Taga a kɔnɔkow lajɛ

Taga a kɔnɔnakow lajɛ

BAROKUN KALANTA KAFO KƆNƆ 39

An ka balimamusow dɛmɛ

An ka balimamusow dɛmɛ

“Kibaru diman fɔmusow cayara!”—ZAB. 68:12.

DƆNKILI 137 Femmes de foi, chrétiennes fidèles (Muso limaniyaninw, kerecɛn kantigiw)

BAROKUN KƆNƆNAKOW *

Balimamusow bolo degunnin lo kosɔbɛ ani u kisɛyanin lo: U be lakalitaw kɛ lajɛnw na, u be waajuli kɛ, u be dɛmɛ don ka Masaya Boonw ladon ani u b’u mako don kosɔbɛ u balima kerecenw na (Dakun 1 lajɛ)

1. Balimamusow be dɛmɛ jumanw lo don ɔriganisasiyɔn ka koow la? Nka, gwɛlɛya jumanw lo b’u caaman kan? (Jaa lajɛ ɲɛɛ fɔlɔ kan.)

AN DUSU ka di kosɔbɛ k’a ye ko balimamuso caaman be baaraba kɛra kafo kɔnɔ! Ɲɛyirali fɛ, u be lakalitaw kɛ lajɛnw na, u be waajuli kɛ ani ka mɔgɔw kalan. Dɔw be Masaya Boonw ladon ani u b’u mako don kosɔbɛ u balima kerecɛnw na. Nka, gwɛlɛyaw be o balimamusow kan. U dɔw b’u bangebagaw ladonna minw kɔrɔla. Dɔ wɛrɛw somɔgɔw b’u kɛlɛ u ka limaniya kosɔn. Dɔw fana b’u deenw lamɔna u kelen ani u be baara gwɛlɛw kɛ walisa k’u deenw mako wasa.

2. Mun na an ka ɲi k’an jija k’an balimamusow dɛmɛ?

2 Mun na an ka ɲi k’an balimamusow dɛmɛ? An ka ɲi k’o kɛ sabu musow ka kan ni bonya min ye, duniɲamɔgɔw t’o la u kan tuma bɛɛ. Bibulu b’an jija fana ko an ka balimamusow dɛmɛ. Ɲɛyirali fɛ, ciden Pol y’a ɲini Ɔrɔmu kafodenw fɛ ko u ka balimamuso Febe minɛ ka ɲɛ. A ko Febe ‘mako be u ka dɛmɛli la koo minw na, u k’a dɛmɛ o la.’ (Ɔrɔm. 16:1, 2). Fariziɲɛw tun b’a miiri ko cɛɛw ka fisa ni musow ye ani a tun tɛ bonya la u kan. Tuma min na Pol tun ye Fariziɲɛ ye, ale fana tun be musow jati o cogo lo la. Nka a kɛnin kɔ kerecɛn ye, a ye Yezu ladegi. A tun be bonya la musow kan ani a tun be u minɛ ni ɲumanya ye.—1 Kor. 11:1.

3. Yezu tun be musow minɛ cogo di? Muso minw tun be Ala sago kɛ, a tun be olu jati cogo di?

3 Yezu tun be danbe la musow bɛɛ kan (Zan 4:27). A tun tɛ musow jati i ko Yahutuw ka diinan kuntigiw tun b’u jati cogo min na a ka wagati la. Bibulu sɛgɛsɛgɛrikɛla dɔ ko: “Yezu ma kuma si fɔ min be musow mafiɲɛya.” Muso minw tun b’a Faa sago kɛ, Yezu tun be bonyaba la olu kan. A tun b’u jati a balimamusow ye. A yɛrɛ ko o musow y’ale somɔgɔw ye ka fara cɛɛ dɔw kan.—Mat. 12:50.

