1. Mɛni nyɛmimɛ yihi peeɔ kɛ yeɔ bua asafo ɔ, se mɛni nyagbahi nɛ a kpɛti nihi fuu kɛ kpeɔ? (Hyɛ foni nɛ ngɛ womi ɔ hɛ mi ɔ.)

WA BUA jɔ kaa wa ngɛ nyɛmimɛ yihi babauu nɛ a tsuɔ ní wawɛɛ ngɛ asafo ɔ mi! Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke a ba asafo mi kpe ɔ, a kɛ a he woɔ ní kasemi ɔ mi, nɛ a kɛ a he woɔ fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi hulɔ. A kpɛti ni komɛ hu yeɔ bua kɛ dlaa níhi nɛ puɛ ngɛ wa Matsɛ Yemi Asahi a he ɔ, nɛ a ngɔɔ a ní peepee kɛ tsɔɔ kaa a susuɔ nyɛmimɛ a he. Se ngɛ anɔkuale mi ɔ, a kɛ nyagbahi kpeɔ. A kpɛti ni komɛ hyɛɛ a fɔli nɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ a nɔ. Ni komɛ hu ngɛ nɛ a weku li teɔ si kɛ woɔ mɛ. A kpɛti ni komɛ hu nɛ a ji fɔlɔ kake ɔ ngɛ ní tsue wawɛɛ konɛ a kɛ hyɛ a bimɛ a nɔ.

2. Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa wo wa nyɛmimɛ yihi he wami nɛ waa ye bua mɛ ɔ?

² Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa ye bua wa nyɛmimɛ yihi nɛ wa fĩ a se ɔ? E sa nɛ waa pee jã, ejakaa je ɔ bui yihi. Jehanɛ hu ɔ, Baiblo ɔ woɔ wɔ he wami kaa waa ye bua wa nyɛmimɛ yihi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, bɔfo Paulo wo asafo nɛ ngɛ Roma a he wami kaa a he Fiibi atuu, nɛ “nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ he maa hia lɛ ɔ,” a ha lɛ. (Rom. 16:1, 2) Benɛ Paulo ji Farisi no ɔ, eko ɔ, e piɛɛ nihi nɛ a susu kaa yihi a he hia we nɛ a bui mɛ ɔ a he. Se benɛ e ba pee Kristofo no ɔ, e kase Yesu nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ nɛ e pee yihi kpakpa, nɛ e je bu kpo kɛ tsɔɔ mɛ.​—1 Kor. 11:1.

3. Kɛ Yesu kɛ yihi hi si ha kɛɛ, nɛ kɛ e na yihi nɛ a pee Mawu suɔmi nya ní ɔ ha kɛɛ?

³ Yesu je bu kpo kɛ tsɔɔ yihi tsuo. (Yoh. 4:27) Yesu nɛ yihi kaa bɔ nɛ Yuda jami hɛ mi nyɛɛli nɛ a hi si ngɛ e be ɔ mi ɔ naa yihi ɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Baiblo sisi tsɔɔmi womi ko de ke: “Yesu tui munyu ko nɛ e kɛ tsɔɔ kaa yihi ba si ngɛ blɔ ko nɔ.” Yesu buu yihi nɛ a peeɔ e Tsɛ ɔ suɔmi nya ní ɔ wawɛɛ. E naa mɛ kaa e nyɛmimɛ yihi, nɛ e wo a biɛ ta kɛ piɛɛ nyumuhi nɛ a piɛɛ e weku ɔ he ɔ a he.​—Mat. 12:50.

4. Mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

⁴ Be fɛɛ be ɔ, Yesu pee klaalo kaa e maa ye bua yihi nɛ a  sɔmɔɔ Mawu ɔ. E pee níhi kɛ tsɔɔ kaa a he hia lɛ wawɛɛ, nɛ e fã a he. Nyɛ ha nɛ waa hyɛ ní komɛ nɛ wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa susuɔ wa nyɛmimɛ yi ɔmɛ a he kaa bɔ nɛ kase Yesu pee ɔ.

