1. Nĩ maũndũ ta marĩkũ aarĩ a Ithe witũ mahingagia ithondeka-inĩ, no macemanagia na moritũ marĩkũ? (Rora mbica ngothi-inĩ.)

NĨ TŨKENAGA mũno gũkorũo na aarĩ a Ithe witũ aingĩ marĩ kĩyo thĩinĩ wa kĩũngano. Kwa ngerekano, nĩ manyitanagĩra mĩcemanio-inĩ na ũtungata-inĩ. Amwe nĩ manyitanagĩra harĩ kũramata Nyũmba ya Ũthamaki, na makarũmbũiya Akristiano arĩa angĩ. No ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ nĩ macemanagia na moritũ. Amwe nĩ marũmbũyagia aciari ao akũrũ. Angĩ nĩ makararagio nĩ andũ a famĩlĩ ciao. Angĩ nao mareraga ciana marĩ mũciari ũmwe, na nĩ merutanagĩria mũno gwethera ciana ciao mabataro.

2. Twagĩrĩirũo kwĩrutanĩria nĩguo tũteithie aarĩ a Ithe witũ nĩkĩ?

² Twagĩrĩirũo gũteithĩrĩria aarĩ a Ithe witũ nĩkĩ? Tondũ kaingĩ andũ a thĩ matiheaga atumia gĩtĩo kĩrĩa magĩrĩire kũheo. Makĩria ma ũguo, Bibilia nĩ ĩtwĩkagĩra ngoro tũmateithĩrĩrie. Kwa ngerekano, mũtũmwo Paulo eerire kĩũngano kĩa Roma kĩnyite ũgeni Fibi na kĩmũhe “ũteithio o wothe angĩbatara.” (Rom. 16:1, 2) Tondũ Paulo aarĩ Mũfarisai, no kũhoteke aarĩ ũmwe wa andũ arĩa mataaheete atumia gĩtĩo. No tondũ hĩndĩ ĩno nĩ aatuĩkĩte Mũkristiano, nĩ eegerekanagia na Jesu harĩ kuonia atumia gĩtĩo na ũtugi.​—⁠1 Kor. 11:1.

3. Jesu aarũmbũyanagia atĩa na atumia, na oonaga atĩa atumia arĩa meekaga wendi wa Ngai?

³ Jesu aarũmbũyanagia na atumia othe na njĩra ya gĩtĩo. (Joh. 4:27) Mawoni make kwerekera atumia maarĩ ngũrani na ma atongoria a ndini ya Kĩyahudi. Ibuku rĩmwe rĩaragĩrĩria ũhoro wa Bibilia riugĩte ũũ: “Gũtirĩ ũndũ o na ũmwe Jesu ooigire wa kwagĩra atumia gĩtĩo.” No Jesu aakoragwo na gĩtĩo kĩnene mũno harĩ atumia arĩa meekaga wendi wa Ithe. Eetire atumia acio aarĩ a nyina, na ndaamatigire na thutha akĩgweta arũme arĩa oonaga marĩ a famĩlĩ yake ya kĩĩroho.​—⁠Mat. 12:50.

4. Tũkwarĩrĩria maũndũ marĩkũ gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

⁴ Jesu aakoragwo eehaarĩirie hingo ciothe gũteithia atumia arĩa maatungatagĩra Ngai. Nĩ oonaga marĩ a bata na nĩ aamatetagĩra. Rekei twarĩrĩrie ũrĩa tũngĩĩgerekania na Jesu na njĩra  ya kuonia aarĩ a Ithe witũ nĩ tũmarũmbũyagia.

5. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma aarĩ a Ithe witũ amwe mone ũrĩ ũndũ mũritũ kũnyitanĩra na andũ arĩa angĩ?