4. An bena mun lo lajɛ barokun nin na?

4 Yezu tun labɛnnin lo tuma bɛɛ ka balimamusow dɛmɛ. A tun b’a yira ko a b’u waleɲuman lɔn ani a tun b’u lafasa. An k’a filɛ an be se ka Yezu ladegi cogo minw na an kɛtɔ ka bonya la balimamusow kan.

AN K’AN JANTO AN BALIMAMUSO KANULENW NA

5. Mun na a ka gwɛlɛ balimamuso dɔw ma ka jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ n’u balimaw ye?

5 Balimacɛw wo, balimamusow wo, an bɛɛ mako be jɛnɲɔgɔnya ɲumanw na. Nka tuma dɔw la, a be se ka gwɛlɛya balimamusow ma ka jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ ni tɔɔw ye. Mun na do? A filɛ balimamuso dɔw ye min fɔ o koo la. Jordan * ko: “Komi n’ ye musogwana ye, n’ ka teli k’a miiri ko nafa tɛ n’ na kafo kɔnɔ ani ko n’ tɛ kafoden dɔ ye.” Kristen ye piyɔniye ye ani a yɛlɛmana yɔrɔ dɔ la walisa ka se ka caaman kɛ waajuli baara la. A ko: “N’i ye lonan ye kafo kɔnɔ, i be se k’a miiri ko i b’i kelen na.” Balimacɛ dɔw fana be se k’o miiri. Minw somɔgɔw tɛ Jehova Seerew ye, a be se ka gwɛlɛya olu ma k’u magwɛrɛ u somɔgɔw la. U be se k’a miiri fana ko u magwɛrɛnin tɛ u balima kerecɛnw na. Balimamuso dɔw man kɛnɛ ani u tɛ se ka bɔ u ka soo. Dɔ wɛrɛw b’u somɔgɔ dɔ ladonna min man kɛnɛ. O koow be se k’a to u b’a miiri ko u b’u kelen na. Annette ko: “Ni mɔgɔw tun ye n’ weele ɲɛnagwɛ dɔ la, n’ tun tɛ se ka taga sabu n’ tun be n’ bamuso ladonna.”

I ko Yezu, an be se k’a yira ko an b’an balimamuso kantigiw kanu ani ko an b’an janto u la (Dakun 6-9nan lajɛ) *

6. Ka kɛɲɛ ni Luka 10:38-42 ka fɔta ye, Yezu ye Marita ni Mariyamu dɛmɛ cogo di?

6 Muso minw tun be Jehova sago kɛ, Yezu tun ye olu teri sɔbɛ ye ani a tun be wagati kɛ n’u ye. Ɲɛyirali fɛ, Mariyamu ni Marita tun ye Yezu teriw ye. A be komi u tun ye musogwanaw ye (Luka 10:38-42 kalan). Yezu ka kumaw n’a ka kɛwalew fɛ, a y’a to u tun tɛ siran ka gwɛrɛ a la. Ɲɛyirali fɛ, Mariyamu ma siran ka sigi a seen kɔrɔ i ko a ka kalanden dɔ. * Tuma min na Marita tun diminin lo Mariyamu kɔrɔ sabu a tun t’a dɛmɛna, a ma sigasiga k’a ka miiriya fɔ Yezu ye. O koo sen fɛ, Yezu y’o muso fila bɛɛ dɛmɛ u ye koo nafaman dɔw faamu. A tun be to ka taga bɔ olu n’u balimacɛ Lazari ye wagati wɛrɛw la. A y’a yira o cogo la ko a b’a janto u la (Zan 12:1-3). O kama tuma min na Lazari banana ani a ka bana juguyara, Marita ni Mariyamu y’a lɔn ko u be se ka dɛmɛ ɲini Yezu fɛ.—Zan 11:3, 5.

