1. Ino iaby ty asa atao o rahavaveo agnivo i fandaminagne eo, faie inogne ty olagne atrehe iareo? (Henteo ty sare amy ty fogno ty gazete toy.)

TENA fale tika managne o rahavaventikagne maro agnivo fiangonagne eò satria le vata’e miasa mafe iareo. Mazoto mivory naho mitory vaho mampianatse Baiboly iareo, magnampe amy ty fikojakojagne i Anjomba i Fanjakagney, sady manao raha hagnampeagne ty mpiharo finoagne ama’e. Faie tsy toko’e ho halignontikagne fa miatreke olagne maro ka iareo. Ty ila’e zao tsy maintsy mikarakara ty rae aman-drene’e fa antetse. Ty ila’e enjehe ty keleia’e. Ty ila’e ka miteza irerike ty ana’e, le tsy maintsy miasa mafe mba hahafaha’e magnomey ze raha ilae iareo.

2. Nagnino tika ro toko’e haneho fiheveragne o rahavaventikagneo?

² Nagnino tika ro toko’e haneho fiheveragne o rahavaventikagneo? Satria mateteke ty ndaty amy ty tontolo toy ro tsy midare naho tsy magnaja iareo, ie amy izao tena fagneva ty ho hajaegne iareo. Toe mandrisike antika ty Baiboly mba hanao raha hagnampeagne iareo. Nirehake tamy ty fiangonagne ta Roma tagne ohatse ty apostoly Paoly mba ‘handrambe soa i rahavave Foiby, le hagnomey aze ze raha ilae’e.’ (Rom. 16:1, 2) Tamy i Paoly mbe ni-Fariseo, le nino reke tie ambane o ampelao. Tsy naneho fiheveragne o ampelao iareo. Faie niova reke naho fa nanjare Kristiana satria nitsikombe i Jesosy, le nagnaja naho nisoa fagnahy tamo o ampelao.​—1 Kor. 11:1.

3. Akore ty fomba nihevere i Jesosy o ampelao, lohotsie fa o aze nanao ty zoton’arofon-dRae’eo?

³ Tena nagnaja o ampelao ty Jesosy fa tsy mba nanahake o mpitarike fivavahagne Jiosy tamy ty andro’eo. (Jaona 4:27) Hoe ty Fangalan-kilala Iraisam-pirenena Miomba ty Baiboly: “Tsy misy reha i Jesosy ahatreavagne tie nagnambane ndra nanao ze hahaboseke o ampelao reke.” Ireke aza tena naneho fiheveragne manokagne o ampelao nanao ty zoton’arofon-dRae’eo. Ty raha mahaliagne ka, le tsy o lahilahio avao ro neké’e ho rahalahi’e ara-pagnahy fa ndra o ampelao ka. Neké’e ho rahavave’e naho ho rene’e ara-pagnahy iareo.​—Mat. 12:50.

4. Ino ty hodinehentikagne ato?

 ⁴ Nivognogne hagnampe i rahavave’e ara-pagnahy rey avao ty Jesosy. Nanokagne fotoagne hiarahagne amy iareo reke, nihevetse iareo ho sarobily sady niaro iareo. Andao tika handineke ty fomba azontika anahafagne aze.

5. Nagnino ty rahavave ila’e ro mahatsiaro ho irerike?

⁵ Sambe mila namagne hampahery antikagne iaby tika, ndra rahalahy ndra rahavave. Faie kindraike, le mahatsapa o rahavaveo tie tsy mba misy namagne mampahery aze. Izay zao ty nitsapa ty rahavave retoagne. Hoe ty Jordan *: “Tsy manambaly raho, le mateteke mahatsapa tie hoe tsy misy te hiragnetse maifitse amako zay ty ndaty agnivo fiangonagne eo. Tsy misy ilagne ahy ty agnivo fiangonagne eo.” Hoe ka ty Kristen, mpisava lalagne sady mpagnitatse faritane: “Hoe mahatsiaro ho irerike zay rehe naho fa mifindra amy ty fiangonagne raike.” Misy rahavave ila’e ka ireke raike avao ty manompo i Jehovah amy ty longo’e iaby. Sarotse ama’e areke ty hiragnetse amy i longo’e tsy manompo i Jehovah rey, le va’e hahatsiaro ho irerike reke agnivo fiangonagne eo. Va’e hahatsiaro ho irerike ty ila’e, satria tsy afake miboaboake noho ireke marare ndra ireke ro mikarakara ty longo’e marare. Hoe ty Annette: “Tsy mba afake niarake tamo o mpiara-manompò raho satria iraho ty tena nikarakara i reneko.”

