Ehecha oĩva pype

Ehecha oĩva pype

ARTÍKULO OJESTUDIÁVA 39

Ñaipytyvõ ha ñamokyreʼỹkena ñane ermanakuéra kongregasionpeguápe

Ñaipytyvõ ha ñamokyreʼỹkena ñane ermanakuéra kongregasionpeguápe

“Umi kuña opredikáva umi notísia porã, haʼe hína peteĩ ehérsito tuicháva” (SAL. 68:11).

PURAHÉI 137 Kuñanguéra ifiélva Jehovápe

¿MBAʼE REHEPA ÑAÑEʼẼTA? *

Ñane ermanakuéra iguápa ha ikyreʼỹetéva oĩ rreunionhápe, osẽ predikasiónpe, oipytyvõ ojejapo hag̃ua mantenimiénto Salón del Réinope, ha oipytyvõ ermanokuérape (Ehecha párrafo 1)

1. ¿Mbaʼéichapa ermanakuéra oipytyvõ Jehová organisasiónpe, péro mbaʼe situasión ijetuʼúvapa ombohovái hikuái? (Ehecha pe taʼanga oĩva ko rrevísta apére).

¡AJÉPA javyʼaite jareko haguére heta ermána iguápava kongregasiónpe! Por ehémplo, haʼekuéra oĩ rreunionhápe, osẽ opredika ha omboʼe umi notísia porã, oĩ avei umi oipytyvõva ojejapo hag̃ua mantenimiénto umi Salónpe, ha ohechauka ojepyʼapyha ermanokuérare. Péro jaikuaa haʼekuéra ohasaha avei heta mbaʼe ijetuʼúva. Oĩ umi oñangarekóva ituakuéra ijedámavare, ótrore oñemoĩ ihentekuéra, ha oĩ avei umi omongakuaáva haʼeño imembykuérape, ha ombaʼapo jejopy vaʼerã omantene hag̃ua chupekuéra.

2. ¿Mbaʼérepa ñañehaʼã vaʼerã ñaipytyvõ ha ñamokyreʼỹ ermanakuérape?

2 ¿Mbaʼérepa ñaipytyvõ ha ñamokyreʼỹ vaʼerã ermanakuérape? Pórke ko múndope ndojerrespetái jepi umi kuñáme haʼekuéra omereseháicha. Avei la Biblia ñanemokyreʼỹ ñaipytyvõ hag̃ua chupekuéra. Por ehémplo, apóstol Pablo heʼi vaʼekue pe kongregasión oĩvape Rómape orresivi porã hag̃ua Fébepe, ha oipytyvõ hag̃ua chupe “opa mbaʼe oikotevẽvape” (Rom. 16:1, 2). Pablo haʼe vaʼekue fariséo, ha umi fariséo oapoʼi vaʼekue umi kuñanguérape. Péro oiko rire chugui kristiáno, haʼe osegíma Jesús ehémplo, ha orrespeta kuñanguérape ha imbaʼeporã hendivekuéra (1 Cor. 11:1).

3. ¿Mbaʼéichapa Jesús otrata vaʼekue kuñanguérape, ha mbaʼéichapa ohecha umi kuña ojapóvape Itúa volunta?

Jesús orrespeta vaʼekue enterove kuñáme (Juan 4:27). Haʼe ndotratái vaʼekue kuñanguérape ojapo haguéicha umi líder rrelihióso judío itiémpope guare. Peteĩ lívro oñeʼẽva la Bíbliare heʼi: “Jesús núnka ndeʼíri vaʼekue mbaʼeve oapoʼi vaʼerã kuñanguérape”. Péro Jesús koʼýte orrespeta vaʼekue umi kuña ojapóvape Itúa volunta. Iporãveha, Jesús oñeʼẽrõ guare umi oĩvare ifamíliape, heʼi vaʼekue oĩha kuimbaʼe ha avei kuña, ha ohecha vaʼekue chupekuéra iñermánaicha (Mat. 12:50).

