1-2. Zẹvbe nọ rre ebe 1 Timoti 6:20, de emwi ewe ni hiunsi ne Timoti ghaa mwẹ?

UGBẸNSO, ma keghi mu emwi ewe ọghe ima ne emwa ọvbehe, ne iran gu ima gha gbaroghe ẹre. Vbe igiemwi, ma nibun mobọ rhie igho ye bank, ma ghi vbe gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, iran gha gbogba ga re, ne emwi rhọkpa ghẹ ru ẹre. Ọna rhiema wẹẹ, ma rẹn vbene ọ ye hẹ, na mu emwi nọ hiunsi ne ọmwa ọvbehe gha gbaroghe.

² Tie 1 Timoti 6:20. Ukọ e Pọl keghi gi e Timoti rẹn wẹẹ, ọ mwẹ emwi ewe ni hiunsi nibun. Usun avbe emwi ewe na ọre irẹnmwi nọ gbae ọghe Osanobua nọ mwẹ, nọ na rẹn vbekpa emwamwa ne Osanobua mwẹ ne emwa nagbọn, kevbe ne ẹkpotọ na kie nẹẹn ya gha “kporhu iyẹn nọ maan.” (2 Tim 4:2, 5) E Pọl keghi tama e Timoti wẹẹ, nọ gbogba ga avbe emwi ewe na, nẹ ghẹ ya iyeke abọ muẹn fua. Ma vbe mwẹ emwi ewe nibun ne Jehova mu ne ima vbe ẹdẹnẹrẹ, vbene Timoti ghaa ye. Vbọ re emwi ewe na? Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima gbogba ga re?

3-4. Vbọzẹe ne ima na ya aro nọ ghaan ghee avbe ẹmwata ni rre uwu e Baibol?

³ Ukpamuyọmọ nọkhua nọ, ne Jehova na gi ima rẹn ẹmwata ni rre uwu Evbagbẹn Nọhuanrẹn. Aro nọ ghaan ẹre ima ya ghee avbe ẹmwata na rhunmwuda, ọ ya ima sikẹ e Jehova, ọ vbe ya ima rẹn emwi ne ima gha ru, ne ima mieke na gha mwẹ oghọghọ nọ sẹ otọ ẹko vbe arrọọ ọghe ima. Ma gha miẹn avbe ẹmwata na yi, ma na vbe gha ya iran ru emwi, ọmwa rhọkpa i khian sẹtin ya imamwaemwi ọghe ohoghe mu ima rẹrẹ, ma ghi vbe sẹtin gha yin vbe odẹ nọ gua ilele ọghe Osanobua ro.—1 Kọr 6:9-11.

⁴ Ma vbe ya aro nọ ghaan ghee avbe ẹmwata ni rre uwu e Baibol rhunmwuda, emwa ni mu egbe rriotọ kevbe “ni mwẹ ekhọe ata,” ẹre Jehova ru iyobọ na ya rẹn avbe ẹmwata na. (Iwinna 13:48, NW) Emwa vbenian ẹre ọ vbe yayi wẹẹ, ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan kevbe nọ fuẹro, ẹre Jehova loo ya ru iyobọ ne ima vbe ẹdẹnẹrẹ ya rẹn  avbe ẹmwata na. (Mat 11:25; 24:45) Vbe ẹi re erriọ, ma i ghẹ te sẹtin tobọ ima rẹn ọnrẹn. Gele gele, aro nọ ghaan ẹre ima ya ghee avbe ẹmwata na.—Itan 3:13, 15.

