1. Ali tɛ lɛ nu mɔ̌ nɔví nyɔnu lɛ ka nɔ nɔ gudo nú tutoblonunu ɔ ɖè? Tagba tɛ lɛ ye mɛ gegě ka nɔ ɖí xwi xá? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖò akpa ɔ jí é.)

É SÙ nukún mǐtɔn mɛ tawun ɖɔ mǐ ɖó nɔví nyɔnu gegě bɔ ye ɖò azɔ̌ syɛnsyɛn wà wɛ ɖò agun ɔ mɛ! Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ye nɔ ɖ’alɔ ɖò kplé lɛ kpo sinsɛnzɔ́ ɔ kpo mɛ. Ye mɛ ɖé lɛ nɔ ɖ’alɔ ɖò nukúnkpíkpé dó Kpléxɔ Axɔ́suɖuto ɔ tɔn wu mɛ, bo nɔ lɛ́ sɔ́ jlǒ dó kpé nukún dó Mawu sɛntɔ́ hatɔ́ yetɔn lɛ wu. È na ɖɔ ɔ, ye nɔ ɖí xwi xá tagba gegě. Ye mɛɖé lɛ nɔ kpé nukún dó mɛjitɔ́ yetɔn e ko kpò lɛ é wu. Ye mɛ ɖevo lɛ nɔ ɖí xwi xá gbeklánxámɛ xwédo yetɔn sín mɛ lɛ tɔn. Gɔ́ na ɔ, ye mɛ ɖevo lɛ nyí mɛjitɔ́ goɖokponɔ, bo nɔ wà azɔ̌ syɛnsyɛn dó kpé nukún dó vǐ yetɔn lɛ wu.

2. Etɛwu mǐ ka ɖó na dó gǎn bo d’alɔ nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ?

² Etɛwu mǐ ka ɖó na nɔ d’alɔ nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ? Ðó gbɛ̀ ɔ nɔ ɖè sísí e jɛxa nyɔnu lɛ é xlɛ́ ye hwebǐnu ǎ. Gɔ́ na ɔ, Biblu dó wusyɛn lanmɛ nú mǐ ɖɔ mǐ ni nɔ d’alɔ ye. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mɛsɛ́dó Pɔlu byɔ agun e ɖò Hlɔma é ɖɔ é ni yí Fwebée bo “d’alɔ ɛ ɖò nǔ e kɔn nǔ [yetɔn] na hudo è ɖè lɛ é bǐ mɛ.” (Hlɔ. 16:1, 2) Hwenu e Pɔlu nyí Falizyɛn ɖé é ɔ, é na ko ɖò gbɛ̌ta mɛ ɖěɖee nɔ ɖè nyɔnu lɛ kpò é tɔn ɖé mɛ. Amɔ̌, dìn e é wá huzu Klisanwun é ɔ, é xwedó kpɔ́ndéwú Jezu tɔn bo nɔ wà nǔ xá nyɔnu lɛ kpo sísí kpo kpodo xomɛnyínyɔ́ kpan.—1 Kɔ. 11:1.

3. Nɛ̌ Jezu ka wà nǔ xá nyɔnu lɛ gbɔn? Linlin tɛ é ka ɖó dó nyɔnu ɖěɖee wà jlǒ Mawu tɔn lɛ é wu?

³ Jezu wà nǔ xá nyɔnu lɛ bǐ kpo sísí. (Jaan 4:27) Linlin e é nɔ ɖó dó nyɔnu lɛ wu é gbɔn vo nú ee sinsɛngán Jwifu lɛ tɔn hwetɔnnu tɔn lɛ nɔ ɖó dó ye wu é. Nǔgbo ɔ, alɔdlɛndónǔ Biblu tɔn ɖé ɖɔ: “Nǔ e Jezu ɖɔ lɛ é ɖě ɖè nyɔnu lɛ kpò, alǒ xlɛ́ ɖɔ ye kún hwɛ́n nǔɖe ó gbeɖé ǎ.” Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, Jezu tlɛ nɔ ɖó sísí ɖaxó nú nyɔnu ɖěɖee nɔ wà jlǒ Tɔ́ tɔn tɔn lɛ é. È na ɖɔ ɔ, é ylɔ́ ye ɖɔ nɔví nyɔnu emitɔn lɛ, bo xwè ye dó sunnu ɖěɖee é mɔ ɖɔ ye ɖò xwédo gbigbɔ tɔn emitɔn mɛ lɛ é sín ahwan mɛ.—Mat. 12:50.

