Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 39

Atugwasye Bachizi Bali Mumbungano

Atugwasye Bachizi Bali Mumbungano

“Bamakaintu baambilizya makani mabotu ninkamu mpati.”​—INT. 68:11.

LWIIMBO 137 Bamakaintu Banakristo Basyomeka

ZITAYIIGWE *

Bachizi basungweete batola lubazu kumiswaangano amumulimu wakukambawuka, bagwasilizya kubambulula Maanda aaBwaami alubo bagwasya bakombinyina mumbungano (Langa fuka 1)

1. Njiili milimu bachizi njibachita mumbungano, alubo mbuyumu-yumuunzi mbubaswaana? (Langa chifanikisyo chili achivumbyo.)

TULABOTELWA kuba abachizi biingi babeleka changuzu mumbungano. Muchikozyano, batola lubazu kumiswaangano amumulimu wakukambawuka. Bamwi bagwasilizya kubambulula Maanda aaBwaami alubo bagwasya bakombinyina mumbungano. Nikuba boobo, baswaanana abuyumu-yumu. Bamwi bagwasilizya bazyali babo bachembeede. Bamwi balakazigwa abamumpuli. Bamwi bakomezya bana kabali aabalikke nkinkaako babeleka changuzu kuti babayandwiide ziyandikana.

2. Nkamboonzi nitweelede kugwasya bachizi?

2 Nkamboonzi nitweelede kugwasya bachizi? Nkaambo bantu bali munyika tababalemeki pe banakazi. Pesi Bbayibbele litusungwaazya kuti tubagwasye. Muchikozyano, mwaapostolo Pawulu wakasungwaazya mbungano yakuRoma kuti itambule Febbi akumugwasya “mumakani aali woonse mwanga wayandika lugwasyo.” (Rom. 16:1, 2) Mbukunga Pawulu wakali muFarisi, kweelede kuti wakakomena aamwi abantu bakali kubalangila aansi banakazi. Pesi naakaba muKristu, Pawulu wakatobelezya chikozyano chaJesu kwiinda mukulemeka banakazi akubafwida luzyalo.​—1 Kor. 11:1.

3. Jesu wakali kubajata biyeni banakazi alubo wakali kubabona biyeni banakazi bakali kuchita kuyanda kwaLeza?

3 Jesu wakali kubalemeka bantu bachanakazi boonse. (Joh. 4:27) Jesu taakali kubona banakazi mbuli mbubakali kubabona beendelezi bachikombelo chamaJuda. Limwi bbuku lipandulula Bbayibbele lyakati: “Takwe majwi akaambwa aJesu atondeezya kuti taakali kubalemeka naakuti kubalangila aansi banakazi.” Jesu wakali kubalemeka loko banakazi bakali kuchita kuyanda kwaWisi. Jesu wakali kubabona mbuli bachizi bakwe alubo wakabaswaanizya chiindi naakali kwaambuula atala abaalumi mbaakali kubona mbuli mpuli yakwe yabukombi.​—Mt. 12:50.

4. Tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?

4 Jesu wakalilibambilide kugwasya banakazi bakali kukomba Leza. Wakali kubalumba akubayiminina. Atubone kuti kujana twamutobelezya biyeni Jesu kwiinda mukubabikkila maanu bachizi.

ATUBABIKKILE MAANU BACHIZI BALI MUMBUNGANO

5. Nkamboonzi bamwi bachizi nibakonzya kuyuminwa kuliswaanizya abamwi kuti babatamba?

5 Toonse kazitakwe ndaba kuti tuli bakwesu naakuti bachizi, tweelede kubotelwa kubaamwi. Chimwi chiindi bachizi kulakonzya kubayumina kuliswaanizya abamwi. Nkamboonzi? Atubone zyakaambwa abamwi bachizi. Umwi muchizi uutegwa Jordan * wakati: “Akaambo kakuti tandikwetwe pe, ndilibona kanditakwe mulimu pe mumbungano akuti tandiyandikani pe.” Kristen wakalongela kuli bumwi mubusena kuchitila kuti achite zyiingi mumulimu wakukambawuka wakati: “Kuti kuli mupya mumbungano, ulimvwa kulendeledwe.” Bamwi bakwesu balakonzya kulimvwa mbubo. Alubo bantu bakkala mumpuli zili abantu batali baKamboni kulakonzya kubayumina kumvwanana abantu bamumpuli zyabo alubo balakonzya kulimvwa kabali kule abakombinyina. Bantu batakonzyi pe kuzwa aang’anda akaambo kakuchiswa naakuti boonga bantu bachiswa balakonzya kulimvwa kabalendeledwe. Annette wakati: “Teendakali kukonzya pe kuliswaanizya abamwi kuti banditamba nkaambo ndakali koonga baama.”