4. ¿Mbaʼépa jahecháta ko artíkulope?

Jesús siémpre oĩ vaʼekue dispuésto oipytyvõ hag̃ua umi kuña oservívape Ñandejárape. Avei omombaʼe ha odefende vaʼekue chupekuéra. Jahechamína mbaʼéichapa ikatu jasegi Jesús ehémplo ha ñanembaʼerechakuaa ñane ermanakuérandi.

ÑANEMBAʼERECHAKUAÁKENA ÑANE ERMANAKUÉRA JAAPRESIAITÉVANDI

5. ¿Mbaʼérepa oĩ umi ermána ijetuʼúvape ojeheʼa hag̃ua ermanokuérare?

Enterove ñande, tahaʼe ermáno térã ermána, ñaikotevẽ jajeheʼa ñande rapichakuérare. Péro sapyʼánte umi ermánape ijetuʼu ojapo hag̃ua upéva. ¿Mbaʼérepa? Jahechamína mbaʼépa heʼi unas kuánta ermána. Por ehémplo Johana * heʼi: “Chéngo soltéra, upévare pyʼỹinte añandu jepi ndarekoiha peteĩ lugár kongregasiónpe, ha ndachejaiha voi ijapytepekuéra”. Cristina, peteĩ prekursóra ova vaʼekue ombaʼapove hag̃ua predikasiónpe, heʼi: “Eva ramóme peteĩ kongregasiónpe ikatu reñeñandu neaño”. Ikatu hína oĩ umi ermáno oñeñandúva avei upéicha. Umi oikóvape peteĩ família ndahaʼéivape Testígo ikatu ijetuʼu oñeñandu porã hag̃ua ihentekuérandi, péro avei oñeñandu haʼeño kongregasiónpe. Oĩ avei ermána oñeñandúva haʼeño ndaikatúigui osẽ hógagui hasykatu rupi, térã oñangareko vaʼerã peteĩ ihénte hasývare. Ana omombeʼu: “Che ndaikatúi vaʼekue ahasa tiémpo ermanokuérandi, pórke chémante añangareko vaʼerã kuri che sýre”.

Jesús ojapo haguéicha, ñande ikatu jahechauka jahayhuha ha jajepyʼapyha ñane ermanakuéra ifiélvare (Ehecha párrafo 6-9) *

6. ¿Mbaʼéichapa Jesús oipytyvõ vaʼekue Marta ha Maríape ohechaukaháicha Lucas 10:38-42?

Jesús oñemotiémpo vaʼekue ojeheʼa hag̃ua umi kuña oservívare Jehovápe, ha oiko chugui iñamigokueraite. Por ehémplo, ñapensamíntena pe amista oreko vaʼekuére María ha Mártandi, amalisia mokõivéva soltéra vaʼekue (elee Lucas 10:38-42). Umi mbaʼe Jesús heʼi ha ojapóva rupive, katuete oñeñandu porãne raʼe hikuái hendive. Por ehémplo, María naiprovlémai vaʼekue oguapy hag̃ua Jesús ypýpe ojapoháicha peteĩ disípulo. * Ha Marta ipochýrõ guare María noipytyvõi haguére chupe, ndokyhyjéi vaʼekue heʼi hag̃ua Jesúspe mbaʼéichapa oñeñandu. Upérõ Jesús omboʼe vaʼekue mokõivépe heta mbaʼe iñimportánteva. Haʼe ohechauka ohayhuha chupekuéra ha iñermáno Lázarope, pórke ovisita jey vaʼekue chupekuéra heta vése (Juan 12:1-3). Ndareíri Lázaro hasykatuetérõ guare, María ha Marta oikuaa ikatuha ojerure ajúda Jesúspe (Juan 11:3, 5).

7. ¿Mbaʼépa ikatu jajapo ñamokyreʼỹ hag̃ua ermanakuérape?