⁵ Ithuothe, gũtekũmakania kana tũrĩ aarĩ kana ariũ a Ithe witũ, nĩ twendaga gũkorũo na andũ tũranyitanĩra nao maũndũ-inĩ. No rĩmwe na rĩmwe, ũndũ ũcio ndũkoragwo ũrĩ mũhũthũ harĩ aarĩ a Ithe witũ. Nĩkĩ? Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Jordan * ooigire ũũ: “Tondũ ndikoragwo thĩinĩ wa kĩhiko, kaingĩ nyonaga ta itarĩ na itemi thĩinĩ wa kĩũngano, ndĩiguaga itagĩrĩire.” Painia wĩtagwo Kristen ũrĩa wathamĩire kũndũ kũngĩ nĩguo andandũre ũtungata wake ooigire ũũ: “Rĩrĩa wathamĩra kĩũngano kĩngĩ no ũigue ũrĩ na ihooru.” O na ariũ a Ithe witũ amwe no maigue ũguo. Arĩa maikaraga thĩinĩ wa famĩlĩ ĩgayũkanĩte kĩĩndini no maigue maraihanĩrĩirie na andũ ao a famĩlĩ na ningĩ maigue maraihanĩrĩirie na aarĩ na ariũ a Ithe witũ kĩũngano-inĩ. Aarĩ a Ithe witũ arĩa matangĩhota kuuma mũciĩ nĩ ũndũ wa mũrimũ, o hamwe na arĩa mangĩkorũo makĩrũmbũiya mũndũ wao wa famĩlĩ mũrũaru no maigue marĩ na ihooru. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Annette ooigire ũũ: “Ndiahotaga gũthiĩ rĩrĩa ndanyitwo ũgeni nĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ, tondũ nĩ niĩ ndaarũmbũyagia mami.”

6. Jesu aateithirie Maritha na Mariamu atĩa ta ũrĩa Luka 10:38-42 yonanĩtie?

⁶ Jesu nĩ aahũthagĩra mahinda na aarĩ a Ithe witũ, na aakoragwo arĩ mũrata wa ma harĩ o. Jesu aarĩ mũrata wa Mariamu na Maritha, arĩa kuonekaga ta mataarĩ thĩinĩ wa kĩhiko. (Thoma Luka 10:38-42.) Kũgerera ciugo na ciĩko ciake, nĩ aatũmaga maigue maiganĩire marĩ nake. Kwa ngerekano, Mariamu nĩ aaikarire magũrũ-inĩ ma Jesu nĩguo arutwo nĩwe. * Na rĩrĩa Maritha aarakarĩte tondũ Mariamu ndaamũteithagia wĩra, ndaiguire hinya kwĩra Jesu ũndũ ũrĩa wamũthĩnagia. Jesu nĩ aahũthĩrire mweke ũcio kũruta aarĩ a Ithe witũ acio maũndũ ma bata. Ningĩ nĩ oonanirie atĩ nĩ aamarũmbũyagia o hamwe na Lazaro ũrĩa warĩ mũrũ wa nyina nao, na njĩra ya kũmaceerera maita mangĩ. (Joh. 12:1-3) Nĩkĩo ndwarĩ ũndũ mũritũ harĩ Mariamu na Maritha kũhoya Jesu ũteithio rĩrĩa Lazaro aarwarire.​—⁠Joh. 11:3, 5.

7. Nĩ njĩra ĩrĩkũ ĩmwe tũngĩkĩra aarĩ a Ithe witũ ngoro nayo?

⁷ Harĩ aarĩ a Ithe witũ amwe, mĩcemanio ĩkoragwo ĩrĩ mweke mwega wa gũcemania na Akristiano arĩa angĩ. Kwoguo nĩ twagĩrĩirũo kũhũthĩra mahinda macio kũmanyita ũgeni, kwaria nao, na kũmonia biũ atĩ nĩ tũmarũmbũyagia. Jordan ũrĩa ũkũgwetetwo hau kabere ooigire ũũ: “Nĩ njiguaga njĩkĩrĩtwo ngoro mũno rĩrĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ manjokeria ngatho nĩ ũndũ wa macokio makwa mĩcemanio-inĩ, rĩrĩa mabanga gũthiĩ kũhunjia hamwe na niĩ, na rĩrĩa mandeithia na njĩra ingĩ.” Nĩ twagĩrĩirũo kũreka aarĩ a Ithe witũ mamenye atĩ nĩ tũmonaga marĩ a bata. Mwarĩ wa Ithe witũ wĩtagwo Kia ooigire ũũ: “Ingĩtĩra mũcemanio, nĩ menyaga harĩ mũndũ ũkũndũmĩra ndũmĩrĩri akĩnjũria kana maũndũ no mega. Ũndũ ũcio nĩ ũtũmaga menye atĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ maranũmbũiya.”

