1. ?Ol sista oli sapotem oganaesesen olsem wanem? ?Be plante oli fesem wanem problem? (Yu luk pija long fran pej.)

!YUMI glad tumas blong gat plante sista we oli wok had long kongregesen! Eksampol, oli joen long ol haf blong miting mo long wok blong prij. Samfala oli joen long wok blong klinim mo riperem Haos Kingdom, mo oli soem se oli kea long ol narafala Kristin. I tru se oli fesem plante problem. Samfala oli lukaot long ol olfala perens blong olgeta. Ol narafala, ol famle oli agensem olgeta. Mo ol narafala bakegen we oli singel perens, oli wok had blong lukaot long ol pikinini blong olgeta.

2. ?From wanem yumi mas sapotem ol sista?

² ?From wanem yumi mas sapotem ol sista? From we i no oltaem we ol man blong wol oli respektem ol woman olsem we i stret blong mekem. Mo tu, Baebol i pulum yumi blong sapotem olgeta. Eksampol, aposol Pol i askem kongregesen blong Rom blong i welkamem Fibi, mo “givhan long hem sipos hem i sot long sam samting.” (Rom 16:1, 2) Fastaem Pol i wan Farisi, taswe folem kastom blong olgeta, ating hem i bin gat fasin ya blong lukluk daon long ol woman. Be naoia we hem i wan Kristin, hem i folem eksampol blong Jisas nao i respektem ol woman mo i kaen long olgeta.—1 Kor. 11:1.

3. ?Jisas i tritim ol woman olsem wanem? ?Mo wanem tingting blong hem long ol woman we oli mekem wil blong God?

³ Jisas i respektem olgeta woman. (Jon 4:27) Hem i no lukluk ol woman olsem ol lida blong ol man Jiu long taem blong hem. Blong talem stret, wan buk we i tokbaot Baebol i se: “Jisas i neva talem wan tok we i soem se i no respektem o i daonem ol woman.” Be Jisas i respektem moa ol woman we oli mekem wil blong Papa blong hem. Yumi makem se hem i tingbaot olgeta olsem ol sista blong hem, mo i tokbaot olgeta tu olsem famle blong hem.—Mat. 12:50.

4. ?Bambae yumi tokbaot wanem long stadi ya?

⁴ Jisas i rere oltaem blong givhan long ol sista ya blong  hem. Hem i tinghae long olgeta mo i difendem olgeta. I gud yumi tokbaot olsem wanem yumi save folem eksampol blong Jisas blong tingbaot ol sista blong yumi.

5. ?From wanem maet sam sista oli faenem i had blong frengud wetem ol narafala?

⁵ Yumi evriwan ol brata mo sista, yumi nidim blong frengud wetem ol narafala. Be samtaem, i had long ol sista blong oli frengud wetem ol narafala. ?From wanem? Makem toktok blong sam long olgeta. Wan sista we nem blong hem Jodan * i talem se: “Mi mi singel, taswe plante taem mi harem se mi no gat wok long kongregesen, mo se mi no memba blong kongregesen.” Kristen we i wan paenia mo i muv i go long wan niufala kongregesen blong givhan, i talem se: “Taem yu jes joen long wan niufala kongregesen, yu harem se yu no gat fren.” Maet sam brata oli filim sem mak. Olgeta we oli stap long wan famle we i no gat sem bilif, maet oli harem se oli seraot long prapa famle blong olgeta, mo long semtaem, oli seraot tu long ol brata sista long kongregesen. Ol sista we oli sik mo oli stap nomo long haos, wetem ol sista we oli lukaot long olgeta, maet oli harem se oli no gat fren. Anet i talem se: “Mi mi no save go long ol kakae we oli invaetem mi long hem, from we mi stap lukaot long mama blong mi.”

6. Folem Luk 10:38-42, ?Jisas i halpem Mata mo Meri olsem wanem?

⁶ Jisas i spenem taem wetem ol sista blong hem, mo hem i wan gudfala fren blong olgeta. Tingbaot we hem i frengud wetem Meri mo Mata, we tufala tugeta i singel. (Ridim Luk 10:38-42.) Jisas i mekem tufala i no fraet long hem long ol toktok mo ol aksen blong hem. Meri i no fraet blong sidaon klosap long leg blong hem olsem wan disaepol. * Mo taem Mata i no glad long Meri from we i no halpem hem, hem i no fraet blong talemaot tingting blong hem long Jisas. Long taem ya, Jisas i tekem janis blong givhan long tufala woman ya. Mo hem i soem se hem i kea long tufala wetem brata blong tufala Lasaros, taem i stap go visitim olgeta. (Jon 12:1-3) Taswe yumi no sapraes se taem Lasaros i sik bigwan, Meri mo Mata i save se Jisas i save givhan long tufala, nao oli askem hem blong halpem tufala.—Jon 11:3, 5.

