aya suke la mbɔsa yɛdikɔ ya monga opandjudi wa lokumu l’ɔlɔlɔ. Naka wɛ bu l’eshikikelo dia mbetawɔ leeta la Yeso, kete tɔkɔmɔke. Ondo woho wengengayɛ mɛnyaka dia wɛ mbeyaka ohomba wa yɛdikɔ shɔ. Eelo, Bible mbutaka dia Petero ndo anango wakatshike ɛtɛyi awɔ “mbala kakɔ ɔtɔi.” Koko Petero ndo anango kɔmbɔsa yɛdikɔ shɔ aha la takanyi yimba. Vɔ wakeye Yeso ndo wakawetawɔ oko Mɛsiya ngɔndɔ ndekana shamalo la ntondo.  (Jni. 1:35-42) Woho akɔ waamɛ mbele, ondo wɛ amboshilaka mbeka akambo wendana la Jehowa ndo Yeso ndo wɛ nangaka ntetemala mpama lo nyuma. Koko wɛ hahombe mbɔsa yɛdikɔ shɔ aha la takanyi yimba dimɛna lo dikambo sɔ. Kakɔna kakakimanyiya Petero, Andɛlɛ, ndo anto akina dia mbɔsa yɛdikɔ?

3. Waonga akɔna wayofudia nsaki kayɛ ka mbetawɔ leeta la Yeso?

³ Ambeki wa Yeso wa lo ntambe ka ntondo waki la nsaki k’efula, la diewo, la dihonga ndo wakayahokolaka. Aha la taamu, waonga akɔ waamɛ mbakaakimanyiya dia monga esambisha wa lokumu l’ɔlɔlɔ wele l’ohetoheto. Lo sawo nɛ, tayɔsɛdingola woho wakokayɛ nkɛnɛmɔla waonga asɔ dia wɛ monga ombeki wa Kristo wele l’ohetoheto.

4. Lande na kakandaka Petero nse?

⁴ Petero akandaka nse dia kotshɛ nkumbo kande ehomba awɔ, koko ɔsɔ kondjala tsho olimu w’anyanya le nde. Mɛnamaka dia Petero akalangaka olimu wa munda nse. (Jni. 21:3, 9-15) Ndo nto, nde akeke woho wa nanga olimu wa munda anto. Ndo l’ekimanyielo ka Jehowa, Petero akakambaka olimu ɔsɔ dimɛna efula.​—Ets. 2:14, 41.

5. Lo ndjela Luka 5:8-11, lande na kakoke Petero wɔma, ndo kakɔna kakoka tokimanyiya diaha mboka wɔma oko nde?

⁵ Sho sambishaka l’ɔtɛ wa ngandji kokaso Jehowa; ɔsɔ kele dui dia ntondo diatotshutshuya dia nkamba olimu ɔsɔ. Ngandji kokaso Jehowa koka tokimanyiya dia minya nsaki tshɛ ya kɔlɔ. Etena kakelɛ Yeso Petero dia monga omundji w’anto, nde akawotɛ ate: “Takoka wɔma.” (Adia Luka 5:8-11.) Petero komboka wɔma l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakakoke mbokomɛ naka nde monga ombeki. Koko, nde akambe lo menda woho wakawande nse lo dihindo diakasalɛ Yeso apami asɔ, ndo Petero  akoke dia nde hasungana dia mbetawɔ leeta la Yeso la nkamba kaamɛ la nde. Lo wedi okina, ondo wɛ koka monga la wɔma naka wɛ ambeya kɛnɛ kalɔmbama dia monga ombeki wa Kristo. Naka ngasɔ, kete keketsha ngandji kokayɛ Jehowa, Yeso ndo wonyayɛ onto ko wɛ ayonga la nsaki ka mbetawɔ leeta la Yeso la monga omundji w’anto.​—Mat. 22:37, 39; Jni. 14:15.

6. Naa dui dikina diatotshutshuya dia nsambisha?

⁶ Tɔsɛdingole ɛkɔkɔ ekina watotshutshuya dia nsambisha. Sho nangaka nkitanyiya didjango dia Yeso diata ɔnɛ: “Nyotshu ndo nyetɛ anto . . . ambeki.” (Mat. 28:19, 20) Sho sambishaka nto l’ɔtɛ wele anto wekɔ lo ‘pɛnyahɛnyama ndo bu l’okimanyedi’ ndo wekɔ la nsaki k’efula ka mbeka akambo wa mɛtɛ wendana la Diolelo. (Mat. 9:36) Jehowa nangaka dia weho tshɛ w’anto nkondja ewo k’oshika k’akambo wa mɛtɛ ndo shimbamɛ.​—1 Tim. 2:4.

