1. Ginani egi vandriyathu nya vanyamayi va girago gasi gu phasedzeya hengeledzano nigu sigaradzo muni va tshanganago naso? (Wona foto avba nya kapa.)

HI NGU tsaka ngudzu khu thumo wu girwago khu vandriyathu nya vanyamayi libandlani! Khu giyeyedzo, tepo yatshavbo va ngu hlamula ni gu gira sipandre mitshanganoni va bwe va dzi garadza gambe thumoni nyo tshumayele. Vambe va ngu patega thumoni nyo sayise Salawu nya Mufumo ni gu bwe va yeyedza gu khavo va ngu khathala khu vandriyathu. Ganiolu, avo va ngu emisana ni sigaradzo nya singi. Vambe gu vbwetega va khathaleya vavelegi vawe va dandridego khu tanga. Vambe va ngu wugedwa khu valongo vawe va sirigo Dzifakazi. Nigu vambe va bhangudwe khu vama vawe, si hunga gu va tshala va sayisa vonga sanana.

2. Khu ginani hi yedego gu phasedzeya vandriyathu nya vanyamayi?

² Khu ginani hi yedego gu phasedzeya vandriyathu nya vanyamayi? Khu gu litigo kha li va ningi githawo vanyamayi. Nigu Bhibhiliya yo hi kutsa gu va phasedzeya. Khu giyeyedzo, mupostoli Pawulo kutside libandla la Roma gu hakha Febe ni gu mu phasedzeya “ga satshavbo a na si vbwetago.” (Rom. 16:1, 2) Tepo Pawulo a nga ba ari muFarisi, a di gu gira gipandre nya tsawa nya vathu va nga ba va wona vanyamayi na va siri va gilo va bwe va va tshanisa. Ganiolu, tepo a nga khala muKristo, a di pimedzeya giyeyedzo gya Jesu khu gu phara gwadi vanyamayi ni gu va ninga githawo. — 1 Kor. 11:1.

3. Jesu a di gu va phara kharini vanyamayi nigu a di gu va wona kharini vanyamayi va nga ba va gira gugola ga Papayi waye?

³ Jesu a di gu ninga githawo vanyamayi vatshavbo. (Joh. 4:27) Jesu a di hambanide ni vathangeyi nya wukhongeyi nya vaJudha va nga ba va si ningi githawo vanyamayi. Khu lisine, libhuku nyo khaguri nya matimo nya Bhibhiliya, lari khilo: “Jesu gima kha kanyisa vanyamayi.” Jesu a di gu khathala ngudzu khu vanyamayi va nga ba va gira gugola ga Papayi waye. A di gu wona vanyamayi va nga ba va gira gugola ga Papayi waye kha nga vandriyaye a bwe a va khumbuga gumogo ni  vama ava a nga ba a va wona kha nga ndranga yaye ya liphuvboni. — Mat. 12:50.

4. Hi na bhula khu ginani avba nya ndrima yeyi?

⁴ Tepo yatshavbo Jesu a di dzi emisede gu phasa vanyamayi va nga ba va thumeya Nungungulu. Giride isoso khu gu vbungadza navo, a va ninga lisima ni gu bwe a va vhikeya. Avba nya ndrima yeyi hi na wona edzi hi nga pimedzeyago khidzo Jesu khu gu ninga lisima vandriyathu nya vanyamayi?