4. Etɛ jí mǐ ka na ɖɔ xó dó ɖò xóta elɔ mɛ?

 ⁴ Jezu nɔ ɖò gbesisɔmɛ hwebǐnu bá d’alɔ nɔví nyɔnu tɔn gbigbɔ tɔn lɛ. É xlɛ́ ye ɖɔ ye xɔ akwɛ nú emi bo nɔ lɛ́ jɛhun dó ye jí. Mi nú mǐ ni ɖɔ xó dó lee mǐ sixu xwedó kpɔ́ndéwú Jezu tɔn, bɔ nǔ nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ tɔn na nɔ ɖu ayi mɛ nú mǐ gbɔn é jí.

5. Etɛwu é ka sixu vɛwǔ nú nɔví nyɔnu ɖé lɛ bɔ ye na mɔ gbɛ̌ ɖagbe e sín hudo ye ɖó lɛ é?

⁵ Mǐ mɛ nɔví sunnu lɛ kpo nɔví nyɔnu lɛ kpo bǐ wɛ ɖó hudo gbɛ̌ ɖagbe tɔn. É ɖò mɔ̌ có, hweɖelɛnu ɔ, hudo enɛ sín dò súsú sixu vɛwǔ nú nɔví nyɔnu lɛ. Etɛwu? Ðǒ ayi nǔ e mɛɖé lɛ ɖɔ d’ewu é wu. Nɔví nyɔnu e nɔ nyí Jordan * é ɖɔ: “Ðó un nyí tlɛnnɔ wutu ɔ, un nɔ lin hwɛhwɛ ɖɔ un kún nyí nǔɖewanú ɖò agun ɔ mɛ ó, tɛn ce kún ka lɛ́ ɖ’emɛ lɔ vɔ́vɔ́ ó.” Kristen e nyí gbexosin-alijitɔ́ bo sɛ̀ tɛn bo na dó gbló ada nú sinsɛnzɔ́ tɔn é ɖɔ: “Nú è wá agun ɖé mɛ tlolo ɔ, è sixu mɔ ɖɔ è zun mɛɖokpo.” Nǔ sixu cí mɔ̌ nú nɔví sunnu ɖé lɛ lɔmɔ̌. Mɛ ɖěɖee ɖò xwédo e klán ɖò sinsɛn linu é mɛ lɛ é sixu mɔ ɖò ali ɖé nu ɖɔ emi jɛ zɔ nú xwédo emitɔn, bo lɛ́ mɔ ɖò hwe ɖokpo ɔ nu ɖɔ emi jɛ zɔ nú xwédo gbigbɔ tɔn emitɔn. Ye mɛ ɖěɖee ɖò azɔnzan jí lɛ é sixu mɔ ɖɔ emi ɖò emiɖokpo, mɔ̌ jɛn ye mɛ e ɖó na kpé nukún dó xwédo yetɔn sín mɛ e ɖò azɔn jɛ wɛ lɛ é wu lɛ é lɔ sixu mɔ mɔ̌. Annette ɖɔ: “Un nɔ kpéwú bo nɔ zán hwenu ɖó kpɔ́ xá nɔví sunnu lɛ kpo nɔví nyɔnu lɛ kpo ǎ, ɖó nyi wɛ nyí mɛ e nɔ kpé nukún dó nɔ ce wu hugǎn é.”

6. Lee Luki 10:38-42 xlɛ́ gbɔn é ɔ, nɛ̌ Jezu ka d’alɔ Mata kpo Mali kpo gbɔn?

⁶ Jezu nɔ zán hwenu ɖó kpɔ́ xá nɔví nyɔnu tɔn gbigbɔ tɔn lɛ, bo lɛ́ nyí xɔ́ntɔn ɖagbe ɖé nú ye. Ð’ayi xɔ́ntɔn e é zun xá Mali kpo Mata kpo é wu; é lɛ́ cí ɖɔ ye mɛ we lɛ bǐ wɛ nyí tlɛnnɔ. (Xà Luki 10:38-42.) É ɖò wɛn ɖɔ xóɖiɖɔ Jezu tɔn lɛ kpo nǔwiwa tɔn lɛ kpo zɔ́n bɔ ye nɔ vo. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Mali vo bo junjɔn ayǐ ɖò afɔ tɔn lɛ kɔn ahwanvu ɖé ɖɔhun. * Gɔ́ na ɔ, Mata vo bo ɖɔ nǔ e ɖò ayi mɛ n’i é nú Jezu, hwenu e alɔ e Mali ma ɖò didó è wɛ ǎ é vɛ́ wǔ tɔn é. Ðò kpɔ́ninɔ enɛ hwenu ɔ, Jezu d’alɔ nyɔnu we lɛ bǐ bɔ ye kplɔ́n nǔ xɔ akwɛ gegě. É lɛ́ xlɛ́ ɖɔ nǔ nyɔnu enɛ lɛ kpo nɔví sunnu yetɔn Lazáa kpo tɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú emi, ɖó é nɔ yì ba ye kpɔ́n ayǐvɔ̌gbe. (Jaan 12:1-3) Enɛ wu ɔ, hwenu e Lazáa bɛ́ azɔn syɛnsyɛn ɖé é ɔ, Mali kpo Mata kpo tuùn ɖɔ emi sixu byɔ alɔdó Jezu tɔn.—Jaan 11:3, 5.

