1. Ighẹn areten kụ edị abumarani phọ robakị aani ghan ookpomhoghan phọ, kụ ighẹn kụ ipaanhaạn dị ibadị rosoman ghan? (Miịn afoto oḅẹl opoḍi phọ.)

P’EEGHE idị olhoghi ayira aḅaạl omhoọgh ibadị anmariịr dị rokumuan ni agey siẹn ookpomhoghan phọ! Esi omaạm, bidị ropinom aani ghan ni bin ituughạ phọ, komite epẹ erugh phọ. Buniin ropinom aani ghan ni bin omhaạr ophogh aKindom Họl phọ, ḅilhẹ abuniin roḍeenhaan ghan ogbolhomaam k’oghị esi abumor r’abumarani phọ. Ii, ogbạ agey, bidị osoman ni ipaanhaạn. Abuniin anmariịr phọ omoọgh burudẹ r’aburunhiin dị mokpọ dị bidị ropogh. Abunhọn osoman ikpuuroghọm abuọ eghunotu abidị. Ḅilhẹ abuniin ogina abidị kụ rookonhom ibạm anmụny phọ, kụ rokumuan ghan ḍughul r’otaany ongọ abidị eḍien.

2. Uḍighi ika kụ yira kooḅeghiọn bọ iyaạr phọ ewạ bọ obakị abumarani phọ?

² Eeghe kụ iḍighi kụ ekpẹ bọ ni dị yira kogbon obakị aani ghan abumarani phọ? Loor esi dị aḅirinhi phọ ro/ngọ ghan eghuan phọ epẹ esi bọ nmariịr. Oḅarạm isiẹn, aBaibul phọ uromha iyira mọ yira obakị ghan nmariịr phọ. Esi omaạm, otelhedom mọ aPọl aḅenhị ni ookpomhoghan phọ arọl bọ epẹ Rom mọ bidị oghuraam ni umarani phọ Fiibi kụ oIhoghonhaạn nyodị ḍighaạgh “torobọ iyaạr Iọ ekuom nyodị.” (Rom. 16:1, 2) Idiphọ onyọ aFarisi, eeni aPọl aḍighom aani ni ekụ abuphẹ phọ oḅẹm ghan bọ mọ anmariịr u/mạn maạr ḅilhẹ m’u/kpẹ oghuenhi ghan. Kuolọ mem mọ odị aḍighi bọ onyọ aKristẹn, odị atuughaạny ni Zizọs, esi olhọgh ghan eegu r’onmạ ghan ighirigiir nmariịr.—1 Kọr. 11:1.

3. Ika kụ idị aZizọs azoọm ghan nmariịr, kụ odị asighẹ ika nmariịr phọ abuphẹ oḍighi ghan bọ ogbi phọ Enhaạn?

³ AZizọs aghuenhi ghan ni oomo anmariịr. (Jọn 4:27) Odị o/mhiịn nmariịr idiphọ awe dị u/mạn maạr, idiphọ abuḍiemhiom aruukụ iiḅereghị aJu oḍighi ghan bọ siḍio phọ odị. Okạr oghaạph, aḍiniin aḍinyạ dị eghaạph ilọ aBaibul phọ iḅẹm mọ, “aZizọs o/ghaạph r’eniin iyaạr dị esooromhi nmariịr.” Toroboiperolbọ, aZizọs alhọgh ni eegu dị egbatanhaạn nmariịr phọ abuphẹ oḍighi ghan bọ ogbi Odẹ phọ odị. Edị eḍighan elhegh, odị amhiịn bidị idiphọ abumarani odị, kụ agholhom aani kẹn bidị mem dị odị rakaạph ilọ alhephiri phọ idiphọ abuọ eghunotu odị.—Mat. 12:50.

4. Yira kooḅeghiọn eeghe siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ?

 ⁴ Oomo amem aZizọs aakolhobian ghan ni olhoghonhaạn aḍighaạgh nmariịr phọ abuphẹ rokumu bọ aZihova. Odị asereghiạn ghan ni bidị, aḅilhẹ kẹn aghaaphanhaạn ghan bidị esi lọ awe rowạ owiririom abidị. Uguạ, ooḅeghiọn idị yira kotue otuughaạny Zizọs esi eten phọ epẹ yira kozoọm ghan bọ bumarani phọ ayira.