8. Tũngĩĩgerekania na Jesu na njĩra irĩkũ ingĩ?

⁸ O ta Jesu nĩ twagĩrĩirũo kwĩrutanĩria kũhũthagĩra mahinda hamwe na aarĩ a Ithe witũ. No tũmanyite ũgeni tũrĩanĩre hamwe nao, kana tũkorũo nao maũndũ-inĩ ma gwĩkenia. Rĩrĩa tweka ũguo, nĩ twagĩrĩirũo gũtigĩrĩra atĩ ndeereti  itũ nĩ ya gwaka. (Rom. 1:11, 12) Athuri a kĩũngano nĩ magĩrĩirũo gũkorũo na mwerekera ta ũrĩa Jesu aarĩ naguo. Nĩ aamenyaga atĩ andũ amwe nĩ mangĩaritũhĩirũo nĩ ũndũ wa gũkorũo matarĩ thĩinĩ wa kĩhiko, no nĩ oonanirie wega atĩ gĩkeno kĩa ma na gĩa gũtũũra gĩtiumanaga na mũndũ gũkorũo arĩ thĩinĩ wa kĩhiko kana gũkorũo na ciana. (Luk. 11:27, 28) Handũ ha ũguo, gĩkeno gĩa gũtũũra kiumanaga na kũiga ũtungata wa Jehova mbere.​—⁠Mat. 19:12.

9. Athuri a kĩũngano mangĩka atĩa gũteithĩrĩria aarĩ a Ithe witũ?

⁹ Athuri a kĩũngano nĩ mabatiĩ kũrũmbũyania na aarĩ a Ithe witũ o ta ũrĩa marũmbũyanagia na aarĩ a nyina kana manyina mao. (1 Tim. 5:1, 2) Ningĩ nĩ mabatiĩ kũhũthĩra mahinda kwaria na aarĩ a Ithe witũ mbere kana thutha wa mĩcemanio. Mwarĩ wa Ithe witũ Kristen ooigire ũũ: “Mũthuri ũmwe wa kĩũngano nĩ oonire atĩ nĩ ndaakoragwo na mĩhang’o mĩingĩ mũno, na akĩnjũria ũrĩa mũtaratara wakwa ũtariĩ. Nĩ ndakenire mũno kuona atĩ nĩ anjĩciragia.” Rĩrĩa athuri a kĩũngano mahũthĩra mahinda kaingĩ kwaria na aarĩ a Ithe witũ nĩ monanagia atĩ nĩ mamarũmbũyagia. * Annette ũrĩa ũkũgwetetwo hau kabere ooigire atĩ kwaragia kaingĩ na athuri nĩ kũrĩ ũguni. Ooigire ũũ: “Gwĩka ũguo nĩ gũtũmaga ndĩmamenye wega, nao makamenya. Nĩ ũndũ ũcio, hĩndĩ ĩrĩa  ndĩragerera ũndũ mũritũ nĩ hakoragwo harĩ hahũthũ kũmahoya ũteithio.”