5. De emwi ewe ọvbehe ne Jehova mu ne ima?

⁵ Emwi ewe ọvbehe ne Jehova mu ne ima, ọre nọ na kie ẹkpotọ ne ima, ne ima sẹtin gha tama emwa ọvbehe ẹmwata vbekpa irẹn kevbe emwamwa ne irẹn mwẹ ne emwa nagbọn. (Mat 24:14) Aro nọ ghaan ẹre ima ya ghee emwi ewe na rhunmwuda, ọ kie ẹkpotọ ne emwa ya do deba ima gha ga e Jehova, ne iran mieke na gha mwẹ arrọọ ọghe etẹbitẹ. (1 Tim 4:16) Ọre te ima rhiegbe ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan ọghe ẹghẹ hia, ra ekherhe ẹre ima sẹtin ru, ọ khẹke ne ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ma hia mwẹ esa ne ima ye vbe iwinna ne kpataki na. (1 Tim 2:3, 4) Vbene ẹmwata, ukpamuyọmọ nọkhua nọ, ne ima na rre usun emwa ni lele Osanobua winna!—1 Kọr 3:9.

6. De emwi nọ sunu daa emwa eso ni ma gbọyẹmwẹ ye emwi ewe ne iran ghaa mwẹ?

⁶ Ẹkpotọ te kie ne emwa nibun ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ ọghe Timoti, ne iran ya lele Osanobua winna, sokpan iran keghi ya iyeke abọ muẹn fua. Vbe igiemwi, rhunmwuda ne ẹmwẹ agbọn na, na rhiẹnrhiẹn mu e Demas ukpẹ, ọ keghi sẹ iwinna ugamwẹ ne irẹn vbe Pọl te ru rae. (2 Tim 4:10) E Figelus kevbe Hẹmogẹnẹs keghi sẹ iwinna ikporhu iyẹn nọ maan ọghe iran rae. Ọ khọ wẹẹ, ne iran ma na hoo ne iran miẹn egbe ukpokpo ne Pọl miẹn, ẹre ọ ya iran ru vberriọ. (2 Tim 1:15) Haimẹnọs, Alẹkzanda kevbe Filetọs keghi kpa hin odẹ ọghe ẹmwata rre, ẹre iran na ghi khian emwa okeke. (1 Tim 1:19, 20; 2 Tim 2:16-18) Emwa ni te deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn ẹre iran na te khin, sokpan vbene ẹghẹ ya khian, iran keghi ya iyeke abọ muẹn fua, ighẹ emwi ewe ni hiunsi ne iran te mwẹ.

7. De obẹlẹ eso ne Esu loo?

⁷ Esu hoo ne ima muẹn fua ighẹ emwi ewe ne Jehova mu ye ima obọ. Gia ziro yan obẹlẹ eso nọ loo. Ọ keghi hia nọ gha loo avbe ughe kevbe emwi ne ima ya sọyẹnmwẹ egbe, nọ ya mu ekhọe ima rhia, ne ima mieke na gha mwẹ iziro kevbe uyinmwẹ ni ma gua ilele ọghe Baibol ro. Ọ keghi hia nọ si ohan ye ima egbe, ne ima rhunmwuda emwi ne emwa ta lele ima, ra ukpokpo ne ima miẹn sẹ iwinna ikporhu iyẹn nọ maan rae. Ọ vbe hia nọ loo “emwi ne emwa ukọnmwẹ tie ẹre ‘irẹnmwi’” ra imamwaemwi ọghe emwa okeke ya rẹrẹ ima, ne ima mieke na sẹ odẹ ọghe ẹmwata rae.—1 Tim 6:20, 21.