7. An be se ka balimamusow jija cogo minw na, u la dɔ ye juman ye?

7 Balimamuso dɔw be jɛnɲɔgɔnya kɛ n’u balima kerecɛnw ye lajɛnw lo la. O kama, lajɛnw na, an ka ɲi k’u bisimila, ka kuma n’u ye ani k’a to u k’a lɔn ko an b’an janto u la. Jordan min kofɔra ka tɛmɛ, ale ko: “Ni tɔɔw be n’ jija n’ ka lakalitaw kosɔn, ka labɛn kɛ walisa ka waajuli kɛ ni n’ ye ani k’a yira ko u b’u janto n’ na, o be n’ jija kosɔbɛ.” An ka ɲi k’a to an balimamusow k’a lɔn ko u koo ka gwɛlɛ an ma. Balimamuso Kia ko: “Ni n’ fɔnna lajɛn dɔ la, n’ b’a lɔn ko balima dɔw bena sms ci n’ ma k’a filɛ ni n’ ka kɛnɛ. O b’a yira ko u b’u janto n’ na.”

8. An be se ka Yezu ladegi cogo wɛrɛ jumanw na?

8 I ko Yezu, an k’an jija ka wagati kɛ ni balimamusow ye. An be se k’u weele ka na an ka soo walisa ka fɛɛn dennin dɔ dumu wala ka ɲɛnagwɛ. O wagatiw la, an ka ɲi k’an janto walisa an ka kumaw k’u jija (Ɔrɔm. 1:11, 12). Diinan mɔgɔkɔrɔw ka ɲi ka koow filɛ i ko Yezu. Ale tun b’a lɔn ko furubaliya be se ka gwɛlɛya dɔw ma. Nka, a y’a yira ka gwɛ ko ka furu wala ka deenw wolo, o lo t’a to mɔgɔ be ninsɔndiya sɔbɛ sɔrɔ (Luka 11:27, 28). An be ninsɔndiya sɔbɛ sɔrɔ, n’an be Jehova batoli kɛ an ɲɛnako fɔlɔ ye.—Mat. 19:12.

9. Diinan mɔgɔkɔrɔw be se ka mun lo kɛ walisa ka balimamusow dɛmɛ?

9 Diinan mɔgɔkɔrɔw yɛrɛ lo ka ɲi ka balimamusow jati u dɔgɔmusow, u kɔrɔmusow wala u bamusow ye Alako ta fan fɛ (1 Tim. 5:1, 2). A ka ɲi u ka wagati ta ka kuma ni balimamusow ye ka kɔn lajɛnw ɲɛ ani lajɛnw bannin kɔ. Kristen ko: “Diinan mɔgɔkɔrɔ dɔ y’a kɔrɔsi ko n’ bolo tun degunnin lo kosɔbɛ ani a tun b’a fɛ k’a lɔn n’ ka porogramu be cogo min na. A diyara n’ ye kosɔbɛ ko a y’a janto n’ na.” Ni diinan mɔgɔkɔrɔw be wagati ta ka kuma n’u balimamusow ye, u b’a yira ko u b’u janto u la. * Nafa minw b’a la ka kuma ni diinan mɔgɔkɔrɔw ye tuma o tuma, Annette min kofɔra ka tɛmɛ, ale y’u dɔ kofɔ. A ko: “O b’a to n’ b’u lɔn koɲuman ani olu fana be n’ lɔn. O la, ni gwɛlɛya be n’ kan, a ka nɔgɔ n’ ma ka dɛmɛ ɲini u fɛ.”