5. Eeghe kụ iḍighi kụ ekparanhaạn bọ buniin abumarani oghelhọm ooḅughonhaan dị aḍighi ni olọ olhọgh ophophe?

⁵ Oomo phọ ayira, bumor r’abumarani, ewạ ni mọ oghelhọm ghan ogey ooḅughonhaan. Toroboiperolbọ, eeni amem etue ni ekparanhaạn bumarani phọ oghelhọm aani ghan ooḅughonhaan. Eeghe kụ iḍighi? Onhaghạn idị abuniin abumarani oghaạph. Onyọ umarani dị oghol mọ Jordan * aḅẹm mọ, “Loor esi dị mị k/aạl bọ ilhom, mị ragbor ghan ni kalhoghoma mọ mị u/moọgh maạr oḍighinhom siẹn ookpomhoghan phọ.” Onhọn onyọ umarani dị oghol mọ Kristen, okọy eten dị aḅuạ aghị enhọn ekpisi obughẹ arukumuan phọ odị, aḅẹm mọ, “Mem dị nạ aghị omhoom ookpomhoghan eeni nạ kaloghoma dọl igini.” Buniin abumor otue ni ologhoma aani iniin phọ. Eeni amem rekparanhaạn ghan ni bulọ odi rughunotu dị u/ḍighi aani Bugbaanhaạn otuman abuọ eghunotu phọ abidị, kụ iḍighi kụ ko/kạr otue ooḅughonhaan bumor r’abumarani phọ siẹn ookpomhoghan phọ. Abumarani dị ro/mite ghan erugh loor iiḅaghamhị dị bidị omhoọgh ḅilhẹ r’abudị ropogh buọ eghunotu abidị dị u/moon, rologhoma ghan ni dọl igini. Annette aḅẹm mọ, “Mị u/tue ghan u/kị mem dị abumor phọ umhạgh aani imhị ookpomoghan, loor esi dị mị kụ uphogh ghan onhiin phọ amhị.”

6. Odaphạn Luk 10:38-42 aZizọs alhoghonhaạn ika ḍighaạgh Matạ r’aMeri?

⁶ AZizọs amhoọgh ghan ni mem r’anmariịr ookpomhoghan phọ, kụ aḍighi kẹn ogey oyaghirị. Ooḅeghiọn siya arighirị phọ odị aḍigh bọ r’aMeri r’aMatạ, iyạl phọ anmariịr phọ abuẹn phọ eeni ilhom u/bạl. (Bạl Luk 10:38-42.) Esi ikpo onhụ r’iiḍighi phọ odị, eegholhaan ni mọ aZizọs aḍighi ghan idị bidị olhoghoma ghan eḅorọph. Oḅio aMeri o/kaph oghị orọl ipạ aruwol phọ aZizọs idiphọ onyọ amatuạn odị. * Kụ aMatạ phọ aaḅaghamhiạn bọ loor mọ aMeri o/ghị olhoghonhaạn nyodị ḍighaạgh, amhoọgh ni eereẹgh oteẹny aZizọs oghaạph ipẹ edi bọ olhoghi odị. AZizọs asighẹ ni mem mọ amuphẹ phọ atughemhị bidị ekpanhạ iyaạr. Odị amhoọgh ni ogbolhomaam aghị esi iyạl phọ anmariịr phọ abuẹn, ḅilhẹ r’umor phọ abidị Lazarọs, esi oghị ghan ophogh abidị inhọn odọ asimem. (Jọn 12:1-3) Iikia i/lo, mem mọ aLazarọs arọl bọ e/moon phọ, aMeri r’aMatạ ulhegheri ni mọ ekpẹ dị bidị kokị owạ olhoghonhaạn aḍighaạgh aZizọs.—Jọn 11:3, 5.