5. Khu ginani vambe vandriyathu nya vanyamayi si va garadzeyago gu vbungadza ni vandriyathu?

⁵ Hatshavbo hi ngu si gola gu vbungadza. Ganiolu, vandriyathu nya vanyamayi si nga tshuka si va garadzeya isoso. Khu ginani? Wona esi vambe vandriyathu nya vanyamayi va ganedego. Ndriyathu moyo nya nyamayi nyo pwani khu Jordan, * wari khuye: “Khu kotani nya olu nyi si tshadhigo, si ngu nyi garadzeya gu mana avbo nyo dzi khwekedze avbo nigu nyo dzipwa na nyiri ndzandzi yi gomogo vbavbandze nya mati.” Ndriyathu Kristen, a gu piyonero nya tepo yatshavbo, a ruridego a hongola wumbe wulanga gasi gu engedzeya thumo waye nyo tshumayele, wari khuye: “Wo ba u ngari gu vboha libandlani momo, u ngu tshuka u vetwa khu wutundzu.” Vambe vandriyathu nya vama navo va ngu dzipwa kharato. Ni wevbini muthu a vbanyago ga ndranga eyi vandrangani gwaye va sirigo Dzifakazi dza Jehovha, si ngu vbevbuga gu dzipwa na si hodzi mbiya mweyo ni vandrangani gwaye ni gu bwe a dzipwa nari hwindzo ni vandriyaye va libandlani. Vandriyathu nya vanyamayi va si khugigo khu gaya khu kotani nya madwali mwendro khu gu ba va khathaleya muthu a dwalago va ngapwa wutundzu navo. Ndriyathu Annette, wari khuye: “Khu kotani nya olu nyi nga ba nyi khathaleya mamayi wangu, si di gu nyi garadzeya gu manega omu nya mihagano.”

6. Khu guya khu libhuku la Luka 10:38-42, Jesu phaside kharini Marta ni Mariya?

⁶ Jesu a di gu vbungadza ni vandriyaye nya vanyamayi va liphuvboni nigu a diri pari yawe nya yikhongolo. Nga dundrugeya khu wupari a nga ba ari nawo ni Marta ni Mariya; va vavili va di si tshadhi. (Leri Luka 10:38-42.) Jesu a di gu va gira va dzipwa na va tshulegide, khu malito ni sigiro saye. Khu giyeyedzo, Mariya kha khala dzitshoni guya khala migondroni ya Jesu kha nga edzi va nga ba va gira khidzo vapizane * vaye. Nigu Marta a di garadzega kholu Mariya a nga ba a si mu phasi mithumo nya ndranga, ganiolu kha thava gu lomba Jesu a embeya Mariya gu khuye a mu phasa. Ga tepo yile va nga ba va vbungadza, Jesu ningide gihevbudzo nya lisima vanyamayi vale. Nigu yeyedzide gu khuye a di gu khathala khu vanyamayi vale ni ndriyawe Lazaro khu gu va endreya ga yimbe tepo gambe. (Joh. 12:1-3) Kha si samadzisi gu ba va dundrugide Jesu gasi a va phasa tepo ndriyawe Lazaro a nga dwala nya ahatiahati. — Joh. 11:3, 5.

7. Khu yevbini mweyo nya dzindziya nya gu hi tiyisa khiyo vandriyathu nya vanyamayi?

⁷ Ga vambe vandriyathu nya vanyamayi, mitshangano khilo longa lithomo va gu nalo nyo manege ni vandriyawe. Khu kharato, gu vbwetega hi londrola gwadi tepo gasi gu va hoyozeya khu mandza mavili, hi bhula navo hi bwe hi va gira va si wona gu khavo hi ngu khathala khavo. Jordan hi ganedego khuye gupheyani, wari khuye: “Nyi ngu tsaka ngudzu tepo vandriyathu va nyi zundzago khu mihlamulo nyi ningedego mitshanganoni, ni tepo va nyi raneyago gu hongola navo thumoni nyo tshumayele, mwendro tepo va nyi yeyedzago khu yimbe ndziya gu khavo va ngu khathala kheni.” Gu vbwetega hi yeyedza vandriyathu nya vanyamayi gu khethu hi ngu khathala khavo. Kia wari khuye: “Nyo mba hongola mitshanganoni, nyi ngu dziti gu kheni vandriyathu va na nyi rumeleya mesaji va nyi wudzisa gu khavo nyi ngu wuga gwadi mwendro ne. Isoso si ngu nyi tiyisegisa gu khiso vandriyathu va ngu khathala ngudzu kheni.”