Tweelede kutondeezya kuti tulaandaba abachizi basyomeka mbuli Jesu (Langa fuka 6-9) *

6. Mbuli mbukulembedwe aali Luka 10:38-42, Jesu wakamugwasya biyeni Marta aMariya?

6 Jesu wakali kujana chiindi chakuba aamwi abachizi bakali kukomba Jehova, alubo wakali mweenzinyina wachoonzyo kuli mbabo. Atubone bweenzinyina mbwaakali aabo aMariya aMarta, bachizi bakatakwetwe pe. (Bala Luka 10:38-42.) Zintu nzyaakali kwaamba akuchita Jesu zyakapa kuti balimvwe kabaangunukide. Mariya wakakkala kumawulu aaJesu mbuli mbubakali kuchita basikwiiya. * Marta wakabboyikana kuti Mariya taakali kumugwasya pe pesi wakalimvwa kaangunukide kubuzya Jesu nzyaakali kuyeeya. Nikuba kuti bakali kulikondelezya, Jesu wakabayiisya zyiiyo ziyandikana. Wakatondeezya kuti wakali kubayanda banakazi aaba amunyaandumi wabo Lazaro nkaambo chimwi chiindi wakali kuvakacha aabo. (Joh. 12:1-3) Nkinkaako chiindi Lazaro naakachiswa, teekwakabayumina pe kukumbila Jesu kuti abagwasye.​—Joh. 11:3, 5.

7. Kujana twabasungwaazya biyeni bachizi?

7 Bamwi bachizi bajana chiindi chakuliswaanizya abamumbungano chiindi nibali kumiswaangano. Chiindi nituli kumiswaangano tweelede kupa kuti baangunuke, twaambuule aabo akubatondeezya kuti tulaandaba ambabo. Jordan waambwa musule wakati: “Kulandibotezya kuti bamwi bandilumba akaambo kansandulo yangu, bandikumbila kuti tuzwe aamwi mumulimu wakukambawuka naakuti bandichitila chimwi chintu kuti bandigwasye.” Tweelede kuchita zintu zipa kuti bachizi babone kuti balayandikana kulindiswe. Kia wakati: “Kuti ndakachilwa kuya kumiswaangano, ndilizi kuti bamwi balandifoonena kabayanda kumvwa kuti ndili kabotu na. Eezi zitondeezya kuti bakwesu abachizi balaandaba andime.”

8. Njiili imwi nzila mbutukonzya kutobelezya chikozyano chaJesu?

8 Mbuli Jesu, tweelede kujana chiindi chakuba aamwi abachizi. Mulakonzya kubatamba kuti muzoolye aamwi naakuti kulikondelezya aamwi. Chiindi nimuchita oobo, mweelede kwaambuula zintu zisungwaazya. (Rom. 1:11, 12) Baalu beelede kuba aamaboneno aali mbuli aJesu. Jesu wakalizi kuti bamwi bakali kuyooswaanana abuyumu-yumu akaambo kakutakwata akutakwatwa, nikuba boobo, wakazibikka antanganana kuti kubotelwa kwachoonzyo takubi akaambo kakukwatwa naakuti kuba aabana. (Lk. 11:27, 28) Pesi kubotelwa kwachoonzyo kuba akaambo kakubikka ziyandwa aaJehova mubusena bwakusaanguna.​—Mt. 19:12.

9. Baalu beelede kuchitaanzi kuti bagwasye bachizi?

9 Baalu beelede kubona bantu bachanakazi bali mumbungano mbuli bachizi babo amanyina. (1 Tim. 5:1, 2) Alubo beelede kujana chiindi chakwaambuula abachizi miswaangano kiitanasaanguna aniyamana. Kristen wakati: “Umwi mwaalu wakabona kuti ndakali kukkala kandijisikini mpawo wakayanda kuziba kuti pulogilamu yangu yakali biyeni.” Kristen wakayungizya kuti: “Ndakamulumba akaambo kakundibikkila maanu. Kuti baalu bakkala kabajana chiindi chakuba aamwi abachizi bamumbungano, nga balikutondeezya kuti bali aandaba ambabo. * Annette waambwa musule wakaamba bumwi bubotu bwakukkala kaambuula abaalu. Wakati: “Nga ndabaziba kabotu alubo ambabo nga bandiziba kabotu. Kuti ndaswaanana apenzi, nga ndilaangunukide kubakumbila kuti bandigwasye.”