7. Eghẹn kụ eniin eten dị yira kotue olọgh opophe bumarani phọ?

⁷ Abuniin abumarani, isiphẹ otu ituughạ phọ kụ edị bidị rooḍikuan ghan r’abumor r’abumarani phọ. Kụ iḍighi kụ mem dị yira oghị ituughạ, oghuraam ghan, oghaaphạn ghan bidị, oḅilhẹ oḍighi oḍeenhaan mọ yira omoọgh ni ogbolhomaam abidị. AJordan oghaạph bọ oghol epẹ omhạn, aḅẹm mọ, “Rilhọgh ghan ni imhị kephophe mem dị abunhọn awe usẹph imhị esi aḍipuru dị mị aphagharanhaạn, ookolhobian orelhean amhị epẹ erugh phọ, obobọ upuru imhị ilọ araraạr rekị.” Oḍighi ghan idị abumarani phọ odi bọ siẹn ookpomhoghan phọ kolegheri mọ bidị omạn ni maạr esi ayira. Onyọ umarani dị oghol mọ Kia, aḅẹm mọ, “ḍio dị mị u/tue ukị ituughạ, mị ramiịn ghan ni dom afon dị reḅẹm ghan mọ, nạ odi ika? Iphẹn phọ riitughianhạm ghan imhị mọ abumor r’abumarani phọ omoọgh ni ogbolhomaam amhị.”

8. Eghẹn emạ eten kụ edị yira kotue otuughaạny Zizọs?

⁸ Idiphọ aZizọs, yira kotue ni omoọgh ghan mem  r’abumarani phọ. Eeni esi omhạgh aani ghan abidị oru k’ayira olhe eḍien obobọ ozaamiạn aloor. Mem dị yira roḍighi iduọn phọ, omhiịn mọ araghaạph phọ ayira eḍighi ni idị kelọgh oye epophe. (Rom. 1:11, 12) Ikumor awe phọ omhoọgh aani odọ aḍiitughiạn phọ aZizọs amhoọgh bọ. AZizọs alhegheri ni mọ kekparanhaạn ni buniin orọl adọl egelenyạ, kuolọ odị agbạ ni aagholhomhi mọ oḅaạl olhoghi o/lho ghan esi omhoọgh eghunotu bịn. (Luk 11:27, 28) Kparipẹ ghụn, ogey oḅaạl olhoghi raḍuạ ghan esi osighẹ arukumuan phọ aZihova kụ oḍighi eḅẹl.—Mat. 19:12.

9. Ikumor awe koḍighi eeghe orue olhoghonhaạn aḍighaạgh bumarani phọ?

⁹ Ekạr ekpaariọm ikumor awe phọ osighẹ anmariịr phọ idiphọ abumarani ḅilhẹ r’aburunhiin abidị. (1 Tim. 5:1, 2) Ewạ dị ikumor awe phọ kosighẹ ghan mem mọ ko/mhiigh bọ ituughạ phọ, ḅilhẹ r’amem dị m’omhạn ituughạ phọ okaaphạn ghan r’abumarani phọ. AKristen oghaạph bọ oghol epẹ omhạn aḅẹm mọ, “loor esi oḍighi phọ mị raḍighi ghan bọ ḅilhẹ r’okọy eten phọ mị rakọy ghan bọ, mị u/moọgh ghan eepoogh, oniin okumor oye aru ni upuru imhị ilọ ipẹ mị radẹ ghan bọ raraạr. Mị ukạr ri asereghiạn ogbolhomaam mọ odị.” Mem dị ikumor awe phọ omhoọgh ghan mem r’abumarani phọ, bidị roḍeenhaan ghan mọ bidị omoọgh ni ogbolhomaam esi abidị. * Annette oghaạph bọ oghol epẹ omhạn, amạ ni amiteom suọ ogbor ghan oghaaphạn  r’ikumor awe phọ. Odị aḅẹm mọ: “Mị alegheri bidị agey kụ bidị oḅilhẹ ulhegheri imhị agey. Kụ iḍighi kụ, mem dị mị asoman ipaanhaạn ridughanhaan ghan imhị agey oghị oteẹny abidị ilọ olhoghonhaạn aḍighaạgh.”