Oĩ ermána saʼieterei oportunida orekóva ojeheʼa hag̃ua ermanokuérare, ha rreuniónpemante ikatu ojapo upéva. Upévare jaaprovechase umi rreunión jarresivi porã hag̃ua chupekuéra, ñañemongeta ha jaʼe hag̃ua mbaʼeichaitépa jaapresia chupekuéra. Johana, pe ermána ñañeʼẽma hague, heʼi: “Chemokyreʼỹeterei oĩ jave chefelisitáva che komentáriore, cheinvitáva asẽ hag̃ua hendive predikasiónpe, térã ohechaukáva ótro hendáicha ojepyʼapyha cherehe”. Jaikuaaukákena umi ñane ermánape haʼekuéra iñimportanteha ñandéve g̃uarã. Karen heʼi: “Afalta mbaʼérõ rreunionhápe, aikuaáma oĩtaha chemensaheáva ohecha hag̃ua aime porãpa hína. Upéicha ahechakuaa umi ermáno ha ermána oñeinteresaha cherehe”.

8. ¿Mbaʼépa avei ikatu jajapo jasegi hag̃ua Jesús ehémplo?

Jesús ojapo haguéicha, ikatu avei ñañemotiémpo jajeheʼa hag̃ua ermanakuérare. Por ehémplo, ikatu ñainvita chupekuéra okaru hag̃ua ñande rógape, térã algúna diversionrã. Upéicha jave, jajasegura vaʼerã umi mbaʼe jaʼéva rupive ñañomokyreʼỹha (Rom. 1:11, 12). Ansianokuéra ningo osegi vaʼerã Jesús ehémplo. Haʼe oikuaa vaʼekue algúnope g̃uarã ijetuʼutaha opyta soltéro. Péro ohechauka porã peteĩ persóna ovyʼa hag̃ua natekotevẽiha omenda térã ifamília (Luc. 11:27, 28). Upéva rangue, jaiko hag̃ua vyʼápe pára siémpre jaservi vaʼerã Jehovápe ha ñamotenonde chupe ñande rekovépe (Mat. 19:12).

9. ¿Mbaʼéichapa umi ansiáno ikatu oipytyvõ ermanakuérape?

Koʼýte ansianokuéra tekotevẽ otrata ermanakuérape iñermána ha isýicha (1 Tim. 5:1, 2). Iporãta ansianokuéra oñemotiémporamo rreunión mboyve térã opa rire oñemongeta hag̃ua ermanakuérandi. Cristina omombeʼu: “Che ningo ambaʼapo ha aservi avei de prekursóra, upévare cherembiapoiterei. Peteĩ ansiáno ohechakuaa upéva ha oporandu chéve mbaʼéichapa amohenda che tiémpo. Aagradeseterei chupe ojepyʼapy haguére cherehe”. Umi ansiáno oñemotiémporamo oñemongeta hag̃ua jepi ermanakuérandi, ohechauka oñeinteresaha hesekuéra. * Ana, pe ermána ñañeʼẽma hague, omombeʼu peteĩ mbaʼe porã ojehupytýva oñeñeʼẽ pyʼỹiramo umi ansiánondi. Haʼe heʼi: “Aikuaa porãve chupekuéra, ha haʼekuéra chekuaa porãve avei. Upévare ajecha vai jave, ifasilve chéve ajerure hag̃ua chupekuéra ajúda”.

ÑAMOMBAʼÉKENA ERMANAKUÉRA OJAPÓVA

10. ¿Mbaʼépa ikatu omoñeñandu porã ñane ermanakuérape?