7. Ðɔ ali e nu mǐ sixu dó wusyɛn lanmɛ nú nɔví nyɔnu lɛ ɖè é ɖokpo.

⁷ Nú nɔví nyɔnu ɖé lɛ ɔ, kplé lɛ wɛ nyí ali taji e hun nú ye bɔ ye na nɔ kpɔ́ xá nǔɖitɔ́ hatɔ́ yetɔn lɛ é. Enɛ wu ɔ, mǐ jló na zán hwenu enɛ lɛ dó yí ye, ɖɔ xó xá ye, bo lɛ́ xlɛ́ ye ɖɔ nǔ yetɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú mǐ. Jordan e xó mǐ ɖɔ ɖò bǐbɛ̌mɛ é ɖɔ: “Nú mɛ ɖevo lɛ ɖ’ayi xósin ce lɛ wu, bló tuto bá w’azɔ̌ xá mì ɖò sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ, alǒ kéya nú mì ɖò ali ɖevo lɛ nu ɔ, é nɔ xɔ akwɛ nú mì tawun.” Mǐ ɖó na xlɛ́ nɔví mǐtɔn lɛ ɖɔ ye xɔ akwɛ nú mǐ tawun. Kia ɖɔ: “Nú un ma yì kplé ɖé ǎ ɔ, un nɔ tuùn ɖɔ nɔví lɛ na kan lee un ɖè gbɔn é byɔ. Enɛ nɔ xlɛ́ mì ɖɔ nǔ ce nɔ ɖu ayi mɛ nú nɔví lɛ.”

8. Ali ɖevo tɛ lɛ nu mǐ ka sixu xwedó kpɔ́ndéwú Jezu tɔn ɖè?

⁸ Jezu ɖɔhun ɔ, mǐ sixu ba hwenu bo nɔ kpɔ́ xá nɔví nyɔnu lɛ. Vlafo mǐ sixu ylɔ́ ye wá xwé mǐtɔn gbè nú nǔɖuɖu klewun ɖé, alǒ nú ayiɖeɖayǐ ɖé. Hwenu e mǐ ka ɖò mɔ̌ wà  wɛ é ɔ, mǐ ɖó na mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ nǔ e ɖɔ wɛ mǐ ɖè é dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ. (Hlɔ. 1:11, 12) Mɛxo lɛ ɖó na ɖó linlin ɖokpo ɔ, Jezu ɖɔhun. É tuùn ɖɔ tlɛnmɛninɔ sixu vɛwǔ nú mɛɖé lɛ, amɔ̌, é ɖexlɛ́ nyi wɛn ɖɔ é kún nyi alɔwliwli, alǒ vǐjiji wɛ na hun awǎjijɛ jɔ awǎjijɛ ɔ sín ali nú mɛ ó. (Luk. 11:27, 28) É nyɔ́ wà ɔ, sinsɛnzɔ́ Jehovah tɔn sísɔ́ ɖó tɛn nukɔntɔn ɔ mɛ wɛ nɔ hɛn awǎjijɛ tɛgbɛ tɔn wá.—Mat. 19:12.