8. De emwi ne emwi ẹwaẹn ọghe Ọtẹn Nokpia Daniel maa ruẹ re?

⁸ Adeghẹ ima ma na begbe, ma sẹtin fẹko gha la hin odẹ ọghe ẹmwata rre, vbene ima ma na rẹn. Gia ziro yan emwi ẹwaẹn ọghe ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Daniel. * Te vidio game na gbe wa gha yẹẹ ọre. Ọ keghi kha wẹẹ, “Odẹ ukpo igbe ẹre I ghaa ye vbe I suẹn gha gbe vidio game. E vidio game ne I ya suẹn ma mobọ de emwi nọ rhiae,  sokpan vbene ẹghẹ ya khian, I na suẹn gha gbe avbe vidio game ne a na gbinna kevbe ne a na gu avbe orhiọn dan muobọ.” E Daniel ke rẹn emwi nọ sunu, odẹ ughaẹdẹ 15 ẹre ọ ghi ya gha gbe game vbe ẹdẹ. E Daniel na vbe kha wẹẹ: “Vbuwe ekhọe mwẹ, I wa rẹn wẹẹ, aro game ne I ghaa gbe, kevbe ẹghẹ ne I ghaa loo yọ kegha ya mwẹ khian rree ne Jehova. Sokpan I kegha tama egbe mwẹ wẹẹ, ẹi re esalẹbẹ ne I ya ru emwi ne Baibol khare.” Adeghẹ ima ma na begbe, avbe ughe kevbe evba ya sọyẹnmwẹ egbe ọghe agbọn na, sẹtin ya ima kpa hin odẹ ọghe ẹmwata rre. Ẹghẹ nii, emwi ewe nọ hiunsi ne Jehova mu ne ima ghi wii ima.

9. Zẹvbe nọ rre ebe 1 Timoti 1:18, 19, de emwi ne Pọl ya gie Timoti?

⁹ Tie 1 Timoti 1:18, 19. Ukọ e Pọl keghi ya e Timoti gie ovbiyokuo. Ọ na tama rẹn wẹẹ, nọ ye “gha gbinna igbinna esi nii khian.” Sokpan, igbinna ne ukọ e Pọl ghaa guan kaẹn i re igbinna kẹkan. De vbene Ivbiotu e Kristi ya yevbe ivbiyokuo ni rre odaro okuo? De avbe akpa nọ khẹke ne ima gha mwẹ zẹvbe ivbiyokuo ọghe Kristi? Gia ziro yan emwi isẹn ne ima gha miẹn ruẹ vbe igiemwi ne ukọ e Pọl loo ro. Avbe iruẹmwi na, gha ru iyobọ ne ima ya mudia gbain vbe odẹ ọghe ẹmwata.

10. Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima gi ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne Osanobua kakabọ wegbe?

¹⁰ Gi ahoẹmwọmwa ne u mwẹ ne Osanobua gha re nọ kakabọ wegbe. Ovbiyokuo nọ rẹn enegbe keghi ya ekhọe hia gbinna ne ọmwa nọ hoẹmwẹ ọnrẹn, erriọ ẹre ọ vbe ya ya ekhọe hia gbogba ga emwi nọ hiunsi nẹẹn. Ukọ e Pọl keghi tama e Timoti, nọ ya ekhọe hia hoẹmwẹ Osanobua, nọ vbe rhikhan muẹn. (1 Tim 4:7) Deghẹ ima na ya ekhọe hia hoẹmwẹ Osanobua, ma na vbe rhikhan muẹn, ma ghi gha hoo ne ima mudia gbain vbe odẹ ọghe ẹmwata.—1 Tim 4:8-10; 6:6.

11. De emwi ne ima gha ru ne ima mieke na musọe vbe odẹ ọghe orhiọn?

¹¹ Gha hia vbe odẹ ke odẹ ne u mieke na gha ru emwi nọ khẹke. Ovbiyokuo ghaa hoo nọ ye sẹtin gha winna iwinna ọghẹe, te ọ gha loo ẹrhiọn yọ. Ukọ e Pọl keghi tama e Timoti nọ gha lẹẹ ne iziro dan, nọ gha mwẹ avbe akpa ni yẹẹ Osanobua kevbe nọ gha gu etẹn muobọ. Ne Timoti na loo ẹrhiọn ya lele adia na, ẹre ọ zẹe nọ na sẹtin musọe. (2 Tim 2:22) Adeghẹ ima vbe hoo ne ima musọe vbe odẹ ọghe orhiọn, te ima gha vbe loo ẹrhiọn yọ. Vbe igiemwi, ma ghaa hoo ne ima gbe ukhu ẹre rua ighẹ iziro dan vbuwe ekhọe ọghe ima, ẹrhiọn ẹre ima khian loo yọ. (Rom 7:21-25) Vbe deba ọni, ẹrhiọn ẹre ima khian vbe loo, ne ima mieke na sẹtin ban akpa nẹdẹ mu fua, ne ima mu ọghe ọgbọn yọ. (Ẹfis 4:22, 24) Ma gha ke iwinna rre vbe ẹdẹ na ya yo iko, egbe sẹtin wọọ ima, sokpan te ima gha loo ẹrhiọn yọ, ne ima mieke na sẹtin yo iko vbe ẹdẹrriọ.—Hib 10:24, 25.