5. Mɛni he je nɛ e he ma nyɛ maa wa ha wa nyɛmimɛ yi komɛ kaa a kɛ a nyɛmimɛ Kristofohi kpahi ma ná huɛ bɔmi ɔ?

⁵ Wɔ tsuo wa hia huɛmɛ kpakpahi. Se be komɛ ɔ, e he ma nyɛ maa wa ha wa nyɛmimɛ yi ɔmɛ kaa a kɛ nihi maa bɔ huɛ. Mɛni he je? Kadi nɔ́ nɛ wa nyɛmimɛ yi komɛ de. Nyɛmiyo Jordan * de ke: “Akɛnɛ i sɛ we gba si himi mi he je ɔ, i nuɔ he kaa i be ní tsumi ngɛ Yehowa asafo ɔ mi, nɛ i piɛɛ we asafo ɔ he po.” Kristen nɛ e ji daa blɔ gbalɔ nɛ e hia kɛ ya he ko konɛ e ya bli e sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi ɔ de ke: “Ke o ya asafo ehe mi ɔ, behi fuu ɔ, o hɛ jaa.” Eko ɔ, nyɛmimɛ nyumu komɛ hu nuɔ he jã. Nihi nɛ a weku li sɔmɔ we Yehowa a ma nyɛ maa nu he kaa nɔ́ nɛ a piɛɛ we weku ɔ he, nɛ a ma nyɛ maa nu he kaa nɔ́ nɛ a kɛ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ hu a he kɛ. Nyɛmimɛ yihi nɛ hiɔ ha nɛ a tlɔ we mi ɔ hu a hɛ ma nyɛ ma ja. Nihi nɛ a ngɛ a nɔ hyɛe ɔ hu a hɛ ma nyɛ ma ja. Annette de ke: “I nyɛ we nɛ i yaa he nya buamihi a sisi, ejakaa imi ji nɔ nɛ i hyɛɛ ye yayo nɛ hiɔ ha nɛ e tlɔ we mi ɔ nɔ.”

6. Ngɛ Luka 10:38-42 ɔ nya a, mɛni blɔ nɔ nɛ Yesu ye bua Marta kɛ Maria?

⁶ Yesu ná be kɛ ha yihi nɛ a sɔmɔ Mawu ɔ, nɛ huɛ bɔmi kpakpa hi e kɛ mɛ a kpɛti. Mo susu huɛ bɔmi nɛ ngɛ e kɛ Maria kɛ Marta a kpɛti ɔ he nɛ o hyɛ. A ji yihi nɛ a sɛ we gba si himi mi. (Kane Luka 10:38-42.) Yesu munyu tutui kɛ e ní peepee ha nɛ Maria kɛ Marta nyɛ nɛ a hɛ kɛ su e he. Maria nyɛ nɛ e hɛ kɛ su Yesu he nɛ e hi si ngɛ e nane nya nɛ e kase níhi fuu ngɛ e ngɔ. * Marta nyɛ nɛ e hɛ kɛ su Yesu he faa nɛ e de lɛ bɔ nɛ e nu he ha benɛ e ngɛ ní hooe nɛ Maria yi bua lɛ ɔ. Ngɛ jamɛ a he nya buami ɔ sisi ɔ, Yesu nyɛ nɛ e ye bua yi enyɔ nɛ ɔmɛ tsuo nɛ a kase ní komɛ nɛ a he hia. Yesu ya slaa a kɛ a nyɛminyumu Lazaro ngɛ be kpahi hu a mi kɛ tsɔɔ kaa e susuɔ a he. (Yoh. 12:1-3) Enɛ ɔ he ɔ, benɛ a nyɛminyumu Lazaro be he wami wawɛɛ ɔ, a le kaa a ma nyɛ maa ngɔ a hɛ kɛ fɔ Yesu nɔ kɛ ha yemi kɛ buami.​—Yoh. 11:3, 5.