10. Nĩ kĩĩ kĩngĩteithia aarĩ a Ithe witũ gũkorũo na gĩkeno?

¹⁰ Ithuothe, gũtekũmakania kana tũrĩ aarĩ kana ariũ a Ithe witũ nĩ tũkenaga rĩrĩa arĩa angĩ matũcokeria ngatho nĩ ũndũ wa ũhoti witũ na wĩra witũ. No andũ mangĩaga gũtũcokeria ngatho nĩ ũndũ wa ũhoti na wĩra ũrĩa tũrahingia nĩ tũkuaga ngoro. Painia ũmwe ũtarĩ mũhiku wĩtagwo Abigail ooigire atĩ rĩmwe na rĩmwe onaga ta andũ matatindanagĩra nake. Ooigire ũũ: “Andũ manjĩtanagia na arĩa tũciaranĩirũo nao kana na aciari akwa, na ndionaga ta manjũĩ niĩ kĩũmbe. Rĩmwe nyonaga ta hatarĩ mũndũ ũnjũĩ.” No ta rora ũrĩa mwarĩ wa Ithe witũ wĩtagwo Pam ooigire. Nĩ aatungatire mĩaka mĩingĩ arĩ mishonarĩ rĩrĩa ataarĩ thĩinĩ wa kĩhiko. Thutha-inĩ nĩ aacokire mũciĩ nĩguo akarũmbũiye aciari ake. Rĩu arĩ na mĩaka 70 na kĩndũ na no atungataga arĩ painia. Pam ooigire ũũ: “Ũndũ ũrĩa ũndeithĩtie mũno, nĩ gũkorũo atĩ andũ arĩa angĩ nĩ manjokagĩria ngatho nĩ ũndũ wa wĩra ũrĩa hingagia.”

11. Jesu oonanirie atĩa atĩ nĩ aakenagio nĩ atumia arĩa maamũteithagĩrĩria ũtungata-inĩ wake?

¹¹ Jesu nĩ aakenagĩra ũteithio ũrĩa aaheagwo nĩ atumia etigĩri Ngai arĩa mamũtungatagĩra ‘makĩhũthĩra indo ciao.’ (Luk. 8:1-3) Nĩ aamaheire mweke ũcio wa kũmũtungatĩra na ningĩ akĩmaruta maũndũ ma bata megiĩ wendi wa Ngai. Kwa ngerekano, nĩ aameerire ũhoro wĩgiĩ gũkua na kũriũka gwake. (Luk. 24:5-8) Nĩ aahaarĩirie atumia acio o ta ũrĩa aahaarĩirie atũmwo nĩ ũndũ wa magerio marĩa mangĩacemanirie namo. (Mar. 9:30-32; 10:32-34) Na o na gũtuĩka atũmwo nĩ moorire rĩrĩa Jesu aanyitirũo, atumia amwe arĩa maamũteithagia nĩ maathiire na mbere gũkorũo hamwe nake nginya rĩrĩa aakuaga arĩ mũtĩ-inĩ wa kũnyarirĩrũo.​—⁠Mat. 26:56; Mar. 15:40, 41.

12. Nĩ wĩra ũrĩkũ Jesu aaheire atumia?

¹² Jesu nĩ eehokagĩra atumia maũndũ ma bata. Kwa ngerekano, atumia etigĩri Ngai nĩo maarĩ a mbere kũmenya ũhoro wĩgiĩ kũriũka gwake. Jesu nĩ aaheire atumia acio wĩra wa gũthiĩ kwĩra atũmwo atĩ nĩ ariũkĩte kuuma kũrĩ arĩa akuũ. (Mat. 28:5, 9, 10) Ningĩ no kũhoteke atĩ hĩndĩ ya Pentekoste ya mwaka wa 33, atumia maarĩ ho rĩrĩa arutwo maaitĩrĩirio roho mũtheru. Angĩkorũo maarĩ ho, no kũhoteke aarĩ a Ithe witũ acio maaitĩrĩirio maguta nĩ maamũkĩrire ũhoti wa mwanya wa kwaria na thiomi ingĩ na kwĩra andũ angĩ ũhoro wĩgiĩ “maũndũ manene ma Ngai.”​—⁠Atũm. 1:14; 2:2-4, 11.