7. ?Wanem wan rod blong leftemap tingting blong ol sista?

⁷ Sam sista oli gat janis blong joen wetem ol narafala Kristin long taem blong miting nomo. Taswe yumi wantem yusum janis ya blong welkamem olgeta, toktok long olgeta, mo mekem oli save se yumi kea long olgeta. Jodan we yumi tokbaot hem finis, i se: “Mi mi glad tumas taem ol narafala oli talem gudfala toktok from ol ansa blong mi, oli mekem plan blong prij wetem mi, o oli mekem sam narafala samting we i soem se oli kea long mi.” Yumi mas soem long ol sista blong yumi se yumi tinghae long olgeta. Kia i talem se: “Sipos mi mestem wan miting, mi save se bambae mi kasem wan teks mesej blong save sipos mi oraet. Samting ya i mekem mi mi save se ol brata sista oli kea long mi.”

8. ?Wanem narafala rod blong folem eksampol blong Jisas?

⁸ Olsem Jisas, yumi save tekem taem blong joen wetem ol sista. Maet yumi save invaetem olgeta blong kakae, spel,  o pleplei. Taem yumi mekem olsem, yumi wantem se storian blong yumi i leftemap tingting blong olgeta. (Rom 1:11, 12) Ol elda oli mas tingbaot fasin blong Jisas oltaem. Hem i save se i had blong samfala oli stap singel, be hem i mekem i klia se blong kasem glad blong olwe, hemia i no dipen long mared mo gat pikinini. (Luk 11:27, 28) Be blong glad blong olwe, man i mas putum wok blong Jehova fastaem.—Mat. 19:12.

9. ?Ol elda oli save mekem wanem blong halpem ol sista?

⁹ Ol elda nao oli mas tritim ol Kristin woman olsem se oli sista mo mama blong olgeta. (1 Tim. 5:1, 2) Ol elda oli mas tekem taem blong toktok wetem ol sista bifo mo afta long miting. Kristen i talem se: “Wan elda i luk se mi mi bisi tumas, nao i wantem save se program blong mi i olsem wanem. Mi mi glad tumas se hem i tingbaot mi olsem.” Taem ol elda oli tekem taem blong toktok wetem ol sista blong olgeta oltaem, oli soemaot se oli kea long olgeta. * Anet ya we yumi tokbaot finis, i makem wan gudfala samting we i kamaot taem hem i toktok oltaem wetem ol elda. Hem i se: “Mi mi kasemsave moa long olgeta, mo olgeta tu oli savegud mi. Nao taem mi kasem  wan problem, mi no fraet blong askem help long olgeta.”

10. ?Wanem i save givhan long ol sista blong yumi blong oli haremgud?

¹⁰ Yumi evriwan, ol man mo woman, yumi haremgud taem ol narafala oli luksave wok we yumi mekem, mo oli talem tangkiu long yumi from. Be tingting blong yumi i save foldaon taem oli no mekem olsem. Wan singel paenia we nem blong hem Abigel i talem se, samtaem hem i filim se oli fogetem hem. Hem i se: “Oli jes luk mi se mi sista blong hemia mo hemia, o se mi dota blong hemia mo hemia. Samtaem mi filim se oli no luk mi nating.” Be traem luk toktok blong wan sista we nem blong hem Pam. Taem hem i singel, hem i misinari blong plante yia. Biaen, hem i gohom blong lukaot long ol perens blong hem. Naoia hem i gat bitim 70 yia, mo i wan paenia yet. Hem i talem se: “Samting we i givhan bigwan long mi, hemia taem ol narafala oli stap talem tangkiu from wok blong mi.”

11. ?Jisas i soemaot olsem wanem se hem i tinghae long ol woman we oli folem hem taem hem i stap prij?