8. Hi nga mu pimedzeya kharini Jesu?

⁸ Anethu gu vbwetega hi vbungadza ni vandriyathu  nya vanyamayi kha nga Jesu. Adzina hi nga dongiseya gilogyo hi ta hodza navo mwendro hi ta hagana navo. Ho ba hiri navo, gu vbwetega hi bhula khu silo si na va tiyisago. (Rom. 1:11, 12) Madhota gu vbwetega ma pimedzeya giyeyedzo gya Jesu. Uye a di gu dziti gu khuye gu khala nya mba tshadha si di hadzi garadzeya vathu nyo khaguri, ganiolu si vegide guagani gambe gu khuye gu tshadha mwendro gu velega sanana khandriso si girago muthu a tsaka kala gupindruga. (Luka 11:27, 28) Gutsaka nyo pindruge go manwa khu gu ba hi thangisa Jehovha womini gwathu. — Mat. 19:12.

9. Ginani ma yedego gu gira madhota gasi gu phasa vandriyathu nya vanyamayi?

⁹ Madhota ngudzungudzu khayo ma yedego gu pheya khayo gu phara vandriyathu nya vanyamayi kha nga vandriyawe ni vamamayi vawe va liphuvboni. (1 Thim. 5:1, 2) Madhota ma na gira gwadi mo dzi ninga tepo nyo bhule ni vandriyathu nya vanyamayi hwane nya mitshangano. Kristen hi ganedego khuye gupheyani, wari khuye: “Lidhota limwedo li di wona gu khilo nyi di gu khala na nyi pharegide basi, khavbovbo li di vbweta guti gu khilo gasi ginani gi girago gu nyi khala na nyi pharegide. Gasi gu ganeya lisine, nyi tsakide ngudzu khu gukhathala gwaye kheni.” Madhota mo dzi ninga tepo nyo bhule ni vandriyathu nya vanyamayi, mo yeyedza gu khayo ma ngu khathala khavo. * Annette hi ganedego  khuye gupheyani, o tshamuseya edzi a phasegidego khidzo khu gu oloveya gu bhula ni madhota. Wari khuye: “Gu bhula ni madhota, si nyi phaside gu mati gwadi, anayo ma nyiti gwadi. Khu kharato, nyo tshangana ni sigaradzo kha nyi thavi gu ya ganeya ni madhota.”

10. Ginani gi nga phasago vandriyathu nya vanyamayi gu dzipwa na vari va lisima?

¹⁰ Gani hi vama mwendro vanyamayi, hatshavbo hi ngu tsaka tepo vambe va wonago esi hi girago va vbedza va hi bonga. Ganiolu, go mba manega muthu nyo hi bonge khu makodzelo nyo khaguri hi gu nawo mwendro khu thumo nyo khaguri hi giridego si nga hi vbedza tshivba. Piyonero nyo khaguri nyo pwani khu Abigail wari khuye, dzimbe dzitepo a ngu tshuka a dzipwa nga khatshi a di divadwa. Wari khuye: “Nyo dzipwa nga khatshi vambe vathu vo nyi wona nga muthoyo basi.” Nga wona gambe esi si ganedwego khu ndriyathu Pam. Na si gu tshadhi, thumide khu myaga nya yingi nga misiyonariyo. Khu gu gimbiya nya tepo, a di bweleya gaya gasi a ya sayisa vavelegi vaye. Olu na ni myaga nyo vbindre 70, ganiolu a ngari piyonero. Wari khuye: “Egi gi nyi phasago ngudzu khu guti gu kheni vambe va ngu ninga lisima esi nyi girago.”

11. Jesu yeyedzide kharini gu khuye a di gu va ninga lisima vanyamayi vale nyo tumbege va nga ba va mu phasedzeya thumoni waye?

¹¹ Vanyamayi nyo khaguri va di gu phasedzeya Jesu “khu silo sawe”, nigu Jesu a di gu ninga lisima giphaso gyogyo. (Luka 8:1-3) Uye khandri a di hegeya basi gu ninga vanyamayi vale lithomo nyo mu phase, ganiolu londrode tepo yile gasi gu va hevbudza lisima nya silo sa liphuvboni. Khu giyeyedzo, va embede gu khuye a nafa a bwe a wuswa. (Luka 24:5-8) Kha nga edzi a dongisedego khidzo vapostoli, Jesu dongisede vanyamayi vale nyo tumbege gasi gu emisana ni sigaradzo va nga hadzi tshangana naso. (Marko 9:30-32; 10:32-34) Nga wona esi si nga dugeleya Jesu litshigu a nga hadzi songwa khilo; tepo a nga modwa, vapostoli vaye va di tutuma va mu tshiya enga, ganiolu guhambana ni vapostoli, vanyamayi vale nyo tumbege va nga ba va mu phasedzeya va mu wone ni gufa vbasimbotunu nya tshanisa. — Mat. 26:56; Marko 15:40, 41.