7. Mɛni ní komɛ nɛ wa ma nyɛ maa pee kɛ wo wa nyɛmimɛ yihi he wami?

⁷ Ngɛ nyɛmimɛ yi komɛ a blɔ fa mi ɔ, asafo mi kpehi a sisi pɛ nɛ a nyɛɔ nɛ a kɛ nyɛmimɛ bɔɔ ngɛ. Enɛ ɔ he ɔ, ke wa ya asafo mi kpe ɔ, e sa nɛ wa he mɛ atuu, waa kɛ mɛ nɛ sɛɛ ní, nɛ wa ha nɛ a le bɔ nɛ wa susuɔ a he ha. Jordan nɛ wa tu e he munyu kɛ sɛ hlami ɔ de ke: “Ke nyɛmimɛ je ye yi ngɛ hetohi nɛ i haa ngɛ asafo mi kpehi a sisi ɔ he, a to blɔ nya nɛ a kɛ mi nyɛɛ ngɛ fiɛɛmi mi, loo a pee nɔ́ kpa ko kɛ tsɔɔ kaa a susuɔ ye he ɔ, ye bua jɔɔ wawɛɛ.” E sa nɛ wa ha nɛ wa nyɛmimɛ yihi nɛ a le kaa a he hia wɔ saminya. Kia de ke: “Ke i yɛ asafo mi kpe ɔ, nyɛmimɛ maneɔ mi sɛ gbi nɛ a kɛ hyɛɛ kaa i ngɛ saminya lo. Enɛ ɔ haa nɛ i naa kaa nyɛmimɛ nyumu ɔmɛ kɛ yi ɔmɛ susuɔ ye he wawɛɛ.”

8. Mɛni blɔhi a nɔ nɛ wa ma nyɛ maa kase Yesu?

⁸ Kaa bɔ nɛ Yesu pee ɔ, wɔ hu wa ma nyɛ ma he be nɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ yi ɔmɛ nɛ bɔ. Eko ɔ, wa ma nyɛ maa fɔ mɛ nine kɛ ba wa wehi a mi nɛ waa kɛ mɛ nɛ ye ní nɛ wa je wa hɛ ja bɔɔ. Be mi nɛ wa ngɛ jã pee ɔ, e sa nɛ wa ha nɛ wa munyu tutui nɛ wo mɛ he wami. (Rom. 1:11, 12) E sa nɛ asafo mi nikɔtɔmahi  nɛ a ná Yesu juɛmi ɔ eko. Yesu le kaa e he maa wa ha nyɛmimɛ komɛ kaa a maa hi si nɛ a be gba si himi mi sɛe, se e ha nɛ e pee heii kaa pi gba si himi mi nɛ nɔ ko maa sɛ, aloo bi nɛ e ma fɔ ɔ nɛ ma ha nɛ e ná bua jɔmi nitsɛnitsɛ. (Luka 11:27, 28) Mohu ɔ, Mawu suɔmi nya ní peemi nɛ nɔ ko kɛ maa ye kekleekle blɔ he ngɛ e si himi mi ɔ ji nɔ́ nɛ ma ha nɔ ɔ bua jɔmi nitsɛnitsɛ.​—Mat. 19:12.