7. Ngande wɛnya Rɔmɔ 10:13-15 di’olimu w’esambishelo wekɔ ohomba efula?

⁷ Tayɔsɛngiyama dia nkamba olimu washimbɛ nsɛnɔ y’anto ɔsɔ naka sho nkanyiya shɛngiya yayonga l’esambishelo kaso. Otshikitanyi l’omundji w’okanda wa nse wasondja kana walɛ nse yandande, sho “mindaka” anto l’oyango wa nshimbɛ nsɛnɔ yawɔ.​—Adia Rɔmɔ 10:13-15; 1 Tim. 4:16.

8-9. Kakɔna kahomba mbeya omundji wa nse, ndo lande na?

⁸ Lo nshi ya Yeso, omundji wa nse w’ose Isariyɛlɛ akahombaka mbeya weho wa nse wakandahombaka minda. (Lɛw. 11:9-12) Nde akahombaka mbeya nto lɛnɛ akandakokaka ntana nse. Mbala efula nse totanemaka l’ahole w’amɛna ndo lɛnɛ ele mbo ya ndɛ efula. Etena kahomba omundji wa nse ntshɔ dia tosaka nse kekɔ nto ohomba. Lo kɛnɛ kendana l’etena koleki dimɛna ka munda nse, tende kɛnɛ kakate Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi wa lo disɛnga dimɔtshi dia Pacifique etena kakandelɛ misiɔnɛrɛ ɔmɔtshi dia ntshɔ dia tosaka nse. Misiɔnɛrɛ akɔ akate ate: “Katohomane lo eshidi divwa kokele loyi la pindju.” Ɔnangɛso akate ate: “Wɛ atashihodia dui sɔ. Sho tshɔka etena kele dimɛna le nse, koko aha etena kele dimɛna le so.”

⁹ Woho akɔ waamɛ mbele, amundji w’anto wa lo ntambe ka ntondo wakatshɔka l’ahole ndo l’etena kakawakokaka ntana anto. Ɛnyɛlɔ, ambeki wa Yeso wakasambishaka lo tɛmpɛlɔ ndo lo toshinangɔnga, lo luudu la luudu ndo lo bingu. (Ets. 5:42; 17:17; 18:4) Sho lawɔ pombaka ndjaekesanyiya la mbekelo y’anto wodjashi l’ɛtshi kaso ka nkɛtɛ. Sho pombaka tshikitanyaka ekongelo kaso ndo sambishaka lo dihole ndo l’etena kakoka anto efula tanema.​—1 Kɔr. 9:19-23.

10. Naa dihomɔ diatosha okongamelo wa Jehowa?

¹⁰ Omundji wa nse ekɔ l’ohomba wa dihomɔ di’amɛna ndo nde pombaka mbeya woho wa nkamba la diɔ. Sho la wɔ tekɔ l’ohomba wa dihomɔ di’amɛna dia nkamba la diɔ l’olimu aso. Ndo sho pombaka mbeya woho wa nkamba la dihomɔ diakɔ. Yeso akasha ambeki ande alako w’eshika wendana la woho wa minda anto. Nde akawatɛ kɛnɛ kakawahombe mɛmba, dihole diakawahombe nsambisha, ndo kɛnɛ kakawahombe mbuta. (Mat. 10:5-7; Luka 10:1-11) Ɛlɔ kɛnɛ, okongamelo wa Jehowa toshaka Dihomɔ dia mbetsha di’amɛna efula. * Ndo vɔ tetshaka woho wa nkamba la dihomɔ sɔ. Elowanyelo watoshawɔ ɛsɔ tokimanyiyaka dia monga l’eshikikelo ndo monga la diewo diele la so ohomba dia nkamba olimu aso dimɛna.​—2 Tim. 2:15.

11. Lande na kele amundji w’anto pombaka monga la dihonga?

¹¹ Amundji w’okanda wa nse pombaka monga la dihonga. Lo tena dimɔtshi, vɔ pomanaka l’akambo wahawalongame l’ashi. Mbala efula, vɔ kambaka l’otsho ndo l’ashi wakoka lɔpɛpɛ la wolo ndja la shashimoya. Amundji w’anto vɔ lawɔ pombaka monga la dihonga. Etena katatɛso nsambisha ndo katɛso anto ɔnɛ tekɔ Ɛmɛnyi wa Jehowa, sho koka mpomana la lɔpɛpɛ la wolo, mbuta ate ɔlɔshamelo w’oma le nkumbo, asekaso koka tɔnyɔla ndo anto akina koka ntona losango laso. Koko dui sɔ hadiotaambiya. Yeso akahɛmɔla ambeki ande ɔnɛ nde akahombe mbatoma lo bɛtshi dia nkɛtɛ diele anto wakahombe mbalɔsha.​—Mat. 10:16.