LUMBA ZICHITWA ABACHIZI

10. Niinzi chikonzya kugwasya bachizi kuti babotelwe?

10 Toonse kazitakwe ndaba kuti tuli bakwesu naakuti tuli bachizi, tulasungwaazigwa kuti bamwi batulumba akaambo kamilimu njituchita. Pesi kuti bamwi kabatatulumbi pe akaambo kazintu nzituchita, tulakonzya kumana manguzu. Umwi muchizi payona uutakwetwe uutegwa Abigail wakaamba kuti chimwi chiindi wakali kulimvwa kalangilwa aansi, wakati: “Bantu bandizi kuti ndili muchizi wandaba akuti ndili mwana wandaba luzutu. Chimwi chiindi ndibonaanga bamwi tabandiboni pe.” Pesi atubone zyakaambwa awumwi muchizi uutegwa Pam. Nikuba kuti takwetwe pe, wakabeleka kwaminyaka myiingi kali mumishinali. Pesi wakazoobweeda kulimbabo kuti akagwasye bazyali bakwe. Lino waba aaminyaka iili kuma70 pesi uchipayona. Pam wakati: “Chintu chili kundigwasya loko nkumvwa bantu kabandilumba akaambo kazintu nzindichita.”

11. Jesu wakatondeezya biyeni kuti wakali kubabona kabayandikana banakazi bakali kumugwasya?

11 Jesu wakali kulubona kaluyandikana lugwasyo bachizi bakali kukomba Leza ndubakali kumuchitila “kwiinda mukubelesya lubono lwabo.” (Lk. 8:1-3) Jesu taakabazumizya kuti bajane chilongezyo eechi luzutu pesi wakabayiisya kasimpe kayandikana kali atala aLeza. Muchikozyano, wakababuzya kuti wakali kuzoofwa akubusigwa. (Lk. 24:5-8) Mbuli mbaakagwasya baapostolo, Jesu wakagwasya banakazi aaba kuti balibambile mapenzi ngibakali kuyooswaanana aawo. (Mk. 9:30-32; 10:32-34) Nikuba kuti baapostolo bakamuchija Jesu naakasungwa, zilagambya kuti bamwi banakazi bakaliwo kusikila naakafwa aachisamu chakupenzezya.​—Mt. 26:56; Mk. 15:40, 41.

12. Nguuli mulimu Jesu ngwaakapa banakazi?

12 Jesu wakapa banakazi mulimu uuyandikana loko. Muchikozyano, banakazi baswiilila Leza mbabo bakasaanguna kuziba kuti Jesu wabusigwa. Wakabatuma kuti bakabuzye baapostolo kuti wakali wabusigwa kubafu. (Mt. 28:5, 9, 10) Alubo kulakonzeka kuti banakazi bakaliwo chiindi basikwiiya nibakatambula muuya uusalala muPentekkoste yamu33 C.E. Kuti kakuli bakaliwo, kweelede kuti banakazi aaba bakananikwa bakakonzya kwaambuula mumilaka iisiyene-siyene munzila yachigambyo akubuzya bamwi “milimo mipati ya Leza.”​—Mil. 1:14; 2:2-4, 11.

13. Njiili milimu njibachita bachizi mazubaano alubo nga ulatondeezya biyeni kuti ulabalumba?

13 Bachizi beelede kulumbwa akaambo kamilimu njibachita mukubelekela Jehova. Milimu njibachita iswaanizya kuyaka akubambulula maanda akukombela, kugwasya tubunga twaambuula imwi milaka akugwasilizya kuBbeteli. Balagwasilizya nikwaba mapenzi aalichitikila, kusandulula mabbuku eesu, alubo balabeleka kabali mapayona amamishinali. Mbuli bakwesu, bachizi balanjila chikolo chamapayona, Chikolo chaBakambawusi baBwaami aChikolo chaGiliyadi. Kuyungizya waawo, bachizi bagwasilizya balumi babo kuti bakonzye kuchita milimu iiyandikana njibapedwe mumbungano amumbunga. Bakwesu aaba bali amikuli mumbungano kwali kunoobayumina kuba “zipego mubantu” kaansinga tabali kugwasigwa abanakazi babo. (Ef. 4:8) Kujana wabagwasya biyeni bachizi aaba kumilimu njibachita?