9. Mɛni nɛ asafo mi nikɔtɔmahi ma nyɛ maa pee kɛ ye bua nyɛmimɛ yihi?

⁹ E sa nɛ asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a kɛ Kristofohi yihi nɛ hi si kaa a nyɛmimɛ yihi kɛ a nyɛmɛ. (1 Tim. 5:1, 2) E sa nɛ asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a kɛ nyɛmimɛ yi nɛ ɔmɛ nɛ sɛɛ ní loko a je asafo mi kpehi a sisi, loo ke a kpa asafo mi kpe. Kristen de ke: “Asafo mi nɔkɔtɔma ko yɔse kaa i be deka kulaa, enɛ ɔ he ɔ, e to blɔ nya konɛ e kɛ mi nɛ sɛɛ ní nɛ e le ye be he blɔ nya tomi. Ye bua jɔ wawɛɛ kaa e susuɔ ye he.” Ke asafo mi nikɔtɔmahi náa be nɛ a kɛ nyɛmimɛ yihi sɛɛɔ ní ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa a susuɔ a he. * Annette nɛ wa tu e he munyu kɛ sɛ hlami ɔ tsɔɔ yi mi tomi ko he je nɛ e hi kaa nyɛmimɛ yihi kɛ asafo mi nikɔtɔmahi maa pɔ ní sɛɛmi. E de ke: “E haa nɛ i leɔ mɛ saminya,  nɛ mɛ hu a leɔ mi saminya, nɛ ke i kɛ si fɔfɔɛhi nɛ a mi wa ngɛ kpee ɔ, i nyɛɔ nɛ i hɛɛ kɛ suu a he faa konɛ a ye bua mi.”

10. Mɛni ma nyɛ ma ha nɛ wa nyɛmimɛ yi ɔmɛ a bua nɛ jɔ?

¹⁰ Nyumu jio, yo jio, wɔ tsuo wa bua jɔɔ ke nihi yɔse mɔde nɛ wa bɔɔ aloo nyɛmi ko nɛ wa ngɛ ɔ. Se ke nihi je we hɛsa kpo ngɛ mɔde nɛ wa bɔɔ, aloo nɔ́ ko nɛ wa nyɛ tsu ɔ he ɔ, e ma nyɛ ma jɔ̃ wa kɔni mi. Abigail nɛ e ji daa blɔ gbalɔ nɛ e sɛ we gba si himi mi ɔ nuɔ he kaa nihi li kaa e ngɛ si himi mi po. E de ke: “A le mi kaa asimasi nyɛmiyo ji mi, aloo asimasi biyo ji mi. Be komɛ ɔ, i nuɔ he kaa nihi li kaa i ngɛ po.” Nyɛmiyo ko hu nɛ a tsɛɛ lɛ ke Pam ɔ kɛ jehahi babauu sɔmɔ kaa ma se sane kpakpa fiɛɛlɔ. Pee se ɔ, e kpale kɛ ho e ma mi ya konɛ e ya hyɛ e fɔli a nɔ. Pam sɛ we gba si himi mi. Amlɔ nɛ ɔ, e ye jeha 70 kɛ se, nɛ loloolo ɔ, e ngɛ sɔmɔe kaa daa blɔ gbalɔ. E de ke: “Ke nihi de mi kaa a bua jɔ mɔde nɛ i ngɛ bɔe ɔ he ɔ, ye bua jɔɔ wawɛɛ.”

11. Mɛni Yesu pee kɛ tsɔɔ kaa yihi nɛ a fĩ e se ngɛ e sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi ɔ a he jua wa kɛ ha lɛ?

¹¹ Yesu bua jɔ wawɛɛ kaa yi anɔkualetsɛmɛ ngɔ “mɛ nitsɛmɛ a níhi” kɛ ye bua lɛ. (Luka 8:1-3) E ngɛ mi kaa e ji he blɔ nɛ yi nɛ ɔmɛ ná kaa a maa ye bua Yesu mohu lɛɛ, se Yesu hu ngɔ he blɔ ɔ kɛ tsɔɔ mɛ anɔkualehi nɛ a mi kuɔ nɛ kɔɔ Mawu he ɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e ha nɛ a le kaa e ma gbo nɛ a ma tle lɛ si. (Luka 24:5-8) Yesu dla yi nɛ ɔmɛ kɛ ha kahi nɛ a kɛ maa kpe ngɛ a hɛ mi ɔ kaa bɔ nɛ e dla bɔfo ɔmɛ ɔ. (Maak. 9:30-32; 10:32-34) Mo kadi kaa benɛ a nu Yesu ɔ, bɔfo ɔmɛ gbɛ fĩa, se yi anɔkualetsɛmɛ komɛ ngɛ Yesu kasa nya benɛ e ngɛ gboe ngɛ sɛumi tso ɔ nɔ ɔ.​—Mat. 26:56; Maak. 15:40, 41.