13. Nĩ maũndũ marĩkũ aarĩ a Ithe witũ marahingia ũmũthĩ? Tũngĩonania atĩa atĩ nĩ tũkenagio nĩ maũndũ marĩa marahingia?

¹³ Aarĩ a Ithe witũ nĩ magĩrĩire gũcokerio ngatho nĩ ũndũ wa maũndũ mothe mahingagia ũtungata-inĩ wa Jehova. Maũndũ mamwe mahingagia nĩ gwaka na kũmenyerera mĩako ya ithondeka, gũteithĩrĩria ikundi cia rũthiomi rũngĩ, na kwĩrutĩra gũtungata Betheli. Nĩ mateithagĩrĩria hĩndĩ ĩrĩa kwagĩa na icanjama, wĩra-inĩ wa ũtaũri, na magatungata marĩ mapainia na amishonarĩ. O ta ariũ a Ithe witũ, aarĩ a Ithe witũ nĩ mathiaga cukuru ya mapainia, Cukuru ya Ahunjia a Ũthamaki, na Cukuru ya Gileadi. Makĩria ma ũguo, atumia arĩa ahiku nĩ mateithagĩrĩria athuri ao kũhingia wĩra mũritũ ũrĩa mehokeirũo thĩinĩ wa kĩũngano na ithondeka-inĩ. Ariũ a Ithe witũ acio matongoragia maũndũ matingĩhota kũhingia biũ wĩra wao marĩ ta “iheo” mategũteithio nĩ atumia ao. (Ef. 4:8) Tũngĩteithia aarĩ a Ithe witũ ta acio na njĩra irĩkũ?

14. Kũringana na ũndũ ũrĩa ũgwetetwo thĩinĩ wa Thaburi 68:11, athuri a kĩũngano mekaga atĩa?

¹⁴ Athuri a kĩũngano nĩ mamenyaga atĩ aarĩ a Ithe witũ nĩ “mbũtũ nene” ya erutĩri marĩ kĩyo, na atĩ kaingĩ nĩ makoragwo na moimĩrĩro  mega wĩra-inĩ wa kũhunjia. (Thoma Thaburi 68:11.) Kwoguo athuri nĩ macaragia ũrĩa mangĩĩruta kuumana na ũmenyeru wa aarĩ a Ithe witũ. Abigail ũrĩa ũkũgwetetwo na hau kabere nĩ akenaga rĩrĩa ariũ a Ithe witũ mamũũria njĩra iria onete irĩ na moimĩrĩro mega akĩhunjia gĩcigo-inĩ kĩao. Ooigire ũũ: “Ũndũ ũcio nĩ ũndeithĩtie kuona atĩ Jehova nĩ aheete itemi rĩa bata ithondeka-inĩ rĩake.” Makĩria ma ũguo, athuri a kĩũngano nĩ mamenyaga atĩ aarĩ a Ithe witũ arĩa agimaru kĩĩroho nĩ mahotaga mũno gũteithia aarĩ a Ithe witũ ethĩ kũhiũrania na moritũ. (Tit. 2:3-5) Hatarĩ nganja, aarĩ a Ithe witũ nĩ marabatara kuonio wendo na gũcokerio ngatho.

15. Nĩ rĩ aarĩ a Ithe witũ mangĩbatara mũndũ wa kũmatetera?

¹⁵ Rĩmwe na rĩmwe, aarĩ a Ithe witũ nĩ mabataraga mũndũ wa kũmatetera rĩrĩa maracemania na ũndũ mũna mũritũ. (Isa. 1:17) Kwa ngerekano, mwarĩ wa Ithe witũ ũkuĩrĩirũo nĩ mũthuri wake kana ũtiganĩte na mũthuri wake no abatare mũndũ wa kũmwarĩrĩria kana amũteithie kũhingia maũndũ mamwe maahingagio nĩ mũthuri wake. Mwarĩ wa Ithe witũ mũkũrũ no abatare mũndũ wa kũmũteithia kwaria na mandagĩtarĩ. Nake mwarĩ wa Ithe witũ painia ũrĩa wĩhokeirũo maũndũ mangĩ ithondeka-inĩ, no abatare mũndũ wa kũmũtetera rĩrĩa andũ angĩ kĩũngano-inĩ mangĩũria kĩrĩa gĩtũmaga age gũkorũo ũtungata-inĩ kaingĩ ta ũrĩa painia erĩgagĩrĩrũo eke. Nĩ atĩa ũngĩ tũngĩteithĩrĩria aarĩ a Ithe witũ? Rekei twarĩrĩrie kĩonereria kĩa Jesu o rĩngĩ.