12. Lo ndjela Jashua 1:7-9, kakɔna kakoka tokimanyiya dia monga la dihonga?

¹² Ngande wakokayɛ monga la dihonga? Ntondotondo, onga l’eshikikelo ɔnɛ Yeso ekɔ lo ntetemala nɔmbɔla olimu ɔnɛ oma l’olongo. (Jni. 16:33; Ɛny. 14:14-16) Oma laasɔ, keketsha mbetawɔ kayɛ lo daka dia Jehowa dia kokotshɛ ehomba ayɛ. (Mat. 6:32-34) Etena kayoyotalekaka monga la mbetawɔ ka wolo, mbayoyotalekaka monga la dihonga. Petero l’asekande waki la mbetawɔ k’efula etena kakawatshike olimu awɔ ndo ndjela Yeso. Woho akɔ waamɛ mbele, wɛ akɛnya mbetawɔ k’efula etena kakayatɛ asekayɛ ndo ase nkumbo kayɛ ɔnɛ wɛ ambotatɛ mbeka Bible l’Ɛmɛnyi wa Jehowa ndo otshɔ lo nsanganya yawɔ! Aha la taamu, wɛ akasale etshikitanu wahombama lo kɛnɛ kendana la lɔkɛwɔ ndo lɔsɛnɔ  layɛ l’oyango wa nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ l’atɔndɔ wosembwe wa Jehowa. Dui sɔ diɔ lawɔ diakɛnya mbetawɔ ndo dihonga. Naka wɛ ntetemala mfudia dihonga, kete wɛ ayonga l’eshikikelo ɔnɛ “Jehowa Nzambi kayɛ ekɔ kaamɛ la yɛ lo dihole tshɛ diayoyotshɔ.”​—Adia Jashua 1:7-9.

13. Ngande wakoka nkana yimba ndo dɔmbɛlɔ kokimanyiya dia monga la dihonga?

¹³ Akokayɛ nsala nto dia monga la dihonga? Lɔmba dia nkondja dihonga. (Ets. 4:29, 31) Jehowa ayokadimola alɔmbɛlɔ ayɛ ndo nde hakokalɛki pondjo. Nde okongaka tena tshɛ suke dia kokimanyiya. Ndo nto, wɛ koka nkana yimba lo woho wakashimbɛ Jehowa anto akina lo nshi y’edjedja. Wɛ koka nkanyiya nto woho wakandakokimanyiya dia ntondoya ekakatanu ndo wakandakosha wolo dia nsala etshikitanu lo lɔsɛnɔ layɛ. Lo mɛtɛ, Ɔnɛ lakakimanyiya wodja ande dia tenyanya Ndjale ka Beela, koka kokimanyiya dia ndjala ombeki wa Kristo. (Eto. 14:13) Tetemala monga la mbetawɔ kele oko k’omembi w’esambo lakate ɔnɛ: “Jehowa ekɔ lo wedi ami; dimi hantoka wɔma. Kakɔna kakoka onto salɛmi?”​—Os. 118:6.

14. Wetshelo akɔna wakondjayɛ oma lo kɛnɛ kakakomɛ Masae la Tomoyo?

¹⁴ Yoho kina yakokaso nsala dia monga la dihonga ele lo mbeka woho wakakimanyiya Jehowa ekambi ande wakotɔ ɛsɔnyi koko wakeke dia monga la dihonga. Tɔsɛdingole ɔkɔndɔ wa kadiyɛso Masae. Nde aki ɔsɔnyi ndo akokaka dia nde hakoke pondjo ntɛkɛta lo sɛkɛ awui wendana la dietawɔ diande. Nsawola l’anto wahandeye aki oko ehele k’otale kakandataka dia nde hakoke mbidɛ lɔkɔ. Diakɔ diele, nde akadje welo wa laande dia mfudia ngandji kokande Nzambi ndo wanyande anto. Nde akakane yimba lo woho wele etena kasɛnaso kekɔ etena ka nsala akambo la nshamanya ndo nde akalɔmbɛ ekimanyielo dia mfudia nsaki kande ka nsambisha. Nde akatondoya wɔma ande ndo akayonga ombatshi mboka wa pondjo. Jehowa koka nkimanyiya nto apandjudi w’eyoyo dia monga “la dihonga.” Tɔsɛdingole ɔkɔndɔ wa kadiyɛso Tomoyo. Etena kakandatatɛ nsambisha lo luudu la luudu, onto la ntondo lakatombe lo luudu lɔmɔtshi akahangɔhangɔ ate: “Dimi halange nsawola l’Ɛmɛnyi wa Jehowa!” ko nde akadihe lokuke. La dihonga tshɛ Tomoyo akatɛ osekande ate: “Wɛ akoki? Dimi hambitshi ndooko dui, koko nde akambeyi dia lekɔ Ɔmɛnyi wa Jehowa. Lekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula!” Nshi nyɛ Tomoyo ekɔ ombatshi mboka wa pondjo.