BALIMAMUSOW WALEƝUMAN LƆN

10. Mun lo be se k’an balimamusow dɛmɛ u ka ninsɔndiya sɔrɔ?

10 An ye cɛɛ ye wo, an ye muso ye wo, an bɛɛ ninsɔn be diya ni tɔɔw b’an waleɲuman lɔn an ka setigiya n’an ka baara kosɔn. Nka, ni mɔgɔ si t’an waleɲuman lɔn o kosɔn, o b’an fari faga. Abigail ye piyɔniye ye ani musogwana lo. Ale fɛ tuma dɔw la, a be komi mɔgɔw be ɲinɛ ale kɔ. A ko: “Mɔgɔw be n’ jati karmasina dɔgɔmuso, a kɔrɔmuso wala a denmuso dama lo ye. Tuma dɔw la, a be komi mɔgɔ ɲɛɛ tɛ n’ na.” Nka, a filɛ balimamuso Pam ye min fɔ. Musogwana lo ani a ye misɔndenya baara kɛ saan caaman kɔnɔ. O kɔ, a kɔsegira a ka jamana na walisa k’a bangebagaw ladon. Sisan, a be ni saan 70 ni kɔ ye ani a bele ye piyɔniye ye. A ko: “Min be n’ dɛmɛ kosɔbɛ, o ye ni tɔɔw b’a fɔ n’ ye ko u be n’ waleɲuman lɔn n’ ka baara kosɔn.”

11. Muso minw ye Yezu bila sira a ka cidenya baara la, a y’a yira cogo di ko a b’u waleɲuman lɔn?

11 Muso kantigi minw ye Yezu “dɛmɛ n’u bololafɛnw ye,” a tun b’u waleɲuman lɔn kosɔbɛ (Luka 8:1-3). Yezu y’a to o musow ye nɛɛma sɔrɔ k’ale mako ɲɛ, nka o dɔrɔn tɛ. A ye u kalan koo nafamanw na Ala sago koo la. Ɲɛyirali fɛ, a y’a fɔ u ye ko ale bena sa ani ka lakunu (Luka 24:5-8). A y’o musow labɛn kɔrɔbɔli nataw kama i ko a y’a ka cidenw labɛn cogo min na (Mariki 9:30-32; 10:32-34). A kɔrɔsi ko tuma min na Yezu juguw y’a minɛ, a ka cidenw bolila k’a to yen. Nka muso minw tun y’a dɛmɛ, olu dɔw tora n’a ye a satuma na gwengwenyiri kan.—Mat. 26:56; Mariki 15:40, 41.

12. Yezu ye baara juman lo kalifa musow ma?

12 Yezu ye baara kɔrɔtanin kalifa musow ma. Ɲɛyirali fɛ, muso minw tun be Ala sago kɛ, olu lo kɛra fɔlɔ ye ka Yezu ye tuma min na a suu kununa. Yezu y’a fɔ o musow ye ko u ka taga a fɔ a ka cidenw ye ko ale suu kununa (Mat. 28:5, 9, 10). Saan 33 Pantekɔte loon na, n’a sɔrɔ musow tun be yen tuma min na hakili senu jigira Yezu ka kalandenw kan. N’o lo, n’a sɔrɔ o musow ye setigiya kabakoman sɔrɔ ka kaan wɛrɛw fɔ ani ka “Ala ka koba kɛninw” lakali tɔɔw ye.—Kɛw. 1:14; 2:2-4, 11.

13. Balimamusow be mun baara lo kɛra bi? An be se k’a yira cogo di ko an b’u waleɲuman lɔn u ka baara kosɔn?

13 Balimamusow be min bɛɛ kɛra Jehova ka baara la, an ka ɲi k’u waleɲuman lɔn o kosɔn. Ɲɛyirali fɛ, u be dɛmɛ don ka Masaya Boonw n’a ɲɔgɔnnaw lɔ ani k’u ladon. Kafo minw na kaan wɛrɛ be fɔ, u be taga dɛmɛ don yen wala yɔrɔ minw na balawow kɛra. U b’u yɛrɛ di ka baara kɛ Betɛli la ani u dɔw be dɛmɛ don k’an ka sɛbɛw bayɛlɛma. U dɔw fana ye piyɔniyew wala misɔndenw ye. I ko balimacɛw, balimamusow fana be piyɔniyew ka lakɔli, Masaya waajulikɛlaw ka lakɔli ani Gilead lakɔli kɛ. Furumusow fana be u cɛɛw dɛmɛ walisa u ka se k’u ka kunkanbaaraw bɛɛ dafa kafo ani Jehova ka ɔriganisasiyɔn kɔnɔ. O balimacɛw ye “boɲafɛnw” ye ani u be tɔɔw dɛmɛ cogo caaman na. A tun bena gwɛlɛya u ma k’o kɛ n’u musow tun tɛ u dɛmɛna (Efɛz. 4:8). Yala i be se ka miiri k’a filɛ i be se k’o balimamusow dɛmɛ cogo min na u ka baara la wa?