14. Kweendelana azilembedwe muli Intembauzyo 68:11, baalu basongo bachita biyeni?

14 Baalu basongo balamvwisisisya kuti bachizi “ninkamu mpati” iilipeda kubeleka akuti biingi babo bachita kabotu mumulimu wakukambawuka. (Bala Intembauzyo 68:11.) Nkinkaako baalu baleezya kwiiya kuzwa kubachizi. Abigail waambwa musule wakaamba kuti kulamusungwaazya kuti mwaalu wabuzya kuti njiili nzila yakukambawuka njaakabona kiizwidilila muchilawu chabo. Wakati: “Eezi zindigwasya kuti ndibone kuti Jehova undipede mulimu uuyandikana mumbunga.” Kuyungizya waawo, baalu balizi kuti bachizi basyomeka alubo basimide mubukombi balakonzya kugwasya bachizi bachikomena kuti bazunde buyumu-yumu. (Tit. 2:3-5) Nisimpe, tweelede kubalumba bachizi!

YIMININA BACHIZI

15. Ndiilili bachizi nibakonzya kuyanda muntu ubayiminina?

15 Chimwi chiindi bachizi bayanda muntu ubayiminina kuti baswaanana abuyumu-yumu. (Is. 1:17) Muchikozyano, kuti muchizi kali wakafwidwa naakuti wakalekana amulumi wakwe ulakonzya kuyanda muntu umwiiminina naakuti umugwasya kuchita imwi milimu yakali kuchitwa amulumi wakwe. Muchizi uuchembeede ulakonzya kuyanda muntu utakamwaambwiide amadokotela. Muchizi upayona kumwi kabeleka imwi milimu mumbunga yaJehova uyanda muntu umwiiminina kuti bamwi basaanguna kwaamba kuti tayinki pe kumulimu wakukambawuka mbuli bamwi. Njiili imwi nzila njitukonzya kubagwasya aayo bachizi? Atulange-lange lubo chikozyano chaJesu.

16. Kweendelana ambukulembedwe muli Marko 14:3-9, Jesu wakamukwabilila biyeni Mariya?

16 Jesu wakali kufwambaana kubayiminina bachizi kuti bamwi bantu kabatabamvwisisisyi. Muchikozyano, wakakwabilila Mariya chiindi Marta naakamusola. (Lk. 10:38-42) Alubo wakayiminina Mariya lubo chiindi bamwi nibakabonaanga nzyaakachita teezyakali kabotu pe. (Bala Marko 14:3-9.) Jesu wakamvwisisisya kuti niinzi chakapa kuti Mariya achite oobu alubo wakamulumba akwaamba kuti: “Wandicitila cintu cibotu. . . . Wacita mbwakonzya.” Jesu wakaamba kuti nzyaakachita zyakali kuyoowambwa “kufwumbwa makani mabotu aaya nkwaayookambaukwa munyika yoonse.” Eezi nzizyo zilikuchitwa achiiyo eechi. Kulabotezya kuziba kuti Jesu wakaamba kuti makani mabotu akali kuyookambawukwa munyika yoonse chiindi naakali kulumba Mariya atala anzyaakachita. Kweelede kuti majwi aaya akamuumbulizya Mariya nikuba kuti bamwi bakali kumusola.

17. Amba chikozyano chitondeezya kuti ndiilili nitweelede kwiiminina bachizi.

17 Ulabayiminina na bachizi chiindi bamwi nibali kubasola? Atulange-lange chikozyano chitobela. Atuteedi umwi muchizi ulaamulumi utali Kamboni ulanonoka kumiswaangano mpawo ulafwambaana kweenda niyamana miswaangano alubo chiindi chiingi tazi abana bakwe pe. Bamwi basikupupulula batalisya kumusola kuti nkamboonzi natamanikizyi mulumaakwe kuti amuzumizye kweenda abana kumiswaangano. Pesi simpe ndyakuti muchizi ulikweezya amanguzu aakwe woonse. Takwe manguzu aakuchita kweendelana apulogilamu yakwe alubo takonzyi pe kusalila bana bakwe zyakuchita pesi mulumi wakwe nguwe uukonzya. Niinzi nzweelede kuchita kuti wamvwa bamwi kabali kumusola? Kuti wamulumbayizya muchizi ooyu akwaamba zintu zilikabotu nzyachita ulakonzya kupa kuti bamwi baleke kwaambuula zintu zitali kabotu atala anguwe.