12. I thumo muni owu Jesu a ningidego vanyamayi vale nyo tumbege?

¹² Jesu a di gu va ninga mithumo nya lisima ngudzu vanyamayi. Khu giyeyedzo, vathu nyo pheye va nga wona Jesu hwane nyo ba a wusidwe vanyamayi nyo tumbege. Lombide vanyamayi vovo guya embeya vapostoli gu khavo Jesu a di wusidwe khu ga vafudego. (Mat. 28:5, 9, 10) Tepo vapostoli va nga hakha liphuvbo nya guage khu Pentekosta nya 33 Matshiguni Yathu, si nga gira vanyamayi vale nyo tumbege na va hakhide navo. Vo ba va hakhide navo liphuvbo nya guage, vanyamayi vava nyo tumbege va manide lithomo nyo ganeye malimi nyo hambanehambane. Khu kharato, va pategide avba nya thumo nyo huweleye “silewugiso sa Nungungulu.”— Mith. 1:14; 2:2-4, 11.

13. Ginani egi vandriyathu nya vanyamayi va girago muhuno thumoni wa Jehovha, nigu u nga yeyedza kharini gu khuwe u ngu ninga lisima thumo wawe?

¹³ Vandriyathu nya vanyamayi va yede gu zundzwa khu thumo nya wadi owu va gireyago Jehovha. Thumo va wu girago wo pata gu vbaha ni gu sayisa dziSalawu nya Mufumo, gu tshumayela omu nya dziteritoriyo nya mambe malimi ni gu phasedzeya thumo wa Bheteli. Yimbe mithumo va girago gu phasedzeya ava va thegedwego khu dzimhango, gu vbindrugedzeya mabhuku ni gu thuma wupiyonero ni wumisiyonariyo. Gufana ni vandriyathu nya vama, vandriyathu nya vanyamayi navo va ngu hevbula xikola nya wupiyonero, Xikola nya Vavhangeli nya Mufumo ni Xikola ya Gileyadhi. Nasiri isoso basi, vandriyathu nya vanyamayi va ngu seketeya vama vawe gasi va si kodza gu khathaleya gwadi mithumo yawe ya libandlani ni hengeledzanoni. Vandriyathu vava “siningwa” ga vathu nigu va ngu gira silo nya singi gasi gu phasa vambe. Ganiolu, si di hadzi gu va garadzeya gu gira isoso nari khatshi vagadzi vawe va di si va seketeyi. (Efes. 4:8) Ina dzomo dzindziya u dzitigo nya gu u phasedzeya khidzo vandriyathu vava nya vanyamayi ga satshavbo va girago?

14. Khu guya khu libhuku la Ndzimo 68:11, ginani egi madhota ma yedego gu gira?

 ¹⁴ Madhota nyo vidzwe khu liphuvboni ma ngu dziti gu khayo vandriyathu nya vanyamayi va gu wumba “libutho nya likhongolo” nya vathu nya sighingi thumoni nyo tshumayele mahungu nya yadi nigu avo va ngu oloveya gu wu gira gwadi thumo wowu. (Leri Ndzimo 68:11, khavba nya tshamuselo wa vbavbatshi. *) Khu kharato, madhota ma ngu hevbula nya singi khu thumo wu girwago khu vandriyathu vava nya vanyamayi. Abigail hi ganedego khuye gupheyani, a ngu tsaka ngudzu tepo vandriyathu va mu wudzisago khu dzindziya edzi va nga dzi thumisago gasi gu pheya khidzo mabhulo ni vathu thumoni nyo tshumayele. Uye wari khuye: “Isoso si ngu nyi phasa gu wona gu kheni nyi na ni lisima mahoni ga Jehovha.” Vbavbandze nya isoso, madhota ma ngu dziti gu khayo vandriyathu nya vanyamayi nyo tumbege va dandridego khu tanga va ngu si kodza gu phasa gwadi vandriyathu nya vanyamayi va ngarigo vaphya vo ba va tshangana ni sigaradzo. (Tito 2:3-5) Kha si kanakanisi gu khiso hi yede gu va bonga ngudzu vandriyathu nya vanyamayi ni gu va yeyedza lihaladzo khu thumo wawe nya lisima va wu girago!