6. Nanao akore ty firagneta i Jesosy tamy i Marta naho i Maria, naho henteagne ty Lioka 10:38-42?

⁶ Nanokagne fotoagne hiaraha’e tamy i rahavave’e ara-pagnahy rey ty Jesosy sady naseho’e fa tena nama iareo reke. Dineho ohatse ty fomba nifandrambesa’e tamy i Maria naho i Marta. Va’e sambe tsy nanambaly iareo mirahavave. (Vakio ty Lioka 10:38-42.) Naseho i Jesosy tamy ty raha nirehafe’e tamy iareo fa mora ifandrambesagne reke. I Maria zao tsy nisalasala nitomboke tan-tombo i Jesosy teo mba hitsanogne ty fampianara’e. * Le naho fa nilagìgne ka ty Marta noho i Maria tsy nagnampe aze, le tsy nisalasala ka reke nirehake tamy i Jesosy ze raha tan-tsai’e tao. Nihararaote i Jesosy o fotoagne iohoe mba hampianaragne raha lahibey iareo. Naseho’e ka fa tea’e iareo mirahavave naho i Lazarosy rahalahy iareoy, le nitilihe’e mateteke iareo. (Jaona 12:1-3) Tsy mahagaga areke naho le avy le nipay fagnampeagne tamy i Jesosy ty Maria naho i Marta naho fa narare mafe ty Lazarosy.​—Jaona 11:3, 5.

7. Ombia ohatse ty fotoagne agnisa ty tena ahafahantika mampahery o rahavaventikagneo?

⁷ Tena mahafale o rahavaveo ty mandeha mivory satria io ty agnisa ty fotoagne mba ahafaha iareo mifandrambe soa amo o mpiara-manompò. Tena mila manalama naho mifampirehake amy iareo areke tika naho fa agne sady toko’e hasehontika amy iareo fa teantikagne iareo. Hoe ty Jordan, i nirehafegne taloha teoy: “Tena mahatsiaro ho velombelogne raho naho fa midera ahy ty hafa noho ty toin-drehake nimeiko. Mampahery ahy ka ty mahatrea iareo mandamigne ty fotoa’e mba hiarahagne manompo amako, ndra manao raha hampisehoagne amako tie tea ahy iareo.” Toko’e hataontikagne tsapa o rahavaventikagneo fa tena sarobily amantika iareo. Hoe ty rahavave raike atao tihoe Kia: “Haiko tie tsy maintsy handefa mesaze amako o mpiara-manompò naho fa tsy trea iareo am-pivoriagne agne raho. Tsapako amy izay tie tena tea ahy iareo.”

8. Akore ty azontikagne anahafagne i Jesosy?

⁸ Toko’e hanokagne fotoagne hiarahagne amo o rahavaveo ka tika manahake ty natao i Jesosy. Azontikagne atao ohatse ty manasa iareo mba hiarake hihinagne amantika ndra hiarake hihisa amantikagne. Faie naho fa manao izay tika, le mila mitao mba tsy hirehake raha va’e hahakivy  iareo. (Rom. 1:11, 12) Toko’e hanahake i Jesosy o androanavi-pagnahio. Nihay i Jesosy soa tie tsy mora hoahy ty ndaty ila’e ze o tsy manambaly zao. Faie nirehafe i Jesosy mazava soa fa tsy voatere manambaly ndra manambaly aman’anake ty ndaty raike vaho izay ho sambatse. (Lioka 11:27, 28) Ty nirehafe’e le tihoe, ho sambatse ty ndaty raike naho ty fanompoagne i Jehovah ro atao’e voalohan-draha amy ty fiaigna’e.​—Mat. 19:12.

9. Ino ty toko’e hatao o androanavi-pagnahio mba hahafaha iareo magnampe o rahavaveo?

⁹ O androanavi-pagnahio ro tena toko’e handrambe o ampela agnivo fiangonagne eò ho rahavave’e naho rene’e ara-pagnahy. (1 Tim. 5:1, 2) Mila manokagne fotoagne iareo mba hirehafagne amo o rahavaveo aloha ndra afara o fivoriagneo. Hoe ty Kristen, i nirehafegne taloha teoy: “Nivoamare ze androanavi-pagnahy raike zay tie lava maro raha anoegne zay raho, satria sady miasa raho ro manao mpisava lalagne. Nagnontenea’e areke raho tie manao akore ty fomba andaminako ty fotoako. Tena nahafale ahy zay satria tsapako tie tena mihevetse ahy reke.” Aseho androanavi-pagnahio fa tena mihevetse o rahavaveo iareo naho fa manokagne fotoagne hirehafagne amy iareo. * Hoe ty Annette, i nirehafegne taloha teoy: “Tena ilaegne ty mirehake amo o androanavi-pagnahio mateteke. Ty anto’e, manjare mahafantatse soa iareo  rehe amy izay, le iareo ka manjare mahafantatse soa azo. Naho fa misy raha sarotse manjò an-tegna areke, le tsy misalasala tegna mangatake fagnampeagne amy iareo.”