14. Ka kɛɲɛ ni Zaburuw 68:12 ye, diinan mɔgɔkɔrɔ hakilitigiw be sɔn mun lo ma?

14 Diinan mɔgɔkɔrɔ hakilitigiw be sɔn a ma ko muso minw b’u yɛrɛ di ka baara kɛ Jehova ye, u hakɛ be “cayara!” (Zaburuw 68:12 kalan). U be sɔn a ma fana ko tuma caaman na, o musow be se waajuli la koɲuman. O la, u b’a ɲini ka lɔnniya sɔrɔ o balimamusow fɛ. Abigail min kofɔra ka tɛmɛ, a ka di ale ye ni balimacɛw b’a ɲininga cogo ɲuman min na mɔgɔ be se ka baro daminɛ ni kiinmɔgɔw ye. A ko: “O be n’ dɛmɛ k’a ye ko Jehova ye baara kɔrɔtanin dɔ kalifa n’ ma a ka ɔriganisasiyɔn kɔnɔ.” Diinan mɔgɔkɔrɔw be sɔn a ma fana ko balimamuso kolɔnbaga kantigiw be se ka balima sunguruw dɛmɛ koɲuman gwɛlɛyaw wagati la (Titi 2:3-5). Siga t’a la, an ka ɲi k’an balimamusow kanu ani k’u waleɲuman lɔn!

BALIMAMUSOW LAFASA ANI U DƐMƐ

15. Tuma jumanw lo balimamusow mako be se ka kɛ dɔ ka dɛmɛ na?

15 Tuma dɔw la, ni gwɛlɛya tigitigi dɔ be balimamusow kan, u mako be se ka kɛ dɔ ka dɛmɛ na (Ezayi 1:17). Ɲɛyirali fɛ, firiyamuso wala muso min ka furu sara, n’a sɔrɔ ale mako b’a la dɔ k’a lafasa wala k’a dɛmɛ baara dɔw la, a cɛɛ tun be deli ka minw kɛ. Balima musokɔrɔba dɔ mako be se ka kɛ dɔ ka dɛmɛ na walisa ka kuma ni dɔgɔtɔrɔw ye. N’a sɔrɔ balimamuso dɔ ye piyɔniye ye ani a be baara wɛrɛ kɛ Jehova ka ɔriganisasiyɔn kɔnɔ. A mako be se ka kɛ a la an k’a lafasa ni tɔɔw b’a jalakira ko a tɛ waajuli kɛ caaman i ko piyɔniye tɔɔw. An be se k’an balimamusow dɛmɛ cogo wɛrɛ jumanw na? An ka Yezu ka ɲɛyirali lajɛ tugun.