10. Eeghe kụ ketue eloghonhaạn ḍighaạgh nmariịr phọ omhoọgh ghan oḅaạl olhoghi?

¹⁰ Oomo phọ ayira, lhephiri r’anmariịr roḅaạl ghan ni olhoghi mem dị awe olhọgh elhegh sighalhanyạ phọ ayira kụ uḅenhị iyira mọ, bunọ osereghiạn ni rukumuan phọ ayira. Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, eḍighi maạr dị awe u/maghamhị maạr obobọ u/sereghiạn iiḍighi phọ ayira ridughe ghan ni iyira. Oniin okọy eten dị ilhom k’/aạl dị oghol mọ Abigail aḅẹm mọ, eeni amem rekịgh ghan mudị ugunhọm ni imhị, odị aḅẹm mọ: “Mị raloghoma ghan mudị olegheri bumor amhị r’odẹ amhị r’onhiin amhị bịn. Eeni amem mị raloghoma ghan kẹn mudị oye imhị u/mhiịn.” Toroboiperolbọ, umarani dị oghol mọ aPam, dị akumuan ghan idiphọ onyọ amisonarị dị ilhom k/aạl, kụ onyebel roten bịn agheel olhoghotu ophogh odẹ r’onhiin odị, nyiidiphọ m’amhạn 70 asiạ kụ rakiọm ni ghisigh okọy eten phọ, aḅẹm mọ: “Iyaạr dị ekạr rilhoghonhaạn ghan imhị ḍighaạgh pọ amem dị abunhọn awe uḅenhị imhị mọ bunhọn rosereghiạn ni rukumuan phọ amhị.”

11. Ika kụ idị aZizọs aḍeenhaan mọ onọ amaghamhị ni maạr nmariịr phọ abuẹn phọ okumuan ghan bọ r’odị?

¹¹ AZizọs amhaghamhị ni maạr inmo anmariịr phọ abuphẹ okpẹ bọ oḍuomolhoghi phọ, olhoghonhaạn ghan bọ nyodị ḍighaạgh ongọ ghan odị “ilọ bidị omoọgh.” (Luk 8:1-3) Odị o/ngọ bidị eepoogh odạph odị bịn, kuolọ atughemhị bidị raraạr dị eḍiinyan ilọ ogbi phọ Enhaạn. Esi omaạm, odị aḅenhị ni bidị mọ onọ kamugh ni kụ oḅilhẹ oḅeton nyinhọ. (Luk 24:5-8) Odị aakolhobian ni nmariịr phọ abuẹn phọ idiphọ odị aakolhobian bọ butelhedom mọ odị ilọ okaran iiḅaghamhị phọ bidị kosoman bọ ghisigh. (Mạk 9:30-32; 10:32-34) Eḍighi ni iyaạr aḍiḅeraạn olhegheri mọ ghalhamọ r’iduọn abutelhedom mọ aZizọs oghiil bọ ni osuma mem mọ osiph bọ nyodị, abuniin anmariịr phọ abuẹn phọ urọl li siphẹ phọ okạn bọ Zizọs Kraist.—Mat. 26:56; Mạk 15:40, 41.

12. Eeghe oḍighi kụ edị aZizọs angọ anmariịr?

¹² AZizọs aḅọgh ni oḍighi dị amhạn maạr angọ nmariịr. Esi omaạm, anmariịr phọ abuphẹ okpẹ bọ oḍuomolhoghi phọ kụ abuḅẹl dị omhiịn mem mọ oḅeton bọ nyodị. Odị angọ ni bidị oḍighi oghị oghaạph oḅenhị abutelhedom mọ odị mọ moḅeton nyodị siphẹ aḍuugh phọ. (Mat. 28:5, 9, 10) Kụ Pentecost 33 C.E., eeni anmariịr urọl aani ni mem mọ uwaloor iigbia phọ asoorom bọ we phọ. Eḍeenhaan mọ anmariịr phọ abuẹn phọ purukụ osagharạn bọ uwaloor iigbia phọ umhoọgh aani ni ruunmo oḅạ inhọn arunhụ eten iiḍaạny ḅilhẹ r’oḅenhị abunhọn ilọ “iboom iiḍighi phọ Enaạn.”—Iiḍighi 1:14; 2:2-4, 11.

13. Eeghe araraạr kụ edị anmariịr phọ odi bọ siẹn ookpomhoghan phọ roḍighi ḍio arodon, kụ ika kụ idị yira kotue oḍeenhaan mọ yira osereghiạn ni ipẹ bidị roḍighi bọ?