16. O ta ũrĩa Mariko 14:3-9 yonanĩtie-rĩ, Jesu aateteire Mariamu atĩa?

¹⁶ Jesu nĩ aahiũhaga gũtetera aarĩ a Ithe witũ rĩrĩa andũ maaga gũtaũkĩrũo nĩo. Kwa ngerekano, nĩ aateteire Mariamu rĩrĩa aaingĩrĩirũo nĩ Maritha. (Luk. 10:38-42) Ningĩ nĩ aateteire Mariamu o rĩngĩ rĩrĩa andũ angĩ maamũmenereirie nĩ ũndũ wa gwĩciria atĩ nĩ aatuĩte itua rĩũru. (Thoma Mariko 14:3-9.) Jesu nĩ aataũkĩirũo kĩrĩa gĩatũmire Mariamu eke ũguo na akĩmũgaathĩrĩria akiuga: “Ũndũ ũrĩa anjĩka nĩ mwega. . . . Mũtumia ũyũ eka ũrĩa angĩahota.” O na nĩ aarathĩte atĩ, ũndũ ũcio Mariamu eekire nĩ ũngĩamenyithanirio “kũrĩa guothe ũhoro ũrĩa mwega ũkaahunjio thĩinĩ wa thĩ,” na nĩ ma tondũ ũguo noguo gĩcunjĩ gĩkĩ kĩreka. Nĩ ũndũ wa gwĩkĩra ngoro kuona Jesu akĩgweta ũhoro wĩgiĩ wĩra wa kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega thĩinĩ wa thĩ yothe rĩrĩa aagaathagĩrĩria Mariamu nĩ ũndũ wa gĩĩko kĩu eekire. Ciugo ciake no mũhaka ikorũo nĩ ciomĩrĩirie Mariamu thutha wa andũ kũmũmenereria.

17. Heana ngerekano ĩronania nĩ hĩndĩ ta ĩrĩkũ tũngĩbatara gũtetera mwarĩ wa Ithe witũ.

¹⁷ Hihi nĩ ũtetagĩra aarĩ a Ithe witũ rĩrĩa marabatara gũteterũo? Kwa ngerekano ta wĩcirie ũndũ ũyũ. Ahunjia amwe kĩũngano-inĩ nĩ makoretwo makĩona atĩ mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe ũkoragwo na mũthuri ũtarĩ mwĩtĩkia okaga mĩcemanio acereirũo na mĩcemanio yathira akoima o rĩo. Ningĩ nĩ monaga atĩ kaingĩ ndokaga na ciana ciake. Kwoguo makamũmenereria tondũ mareciria atĩ nĩ agĩrĩire gũtindĩkĩrĩria mũthuri wake nĩguo amwĩtĩkĩrie gũkaga na ciana mĩcemanio-inĩ. No ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, mwarĩ wa Ithe witũ ũcio akoretwo akĩĩrutanĩria ũrĩa wothe angĩhota. Ndangĩhota kumagara o hĩndĩ ĩrĩa yothe angĩenda, na ningĩ ndarĩ na uuge mũnene ũhoro-inĩ wĩgiĩ matua megiĩ ciana ciao. Ũngĩka atĩa ũngĩigua andũ angĩ makĩmũmenereria na njĩra ta ĩyo? Ũngĩgaathĩrĩria mwarĩ wa Ithe witũ ũcio na ũgwetere andũ arĩa angĩ maũndũ mega marĩa ahingagia, no ũtũme matige kũmũmenereria.