10 Enterove ñande, tahaʼe kuña térã kuimbaʼe, ñañeñandu porã oĩ jave ohechakuaáva mbaʼépepa ñandevale, ha heʼi oapresiaha umi mbaʼe jajapóva. Péro ñañedesanima avave ndohechakuaáiramo umíva. Peteĩ prekursóra soltéra hérava Abigaíl heʼi sapyʼánte oñanduha avave nopenaiha hese. Haʼe omombeʼu: “Umi hénte cherecha jave heʼi jepi: ‘Péango fuláno rajy’, térã: ‘Péango fuláno ermána’. Péro añetehápe ndachekuaái hikuái. Sapyʼánte añeñandu voi ndaexistiriramoguáicha”. Péro, ¿mbaʼépa heʼi peteĩ ermána soltéra hérava Pamela? Haʼe ningo oservi vaʼekue de misionéra heta áñore, ha upéi oho jey hógape oñatende hag̃ua ituakuérare. Koʼág̃a haʼe orekóma mas de 70 áño ha oservi gueteri de prekursóra. Pamela heʼi: “Siémpre chepytyvõiterei oĩramo heʼíva chéve cheapresiaha”.

11. ¿Mbaʼéichapa Jesús ohechauka vaʼekue omombaʼeha umi kuña omoirũ vaʼekuépe chupe opredika aja?

11 Jesús omombaʼeterei vaʼekue oipytyvõ haguére chupe umi kuña ohayhúva Ñandejárape, ha “oipurúva ipláta ha umi mbaʼe orekóva” oñatende hag̃ua hese (Luc. 8:1-3). Haʼe ndahaʼéi ohejánteva chupekuéra oreko upe priviléhio, síno omboʼe avei chupekuéra heta mbaʼe iñimportánteva Ñandejára voluntágui. Por ehémplo, heʼi chupekuéra haʼe omanotaha ha upéi oñemoingove jeytaha (Luc. 24:5-8). Ojapo haguéicha ijapostolkuérare, haʼe oprepara koʼã kuñáme ombohovái hag̃ua umi mbaʼe ijetuʼúva ohasátava (Mar. 9:30-32; 10:32-34). Ha iñimportánte jahechakuaa umi apóstol ohejáramo jepe Jesúspe ojejagarrárõ guare chupe, umi kuña oñatendéva hese apytépe oĩ vaʼekue umi opytáva hendive omanórõ guare (Mat. 26:56; Mar. 15:40, 41).

12. ¿Mbaʼe tembiapópa Jesús onkarga vaʼekue umi kuñáme?

12 Jesús onkarga vaʼekue umi kuñáme umi tembiapo iñimportánteva. Por ehémplo, umi kuña ojeroviáva Ñandejárare raẽvete ohecha vaʼekue Jesúspe oikove jey rire. Haʼe onkarga koʼã kuñáme heʼi hag̃ua umi apóstolpe oñemoingove jeýma hague chupe (Mat. 28:5, 9, 10). Ha pe Pentekostés áño 33-pe, espíritu sánto oguejýrõ guare umi disípulo ári, ijapytepekuéra oiméne oĩ avei umi kuña. Oiméramo upéicha, koʼã kuña oñeunhi ramóvape oñemeʼẽ vaʼekue avei pe avilida oñeʼẽ hag̃ua diferénte idiómape, ha omombeʼu umi ótro paisguápe “umi mbaʼe ijojahaʼỹva Ñandejára ojapo vaʼekue” (Hech. 1:14; 2:2-4, 11).

13. a) ¿Mbaʼe mbaʼépa ermanakuéra ojapo hína koʼág̃arupi Jehová servísiope? b) ¿Mbaʼépa ikatu jajapo jaagradese hag̃ua chupekuéra umi mbaʼe ojapóvare?