¹³ Ekpẹ ni dị yira kosẹph ghan bumarani phọ odi bọ siẹn ookpomhoghan phọ esi ipẹ bidị roḍighi bọ siẹn arukumuan phọ aZihova. Eḅaramaạm bọ olhoghoḍị r’omhaạr ophạm aruutu iiseeny phọ, obakị aani arugu dị roḅạ inhọn arunhụ, ḅilhẹ r’oḅọgh aloor ongọ okumuan epẹ aḄetẹl phọ. Bidị rologhonhaạn aani ghan ni ḍighaạgh we lọ ekperenhom iiḅaghamhị emitenhaan, bidị rologhonhaạn aani ni ḍighaạgh ogbạ arinyạ phọ ayira otenheghi inhọn arunhụ, kokumuan aani idiphọ abukọy eten ḅilhẹ r’asimisonarị. Idiphọ abumor, abumarani phọ rokị aani ghan kẹn ni pioneer school, School for Kingdom Evangelizers, r’aGilead School phọ. Opumom isiẹn, anmariịr phọ rologhonhaạn ghan ni kẹn ḍighaạgh burulom mọ abidị orue oḍighi iiḍighi phọ abidị siẹn ookpomhoghan phọ. Ikpolhọm abumor phọ abuẹn phọ oḍighi “inmo” dị Enhaạn kụ engọ ookpomhoghan phọ, kụ olhoghonhaạn aḍighaạgh anmariịr phọ abidị kụ raloghonhaạn bọ bidị ḍighaạgh orue oḍighi oḍighi phọ abidị. (Efẹ. 4:8) Nạ katue ni aatughiạn reten kirokiro dị nạ katue abakị aani bumarani phọ abuẹn phọ siphẹ arukumuan phọ abidị ḍughụm?

14. Odaphạn Psalm 68:11, eeghe iyaạr kụ edị ikumor awe dị osụ olhoghi olhọgh elhegh?

¹⁴ Ikumor awe dị osụ olhoghi olegheri mọ  abumarani phọ oḍighi ni ‘ḍiboom aḍita’ dị rokumuan r’ophooph olhoghi, ḅilhẹ mọ bidị kụ ogbogh opol abukaaphọm iiḅi iinhaghạn dị osilor. (Bạl Psalm 68:11.) Kụ iḍighi kụ ikumor awe phọ owạ ghan reten dị bidị komooghọm suọ olhegheri iyaạr phọ abidị. Abigail, oghaạph bọ oghol epẹ omhạn, rasereghiạn ghan ni agey mem dị abumor opuru nyodị ilọ eten dị emhoon dị kotue osighẹ oteenyọm rokpom awe ekool phọ. Odị aḅẹm mọ, “Iphẹn phọ rilhoghonhaạn ghan imhị ḍighaạgh omhiịn mọ aZihova amoọgh ni maạr oḍighinhom amhị siẹn oḍighom mọ odị.” Oḅarạm isiẹn, ikumor awe phọ olegheri ni mọ abumarani dị mokpokolo ni oḅilhẹ okpẹ oḍuomolhoghi kụ ukạr osilor olhoghonhaạn aḍighaạgh risina phọ orue okaran ipaanhaạn. (Taitọs 2:3-5) Okạr agey, ekạr kụ ekpẹ osereghiạn abumarani phọ ayira!

15. Pụr amem kụ edị ewạ mọ oghaaphanhaạn onyọ umarani?

¹⁵ Eeni amem remoghi ghan ni dị oye kakaaphanhaạn bumarani phọ mem lọ bidị osoman iiḅaghamhị. (Isa. 1:17) Esi omaạm, eeni amem kemoghi ni olhoghonhaạn aḍighaạgh ekpukelhe anhịr obobọ onyọ umarani dị olom aseere, oḍighi iniin araraạr dị olom mọ kụ aḍighi ghan. Kemoghi kẹn ni olhoghonhaạn aḍighaạgh onyọ umarani dị asiạ phọ meghị anyụ, oghị oghaaphanhaạn oyil arookonhom odị. Obobọ kemoghi ni oghaaphanhaạn onyọ umarani dị rakọy ghan eten ḅilhẹ aḅọgh loor alhọgh inhọn arukumuan ookpomhoghan phọ, kụ abunhọn abumor rogbaaghiọm mọ ra/gbor ghan kamite epẹ erugh phọ. Ika kụ idị yira kotue oḅilhẹ ologhonhaạn ḍighaạgh bumarani phọ ayira? Uguạ, oḅilhẹ ooḅeghiọn eḍeenhaan phọ aZizọs.