9. Etɛ mɛxo lɛ ka sixu wà dó d’alɔ nɔví nyɔnu lɛ?

⁹ É ɖò taji ɖɔ mɛxo lɛ ni nɔ wà nǔ xá nyɔnu e ɖò agun ɔ mɛ lɛ é nɔví nyɔnu yetɔn lɛ kpo nɔ yetɔn lɛ kpo ɖɔhun. (1 Tim. 5:1, 2) Mɛxo lɛ ɖó na ba hwenu dó ɖɔ xó xá nɔví nyɔnu lɛ jɛ nukɔn nú kplé lɛ, alǒ ɖò kplé lɛ gudo. Kristen e xó mǐ ɖɔ wá yì é ɖɔ: “Mɛxo ɖé ɖó ayi wu ɖɔ alɔnu ce ján tawun, bo jló na mɔ nukúnnú jɛ nǔ e wu alɔnu ce ján mɔ̌ é mɛ. Lee nǔ ce ɖu ayi mɛ n’i gbɔn é sù nukún ce mɛ tawun.” Nú mɛxo lɛ nɔ ba hwenu bo nɔ ɖɔ xó xá nɔví nyɔnu gbigbɔ tɔn yetɔn lɛ hwɛhwɛ ɔ, ye nɔ xlɛ́ ɖɔ nǔ yetɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú emi. * Annette e xó mǐ ɖɔ ɖò bǐbɛ̌mɛ é tinmɛ nǔ e wu é nyɔ́ ɖɔ è ni nɔ ɖɔ xó xá mɛxo lɛ hwɛhwɛ é. É ɖɔ: “Un kpéwú bo tuùn ye ganji, bɔ ye lɔ tuùn mì. Wǎgbɔ tɔn ɔ, nú un  ɖò mɛtɛnkpɔn syɛnsyɛn ɖé mɛ gbɔn wɛ ɔ, un nɔ vo bo nɔ ba alɔdó yetɔn.”

10. Etɛ ka sixu d’alɔ nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ bɔ ye na ɖó awǎjijɛ?

¹⁰ Mǐ na bo tlɛ nyí sunnu alǒ nyɔnu ɔ, nú mɛ ɖevo lɛ ɖó ayi nǔwukpíkpé mǐtɔn lɛ wu bo ɖɔ nú mǐ ɖɔ azɔ̌ mǐtɔn sù nukún emitɔn mɛ ɔ, mǐ bǐ wɛ nɔ dó gǎn d’eji. Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, nú mɛ ɖebǔ ma nɔ xlɛ́ ɖɔ nǔwukpíkpé mǐtɔn lɛ, alǒ azɔ̌ mǐtɔn lɛ sù nukún emitɔn mɛ ǎ ɔ, awakanmɛ nɔ kú mǐ. Abigail e nyí gbexosin-alijitɔ́ tlɛnnɔ ɖé bo yí gbè ɖɔ hweɖelɛnu ɔ, emi nɔ mɔ ɖɔ è kún nɔ kéya nú emi ó é ɖɔ: “È nɔ mɔ mì kpowun dó mɔ keté lě sín nɔví, alǒ keté lě sín vǐ. Hweɖelɛnu ɔ, un nɔ mɔ ɖɔ mɛ ɖě kún nɔ ɖó ayi wǔ yè ó.” Amɔ̌, kpɔ́n xó e nɔví nyɔnu e nɔ nyí Pam é ɖɔ é. É nyí tlɛnnɔ có, é ka wà mɛsɛ́dózɔ́ nú xwè gegě. Nukɔnmɛ ɔ, é lɛkɔ yí xwé bá kpé nukún dó mɛjitɔ́ tɔn lɛ wu. É ɖó xwè 70 jɛji dìn cobo ka kpò ɖò gbexosin-alijitɔ́ nyí wɛ. Pam ɖɔ: “Nǔ e d’alɔ mì hugǎn é wɛ nyí ɖɔ e mɛ ɖevo lɛ nɔ ɖɔ nú mì ɖɔ azɔ̌ ce lɛ nɔ sú nukún emitɔn mɛ é.”

11. Nɛ̌ Jezu ka xlɛ́ ɖɔ azɔ̌ e nyɔnu ɖěɖee xwed’è ɖò sinsɛnzɔ́ tɔn mɛ lɛ é wà lɛ é sù nukún tɔn mɛ gbɔn?

¹¹ Nyɔnu gbejinɔtɔ́ ɖé lɛ sɔ́ “nǔ e ye ɖó lɛ” é dó d’alɔ Jezu, bɔ enɛ sù nukún tɔn mɛ tawun. (Luk. 8:1-3) É nyí wǔ enɛ kɛɖɛ wɛ é jɔ ye ǎ, loɔ, é lɛ́ ɖè nǔgbo gbigbɔ tɔn e gɔ́ngɔ́n lɛ é xlɛ́ ye. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é ɖɔ nú ye ɖɔ emi na kú, bɔ è na fɔ́n emi sín kú. (Luk. 24:5-8) É sɔnǔ nú nyɔnu enɛ lɛ, lee é bló gbɔn nú mɛsɛ́dó lɛ é bonu ye na ɖí xwi xá mɛtɛnkpɔn e ye na mɔ lɛ é. (Mak. 9:30-32; 10:32-34) Mɛsɛ́dó lɛ tlɛ hɔn hwenu e è wlí Jezu é có, nyɔnu enɛ lɛ ɖé lɛ nɔ gudo n’i, bo jó è dó ǎ kaka jɛ hwenu e é kú ɖò yatín jí é.—Mat. 26:56; Mak. 15:40, 41.