13 Ñane ermanakuéra ningo omerese jafelisita chupekuéra opa mbaʼe ojapóvare Jehová servísiope. Por ehémplo, ombaʼapo konstruksiónpe ha ojejapo hag̃ua mantenimiénto, oapoja umi grúpo oĩva ótro idiómape, ha ombaʼapo de voluntária Betélpe. Avei oipytyvõ hikuái oiko jave desástre naturál, oipytyvõ ojetradusi hag̃ua ñane puvlikasionkuéra, ha oservi de prekursóra ha misionéra. Umi ermánoicha avei, umi ermanakuéra oho Eskuéla de Prekursórpe, Eskuéla de Evanhelisadór, ha Eskuéla de Galaádpe. Avei umi tembirekokuéra oipytyvõ iménape okumplipa hag̃ua umi rresponsavilida orekóva kongregasiónpe ha Jehová organisasiónpe. Jehová ningo omeʼẽ vaʼekue “koʼã kuimbaʼépe rregáloramo”, ha ojapo hikuái heta mbaʼe oipytyvõ hag̃ua ótrope. Péro ijetuʼuvéta kuri chupekuéra ojapopa hag̃ua koʼã mbaʼe umi hembireko ndoapojáirire chupekuéra (Efes. 4:8). ¿Mbaʼépa ikatu jajapo jaapoja hag̃ua umi ermánape iservísiope?

14. Orekóvo enkuénta Salmo 68:11 heʼíva, ¿mbaʼépa ojapo umi ansiáno iñarandúva?

14 Umi ansiáno iñarandúva ohechakuaa umi ermána haʼeha “peteĩ ehérsito tuicháva” ombaʼapo kyreʼỹva, ha ijapytepekuéra oĩha umi ikatupyryetereíva predikasiónpe (elee Salmo 68:11). Upévare umi ansiáno oñehaʼã oaprende koʼã ermánagui. Abigaíl, pe ermána ñañeʼẽma hague, omombaʼeterei umi ermáno oikuaase jave mbaʼépa ideprovécho chupe oñepyrũ hag̃ua oñemongeta la héntendi iterritóriope. Haʼe heʼi: “Upéva chepytyvõ ahechakuaa hag̃ua arekoha peteĩ lugár Jehová organisasiónpe”. Umi ansiáno avei ohechakuaa umi ermána ijedáva ha ijerovia mbaretéva oipytyvõ porãitereiha umi ermána imitãvévape ombohovái jave umi situasión ijetuʼúva (Tito 2:3-5). ¡Añetehápe ñane ermanakuéra omerese jahayhu ha jaagradese chupekuéra!

ÑAIPYTYVÕ HA ÑADEFENDÉKENA ÑANE ERMANAKUÉRAPE

15. ¿Mbaʼéicha javépa ermanakuéra ikatu oikotevẽ peteĩ oipytyvõ ha odefende vaʼerã chupekuéra?

15 Sapyʼánte umi ermána oikotevẽ peteĩ oipytyvõ térã odefende vaʼerã chupekuéra ombohovái jave peteĩ situasión ijetuʼúva (Is. 1:17). Por ehémplo, peteĩ ermána viúda térã divorsiáda ikatu oikotevẽ peteĩ oñeʼẽ vaʼerã hérape, ha ojapóva hesehápe algún traváho iména ojapómi vaʼekue. Peteĩ ermána ijedáva ikatu oikotevẽ peteĩ oipytyvõva chupe oñeʼẽ hag̃ua umi doktórndi. Térã peteĩ prekursóra orekóva avei ótro traváho Jehová organisasiónpe, ikatu oikotevẽ peteĩ odefende vaʼerã chupe oĩ mbaʼérõ oñeʼẽ vaíva hese nosẽpyʼỹiri haguére predikasiónpe, umi ótro prekursór ojapoháicha. ¿Mbaʼéichapa avei ikatu ñaipytyvõ ñane ermánape? Jahechami jeýna Jesús ehémplo.

16. ¿Mbaʼéichapa Jesús odefende vaʼekue Maríape ohechaukaháicha Marcos 14:3-9?