10. Ino ty agnisa ty raha tena mahafale o rahavaveo?

¹⁰ Fale tika iaby, ndra lahilahy zay ndra ampela, naho fa midera antika o ndatio. Ty anto’e, trea boake amy izay fa voamare ty hafa ty raha ataontikagne. Faie akore naho tsy mba misy mankasitrake ty raha ataontikagne? Kivy tikagne. Hoe ty rahavave raike mpisava lalagne tsy manambaly atao tihoe Abigail: “Kindraike raho le mahatsapa tie hoe haligno o mpiara-manompò zay. Hoe tsy tena mahafantatse ahy zay iareo! Ty longoko naho ty rae aman-dreneko vaho o niharo troke amako avao ro tsiaro iareo. Hoe tsy misy zay raho ty fahatsapako aze.” Faie misy rahavave raike tsy manambaly atao tihoe Pam zay ka mahaliagne ty raha nirehafe’e. Nanao ty asa misionera tagnate ty taogne maro reke, faie noly amy iareo agne reke tafara tatoy mba hikarakara i baba’e naho i rene’e. Fa 70 taogne mahery reke ty amy izao faie mbe mpisava lalagne avao. Hoe reke: “Tena fale raho naho fa misy ndaty mankasitrake ahy noho ty raha ataoko.”

11. Akore ty nampisehoa i Jesosy fa nankasitrake ty raha natao i ampela nanam-pinoagne rey reke?

¹¹ Nampiasa “ty raha nanagna’e” ty ampela nanam-pinoagne tamy ty andro i Jesosy mba hagnampeagne aze. Tena nankasitrake i raha natao iareo rey ty Jesosy. (Lioka 8:1-3) Tsy izay avao ty raha nengà’e hatao o ampela rehoe fa nampahafantare’e iareo ka ty zoton’arofon’Andrianagnahare. Nirehafe’e tamy iareo ohatse tie ho vonoegne reke faie ho velomegne indraike. (Lioka 24:5-8) Azo inoagne fa tsy o apostoli’eo avao ka ty nirehafa i Jesosy mialoha ty raha sarotse hanjò aze fa ndra o ampela rehoe ka. Amy izay iareo ho vognogne hiatreke ze raha rey zay. (Mar 9:30-32; 10:32-34) Naho fa nitsepahegne aza ty Jesosy, le nilay iaby i apostoli’e rey. Faie o ampela rehoe tsy nanao hoe izay. Ty ila’e amy iareo aza nanohagne aze teo avao tamy ireke nipehegne tamy i hazo fijaleagney eỳ.​—Mat. 26:56; Mar 15:40, 41.

12. Ino ty asa nimey i Jesosy ty ampela tamy ty andro’e?

¹² Nimey i Jesosy asa lahibey o ampelao. Tamy ireke nivelomegne indraikey ohatse, le i ampela nahatrea aze voaloha’e rey ty nasae’e nirehake tamy i apostoly rey tie fa nivelomegne reke. (Mat. 28:5, 9, 10) Va’e ho nisy ampela ka ty nagnatreke teo naho fa nanjotsoa i Jehovah ty fagnahi’e masigne i mpiana i Jesosy rey tamy Pentekosta taogne 33. Naho ohatse nahazo fagnahy masigne i ampela rey, le va’e ho afake nahazo i fagnomezagne mahagagay ka iareo, le ty hirehake amy ty firehake hafa naho hagnambara ty “asa lahibey nataon’Andrianagnahare.”​—Asa. 1:14; 2:2-4, 11.