12. Mɛni ní tsumi nɛ Yesu kɛ wo yihi a dɛ?

¹² Yesu ngɔ ní tsumi nɛ he hia kɛ wo yihi a dɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, yi anɔkualetsɛmɛ lɛ na Yesu kekle benɛ a tle lɛ si ɔ. Yesu de yi nɛ ɔmɛ kaa a ya de e bɔfo ɔmɛ kaa a tle lɛ si kɛ je gbeje. (Mat. 28:5, 9, 10) Ngɛ Pentekoste ligbi 33 ɔ nɔ ɔ, e ma nyɛ maa ba kaa yihi piɛɛ nihi nɛ a plɛ mumi klɔuklɔu ɔ kɛ pue a nɔ ɔ a he. Ke jã a, lɛɛ yihi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ hu nyɛ nɛ a tu gbi kpahi, nɛ a jaje “Mawu ní nguangua amɛ” kɛ tsɔɔ ni kpahi.​—Níts. 1:14; 2:2-4, 11.

13. Mɛni nɛ nyɛmimɛ yihi ngɛ tsue mwɔnɛ ɔ, nɛ mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa bua jɔ a mɔde bɔmi ɔ he?

¹³ Wa nyɛmimɛ yi ɔmɛ sa yi jemi wawɛɛ ngɛ mɔde nɛ a ngɛ bɔe ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi ɔ he. Nyɛmimɛ yihi yeɔ bua ngɛ asafo ɔ tsuhi a mami kɛ a dlami mi, a yeɔ bua ngɛ kuuhi nɛ a tuɔ gbi kpahi a mi, nɛ a yeɔ bua kɛ tsuɔ ní tsumi slɔɔtohi ngɛ Betel. Jehanɛ hu ɔ, a yeɔ bua ngɛ oslaa behi a mi, a yeɔ bua kɛ tsɔɔ wa womi ɔmɛ a sisi, nɛ a kpɛti ni komɛ hu sɔmɔɔ kaa blɔ gbali kɛ ma se sane kpakpa fiɛɛli. Nyɛmimɛ yi nɛ ɔmɛ a kpɛti ni komɛ náa he blɔ kɛ yaa blɔ gbali a sukuu, Sukuu Kɛ Ha Matsɛ Yemi Sane Kpakpa Fiɛɛli, kɛ Gilead Sukuu kaa nyɛmimɛ nyumuhi nɔuu. Jehanɛ hu ɔ, nyɛmimɛ yigbayi hu yeɔ bua a hunomɛ nɛ a nyɛɔ nɛ a tsuɔ ní tsumihi nɛ a he hia wawɛɛ ngɛ Yehowa asafo ɔ mi. Nyɛmimɛ nyumu nɛ ɔmɛ ji “nike níhi [nɛ a] kɛ ha ngɛ adesahi a mi,” nɛ a tsuɔ níhi babauu a he ní ngɛ asafo ɔ mi. Ke pi a yi ɔmɛ a yemi kɛ buami nya a, jinɛ a ko nyɛ we ní tsumi ɔ tsumi saminya. (Efe. 4:8) Anɛ o susu ní kpa komɛ nɛ o ma nyɛ maa pee kɛ ye bua wa nyɛmimɛ yi ɔmɛ kɛ tsɔɔ kaa wa bua jɔ ní nɛ a ngɛ tsue ɔ he lo?