15. Ndjahokola kɛdikɛdi na, ndo lande na kele dui sɔ ohomba le Akristo?

¹⁵ Dia monga l’etombelo w’ɛlɔlɔ, amundji wa nse pombaka ndjahokola. Ndjahokola ekɔ “dikoka dia nsala akambo wahomba salema.” Amundji w’okanda wa nse pombaka ndjahokola lo mbetɔ la pindju ka pɛɛ, lo monga laawɔ polo lam’ayosalema olimu, ndo ntetemala nkamba olimu kaanga olongo wekɔ kɔlɔ. Sho lawɔ pombaka ndjahokola naka sho nangaka mbikikɛ ndo nshidiya olimu aso.​—Mat. 10:22.

16. Ngande wakokaso ndjahokola?

¹⁶ Sho hatɔhɛnɛ ndjahokola. Koko oma ko mbotwelo, sho nangaka nsala akambo lo yoho ya wɔdu. Dia ndjahokola, sho pombaka ndjakimɛ. Diakɔ diele, sho pombaka nyanga ekimanyielo dia nsala akambo wele ondo wekɔ wolo le so dia nsala. Jehowa toshaka ekimanyielo kɛsɔ lo tshimbo ya nyuma kande k’ekila.​—Ngal. 5:22, 23.

17. Oko wadiɛnya 1 Kɔrɛtɔ 9:25-27, ngande wakalembetshiya ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ welo wakandadje dia ndjahokola?

¹⁷ Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akayahokolaka. Koko nde aketawɔ dia nde ‘akahemɛka’ demba diande l’oyango  wa nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. (Adia 1 Kɔrɛtɔ 9:25-27.) Nde akalɔmbɛ anto akina dia ndjahokola ndo nsala akambo tshɛ “dimɛna ndo aha l’ofukutanu.” (1 Kɔr. 14:40) Sho pombaka ndjahokolaka lo ntetemala nama mbekelo yaso y’amɛna ya lo nyuma yendana la sambishaka mbala la mbala lokumu l’ɔlɔlɔ.​—Ets. 2:46.

18. Ahombaso nsala naka sho nangaka dia Jehowa mɛna dia tekɔ lo nsambisha dimɛna?

¹⁸ Omundji w’okanda wa nse mɛnaka dia kana nde ekɔ l’etombelo w’ɛlɔlɔ oma lo lofulo la nse landande. Koko, sho hatote dia tambonga l’etombelo w’ɛlɔlɔ l’ɔtɛ wa lofulo l’anto lambotela l’okongamelo wa Nzambi. (Luka 8:11-15) Naka sho ntetemala nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ ndo mbetsha anto akina, kete Jehowa ayɔsa dia tambotondoya l’olimu ande. Lande na? Nɛ dia sho tekɔ lo mbokitanyiya nde ndo Ɔnande.​—Makɔ 13:10; Ets. 5:28, 29.

19-20. Naa ɛkɔkɔ ekina wa laande watotshutshuya dia nsambisha nshi nyɛ?

¹⁹ Lo wedja ɛmɔtshi, olimu wa munda nse mbetawɔmaka paka lo ngɔndɔ mɔtshi. Lo wedja ɛsɔ, omundji wa nse salaka akambo la shamanya naka etena kɛsɔ kayanga komɛɛ. Oko weso amundji w’anto, tekɔ l’ɔkɔkɔ okina watotshutshuya dia nsambisha nshi nyɛ: Ekomelo ka dikongɛ nɛ kamboleka nsukana! Etena kambotshikala dia mbisha lonya l’olimu washimbɛ nsɛnɔ y’anto ɔsɔ kamboleka nsusama. Tokongɛɛke dia paka dikambo tshɛ dia lo lɔsɛnɔ layɛ diambolowana ko wɛ ndjokamba olimu w’ohomba ɔsɔ.​—Ond. 11:4.

²⁰ L’etena kɛnɛ, nsala la wolo dia mfudia nsaki kayɛ ka nsambisha, mfudia ewo kayɛ ka lo Bible, onga la dihonga ndo yahokolaka. Onga l’atei w’amundji w’anto ndekana miliyɔ enanɛi, ko wɛ ayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa Jehowa. (Nɛh. 8:10) Yashikikɛ dia ndjasha tshɛ l’olimu ɔsɔ polo l’etena kayota Jehowa ɔnɛ olimu ɔsɔ wambokomɛ. Lo sawo diayela, tayɔsɛdingola toho tosato takokaso nkeketsha yɛdikɔ yaso ya ntetemala nkamba olimu w’esambishelo ka Diolelo oko amundji w’anto.