12. Azɔ̌ tɛ Jezu ka sɔ́ dó así nú nyɔnu lɛ?

¹² Jezu sɔ́ azɔ̌ taji ɖé d’así nú nyɔnu lɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, nyɔnu ɖěɖee nɔ ɖó sísí nú Mawu lɛ é wɛ nyí kúnnuɖetɔ́ nukɔntɔn fínfɔ́n sín kú tɔn tɔn. É byɔ nyɔnu enɛ lɛ ɖɔ ye ni ɖɔ nú mɛsɛ́dó lɛ ɖɔ è ko fɔ́n emi sín kú. (Mat. 28:5, 9, 10) Gɔ́ na ɔ, ɖò Pantekotu 33 H.M. tɔn ɔ, nyɔnu lɛ sixu ko ɖò finɛ hwenu e gbigbɔ mímɛ́ jɛte dó ahwanvu lɛ jí é. Enyi mɔ̌ wɛ ɔ, è sixu ko lɛ́ na nǔwukpíkpé xóɖiɖɔ dó gbè ɖevo lɛ mɛ tɔn ye, bɔ ye nɔ ɖɔ xó nú mɛ ɖevo lɛ dó “azɔ̌ ɖagbeɖagbe e Mawu wà lɛ” é wu.—Mɛ. 1:14; 2:2-4, 11.

13. Etɛ lɛ nyɔnu Klisanwun lɛ ka nɔ wà ɖò égbé? Nɛ̌ hwɛ ka sixu xlɛ́ ɖɔ nǔ e ye nɔ wà lɛ é nɔ sù nukún towe mɛ gbɔn?

¹³ É jɛxa ɖɔ è ni nɔ kpa nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ nú azɔ̌ e ye nɔ wà ɖò sinsɛnzɔ́ Jehovah tɔn mɛ lɛ é bǐ. Xɔ lɛ gbigbá kpo nukúnkpíkpé ye wu kpo, gudo ninɔ nú kánɖó e nɔ dó jonɔgbe lɛ é kpo mɛɖée zízé jó ɖò Betɛli kpo ɖò sinsɛnzɔ́ enɛ mɛ. Ye nɔ ɖ’alɔ ɖò sɔhɛnmɛzɔ́ ɔ kpo wema mǐtɔn lɛ lilɛ lilɛ dó gbè ɖevo mɛ kpo mɛ, bo nɔ lɛ́ nyí gbexosin-alijitɔ́ kpo mɛsɛ́dó kpo. Nɔví sunnu lɛ ɖɔhun ɔ, nɔví nyɔnu lɛ nɔ yì wemaxɔmɛ gbexosin-alijitɔ́ lɛ tɔn, Wemaxɔmɛ nú Wɛnɖagbejlatɔ́ Axɔ́suɖuto ɔ Tɔn Lɛ kpo Wemaxɔmɛ Galadi tɔn kpo. Gɔ́ na ɔ, asì lɛ nɔ d’alɔ asú yetɔn lɛ, bɔ enɛ nɔ zɔ́n bɔ ye nɔ sixu wà azɔ̌ e è sɔ́ d’así nú ye ɖò agun ɔ kpo tutoblonunu ɔ kpo mɛ lɛ é bǐ. Nɔví sunnu enɛ lɛ nyí nǔnina lɛ, bo nɔ wà nǔ gegě dó d’alɔ mɛ ɖevo lɛ. Amɔ̌, enyi asì yetɔn lɛ ma nɔ nɔ gudo nú ye ǎ ɔ, é na vɛwǔ nú ye ɖesu. (Efɛ. 4:8) A ka sixu lin tamɛ dó lee a na d’alɔ nɔví nyɔnu mǐtɔn enɛ lɛ ɖò azɔ̌ e ye nɔ wà lɛ é kɔn gbɔn é jí à?