15. Vandriyathu nya vanyamayi va nga vbweta giphaso muni?

¹⁵ Dzimbe dzitepo, vandriyathu nya vanyamayi va ngu vbweta gu vhikedwa tepo va emisanago ni sigaradzo nya sikhongolo. (Isa. 1:17) Khu giyeyedzo, ndriyathu nya nyamayi a nga fedwa khu mwama waye mwendro a nga tshula mutshadho, khu kharato a nga vbweta giphaso gyathu gasi hi mu vhikeya mwendro gu mu phasa khu yimbe mithumo yi nga ba yi girwa khu mwama waye. Ndriyathu nya nyamayi a dandridego khu tanga, a nga vbweta giphaso gyathu gasi a hongola xipitali. Mwendro ndriyathu nya nyamayi a thumago kha nga piyonero na gu khathaleya yimbe mithumo nya hengeledzano, a nga vbweta giphaso gyathu vo tshuka vandriyathu va pheya gu mu konaniseya khu gu mba hongola thumoni nyo tshumayele matshigu yatshavbo. Ginani gambe hi nga girago gasi gu phasa vandriyathu nya vanyamayi? Hongoleni hi wonani gambe giyeyedzo gya Jesu.

16. Guya khu libhuku la Marko 14:3-9, Jesu vhikede kharini Mariya?

¹⁶ Jesu a di si khali mihuni gu vhikeya vandriyaye va liphuvboni tepo va nga ba va konanisedwa. Khu giyeyedzo, vhikede Mariya tepo a nga konanisedwa khu Marta. (Luka 10:38-42) Uye gambe vhikede Mariya tepo vambe va nga mu konaniseya kholu a nga theya mafura nyo dhure hungoni ga Jesu. (Leri Marko 14:3-9.) Vbavbandze nyo konaniseye Mariya, Jesu a di mu zundza, khuye: “A nyi girede thumo nya wadi . . . Uye giride khavbo a nga kodza khavbo. Jesu a di bwe a profeta khuye: ‘Ni hayini yi na gu hevbudwago ivhangeli yeyi tigoni gwatshavbo, gu na khumbugwa esi a giridego nyamayi yoyu gasi a alakanywa khiso,’ kha nga esi hi girago avba nya ndrima yeyi. Egi gi samadzisago khu gu ba Jesu a thumiside esi si giridwego khu Mariya gasi gu tshamuseya edzi thumo nyo tshumayele wu na andrago khidzo. Kha si kanakanisi gu khiso malito ma ganedwego khu Jesu ma mu tiyiside ngudzu Mariya.

17. Ninga giyeyedzo nya edzi u nga vhikeyago khidzo vandriyathu nya vanyamayi.

¹⁷ Ina u ngu vhikeya vandriyathu nya vanyamayi vo tshuka va konanisedwa? Khu giyeyedzo, nga dundrugeya khu giemo gegi. Ndriyathu nya nyamayi libandlani, oyu mwama waye a sirigo Fakazi ya Jehovha, matshigwanaya a ngu kala guta ni sanana saye mitshanganoni a bwe a vboha na gedwe nigu neti hethu amem o hongola. Tepo vahuweleyi va wonago isoso, va pheya gu mu konaniseya khavo: ‘Gasi khu ginani a gu mbata ni sanana saye mitshanganoni?’ Ganiolu, ndriyathu yoyu a ngu gira satshavbo a si kodzago nigu u nga divali gu khuwe khandruye a hungago gu khuye sanana si ngu hongola mitshanganoni mwendro ne. Ginani u nga hadzi gira gasi u mu phasa? Mu zundze khu satshavbo a dzi garadzago gu gira u bwe u bhuleya vambe silo nya sadi a girago. Wo gira isoso, u na phasa vambe gu va si ganeyi guvivba khuye.