16 Jesús pyaʼe odefende vaʼekue umi ermánape oñepensa vaírõ guare hesekuéra. Por ehémplo, odefende vaʼekue Maríape, Marta okritikárõ guare chupe (Luc. 10:38-42). Ha odefende jey vaʼekue Maríape oĩrõ guare opensáva odesidi vai hague peteĩ mbaʼe, ha oñeʼẽ vai hese (elee Marcos 14:3-9). Jesús ontende vaʼekue mbaʼérepa María ojapo upéva, ha ofelisita chupe heʼívo: “Iporãiterei ningo pe ojapóva cherehe. [...] Haʼe ojapo pe ikatumíva”. Jesús oprofetisa voi upe María ojapo vaʼekue oñemombeʼutaha “entéro lugár ojepredikahápe umi notísia porã ko yvy ape ári”, ojapoháicha hína koʼág̃a ko artíkulo. Ajépa iñinteresantete Jesús heʼi hague umi notísia porã ojepredikataha ko yvy tuichakuére, oguerohorýrõ guare Maríape upe ojapo vaʼekuére. Oiméne María oñeñandu porãite rakaʼe heʼi haguére hese péicha ojekritika rire chupe.

17. Emoĩ peteĩ ehémplo ohechaukáva mbaʼéicha javépa tekotevẽ ñadefende peteĩ ermánape.

17 ¿Ndépa redefende umi ermánape tekotevẽ jave? Jahechamína peteĩ ehémplo: Oĩ ermáno ohecháva peteĩ ermána, iména ndahaʼéiva Testígo, pyʼỹinte og̃uahẽha tárde rreunionhápe ha opáre pe rreunión osẽma jepi oho. Haʼekuéra ohecha avei sapyʼántente oruha imembykuéra hendive. Haʼekuéra okritika chupe openságui iñexihénte vaʼerãha iménandi opermiti hag̃ua chupe ogueru imembykuéra rreunionhápe. Péro ndoikuaái hikuái pe ermána ojapoha hína ikatumíva entéro. Sapyʼánte iména derrepentete ojerure jepi chupe ojapo hag̃ua álgo, ha haʼe orrespeta vaʼerã avei iména orekoha la última palávra ojedesidíta jave umi mitãre. ¿Mbaʼépa nde ikatu rejapo upéicha jave? Efelisitáramo pe ermánape ha emombeʼu umi mbaʼe porã haʼe ojapóva oikóvo, ikatu hína rejoko umi ótrope anivéma hag̃ua okritika chupe.

18. ¿Mbaʼe mbaʼépa avei ikatu jajapo ñaipytyvõ hag̃ua ñane ermanakuérape?

18 Ikatu avei jahechauka ñamombaʼeha ñane ermanakuérape jajeofresévo ñaipytyvõ hag̃ua chupekuéra umi mbaʼe oikotevẽvape (1 Juan 3:18). Ana, pe ermána oñatendéva isy hasykatúvare, heʼi: “Umi ermáno ha ermána ou jepi ógape oñatende hag̃ua che sýre, upe aja che ajapo hag̃ua ótra kósa, térã ogueru oréve tembiʼu. Péicha añandu cherayhuha hikuái ha arekoha peteĩ lugár kongregasiónpe”. Johánape oñepytyvõ vaʼekue avei. Peteĩ ermáno omboʼe chupe mbaʼéichapa omantene vaʼerã hiʼáuto. Haʼe heʼi: “Avyʼaiterei aikuaávo che ermáno ha ermána hakateʼỹha cherehe, ha ndoipotaiha ojehu chéve mbaʼeve amaneha jave”.

19. ¿Mbaʼéichapa avei umi ansiáno ikatu oipytyvõ ermanakuérape?

19 Umi ansiáno oñehaʼã avei oñatende umi mbaʼe oikotevẽvare umi ermána. Haʼekuéra oikuaa Jehová oipotaha ojetrata porã ermanakuérape (Sant. 1:27). Umi ansiáno osegi Jesús ehémplo ha noñemohatãi haʼekuéra heʼívapente. Ojapo hikuái upéicha nomoĩri jave rrégla, iporãvétante jave imbaʼeporã ha imbaʼerechakuaa (Mat. 15:22-28). Umi ansiáno oñehaʼã jave oipytyvõ chupekuéra, umi ermána oñandúta Jehová ha iñorganisasión ohayhuha chupekuéra. Karen superintendénte de grúpo oikuaárõ guare haʼe ovataha ótro ógape, ensegída ohecha oñepytyvõ hag̃ua chupe. Karen heʼi: “Upéva tuichaiterei chepytyvõ saʼive añekevranta hag̃ua. Umi ansiáno chemokyreʼỹ ha chepytyvõ aikotevẽ jave, ha upéva ohechauka chéve arekoha peteĩ lugár iñimportánteva kongregasiónpe, ha naimeiha cheaño ahasa jave umi mbaʼe ijetuʼúva”.