14. Sɔgbe xá Ðɛhan 68:11 ɔ, etɛ mɛxo agun tɔn nǔnywɛtɔ́ lɛ ka ɖó na nɔ wà?

 ¹⁴ Mɛxo agun tɔn nǔnywɛtɔ́ lɛ nɔ mɔ nukúnnú jɛ mɛ ɖɔ nɔví nyɔnu enɛ lɛ nyí “ahwankpá ɖaxó” e sɔ́ éɖée jó bo ɖò azɔ̌ wà wɛ é ɖé, bɔ hwɛhwɛ ɔ, ye wɛ nɔ wà wɛnɖagbejijlazɔ́ ɔ ganji hugǎn. (Xà Ðɛhan 68:11, nwt.) Enɛ wu ɔ, mɛxo lɛ nɔ ba ali ɖěɖee nu ye na ɖu nǔ ɖěɖee nɔví nyɔnu lɛ mɔ kpɔ́n lɛ é sín lè ɖè lɛ é. Kan e nɔví sunnu lɛ kan lee è sixu bɛ́ xóɖɔɖókpɔ́ xá mɛɖé gbɔn ɖò ali ɖagbe ɖé nu ɖò fí e ye nɔ ɖekúnnu ɖè lɛ é byɔ Abigail e xó mǐ ɖɔ ɖò bǐbɛ̌mɛ é dó wusyɛn lanmɛ n’i. É ɖɔ: “Enɛ d’alɔ mì bɔ un mɔ ɖɔ Jehovah sɔ́ azɔ̌ taji ɖé d’así nú mì ɖò tutoblonunu tɔn mɛ.” Gɔ́ na ɔ, mɛxo agun tɔn lɛ tuùn ɖɔ nɔví nyɔnu gbejinɔtɔ́ e zin lɛ é kpé nǔ wu tawun bá d’alɔ nɔví nyɔnu winnyawinnya ɖěɖee ɖò xwi ɖí xá tagba lɛ wɛ lɛ é. (Ti. 2:3-5) É ɖò wɛn ɖɔ, mǐ ɖó na nɔ ɖè wanyiyi kpo nǔsumɛnukúnmɛ kpo xlɛ́ nɔví mǐtɔn lɛ.

15. Hwetɛnu é ka sixu byɔ ɖɔ mɛɖé ni jɛhun dó nɔví nyɔnu lɛ jí?

¹⁵ Hweɖelɛnu ɔ, nú nɔví nyɔnu lɛ ɖò tagba titewungbe ɖé ɖí xwi xá wɛ ɔ, ye sixu ɖó hudo mɛ e na jɛhun dó ye jí é tɔn. (Eza. 1:17) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, nɔví nyɔnu asúkúsi ɖé, alǒ ee asú tɔn gbɛ́ é ɖé sixu ɖó hudo mɛ e na jɛhun dó jǐ tɔn, bo lɛ́ d’alɔ ɛ b’ɛ na kpé nukún dó azɔ̌ e asú tɔn ko nɔ wà lɛ é ɖé lɛ wu é tɔn. É sixu byɔ ɖɔ è ni d’alɔ nɔví nyɔnu mɛxomɔ ɖé b’ɛ na ɖɔ xó xá dotóo lɛ. Alǒ é sixu byɔ ɖɔ mɛɖé ni jɛhun dó nɔví nyɔnu gbexosin-alijitɔ́ e nɔ wà azɔ̌ ɖevo lɛ ɖò tutoblonunu Jehovah tɔn mɛ é ɖé jí, hwenu e mɛ ɖevo lɛ mɔ xó ɖɔ dó wǔtu tɔn ɖɔ é kún nɔ tɔ́n ɖò sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ hwɛhwɛ gbexosin-alijitɔ́ ɖevo lɛ ɖɔhun ó é. Nɛ̌ mǐ ka sixu lɛ́ d’alɔ nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ gbɔn? Mǐ ni lɛ́ gbéjé kpɔ́ndéwú Jezu tɔn kpɔ́n.