18. Khu dzevbini dzimbe dzindziya edzi hi nga phasago khidzo vandriyathu nya vanyamayi?

 ¹⁸ Hi nga yeyedza gu khethu hi ngu khathala khu vandriyathu nya vanyamayi khu gu va ninga giphaso va gi vbwetago. (1 Joh. 3:18) Ndriyathu Annette, a khathaledego mamayi waye tepo a nga ba a dwala, wari khuye: “Vambe vandriyathu va di guta gaya ni guhodza va ta nyi phasa gu khathaleya mamayi wangu. Isoso si nyi phaside gu dzipwa na nyi godwa libandlani.” Jordan nuye phasidwe. Ndriyathu nyo khaguri mu ningide mawonelo nya edzi a nga sayisago khidzo movha waye. Jordan wari khuye: “Si ngu tsakisa ngudzu guti gu kheni vandriyathu va ngu khathala khu gukhadzisega gwangu.”

19. Madhota ma nga va phasa kharini vandriyathu nya vanyamayi?

¹⁹ Madhota nayo gu vbwetega ma phasa vandriyathu nya vanyamayi ga esi va si vbwetago. Ayo ma ngu dziti gu khayo Jehovha o vbweta gu khuye ma khathaleya vandriyathu vava nya vanyamayi. (Jak. 1:27) Khu kharato, ayo ma ngu pimedzeya Jesu; ma dzi vega wulanga wa ava va garadzegago ni gu mba vega sinaywanaywana. (Mat. 15:22-28) Madhota mo phasa vandriyathu nya vanyamayi, va na si wona gu khavo Jehovha ni hengeledzano yaye va ngu khathala khavo. Kia hi ganedego khuye gupheyani, si lombide gu a fuluga avba a nga ba a khala a ya khala wumbe wulanga. Tepo muwoneleyi nya tsawa waye nyo tshumayele a nga sipwa isoso, nya mba hweya, a di vbweta dzindziya nyo mu phase khidzo. Kia wari khuye: “Malito nyo kutse aya madhota ma nyi embedego ni giphaso va nyi ningidego si vbungude gugaradzega gwangu nigu si dzegede gu wonega gu khiso nyi na ni vandriyangu va libandlani gasi va nyi phasa tepo nyi tshanganago ni sigaradzo.”

20-21. Hi nga yeyedza kharini gu khethu vandriyathu nya vanyamayi va na ni lisima ngudzu libandlani?

²⁰ Ga mabandla yatshavbo mafuni hi ngu wona siyeyedzo nya singi nya sadi nya vandriyathu nya vanyamayi va ninganedwago khu giphaso gyathu. Kha nga hi hevbudego khu giyeyedzo gya Jesu, hatshavbo hi nga phasa vandriyathu nya vanyamayi khu gu vbungadza navo ni gu vbwetedzeya dzindziya nya gu hi vati gwadi. Nigu hi yede gu va bonga ni gu ninga lisima thumo wawe va gireyago Jehovha. Khu guhegisa, hi yede gu va vhikeya so vbwetega.

²¹ Ga lidangaliya a nga loveya vaRoma, mupostoli Pawulo khumbugide 9 vanyamayi khu malina yawe. (Rom. 16:1, 3, 6, 12, 13, 15) Kha hi kanakani gu khethu tepo li nga lerwi lidangaliya leli Pawulo a nga ba a losedzeya ni gu zundza vanyamayi vava, si va tsakiside ngudzu ni gu va tiyisa ngudzu. Gufana ni Pawulo, tiyisa ni gu kutsa vatshavbo vandriyathu nya vanyamayi, khu ndziya yoyo u na yeyedza gu khuwe va na ni lisima ngudzu libandlani.