14. Ngɛ La 68:11 ɔ nya a, mɛni nɛ asafo mi nikɔtɔmahi peeɔ?

¹⁴ Asafo mi nikɔtɔma komɛ yɔse kaa nyɛmimɛ ‘yihi babauu’ ji nihi nɛ a tsuɔ fiɛɛmi ní tsumi ɔ wawɛɛ, nɛ a he be hulɔ. (Kane La 68:11.)  Enɛ ɔ he ɔ, asafo mi nikɔtɔmahi bɔɔ mɔde kaa a maa kase ní kɛ je nyɛmimɛ yi nɛ ɔmɛ a ngɔ. Abigail nɛ wa tu e he munyu kɛ sɛ hlami ɔ tsɔɔ kaa e bua jɔɔ ke nyɛmimɛ nyumuhi bi lɛ blɔ nɛ nuɔ tso nɛ e guɔ nɔ kɛ fiɛɛ sane kpakpa a kɛ haa nihi nɛ a ngɛ e zugba kpɔ ɔ mi ɔ. E de ke: “Jã nɛ a peeɔ ɔ haa nɛ i naa kaa Yehowa ngɛ ní tsumi nɛ he hia kɛ ha mi ngɛ e asafo ɔ mi.” Jehanɛ hu ɔ, asafo mi nikɔtɔmahi yɔse kaa nyɛmimɛ yi anɔkualetsɛmɛ nɛ a ngɛ níhi a si kpami ɔ nyɛɔ nɛ a yeɔ bua yihewi nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ nɛ a daa nyagbahi nɛ a kɛ kpeɔ ɔ a nya. (Tito 2:3-5) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, nyɛmimɛ yi nɛ ɔmɛ sa yi jemi wawɛɛ!

15. Mɛni be nɛ eko ɔ, nyɛmimɛ yihi maa hia nɔ ko nɛ ma fã a he nɛ e ye bua mɛ?

¹⁵ Be komɛ ɔ, ke nyɛmimɛ yihi kɛ nyagba ko kpe ɔ, a hia nɔ ko nɛ ma fã a he nɛ e ye bua mɛ. (Yes. 1:17) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, be komɛ ɔ, yalɔyo aloo yo nɛ e huno kɛ lɛ po gba mi ɔ maa hia nɔ ko nɛ ma fã e he nɛ e ye bua lɛ kɛ pee níhi nɛ jinɛ e huno ɔ lɛ peeɔ ha lɛ ɔ. Eko ɔ, nyɛmiyo ko nɛ e wa ngɛ jeha mi ɔ hu maa hia nɔ ko nɛ e kɛ dɔkitahi maa tu munyu ha lɛ. Aloo eko ɔ, nyɛmiyo ko nɛ e ji blɔ gbalɔ nɛ jamɛ a be ɔ mi nɔuu ɔ, e tsuɔ teokrase ní tsumi kpahi hu ɔ maa hia nɔ ko nɛ ma fã e he ke nyɛmimɛ ngɛ munyu tue kɛ si lɛ kaa e nyɛ we nɛ e tsu babauu ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi kaa blɔ gbali kpahi. Mɛni ní kpahi nɛ wa ma nyɛ maa pee kɛ ye bua wa nyɛmimɛ yihi? Nyɛ ha nɛ wa susu Yesu nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ he ekohu.