18. Nga tulabagwasya biyeni bachizi?

18 Tulakonzya kutondeezya kuti tulaandaba abachizi kwiinda mukubagwasya kuchita zimwi zintu. (1 Joh. 3:18) Annette wakali koonga banyina wakati: “Bamwi beenzuma bakali kundeetela chakulya akundigwasya kuchitila kuti ndichite zimwi. Eezi zyakanditondeezya kuti bakombima balandiyanda akuti ndilayandikana mumbungano. Jordan anguwe wakagwasigwa. Umwi mukwesu wakamugwasya mbakonzya kulungisya moota yakwe. Jordan wakati: “Kulabotezya kuziba kuti bakwesu bayanda kuti moota yangu ikkale kayili muchiimo chilikabotu.”

19. Amba zimwi nzila baalu mbubakonzya kugwasya bachizi.

19 Baalu baleezya kubapa lugwasyo ndubayanda bachizi. Balizi kuti Jehova uyanda kuti bachizi bajatwe kabotu. (Jak. 1: 27) Baalu batobelezya chikozyano chaJesu kwiinda mukubamvwisisisya akubafwida luzyalo bachizi kutali kubabikkilia milawu. (Mt. 15:22-28) Kuti baalu bagwasya bachizi, zilapa kuti bachizi balimvwe kabakwabilidwe. Chiindi Kia naakali kuyanda kuyookkala kuliimwi ng’anda, mulangizi wakabunga kabo wakachita mabambe aakuti bamugwasye. Kia wakati: “Eezi zyakapa kuti nditakataazikani loko pe.” Alubo wakati: “Majwi ngibakali kwaamba baalu alugwasyo ndubakandipa zyakanditondeezya kuti ndilayandikana mumbungano akuti nga tandili andilikke pe kuti ndaswaanana amapenzi.”

BACHIZI BOONSE BAYANDA LUGWASYO LWESU

20-21. Nga tulatondeezya biyeni kuti tubabona kabayandikana bachizi boonse bali mumbungano?

20 Mazubaano mumbungano zyesu muli bachizi biingi loko babeleka changuzu beelede kugwasigwa. Chikozyano chaJesu chatuyiisya kuti tulakonzya kubagwasya kwiinda mukujana chiindi chakubaamwi ambabo akubaziba kabotu. Tweelede kubalumba akaambo kakubelekela Jehova nkubachita. Alubo tweelede kubayiminina kuti kakuyandikana.

21 Kumamanino aalugwalo ndwaakalembela maKristu bakuRoma, mwaapostolo Pawulu wakaamba bachizi bali 9 amazina. (Rom. 16:1, 3, 6, 12, 13, 15) Zilaantanganana kuti bachizi aaba bakasungwaazigwa nibakamvwa kubajuzya akubalumba nkwaakachita. Andiswe atubeleke changuzu kuti tubagwasye bachizi boonse bali mumbungano zyesu. Kuti twachita oobo, nga tulikutondeezya kuti tubabona kabayandikana mumbungano.

LWIIMBO 136 “Bulumbu Bukkwene” Kuzwa Kuli Jehova

^ par 5 Bachizi balakonzya kuswaanana abuyumu-yumu bwiingi. Muchiiyo eechi tulalanga-langa kuti nga tulabagwasya biyeni bachizi katutobelezya chikozyano chaJesu. Tulabona zyiiyo nzitujana kuchikozyano chaJesu chakubaamwi abachizi, kubalumba akubayiminina.

^ par 5 Amwi mazina akachinchwa.

^ par 6 Limwi bbuku lyakati: “Basikwiiya bakali kukkala kumawulu abayiisi babo. Basikwiiya bakali aachiyandisyo bakali kulibambila kuba bayiisi, mulimu ooyu teewakali kuzumizigwa pe kubanakazi. . . . Nkinkaako kukkala nkwaakachita Mariya kumawulu aaJesu achiyandisyo chakuswiilila nzyaakali kuyiisya nikuba kuti ziyanza zyamaJuda teezyakali kubazumizya banakazi. . . zyakali kuyoobagambya baalumi bachiJuda.”

^ par 9 Baalu beelede kunanzelela chiindi nibagwasya bachizi. Muchikozyano, mwaalu tayelede kweenda alikke pe nayinka kuyoobona muchizi.

^ par 65 BUPANDULUZI BWACHIFANIKISYO: Kali kutobelezya chikozyano chaJesu, mukwesu ulikugwasya bachizi babili kwiinda mukubabikkila vili lyamoota, umwi mukwesu wavakachila muchizi uuchiswa alubo umwi wayinka amwanakazi wakwe kuti bakachite kukomba kwampuli awumwi muchizi amwanaakwe.