16. Odaphạn Mạk 14:3-9 ika kụ idị aZizọs aghaaphanhaạn Meri?

¹⁶ AZizọs oo/binyemhiom ghan mem oghaaphanhaạn anmariịr ookpomhoghan phọ mem dị abunhọn awe u/kạr unaghanhạn bidị. Esi omaạm, odị aghaaphanhaạn ni Meri mem mọ aMatạ anyaạm bọ nyodị. (Luk 10:38-42) Odị aḅilhẹ ni kẹn aghaaphanhaạn Meri enhọn amem dị abunhọn awe oḅaạm mọ aḍighi iyaạr dị i/nighẹ. (Bạl Mạk 14:3-9.) AZizọs anhaghanhạn ni ḍiitughiạn phọ aMeri kụ asẹph nyodị mọ: “Anịr phọ [aḍighi] ipẹ dị arue bọ.” Odị aḅilhẹ kẹn asẹph nyodị kụ aḅẹm mọ, iiḅi phọ iphẹn phọ anhịr phọ ophọn aḍighi bọ kokaạph ni “torobọ esi siẹn aḅirini phọ, dị rokaạph ooḅi oghaạph phọ,” iduọn yira rokaạph bọ siẹn. Eḍighi ni iikiạ olhegheri mọ mem mọ aZizọs rakaạph bọ ilọ ipẹ oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ katarạ bọ siẹn aḅirinhi phọ, odị aghaạph ni akomọm emạ eegharạ anhịr phọ ophọn phọ i/ḅarạm bọ ḅeeph ikarạph! P’eeghe idị ikpo onhụ phọ odị ekparamhị Meri mem mọ osophanhaan bọ nyodị okarạph ooruẹn phọ!

17. Ngọ eḍeenhaan amem dị eeni nạ katue ni akaaphanhaạn onyọ umarani.

¹⁷ Nạ rakaaphanhaạn ghan ni bumarani phọ odi bọ siẹn ookpomhoghan phọ mem lọ emhoghi oḍighi iduọn phọ ḍughum? Esi omaạm, onyọ umarani dị aạl oye dị ra/tu aani ghan ituughạ, kụ ra/nuụn ghan karu ituughạ, kụ ranuụn ghan ogheel mem dị ituughạ phọ memiteghu, ḅilhẹ kẹn ra/gbor ghan ka/phạm ibạm anmụny phọ odị arumom ituughạ. Abumor dị omhiịn iphẹn umarani phọ raḍighi ghan bọ, komiigh ni opuru mọ eeghe kụ iḍighi kụ odị o/ḅenhị bọ olom mọ odị m’amheraam ibạm anmụny phọ oru ghan ituughạ egbạ gbạ amem. Kuarị onyọ umarani phọ raḍighi ni oomo ipẹ odị katue bọ. Ogina odị bịn kụ o/mhoọgh mem mọ odị, obobọ ogina odị bịn kụ ka/kaạph bịn emineen idị egbolhomaam ibạm anmụny phọ odị. Nạ kaḍighi ika siẹn phọ mem dị nạ anhaghạn iphẹn phọ? Eḍighi maạr dị nạ aghaạph ilọ imạ onyọ umarani phọ aḅenhị bumor phọ abuphẹ rokaạph bọ ikarạph ilọ onyọ umarani phọ, pọ ketue ni ekikima bidị oghiọm aghisigh oghaạph ikarạph odị.