16. Kaa bɔ nɛ Maako 14:3-9 ɔ tsɔɔ ɔ, ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Yesu fã Maria he?

¹⁶ Benɛ ni komɛ nui Yesu nyɛmimɛ yi ɔmɛ sisi ɔ, Yesu he sɔ kɛ fã a he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ Marta kã Maria hɛ mi ɔ, Yesu fã Maria he. (Luka 10:38-42) Jehanɛ hu ɔ, benɛ ni komɛ kã Maria hɛ mi kaa e pee we juɛmi nɛ da a, Yesu fã e he. (Kane Maako 14:3-9.) Yesu le juɛmi nɛ Maria hɛɛ, nɛ e je e yi ngɛ he. Yesu de ke: “Nɔ́ nɛ e peeɔ hi. . . . E pee nɔ́ nɛ e ma nyɛ.” E de po kaa a maa fiɛɛ nɔ́ kpakpa nɛ Maria pee ɔ ngɛ “he fɛɛ he nɛ a maa fiɛɛ sane kpakpa a ngɛ ɔ” kaa bɔ nɛ ní kasemi nɛ ɔ ngɛ pee ɔ. Nɛ e sa kadimi hu kaa Yesu tsɔɔ kaa a maa fiɛɛ sane kpakpa a ngɛ je kɛ wɛ, nɛ kpakpa nɛ Maria pee ɔ hu piɛɛ he! Hyɛ bɔ nɛ Yesu munyu ɔ maa wo Maria nɛ a kojo lɛ ngɛ blɔ dɛ nɔ ɔ bua ha!

17. Mo ha nɔ hyɛmi nɔ́ ko nɛ tsɔɔ be nɛ eko ɔ, e he maa hia nɛ o fã nyɛmiyo ko he.

¹⁷ Anɛ o yeɔ bua nyɛmimɛ yihi nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ nɛ o fãa a he lo? Mo susu si fɔfɔɛ nɛ ɔ he nɛ o hyɛ. Nyɛmimɛ komɛ to he hɛ kaa nyɛmiyo ko nɛ e huno be asafo ɔ mi ɔ kpɛɛ se kɛ baa asafo mi kpe, nɛ ke a kpa hu ɔ, e jeɔ nɔuu. E kɛ e bi ɔmɛ hu pɔɛ asafo mi kpehi bami, nɛ a susu kaa e sa nɛ e kɛ e nane nɛ ma si nɛ e ngɔ e bi ɔmɛ kɛ ba asafo mi kpe. Se anɔkuale sane ji kaa nyɛmiyo ɔ ngɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ e ma nyɛ pee, se níhi lɛ yɛ nɔ saminya. E be e si fɔfɔɛ ɔ nɔ he wami; nɛ pi lɛ nɛ e maa tsɔɔ kaa jokuɛ ɔmɛ nɛ a ya asafo mi kpe loo a ko ya. Ke o nu nɛ nyɛmimɛ ngɛ nyɛmiyo nɛ ɔ he munyu yaya tue ɔ, mɛni o maa pee? Ke o jeɔ nyɛmiyo nɛ ɔ yi nɛ o tuɔ ní kpakpahi nɛ e peeɔ ɔ a he munyu kɛ tsɔɔ ni kpahi ɔ, eko ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ a kpa e he munyu yaya tumi.

18. Mɛni ní kpa komɛ nɛ wa ma nyɛ maa pee kɛ ye bua wa nyɛmimɛ yihi?

¹⁸ Ní pɔtɛɛ komɛ hu ngɛ nɛ wa ma nyɛ maa pee kɛ ye bua wa nyɛmimɛ yi ɔmɛ. (1 Yoh. 3:18) Annette nɛ wa tu e he munyu kɛ sɛ hlami kaa e hyɛɛ e yayo nɛ e be he wami ɔ nɔ ɔ de ke: “Nyɛmimɛ ba yeɔ bua kɛ hyɛɔ ye yayo nɔ, nɛ i náa be kɛ peeɔ ní kpahi, nɛ be komɛ hu ɔ, a ba haa mi niye ní. Enɛ ɔ ha nɛ i nu he kaa a suɔ mi, nɛ i piɛɛ asafo ɔ he.” Jordan hu tsɔɔ  kaa nyɛmimɛ ye bua lɛ. E tsɔɔ kaa nyɛminyumu ko tsɔɔ lɛ níhi nɛ e ma nyɛ maa pee kɛ hyɛ e lɔle nɔ saminya. E de ke: “Lemi nɛ i le kaa nyɛmimɛ suɔ nɛ ma pee slɔkee ɔ woɔ ye bua wa wawɛɛ.”