18. Tũngĩteithia aarĩ a Ithe witũ na njĩra ta irĩkũ ingĩ?

¹⁸ No tuonanie atĩ nĩ tũrũmbũyagia aarĩ a Ithe witũ na njĩra ya kũmahe ũteithio ũrĩa marabatara.  (1 Joh. 3:18) Mwarĩ wa Ithe witũ Annette ũrĩa warũmbũyagia nyina arĩ mũrũaru ooigire ũũ: “Arata amwe akwa nĩ mookaga kũndeithia kũrũmbũiya mami nĩguo hote kũhingia ũndũ ũngĩ, kana magatũrehera irio. Ũndũ ũcio nĩ watũmaga nyone atĩ nĩ manyendete na atĩ ndĩ wa bata thĩinĩ wa kĩũngano.” O na Jordan nĩ aateithirio. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe nĩ aamũteithirie ũrĩa angĩmenyerera ngaari yake. Ooigire ũũ: “Nĩ ngenaga kuona ũrĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ manũmbũyagia na njĩra ya kũndeithia gwĩthema ũgwati ngĩtwarithia ngaari.”

19. Athuri a kĩũngano mangĩteithĩrĩria aarĩ a Ithe witũ na njĩra irĩkũ ingĩ?

¹⁹ Athuri a kĩũngano o nao nĩ mageragia kũrũmbũiya aarĩ a Ithe witũ. Nĩ mamenyaga atĩ Jehova nĩ endaga aarĩ a Ithe witũ marũmbũiyo na njĩra njega. (Jak. 1:27) Nĩ ũndũ ũcio nĩ megerekanagia na Jesu harĩ kuonania ũigananĩru, na njĩra ya kwaga kũiga mawatho rĩrĩa atarĩ o mũhaka, no handũ ha ũguo makonania ũtugi na ũtaũku. (Mat. 15:22-28) Rĩrĩa athuri merutanĩria gũteithia, nĩ matũmaga aarĩ a Ithe witũ maigue atĩ nĩ mararũmbũiyo. Rĩrĩa mũrori wa gĩkundi kĩa mwarĩ wa Ithe witũ Kia aamenyire atĩ Kia nĩ arathamĩra nyũmba ĩngĩ, nĩ aabangire o na ihenya ũrĩa ekũmũteithia. Kia ooigire ũũ: “Ũndũ ũcio nĩ watũmire ndige gũtangĩka mũno. Kũgerera ciugo ciao cia gwĩkĩra ngoro na ũteithio wao, athuri nĩ maanyonirie atĩ ndĩ wa bata kĩũngano-inĩ, na atĩ ndirĩ wiki rĩrĩa ndĩragerera ũndũ mũritũ.”

20-21. Tũngĩonania atĩa atĩ nĩ tuonaga aarĩ a Ithe witũ othe marĩ a bata?

²⁰ Thĩinĩ wa ciũngano citũ nĩ kũrĩ aarĩ a Ithe witũ aingĩ marĩ kĩyo arĩa marabatara ũteithio witũ. O ta ũrĩa tweruta na kĩonereria kĩa Jesu no tũmateithĩrĩrie na njĩra ya kũhũthĩra mahinda hamwe nao na kwĩrutanĩria kũmamenya. No tũmonie atĩ nĩ tũkenagio nĩ maũndũ marĩa mahingagia ũtungata-inĩ wa Ngai. Ningĩ no tũmatetere rĩrĩa marabatara gũteterũo.

²¹ Mũtũmwo Paulo agĩtiriha marũa make kũrĩ Aroma, nĩ aagwetire aarĩ a Ithe witũ kenda na marĩĩtwa. (Rom. 16:1, 3, 6, 12, 13, 15) No mũhaka akorũo atumia acio nĩ meekĩrirũo ngoro mũno nĩ ũndũ wa mũtũmwo Paulo kũmageithia na kũmagathĩrĩria. Rekei o na ithuĩ tũteithagie aarĩ a Ithe witũ thĩinĩ wa ciũngano citũ. Tweka ũguo, nĩ tũrĩmonaga marĩ gĩcunjĩ kĩa bata thĩinĩ wa famĩlĩ itũ ya kĩĩroho.