12. De emwi nọ khian ru iyobọ ne ima ya gha re emwa ni gbegba, ni sẹtin ya e Baibol maa emwa emwi?

¹² Ovbiyokuo ghaa hoo nọ sẹtin gha loo emwi igbinna ọghẹe ẹse, te ọ khẹke nọ gha mu egbe yotọ vbe ẹghẹ hia, ọ ghi gha ruẹ vbene a ya loo ẹre hẹ. Te Ẹmwẹ Ọghe Osanobua vbe yevbe emwi igbinna vbe obọ ọghe ima, ma ghaa hoo ne ima sẹtin gha loo ẹre ẹse, te ọ khẹke ne ima vbe gha ruẹ ọre yotọ vbe ẹghẹ hia. (2 Tim 2:15) Ako ọkpa ne ima na ruẹ vbene a ya loo ẹre hẹ, ọre iko ọghomwa. Sokpan, ma ghaa hoo ne ima sẹtin gha ya Ẹmwẹ Ọghe Osanobua maa emwa emwi, nọ vbe mu iran ekhọe, ma i khian wa hẹnhẹn egbe yan emwi ne ima ruẹ vbe iko ọkpa, te ima gha vbe gha ruẹ ne egbe ima vbe ẹghẹ hia. Adeghẹ ima hoo ne ima gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe, te ọ khẹke ne ima gha tie Baibol ne egbe ima vbe ẹghẹ hia, ma ghi gha ru erria yan rẹn, ma ghi vbe gha ya avbe ebe ne otu ọghomwa gbẹnnẹ ladian ru ezanzan yọ. Ẹghẹ nii ẹre ima khian na sẹtin rẹn ototọ re, ma ghi vbe sẹtin gha rhan otọre ẹse. (1 Tim 4:13-15) Ma ghaa ru ena, ma ghi do gha re emwa ni gbegba, ni sẹtin loo Ẹmwẹ Ọghe Osanobua ya maa emwa emwi. Ma ghaa ya e Baibol maa emwa ọvbehe emwi, ma i khian wa gha tie ẹre ma iran kẹkan. Ma ghi hia ne ima rhan otọre ma iran, ma ghi vbe gi iran rẹn vbene ọ ya dekaẹn iran hẹ. Adeghẹ ima na gha tie Baibol  ne egbe ima vbe ẹghẹ hia, ma ghi do gha re emwa ni gbegba, ni sẹtin loo Evbagbẹn Nọhuanrẹn ya maa emwa emwi.—2 Tim 3:16, 17.

13. Zẹvbe nọ rre ebe Hibru 5:14, vbọzẹe nọ na khẹke ne ima gha ya ekhọe zomwa rẹn ighẹ emwi nọ gha sẹtin zẹ ẹbe?

¹³ Gha ya ekhọe zomwa rẹn ighẹ emwi nọ gha sẹtin zẹ ẹbe. Ẹbe ghaa dee, ọ khẹke ne ovbiyokuo rherhe bẹghe ẹre, nọ mieke na sẹtin lẹẹ nẹẹn. Erriọ vbe ye, ọ khẹke ne ima gha ya ekhọe zomwa rẹn, emwi nọ gha sẹtin rhie ikuanegbe ne ima vbe odẹ ọghe orhiọn, ne ima mieke na vbe lẹẹ nẹẹn. (Itan 22:3; tie Hibru 5:14.) Vbe igiemwi, ọ khẹke ne ima gha ya ẹwaẹn zẹ emwi ne ima ya rọkhọ egbe, ma ghi vbe gha ya ẹwaẹn hannọ ughe ne ima ghee. Uyinmwẹ esakan ẹre ọ ghi wa rhiegbe ma vbe ughe nibun vbe ẹdẹnẹrẹ. Ma rẹnrẹn wẹẹ te uyinmwẹ esakan sọnnọ e Jehova, ọmwaikọmwa nọ mwẹ obọ vbọ keghi si obalọ gie egbe ẹre kevbe emwa ọvbehe. Nọnaghiyerriọ, ọ khẹke ne ima lẹẹ ne egbe ughe vbenian, rhunmwuda, ọ sẹtin fẹko gha gbe ẹre muotọ ighẹ ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne Osanobua.—Ẹfis 5:5, 6.