19. Mɛni ní kpa komɛ hu nɛ asafo mi nikɔtɔmahi ma nyɛ maa pee kɛ ye bua nyɛmimɛ yihi?

¹⁹ Asafo mi nikɔtɔmahi bɔɔ mɔde kaa a maa ye bua nyɛmimɛ yihi nɛ e fĩ mɛ ɔ. A le kaa Yehowa suɔ nɛ a hyɛ yihi a nɔ saminya. (Yak. 1:27) Asafo mi nikɔtɔmahi kaseɔ Yesu nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ nɛ a bɔɔ mɔde kaa a maa nu níhi a sisi. A wui mlaahi fuu ngɛ níhi a he, mohu ɔ, a bɔɔ mɔde kaa a maa pee nihi kpakpa nɛ a nu mɛ sisi. (Mat. 15:22-28) Asafo mi nikɔtɔmahi bɔɔ mɔde kaa a ma ha nɛ nyɛmimɛ yi ɔmɛ nɛ a nu he kaa Yehowa kɛ e we asafo ɔ suɔ mɛ nɛ a susuɔ a he. Benɛ Kia fiɛɛmi yami kuu nɔ hyɛlɔ ɔ le kaa Kia ngɛ hiae kɛ ya he kpa a, e to blɔ nya kɛ ye bua Kia. Kia de ke: “Akɛnɛ asafo mi nɔkɔtɔma a to blɔ nya ha mi he je ɔ, i hɛwi tsɔ. Nikɔtɔma amɛ wo mi he wami, nɛ a ha mi níhi nɛ i hia a. Nɔ́ nɛ a peeɔ ye bua mi nɛ i na kaa ke i kɛ si fɔfɔɛ nɛ mi wa ngɛ kpee po ɔ, i le kaa i piɛɛ asafo ɔ he, nɛ i ngɛ nihi nɛ a fĩ ye se.”

20-21. Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa nyɛmimɛ yi ɔmɛ a he jua wa kɛ ha wɔ?

²⁰ Mwɔnɛ ɔ, ke wa hyɛ wa we asafo ɔmɛ a mi ɔ, wa naa nyɛmimɛ yihi fuu nɛ a bɔɔ mɔde wawɛɛ nɛ e he maa hia nɛ waa ye bua mɛ nɛ wa fĩ a se. Kaa bɔ nɛ wa na ngɛ Yesu nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi ɔ, wa ma nyɛ maa ye bua wa nyɛmimɛ yi nɛ ɔmɛ kɛ gu be nɛ wa ma ná kɛ ha mɛ, nɛ waa le mɛ saminya a nɔ. Wa ma nyɛ ma je hɛsa kpo ngɛ níhi nɛ a ngɛ pee ngɛ Mawu sɔmɔmi mi ɔ he. Jehanɛ hu ɔ, wa ma nyɛ ma fã a he ke e he hia nɛ waa pee jã.

²¹ Benɛ bɔfo Paulo maa mwɔ sɛ womi nɛ e ngma kɛ ya ha Roma bi ɔmɛ ɔ nya a, e wo nyɛmimɛ yihi nɛɛ komɛ a biɛ ta. (Rom. 16:1, 3, 6, 12, 13, 15) E ngɛ heii kaa nyɛmimɛ yi nɛ ɔmɛ a bua jɔ kaa Paulo wo a biɛ ta nɛ e je a yi ngɛ e sɛ womi ɔ mi. Nyɛ ha nɛ waa kase Paulo nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nɛ waa ye bua nyɛmimɛ yihi tsuo nɛ a ngɛ wa we asafo ɔ mi ɔ. Ke wa pee jã a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa suɔ mɛ, nɛ wa bua jɔ kaa a piɛɛ asafo ɔ he.