16. Ka kɛɲɛ ni Mariki 14:3-9 ka fɔta ye, Yezu ye Mariyamu lafasa cogo di?

16 Muso minw tun be Ala sago kɛ, Yezu tun be sin k’olu lafasa ni mɔgɔw tun m’u faamu. Ɲɛyirali fɛ, a ye Mariyamu lafasa tuma min na Marita y’a kɔrɔfɔ (Luka 10:38-42). A ye Mariyamu lafasa siɲɛ filanan na, tuma min na mɔgɔw y’a jalaki ko a ye koo jugu kɛ (Mariki 14:3-9 kalan). A y’a faamu fɛɛn min kama Mariyamu y’o koo kɛ ani a y’a tando ko: “A ye koɲuman le kɛ ne ye ten. . . . A’ y’a seko le kɛ.” A yɛrɛ y’a fɔ ko “kibaru diman mana fɔ diɲɛ yɔrɔ o yɔrɔ,” Mariyamu ye koo ɲuman min kɛ, mɔgɔw bena o lakali. Barokun nin b’o lo kɛra. Tuma min na Yezu ye Mariyamu tando a ka kɛwale ɲuman kosɔn, o wagati lo la a y’a fɔ ko kibaro diiman bena fɔ duniɲa yɔrɔ bɛɛ la. O b’an kabakoya yɛrɛ le! Mɔgɔw ye Mariyamu jalaki, nka Yezu ka kumaw y’a hakili sigi kosɔbɛ!

17. Ɲɛyirali dɔ fɔ min b’a yira wagati min na an be se ka balimamuso dɔ lafasa?

17 N’i balimamusow mako b’a la i k’u lafasa, yala i b’o kɛ wa? An ka ɲɛyirali dɔ lajɛ. Balimamuso dɔ cɛɛ tɛ Jehova Seere ye. Weleweledala dɔw y’a kɔrɔsi k’o balimamuso ka teli ka na lajɛnw daminɛnin kɔ ani a be sin ka taga lajɛnw bannin kɔ. U y’a kɔrɔsi fana ko a man teli ka na n’a deenw ye. U b’o balimamuso jalaki sabu olu fɛ, a ka ɲi k’a gwan a cɛɛ kun walisa ka sira sɔrɔ ka to ka na n’a deenw ye lajɛnw na. Nka, u t’a kala ma k’o balimamuso b’a seko fisaman lo kɛra. Ale lo tɛ a yɛrɛ ka porogramu bɛɛ latigɛ ani ale lo tɛ desizɔnw ta a deenw koo la. Ele be se ka mun lo kɛ do? N’i ye o balimamuso tando ani k’a tɔgɔ ɲuman fɔ tɔɔw ye, n’a sɔrɔ o bena a to u be kɔrɔfɔli dabila.

18. An be se k’an balimamusow dɛmɛ cogo wɛrɛ jumanw na?

18 An be se k’a yira an balimamusow la ko an b’an janto u la kosɔbɛ an kɛtɔ k’u dɛmɛ cogo tigitigi dɔw la (1 Zan 3:18). Annette min bamuso man kɛnɛ, ale ko: “Balima dɔw tun be na n’ bamuso ladon soo walisa n’ ka se ka koo wɛrɛ kɛ. Wala u tun be na ni dumuni ye. O y’a to n’ y’a ye ko u be n’ kanu ani ko n’ ye kafoden dɔ ye.” Balimamuso Jordan fana ye dɛmɛ sɔrɔ. Balimacɛ dɔ ye mobili ladoncogo yira a la. Jordan ko: “A ka di n’ ye kosɔbɛ k’a lɔn ko balimaw b’u janto n’ na ani ko u b’a fɛ n’ latanganin ka to.”

19. Diinan mɔgɔkɔrɔw be se ka balimamusow dɛmɛ cogo wɛrɛ jumanw na?

19 Balimamusow mako be dɛmɛ min na, diinan mɔgɔkɔrɔw b’o lase u ma fana. U b’a lɔn ko Jehova b’a fɛ u k’u balimamusow minɛ ka ɲɛ (Zaki 1:27). O la, u be Yezu ladegi u kɛtɔ ka koow kɛ k’a dama kɛɲɛ. Ni koow be se ka kɛ cogo wɛrɛw la, u tɛ sariyaw sigi (Mat. 15:22-28). Ni diinan mɔgɔkɔrɔw b’u jija k’u balimamusow dɛmɛ, o b’a to balimamusow b’a ye ko Jehova n’a ka ɔriganisasiyɔn b’a janto u la. Kia ka waajuli jɛnkulu kɔrɔsibaga y’a mɛn ko a be yɛlɛmana boon wɛrɛ la minkɛ, a sinna ka labɛnw kɛ walisa a ka dɛmɛ sɔrɔ. Kia ko: “O ye dɔ bɔ n’ ka haminankow la kosɔbɛ. Diinan mɔgɔkɔrɔw ye n’ jija ani n’ mako tun be dɛmɛ min na, n’ y’o sɔrɔ. O y’a to n’ y’a ye ko nafa be n’ na kafo kɔnɔ ani ko n’ tɛ n’ kelen na gwɛlɛyaw wagati la.”