14. De emwi nọ ru iyobọ ne Daniel ya sẹtin ban game dan nọ te gbe?

¹⁴ E Daniel ne ima ka guan kaẹn sin, keghi do bẹghe ẹre wẹẹ, ọ ma khẹke ne irẹn gha gbe game ne a na gbinna kevbe ne a na gu orhiọn dan muobọ. Rhunmwuda ọni, ọ keghi ya Watchtower Library ru ezanzan, nọ mieke na miẹn azẹvbiro eso ni gha ru iyobọ nẹẹn ya dobọ re yi. De ere nọ ghi miẹn vbọ? Vbene ẹghẹ ya khian, ọ na do sẹtin ban game dan nii, ọ ma ghi vbe gha gu emwa ni gbe game vberriọ muobọ. E Daniel keghi kha wẹẹ, “Ne I gha te ya khui egbe mwẹ ye ughugha gha gbe game, I keghi gualọ emwi ọvbehe gha ru, I na vbe gha gu etẹn ni rre uwu iko muobọ.” Vbe na guan na, arọndẹ kevbe ọdiọn vbuwe iko ẹre Daniel ghi khin.

15. Vbọzẹe nọ ma na khẹke ne ima gha danmwehọ ẹmwẹ ohoghe ne emwa okeke ta khian?

¹⁵ E Pọl keghi tama e Timoti nọ gha begbe, ne ẹmwẹ ohoghe ne emwa okeke ta khian, ghẹ do si ẹre digiẹn vbe odẹ ọghe orhiọn. Erriọ vbe khẹke ne ima vbe gha begbe. (1 Tim 4:1, 7; 2 Tim 2:16) Vbe igiemwi, emwa okeke sẹtin gha ta ẹmwẹ ohoghe khian vbekpa etẹn ima, iran sẹtin vbe gha ta ẹmwẹ eso nọ ma gba vbekpa otu ọghe Jehova, ne ima mieke na gha gbawawẹ deghẹ odẹ ẹmwata ẹre ima gele ye. Adeghẹ ima ma na begbe, egbe ẹmwẹ ohoghe vberriọ, sẹtin gbe amuẹtinyan ọghe ima muotọ. Nọnaghiyerriọ, ọ ma khẹke ne ima gi emwa okeke ya ẹmwẹ ohoghe vberriọ mu ima rẹrẹ. Vbọzẹe? Rhunmwuda, te ekhọe ọghe emwa vbenian kulo, “ẹmwata i ghi vbe rre iran unu.”  Emwi ne iran gualọ ma gberra imuanẹmwẹ “kevbe ẹzọ.” (1 Tim 6:4, 5) Te iran hoo ne ima ya ohoghe ne iran ta yi, ne ima mieke na gha ya aro dan ghee etẹn ima.