16. Sɔgbe xá Maki 14:3-9 ɔ, nɛ̌ Jezu ka jɛhun dó Mali jí gbɔn?

¹⁶ Hwenu e mɛ lɛ dóhwɛ agɔ Jezu sín nɔví nyɔnu gbigbɔ tɔn lɛ é ɔ, é yawǔ jɛhun dó ye jí. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é jɛhun dó Mali jí hwenu e Mata mɔ xó ɖɔ dó wǔ tɔn é. (Luk. 10:38-42) É lɛ́ jɛhun dó Mali jí azɔn wegɔ́ ɔ, hwenu e mɛ ɖevo lɛ lin ɖɔ é wá gbeta nyanya ɖé kɔn bo mɔ xó ɖɔ dó wǔ tɔn é. (Xà Maki 14:3-9.) Jezu mɔ nukúnnú jɛ nǔ e sísɛ́ Mali b’ɛ wà mɔ̌ é mɛ bo kpa ɛ, lobo ɖɔ: “Nǔ ɖagbe wɛ é wà nú mì. . . . Lee é kpéwú gbɔn ɔ nɛ é bló gbɔn nɛ.” É tlɛ ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ nú “è jlá Wɛnɖagbe Mawu tɔn gbɔn fí ɖebǔ ɖò gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ ɔ,” è na nɔ ɖɔ xomɛnyínyɔ́nú e é wà é sín xó lee xóta elɔ ɖ’ewu gbɔn dìn é. É sɔ́ akpakpa mɛ tawun ɖɔ Jezu ɖɔ ɖɔ è na jlá wɛnɖagbe ɔ gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ, hwenu e é kpa Mali ɖó nǔwiwa tɔn e ma ɖó cejɛnnabi ǎ é wu é! Ee è ko dóhwɛ Mali gudo é ɔ, kpɔ́n lee xó enɛ lɛ na ko dó wusyɛn lanmɛ n’i sɔ é!

17. Nǎ kpɔ́ndéwú hwenu e mǐ sixu jɛhun dó nɔví nyɔnu ɖé jí é tɔn ɖé.

¹⁷ A ka nɔ jɛhun dó nɔví nyɔnu gbigbɔ tɔn towe lɛ jí hwenu e ye ɖó hudo tɔn é à? Mǐ ni gbéjé kpɔ́ndéwú elɔ kpɔ́n. Wɛnjlatɔ́ ɖé lɛ ɖ’ayi wu ɖɔ nɔví nyɔnu e asú tɔn ma nyí Kúnnuɖetɔ́ ǎ é ɖé nɔ gbɔ hwenu wá kplé lɛ hwɛhwɛ, bɔ kplé lɛ ka fó tlolo ɔ, é nɔ lɛ́ yawǔ yì xwé. Ye ɖ’ayi wu ɖɔ é kún nɔ kplá vǐ tɔn lɛ wá kplé lɛ mɔ̌ ó. Enɛ wu ɔ, ye jɛ xó mɔ ɖɔ dó wǔ tɔn jí, ɖó ye lin ɖɔ é ɖó na byɔ gbè asú tɔn bo na nɔ kplá vǐ lɛ wá kplé lɛ. É ɖò mɔ̌ có, nǔ e ye ma ka tuùn ǎ é wɛ nyí ɖɔ nɔví nyɔnu ɔ ɖò nǔ e wu é kpé é bǐ wà wɛ. É ɖ’acɛ dó tuto éɖesu tɔn lɛ jí bǐ mlɛ́mlɛ́ ǎ, mɔ̌ jɛn é ma ka lɛ́ nyí é wɛ nɔ wá gbeta gudo tɔn ɔ kɔn dó vǐ tɔn lɛ wu ǎ é nɛ. Etɛ a ka sixu wà? Enyi a kpa nɔví nyɔnu ɔ, bo lɛ́ ɖɔ nǔ ɖagbe e wà wɛ é ɖè lɛ é nú mɛ ɖevo lɛ ɔ, a sixu ɖó xómɔɖɔdómɛwu mɔ̌hun te.

18. Ali ɖevo tɛ lɛ nu mǐ ka sixu d’alɔ nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ ɖè?

¹⁸ Nú mǐ nɔ d’alɔ nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ ɖò  ali tawun tawun lɛ nu ɔ, mǐ sixu xlɛ́ ye ɖɔ nǔ yetɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú mǐ tawun. (1 Jaan 3:18) Nɔví nyɔnu Annette e nɔ kpé nukún dó nɔ tɔn e ɖò azɔn jɛ wɛ é wu é ɖɔ: “Xɔ́ntɔn ɖé lɛ nɔ wá ɖyɔ mì ɖò azɔ̌ ɔ kɔn, alǒ nɔ hɛn nǔɖuɖu wá. Enɛ nɔ zɔ́n bɔ un nɔ mɔ ɖɔ è yí wǎn nú mì, bɔ un lɛ́ ɖó tɛn ce ɖò agun ɔ mɛ.” È d’alɔ Jordan lɔ. Nɔví sunnu ɖé ɖè wě xá ɛ dó lee é na kpé nukún dó mɔ̌to tɔn wu gbɔn é wu. É ɖɔ: “Tuùn e un tuùn ɖɔ ganjininɔ ce nɔ ɖu ayi mɛ nú nɔví lɛ é nɔ víví nú mì tawun.”