13. Ino iaby ty asa anoe o rahavaveo amy izao, le akore ty azontikagne ampisehoagne fa mankasitrake iareo tika?

¹³ Tena mila midera o rahavave agnivo fiangonagne eò tika satria miasa mafe iareo. Misy amy iareo ohatse mandrambe anjara amy ty asa fagnoregnagne naho fikojakojagne i Anjomba i Fanjakagney, magnampe antoko mpitory amy ty firehake hafa, sady manao asa an-tsitrapo amy Betela agne. Magnampe ka iareo naho fa misy loza manjò o mpiara-manompò. Misy ka magnampe amy ty fandikan-drehake, le ty ila’e mpisava lalagne naho misionera. Afake magnatreke sekoly ty mpisava lalagne, Sekoly ty Mpitory i Fanjakagney naho ty Sekoly i Gileada ka iareo, manahake o rahalahio avao. Ty ila’e amy iareo ka manohagne ty vali’e mba hahavità iareo ty andraikitse anoe iareo agnivo i fandaminagne eo. Tsy ho nivita o rahalahy rehoe ty andraikitse nankinegne amy iareo amy ty maha “lahilahy ho fagnomezagne” iareo, naho tsy teo ty vali’e nanohagne aze. (Efes. 4:8) Mba fa nandineke ty fomba azo’o anohagnagne o rahavaventikagne miasa mafe rehoe vao rehe?

14. Ino ty raha rehafe ty Salamo 68:11 miomba o rahavaveo, le ino ty raha toko’e hatao o androanavi-pagnahio?

¹⁴ Taka o androanavi-pagnahio fa tena “tafike lahibey” o rahavaveo satria tena mazoto miasa sady tena mahay mitory i talily soay. (Vakio ty  Salamo 68:11.) Toko’e hikezake areke iareo mba handrambe fianaragne boake amo o rahavaveo. Nirehake ty Abigail, i nirehafegne taloha teoy fa tena nifale reke naho fa nisy rahalahy nagnontane aze tie akore ty natao’e mba hahavy aze hahay hanombo-drehake naho fa mitory. Hoe i rahavavey: “Tsapako tamy izay fa tena managne anjara asa lahibey raho agnivo fandaminagne eo.” Taka o androanavi-pagnahio ka fa tena afake magnampe o rahavave tanorao hiatreke ty olagne mahazo aze o rahavave matotse sady fa beio. (Titosy 2:3-5) Toko’e hasehontikagne areke fa teantikagne o rahavaveo sady ankasitrahantikagne ty asa atao iareo.

15. Ombia o rahavaveo ro va’e hipay ndaty hagnampe aze?

¹⁵ Mipay ndaty hanohagne aze o rahavaveo kindraike naho fa misy olagne atrehe’e manokagne. (Isaia 1:17) Va’e hipay ndaty hanohagne naho hagnampe aze ohatse ty rahavave raike mate valy ndra nisara-baly satria tsy eo sasa ty vali’e mba hagnampe aze amy ty raha ila’e. Va’e hipay ndaty hinday aze an-dapotaly agne naho hanohagne aze ty rahavave raike fa bey. Va’e hipay ndaty hampahery aze ka ty rahavave raike mpisava lalagne manao tetik’asa hafa. Ty anto’e, va’e hisy ndaty hanao rehake tsy le hampahery aze noho ireke tsy le trea manompo mateteke naho oharegne amy ty mpisava lalagne ila’e. Akore ty azontikagne agnampeagne ty rahavave miatreke raha hoe ireo? Andao indraike tika handineke ty modely i Jesosy.

16. Ino ty natao i Jesosy mba hiarovagne i Maria, arake ty Marka 14:3-9?

¹⁶ Le avy le nanao raha mba hiarovagne i rahavave’e ara-pagnahy rey ty Jesosy naho fa nisy ndaty nitsaratsara iareo. Niaro i Maria ohatse ty Jesosy naho fa nitsaratsara aze ty Marta. (Lioka 10:38-42) Niaro i Maria indraike ty Jesosy naho fa nisy ndaty niboseke tama’e sady nitsaratsara aze noho ty raha natao’e. (Vakio ty Marka 14:3-9.) Fa nagnino reke ro niaro aze? Satria nitaka’e fa soa ty anto’e nandrisike i Maria hanao i raha natao’ey. Nidera aze aza reke tie: “Soa ty raha natao’e tamako. ... Nanao ze azo’e natao reke.” Nirehake ka ty Jesosy fa “ndra aia ndra aia itoriagne i talily soay magneneke ty tane toy,” le ho rehafegne ka ty raha soa natao i Maria. Italiliagne ty miomba aze ohatse itika mianatse ty lahatsoratse toy hinaneo. Trea amo o reha i Jesosy iohoe ka fa tena sarobily tama’e ty raha natao i Maria kanao tseizegne magnene tane manahake i talily soay. Azo antoke fa tena nampahery i Maria ze reha i Jesosy zay!