¹¹ Ol gudfala woman oli “yusum olting blong olgeta” blong givhan long Jisas, mo hem i tinghae long samting ya. (Luk 8:1-3) Hemia wan blesing we hem i letem long olgeta, mo tu hem i soemaot ol dip trutok blong God long olgeta. Eksampol, hem i talemaot long olgeta se bambae hem i ded mo i laef bakegen. (Luk 24:5-8) Hem i rerem ol woman ya blong oli fesem ol traem, stret olsem we i mekem long ol aposol. (Mak 9:30-32; 10:32-34) I gud blong makem se ol aposol oli ronwe taem oli arestem Jisas, be sam woman we oli sapotem hem, oli stap long saed blong hem taem hem i hang long pos we klosap i ded.—Mat. 26:56; Mak 15:40, 41.

12. ?Jisas i givim wanem wok long ol woman?

¹² Jisas i givim sam impoten wok long ol woman. Eksampol, ol woman oli faswan blong luk hem taem i laef bakegen. Mo hem i askem long olgeta blong oli go talemaot samting ya long ol aposol blong hem. (Mat. 28:5, 9, 10) Mo long dei blong Pentekos long yia 33 K.T., maet i gat sam woman i stap taem tabu spirit i kamdaon. Sipos i olsem, ol sista ya we tabu spirit i jes makemaot olgeta, oli kasem merikel ya blong toktok narafala lanwis mo talemaot “ol bigbigfala wok blong God” long ol narafala.—Wok 1:14; 2:2-4, 11.

13. ?Tede ol Kristin woman oli mekem wanem wok? ?Mo olsem wanem yumi save talem tangkiu long olgeta?

¹³ I stret nomo we yumi talem tangkiu long ol sista blong yumi, from evri samting we oli stap mekem long wok blong Jehova. Long wok ya, i gat konstraksen mo mentenens, sapotem ol grup blong narafala lanwis, mo volontia long Betel. Oli givhan long taem blong disasta, long wok blong translesen, mo oli paenia mo misinari. Olsem ol brata, ol sista tu oli joen long paenia skul, Skul Blong Ol Man Blong Talemaot Kingdom, mo Gilead Skul. Mo tu, ol waef oli sapotem ol hasban blong olgeta long wok we oli mekem long kongregesen mo long oganaesesen. Sipos ol waef oli no sapotem ol hasban ya we oli gat responsabiliti, bambae oli no “olsem presen” we oli mekemgud wok blong olgeta. (Efes. 4:8) ?Yu save tingbaot sam rod blong halpem ol sista ya long wok we oli mekem?

14. Folem Ol Sam 68:11, ?ol elda we oli waes oli mekem wanem?

¹⁴ Ol elda we oli waes, oli luksave se ol sista oli “wan bigfala ami” we oli rere blong wok, mo plante taem oli ol beswan man  blong talemaot gud nius. (Ridim Ol Sam 68:11, NW.) * So ol elda oli wantem lanem samting long ekspiriens blong olgeta. Abigel ya we yumi tokbaot finis, i glad taem ol brata oli askem hem blong tokbaot sam gudfala rod blong statem storian wetem ol man long teritori. Hem i talem se: “Hemia i givhan long mi blong luk se mi mi gat wan impoten wok long oganaesesen blong Jehova.” Mo tu, ol elda oli luksave se ol sista we oli bigman long tingting, oli save givhan gud long ol yangfala sista blong fesem ol problem. (Taet. 2:3-5) !I tru nomo se yumi mas tinghae long ol sista blong yumi!

15. ?Wetaem maet ol sista oli nidim we narafala i difendem olgeta?

¹⁵ Samtaem, ol sista oli nidim we narafala i difendem olgeta long sam samting. (Aes. 1:17) Eksampol, wan wido o wan sista we i divos, i nidim we narafala i toktok long bihaf blong hem, o i halpem hem blong mekem sam samting we hasban blong hem i bin stap mekem. Maet wan olfala sista i nidim help blong toktok long ol dokta. O wan paenia sista we i wok long wan narafala tiokratik projek, i nidim wan narafala i difendem hem taem ol narawan oli toktok agensem hem, from i no stap prij oltaem olsem ol narafala paenia. ?Yumi save mekem wanem moa blong halpem ol sista blong yumi? Bakegen, yumi luk eksampol blong Jisas.