18. Ighẹn inhọn areten kụ edị yira kotue ologhonhaạn ḍighaạgh bumarani phọ?

¹⁸ Yira kotue ni oḍeenhaan mọ yira omoọgh ni ogbolhomaam okị esi abumarani phọ odi bọ siẹn ookpomhoghan phọ, esi ongọ ghan abidị olhoghonhaạn aḍighaạgh. (1 Jọn 3:18) Umarani phọ Annette oghaạph bọ oghol epẹ omhạn aphogh ghan bọ onhiin phọ odị u/moon bọ, aḅẹm mọ: “Abuniin arighirị odị siphẹ ookpomhoghan phọ uru ghan ni olhoghonhaạn  nyodị ḍighaạgh oḅilhẹ ophạm ghan eḍien orumom. Iphẹn phọ iḍighi idị mị alhoghoma ephomhoghiạn ḅilhẹ mọ mị aḍighi aani ni pakirị ookpomhoghan phọ.” AJordan amhoọgh ni kẹn olhoghonhaạn aḍighaạgh, onyọ umor aḅenhị nyodị ilọ idị odị katue amaạr apạm moto odị agey. AJordan aḅẹm mọ: “Eḍighi ni iyaạr aḍidụgh olhegheri mọ abumor r’abumarani phọ omoọgh ni ogbolhomaam ilọ ipẹ mị kakiilhom ghan bọ moto kụ iiḅaghamhị ke/mite.

19. Ighẹn inhọn areten kụ edị ikumor awe phọ kotue oḅilhẹ ologhonhaạn ḍighaạgh bumarani phọ?

¹⁹ Ikumor awe phọ rokparaghạ ghan ni olhegheri iiḅaghamhị abumarani phọ. Bidị olegheri ni mọ aZihova awạ mọ ozoọm bidị eten dị ekpeanhaạn. (Jems. 1:27) Kụ iḍighi kụ bidị rotuughaạny ghan osụ olhoghi phọ aZizọs, bịn bidị ro/loghoḍị ghan iilhogh mem dị ekạr emhoghi oḍeenhaan oseenyạn r’onhaghanhạn. (Mat. 15:22-28) Mem dị ikumor awe phọ ogbatạn eḍạ oghị olhoghonhaạn aḍighaạgh nmariịr ookpomhoghan phọ, reḍighi ghan iyaạr dị anmariịr phọ rologhoma ghan mọ opomhoghiạn ni bunọ siẹn ookpomhoghan phọ. Esi omaạm, mem dị opoghom ekool arukumuan abuọ aKia alhegheri mọ aKia k’aakoroghian raraạr odị aḍuạ siphẹ odị arugh bọ akị enhọn esi, okumor oye phọ aagboronhom ni aḍighi idị kologhonhaạn ḍighaạgh Kia. AKia aḅẹm mọ “ighome ni onyạgh aloor phọ mị mumoọgh bọ. Ikpo onhụ oroma phọ r’olhoghonhaạn aḍighaạgh phọ bidị ungọ bọ imhị eḍeenhaan mọ ikumor awe phọ umhaghamhị ni imhị maạr siẹn ookpomhoghan phọ ḅilhẹ mọ ogina amhị bịn kụ o/lho mem lọ mị asoman ḍigbagara adọl.”

20-21. Ika kụ edị yira kotue oḍeenhaan mọ yira omaghamhị ni maạr oomo abumarani phọ odi bọ siẹn ookpomhoghan phọ?

²⁰ Yira omhaạr ophogh siẹn ookpomhoghan phọ, yira komiịn ni ḍita anmariịr dị rokumuan ni agey ḍio arodon, dị omhoghi dị yira kobakị. Idiphọ yira mooḅeghiọn bọ ni omhiịn eḍeenhaan phọ aZizọs, yira kotue ni ologhonhaạn bidị ḍighaạgh esi omhoọgh ghan amem r’abidị, olhegheri abidị agey, osereghiạn ghan ipẹ bidị roḍighi bọ siẹn arukumuan phọ Enhaạn, ḅilhẹ r’oghaaphanhaạn ghan abidị mem dị awe rowiririom bidị.

²¹ Siphẹ eekunha aḍinyạ phọ odị agẹ bọ aghiọm ookpomhoghan phọ aRom, otelhedom mọ aPọl aagholhogh ni siḍien esugha anmariịr dị odi siphẹ ookpomhoghan phọ. (Rom. 16:1, 3, 6, 12, 13, 15) Iikia i/lo, ilhọgh ni bidị ephophe mem mọ bidị onhaghạn bọ ḍimhạgh phọ r’osereghiạn phọ aPọl asereghiạn bọ bidị. Eḍighi edị yira kotuughaạny igina phọ, esi oḅakị oomo abumarani phọ odi bọ siẹn ookpomhoghan phọ. Yira oḍighi iduọn phọ, pọ keḍeenhaan ni mọ yira opomhoghiạn ni bidị idiphọ abuọ eniin eghunotu.