16. De emwi eso nọ gha sẹtin rhie ima ekhọe hin iwinna ugamwẹ ọghe ima rre?

¹⁶ Rhie aro tua iwinna ugamwẹ ruẹ. E Pọl keghi tama e Timoti nọ rhie aro tua iwinna ugamwẹ ọghẹe “zẹvbe ovbiyokuo ne ọ guobọ e Kristi,” ọ na wẹẹ ne Timoti ghẹ gi emwi ewe na khu khian rhie ẹre ekhọe hin iwinna ugamwẹ ọghẹe rre. (2 Tim 2:3, 4) Erriọ vbe ye, ọ ma vbe khẹke ne ima gi iwinna emwi ewe ọghe agbọn na mu ima. Adeghẹ ima na gi “ẹmwẹ ẹfe” ọghe agbọn na mu ima, ọ sẹtin gbe ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne Jehova muotọ, ma i ghi ka Ẹmwẹ Ọghe Osanobua yọ, ma i ghi vbe hoo ne ima gha tama emwa ọvbehe vbekpa re. (Mat 13:22) Nọnaghiyerriọ, te ọ khẹke ne ima ya arrọọ ọghe ima khian ne khuẹrhẹ, ne ima gha loo ẹghẹ ọghe ima kevbe ẹrhiọn ọghe ima ya “mu aro ye ẹmwẹ Arriọba Osanobua.”—Mat 6:22-25, 33.

17-18. De emwi nọ khian ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ miẹn ikuanegbe vbe odẹ ọghe orhiọn?

¹⁷ Mu egbe yotọ ne u ya rherhe zẹ emwi ru. A te miẹn wẹẹ ovbiyokuo kpa gha rrie okuo, te ọ ka mu egbe yotọ nẹ, nọ mieke na rẹn vbene ọ khian ya gbogba ga egbe ẹre hẹ, deghẹ ẹbe na rre. Ma ghaa hoo ne ima vbe sẹtin gbogba ga emwi ewe ni hiunsi ne Jehova mu ne ima, te ọ khẹke ne ima rherhe gha zẹ emwi ru, vbe ima gha bẹghe ẹre wẹẹ ẹbe dee. De emwi nọ khian ru iyobọ ne ima? Ọ khẹke ne ima ka gha mu egbe yotọ.

¹⁸ Vbe igiemwi, emwa gha khian do ugie vbe ẹdogbo eso, iran ghi ka tama emwa ni gbẹbu yotọ, eke ne iran khian la ladian, ai rẹn deghẹ ẹbe na rre. Vbọzẹe? Rhunmwuda, ọna ẹre ọ khian ru iyobọ ne iran ya rherhe lẹẹ fua deghẹ ẹbe na gele rre. Erriọ vbe ye, te ọ khẹke ne ima vbe mu egbe yotọ, ne ima mieke na rẹn emwi ne ima gha ru deghẹ ima na dekun ughe ọghe uyinmwẹ esakan ra ne a na gbinna igbinna oguo, ra deghẹ ima na vbe dekun emwi ne emwa okeke gbẹnnẹ vbe intanẹt. Ma ghaa mu egbe yotọ vbe odẹ vbenian, ẹi ghi lọghọ ne ima ya rherhe zẹ emwi ru, deghẹ ima na dekun emwi nọ gha sẹtin rhie ikuanegbe ne ima vbe odẹ ọghe orhiọn. Ma ghaa ru vberriọ, ma ghi gha re emwa ni huanrẹn vbe odaro e Jehova.—Psm 101:3; 1 Tim 4:12.

19. De afiangbe ne ima khian miẹn deghẹ ima na gha gbogba ga emwi ewe ne Jehova mu ne ima?

¹⁹ Te ọ khẹke ne ima gbogba ga emwi ewe ne Jehova mu ne ima. Vbọ re emwi ewe na? Ọni ọre ukpamuyọmọ ne ima mwẹ, ne ima na rẹn ẹmwata ni rre uwu e Baibol kevbe ne ẹkpotọ na kie ne ima ya gha tama emwa ọvbehe vbekpa re. Adeghẹ ima na gbogba ga emwi ewe na, ma ghi do gha mwẹ ekhọe ọguọmwaziro nọ hianrẹn, ma ghi gha mwẹ oghọghọ nọ sẹ otọ ẹko, ma ghi vbe sẹtin gha ru iyobọ ne emwa ọvbehe ne iran vbe do rẹn e Jehova. Vbene ẹmwata, e Jehova gha ru iyobọ ne ima ya gbogba ga emwi ewe nọ mu ne ima.—1 Tim 6:12, 19.