BALIMAMUSOW BƐƐ MAKO BE AN KA DƐMƐ NA

20-21. An be se k’a yira cogo di ko an balimamusow bɛɛ koo ka gwɛlɛ an ma?

20 Balimamuso caaman b’an ka kafow kɔnɔ bi minw be baaraba kɛra ani u ka kan n’an ka dɛmɛ ye. Yezu ka ɲɛyirali fɛ, a y’a yira an na ko an be se k’u dɛmɛ an kɛtɔ ka wagati kɛ n’u ye ani k’a ɲini k’u lɔn. U be baara min kɛra Ala ye, an k’a yira ko an b’u waleɲuman lɔn o kosɔn. N’a bɛnnin lo, an k’u lafasa.

21 Pol ye bataki min ci Ɔrɔmukaw ma, a laban na, a ye balimamuso kɔnɔntɔn kofɔ (Ɔrɔm. 16:1, 3, 6, 12, 13, 15). Tuma min na o musow ye Pol ka foli n’a ka tandoli kumaw mɛn, siga t’a, o ye u jija. Balimamuso minw bɛɛ b’an ka kafo kɔnɔ, an fana ka ɲi k’u dɛmɛ. N’an b’o kɛ, an b’a yira ko u koo ka gwɛlɛ an ma kosɔbɛ an ka kafo kɔnɔ!

DƆNKILI 136 Que Jéhovah te récompense ! (Jehova k’i duga)

^ dakun 5 Gwɛlɛya caaman be an balimamusow kan. Barokun nin bena a yira an be se k’u dɛmɛ cogo min na an kɛtɔ ka Yezu ladegi. Yezu tun be wagati kɛ ni musow ye, a tun b’a yira ko a b’u waleɲuman lɔn ani a tun b’u lafasa. An be se ka kalan sɔrɔ a fɛ o koow la.

^ dakun 5 Tɔgɔ dɔw yɛlɛmana.

^ dakun 6 Bibulu sɛgɛsɛgɛrikɛla dɔ ko: “Kalandenw tun be sigi u ka kalanfa seen kɔrɔ. U tun be kalanden sɔbɛw labɛn walisa u ka kɛ kalanfaw ye. A tun daganin tɛ muso ka kɛ kalanfa ye. . . . O kama, Mariyamu tun sigira cogo min na Yezu seen kɔrɔ walisa k’a lamɛn koɲuman, o tun be se ka Yahutucɛ caaman kɔnɔ gwan.”

^ dakun 9 Diinan mɔgɔkɔrɔ be kɔrɔsili kɛ n’a be balimamuso dɔ dɛmɛna. Ɲɛyirali fɛ, a man ɲi ka taga bɔ balimamuso dɔ ye a kelen na.

^ dakun 65 JAAW ƝƐFƆLI: Yezu tun b’a janto muso kantigiw la. Balimacɛ nunu be Yezu ladegira: Balimacɛ dɔ be balimamuso fila dɛmɛna ka pine wɛrɛ don u ka mobili la. Balimacɛ wɛrɛ tagara bɔ balimamuso dɔ ye min seen man ɲi. Balimacɛ sabanan n’a muso tagara balimamuso dɔ n’a denmuso fɛ walisa ka gwa kɔnɔ batoli kɛ n’u ye.