17. Ombia tika ro toko’e hiaro o rahavaveo? Magnomeza ohatse.

¹⁷ Manao rehake mampahery o rahavaveo ka vao rehe naho fa mila izay iareo? Dineho ohatse ty raha niseho tamy ty rahavave raike manambaly tsy vavolombelogne toy. Misy mpitory ila’e mahavoamareke tie mateteke i rahavavey ro lava tara avao naho fa mivory sady le avy le mibiogne avao ka naho fa rava. Zara’e ka naho mba andese mivory i ana’e rey. Le mieretseretse i mpitory rey tie: ‘Toko’e mba hirehake amy i vali’e i rahavavey amy izay mba azo’e andesegne mivory miarake ama’e i ana’e rey.’ Naho ty maregne, le fa mikezake mafe manao ze azo’e atao i rahavavey. Nitsaratsara aze areke i mpitory rey satria tsy taka iareo tie i vali’e ro tena tompo ty fanapaha-kevetse miomba i ana iareoy, le mila magnaja izay reke. Ino ty azo’o atao naho fa maharey ty hafa mitsaratsara ty rahavave raike hoe izay rehe? Tsy hirehake raha tsy mampahery miomba i rahavavey sasa iareo naho midera aze rehe sady mirehake ty kezake atao’e amy ty fanompoagne.

18. Ino ka ty azontika atao mba hagnampeagne o rahavaventikagneo?

¹⁸ Asehontikagne fa mihevetse o rahavaventikagneo tika naho tena manao raha mba hagnampeagne iareo. (1 Jaona 3:18) Hoe ty Annette, i rahavave nikarakara ty rene’e nararey: “Mandeha an-tragno ama’ay atoy ty mpiara-manompo ila’e mba hikarakara i reneko, le afake manao raha hafa raho. Minday hanegne ka iareo. Tsapako amy irey fa tena tea iareo raho sady mihevetse ahy ho agnisa  ty fiangonagne iareo.” Izao ka ty nirehafe i Jordan naho fa nisy rahalahy nanoro aze ty fomba hikojakojagne i tobile’ey: “Tena mahafale ahy ty mahafantatse tie tena mihevetse ze hahasoa ahy o mpiara-manompò sady tea iareo ho voaaro raho naho fa minday tobile.”

19. Ino ka ty raha azo o androanavi-pagnahio atao mba hagnampeagne o rahavaveo?

¹⁹ Toko’e hikezake ka o androanavi-pagnahio mba hanao raha hagnampeagne o rahavaveo. Ty anto’e, fanta iareo fa vazoho i Jehovah ty raha atao iareo amy i rahavave rey. (Jak. 1:27) Mila mahay manahatsahatse manahake i Jesosy areke iareo. Manao izay iareo naho mikezake ho soa fagnahy naho hahatakatse ty raha iaigna o rahavaveo naho fa misy raha atao iareo va’e tsy mifagnarake amy ty raha andilia ty Baiboly. (Mat. 15:22-28) Ho tsapa o rahavaveo fa tena tea aze ty Jehovah naho i fandaminagne naho manao raha mba hagnampeagne iareo o androanavi-pagnahio. Naho vaho nihay i mpiandraikitse andiam-pitory nisy Kia tie nifindra tragno reke, le avy le nanao raha reke mba hagnampeagne aze. Hoe ty Kia: “Tsapako tamy ty raha nirehafe o androanavi-pagnahio naho ty fagnampea iareo ahy fa tena sarobily raho agnivo fiangonagne eo sady tsy irerike naho fa misy raha sarotse manjò ahy. Nanjare tsy le ninekoneko fire sasa areke raho.”

20-21. Akore ty ampisehoantika fa sarobily amantika o rahavaveo?

²⁰ Tena miasa mafe o rahavaventikagne maro agnivo fiangonagne eo amy izao. Tena mila tohagnantikagne areke iareo. Nianarantikagne tamy i Jesosy fa toko’e hanokagne fotoagne hiarahagne amy iareo tika amy izay mahafantatse iareo soa. Mila mankasitrake iareo ka tika noho ty asa mafe atao iareo amy ty fanompoagne. Afake miaro iareo ka tika naho fa mila izay iareo.

²¹ Amy ty fara i taratasy nisorate i Paoly hoahy ty Kristiana ta Roma agney, le nisy rahavave sive nitognone’e tao ty agnara’e. (Rom. 16:1, 3, 6, 12, 13, 15) Azo antoke fa tena nampahery o ampela tsy nivalike rehoe ty naharey i Paoly nampamangy naho nidera iareo. Lonike tika mba hanahake aze, le hanohagne o rahavaventikagne agnivo fiangonagne eò. Asehontika amy izay fa tena sarobily amantika iareo sady agnisa ty keleiantikagne ara-pagnahy.