ENTÉRO ERMÁNA OĨVA KONGREGASIÓNPE OIKOTEVẼ ÑAIPYTYVÕ HA ÑAMOKYREʼỸ CHUPEKUÉRA

20, 21. ¿Mbaʼéichapa ikatu jahechauka ñamombaʼeha entéro ñane ermanakuérape?

20 Koʼág̃arupi kongregasiónpe jahecha oĩha hetaiterei ermána ombaʼapo jejopýva Jehová servísiope, ha omereséva ñaipytyvõ ha ñamokyreʼỹ chupekuéra. Ñaaprende haguéicha Jesús ehémplo rupive, ikatu ñaipytyvõ chupekuéra jahasávo tiémpo hendivekuéra ha jaikuaavévo chupekuéra. Jahechauka vaʼerã avei ñamombaʼeha umi mbaʼe ojapóva hikuái Jehová servísiope, ha ñadefende chupekuéra tekotevẽ jave.

21 Pablo omohuʼãvo pe kárta oskrivi vaʼekue umi rrománope, haʼe imanduʼa 9 ermána rérare (Rom. 16:1, 3, 6, 12, 13, 15). Katuete koʼã ermánape omokyreʼỹetereíne rakaʼe ohendúvo Pablo oguerahaka hague chupekuéra salúdo, ha ofelisitaha chupekuéra. Upéicha avei ñande jaapoja vaʼerã entéro ermána oĩvape kongregasiónpe. Jajapóramo upéicha jahechaukáta hína jahayhuha chupekuéra ñane família teéicha.

PURAHÉI 136 Jehová “topagapaite ndéve”

^ párr. 5 Umi ermanakuéra oĩva kongregasiónpe ombohovái vaʼerã heta mbaʼe ijetuʼúva. Ko artíkulope jahecháta mbaʼéichapa ikatu ñamokyreʼỹ ñane ermanakuérape jasegívo Jesús ehémplo. Ikatu ñaaprende mbaʼéichapa Jesús oñemotiémpo vaʼekue chupekuéra g̃uarã, omombaʼe ha avei odefende chupekuéra.

^ párr. 5 Oñekambia unos kuánto téra.

^ párr. 6 Peteĩ ensiklopédia bíblica heʼi: “Umi disípulo oguapými vaʼekue imboʼehára ypýpe, upéicha ojapo umi disípulo oikótavagui mboʼehára. Péro umi kuñáme noñepermitíri vaʼekue oporomboʼe, upévare la majoría umi kuimbaʼe judío oñemondýi vaʼerãmoʼã kuri ohechávo María oguapyha Jesús ypýpe, ha oñatende porã hese oaprende hag̃ua chugui”.

^ párr. 9 Umi ansiáno oñatende vaʼerã oipytyvõta jave ermanakuérape. Por ehémplo, haʼekuéra ndohói vaʼerã haʼeño ovisita hag̃ua peteĩ ermánape.

^ párr. 65 JAHECHÁVA PE TAʼANGÁPE: Mbohapy ermáno osegi Jesús ehémplo ohechaukávo oñeinteresaha umi kuña oservívare Ñandejárape: Peteĩ ermáno oipytyvõ mokõi ermánape okambia hag̃ua hiʼáuto rruéda. Ótro ermáno ovisita hína peteĩ ermána hasykatúvape. Ha ótro katu oho hembirekóndi ojapo hag̃ua estúdio de família peteĩ ermána ha imembykuñaʼíndi.