16. Folem Mak 14:3-9, ?olsem wanem Jisas i difendem Meri?

¹⁶ Jisas i kwik blong difendem ol sista blong hem taem ol narafala oli no kasemsave long olgeta. Eksampol, hem i difendem Meri taem Mata i toktok agensem hem. (Luk 10:38-42) Mo hem i difendem Meri bakegen taem ol narafala oli toktok from we oli ting se hem i mekem wan nogud desisen. (Ridim Mak 14:3-9.) Jisas i kasemsave long samting we Meri i wantem mekem, mo i talem gudfala toktok from, i se: “Hem i mekem wan gudfala samting long mi. . . . Woman ya i mekem samting we hem i naf blong mekem.” Hem i talem profet tok tu se “long evri ples long wol we oli talemaot gud nius ya long hem, bambae oli mas tokbaot samting ya tu we woman ya i mekem,” olsem we yumi stap tokbaot long stadi ya. !I intresting tumas we Jisas i talemaot se wok blong prij bambae i go long olgeta ples long wol taem hem i presem woman ya! !I sua se tok blong hem i mekem Meri i haremgud taem ol narafala oli jajem hem!

17. Talem wan eksampol we maet yumi mas difendem wan sista.

¹⁷ ?Yu yu stap difendem ol sista taem oli nidim? Tingbaot eksampol ya: Sam pablisa oli luk se wan sista we hasban blong hem i no bilif, i kam let oltaem long ol miting, mo i aot kwiktaem afta we miting i finis. Oli luk se i no oltaem we hem i stap tekem ol pikinini blong hem i kam. Taswe oli askem se, ?from wanem hem i no save strong long man blong hem blong i letem ol pikinini oli kam wetem hem? Nao oli stap tok agensem hem. Be, samting we i tru se sista ya i stap mekem evri samting we hem i naf blong mekem. Hem i no save kontrolem evri samting, mo tu hasban blong hem nao i mekem ol desisen long saed blong ol pikinini. ?Sipos yu stap, yu save givhan olsem wanem? Sipos yu talem gudfala toktok long saed blong sista ya, mo yu tokbaot ol narafala gudfala samting we hem i mekem, yu save stopem toktok blong olgeta.

18. ?Wanem ol narafala rod blong halpem ol sista blong yumi?

¹⁸ Yumi save soem se yumi kea long ol  sista blong yumi taem yumi mekem sam samting blong halpem olgeta. (1 Jon 3:18) Anet ya we i lukaot mama blong hem we i sik, i se: “Sam brata sista oli kam tekem ples blong mi blong smoltaem, o oli karem kakae i kam. Hemia i mekem mi harem se oli lavem mi mo se mi mi haf blong kongregesen.” Jodan tu i kasem help. Wan brata i tijim hem blong i mentenem trak blong hem. Jodan i se: “I naes blong save se ol brata mo sista oli tingbaot sefti blong mi.”

19. ?Ol elda oli save mekem wanem moa blong givhan long ol sista?

¹⁹ Long sem fasin, ol elda oli traem blong lukaot long nid blong ol sista. Oli save se Jehova i wantem we yumi mekem i gud long ol sista. (Jem. 1:27) Taswe folem eksampol blong Jisas, ol elda oli no strong tumas, oli no mekem ol rul taem oli luk se i no nidim. (Mat. 15:22-28) Ol elda we oli no wet blong givhan, oli mekem ol sista blong olgeta oli harem se oli stap sapotem olgeta. Elda we i lukaot long grup blong Kia, i harem nius se hem i stap muv i go long defren haos, nao kwiktaem nomo hem i arenjem blong samfala oli kam help. Kia i talem se: “Samting ya i mekem se mi no stres tumas. Taem ol elda oli talem gudfala toktok mo oli mekem samting blong halpem mi, oli soem klia se mi mi impoten long kongregesen, mo se mi no stap mi wan taem mi nidim help.”

20-21. ?Olsem wanem yumi save soem se yumi tinghae long ol Kristin sista blong yumi?

²⁰ Taem yumi lukluk raon long ol kongregesen tede, yumi luk plante gudfala eksampol blong ol Kristin woman we i stret blong yumi sapotem olgeta. Olsem we yumi lanem long eksampol blong Jisas, yumi save halpem olgeta taem yumi spenem taem wetem olgeta mo kasemsave long olgeta. Yumi save talem tangkiu long olgeta from wok we oli mekem blong Jehova. Mo yumi save difendem olgeta taem oli nidim.

²¹ Long en blong leta we aposol Pol i raetem i go long Rom, hem i talem nem blong naen Kristin woman. (Rom 16:1, 3, 6, 12, 13, 15) I sua se ol woman ya oli haremgud taem oli harem halo blong hem, mo ol gudfala toktok long saed blong olgeta. Long sem fasin, i gud yumi sapotem olgeta sista long kongregesen blong yumi. Long rod ya, yumi soem se oli famle blong yumi mo yumi tinghae long olgeta.