19. Ali ɖevo tɛ lɛ nu mɛxo agun tɔn lɛ ka sixu d’alɔ nɔví nyɔnu lɛ ɖè?

¹⁹ Mɛxo lɛ ɖesu nɔ tɛ́n kpɔ́n bo nɔ kpé nukún dó hudo nɔví nyɔnu lɛ tɔn wu. Ye tuùn ɖɔ lee è nɔ wà nǔ xá nɔví nyɔnu lɛ gbɔn é nɔ ɖu ayi mɛ nú Jehovah tawun. (Ja. 1:27) Enɛ wu ɔ, mɛxo lɛ nɔ wà nǔ Jezu ɖɔhun bo nɔ lɛ́ nɔ jlɛ̌ jí. Lee ye nɔ wà mɔ̌ gbɔn é wɛ nyí ɖɔ ye nɔ hɛn nǔ gángángán hwenu e é byɔ ɖɔ ye ni nyɔ́ xomɛ é ǎ. (Mat. 15:22-28) Nú mɛxo lɛ tɛ́n kpɔ́n bo d’alɔ nɔví nyɔnu yetɔn lɛ ɔ, nɔví nyɔnu lɛ nɔ mɔ ɖɔ Jehovah kpo tutoblonunu tɔn kpo yí wǎn nú emi. Hwenu e nukúnkpénuwutɔ́ gbɛ̌ta e mɛ Kia ɖè é tɔn sè ɖɔ é jló na yì jɛ xwé ɖevo gbè é ɔ, é yawǔ bló tuto bonu è na d’alɔ ɛ. Kia ɖɔ: “Enɛ zɔ́n bɔ linkpɔ́n ce ɖekpo tawun. Ðó mɛxo lɛ dó wusyɛn lanmɛ nú mì, bo lɛ́ dó alɔ e sín hudo un ɖó é mì wutu ɔ, un mɔ vaan ɖɔ nyi lɔ nyí mɛ taji ɖé ɖò agun ɔ mɛ, bo kún ka ɖò nyiɖokpo hwenu e un ɖò ninɔmɛ syɛnsyɛn ɖé mɛ é ó.”

20-21. Nɛ̌ mǐ ka sixu xlɛ́ ɖɔ mǐ yí wǎn nú nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ bǐ gbɔn?

²⁰ Nú mǐ kpɔ́n agun mǐtɔn lɛ bǐ mɛ gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ ɔ, mǐ nɔ mɔ nyɔnu Klisanwun azɔ̌syɛnsyɛnwatɔ́ e é jɛxa ɖɔ mǐ ni nɔ nɔ gudo na lɛ é gegě. Lee kpɔ́ndéwú Jezu tɔn kplɔ́n mǐ gbɔn é ɔ, mǐ sixu d’alɔ ye gbɔn hwenu zinzan ɖó kpɔ́ xá ye kpo tintɛnkpɔn bá tuùn ye kpo gblamɛ. Mǐ sixu xlɛ́ ye ɖɔ nǔ e ye nɔ wà ɖò sinsɛnzɔ́ Mawu tɔn mɛ lɛ é nɔ sù nukún mǐtɔn mɛ. Mǐ sixu lɛ́ jɛhun dó ye jí, nú é byɔ ɖó mɔ̌ ɔ nɛ.

²¹ Ðò vivɔnu wema e mɛsɛ́dó Pɔlu sɛ́dó Hlɔmanu lɛ é tɔn ɔ, é ɖɔ xó dó nyɔnu Klisanwun tɛnnɛ wu ɖò ali bǔnɔ ɖé nu. (Hlɔ. 16:1, 3, 6, 12, 13, 15) É ɖò wɛn ɖɔ sè e nyɔnu enɛ lɛ sè ɖɔ é dó gbè sɛ́dó ye, bo lɛ́ kpa ye é dó wusyɛn lanmɛ nú ye ɖesu. Mǐ lɔmɔ̌ ɖó na nɔ nɔ gudo nú nɔví nyɔnu e ɖò agun mǐtɔn mɛ lɛ é bǐ. Nú mǐ nɔ wà mɔ̌ ɔ, mǐ nɔ xlɛ́ ɖɔ mǐ yí wǎn nú ye, mɛ e kpo mǐ kpo ɖò xwédo ɖokpo ɔ mɛ lɛ é ɖɔhun.