Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 40

Manda Nyɛm Kɛndɛŋ Mɛlɛka Ke Numndoŋ

Manda Nyɛm Kɛndɛŋ Mɛlɛka Ke Numndoŋ

“Nyɛm kɛndɛŋ Mɛlɛka ke num le mandaa woŋ, manda muŋ nyɛ kɛndɛi.”—2 TIMO. 1:​14.

CHONDII 29 Ŋ Loŋnuŋ o Diola Mɛlɛkalaŋ Choo

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1-2. A mɛɛ Timoti Diiŋ Ndɔɔ 1:​14 dimi yɛ, yɛɛ Timoti ndoo nɔ yɛ mbo tosa?

TELEŊNDA bɔɔbɔɔ, miŋ ke waŋnda nyɛm naŋ sɔviɔŋ le ma kɛsul naa. Le taamaseliiyo, lepum o chiɛi nda kɛsi nyɛsɔlaa wo niŋ naŋ kua kaniŋ naŋ kɛsioo ni. Te ŋ kuɛ pɛ a muŋ, ŋ yeema mi wanaa cho loŋ nda kɛsul naa muŋ nyɛkɛndɛi. Ŋ yeema nda ma pisul a muŋ miŋ lo ɔɔ mi viiya chiimbuu le. Mɛɛ hei chɔm maa ŋ sina nyɛ o sim le waŋndo nyɛ naa sɔviɔɔ kioo le kɛsioo wo.

2 Nuawɔ Timoti Diiŋ Ndɔɔ 1:​14. Mi Pɔɔl, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo loonuŋ Timoti maa Mɛlɛka ke ndu nyɛm kɛndɔŋ pum le mandaa. Nyɔɔŋ muŋ ipilɛ cho tonyaa a tuu Mɛlɛka nɔ le waŋchieeya okɔɔ wo ni. Timoti ndoo nɔ vɛlɛ mbo dimul waŋnda suɛi Mɛlɛkɛi nduyɛ, mbo “tosa wali o wali [wa ndu] o keŋnaŋ maa buɛi Mɛlɛka.” (2 Timo. 4:​2, 5) Mi Pɔɔl dimul Timoti maa o manda nyɛm Mɛlɛka ke ndu muŋ ndoŋ nyɛkɛndɛi. Maa Timoti, naa bɛɛ Chɛhowa ke naa nyɛm sɔviɔŋ ŋpum le mandaa. Yɛɛ cho yɛ nyɔɔŋ muŋ nduyɛ, le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ manda muŋ nyɛkɛndɛi?

CHƐHOWA CHƆM NAA TONYA CHO A NDUPILA OKƆƆ WO

3-4. Chɔmndɔ sabulaŋ lapum le nyɛ naŋ dimi maa tonya cho o Baabuiyo niŋndo cho o sɔvɛ wo?

3 Chɛhowa kaala naa bɔɔ. Kaalaa hoo tosa ni mbo chɔm naa tonya cho o Baabuiyo niŋndo. Nduyɛ, tonyaa hoo cho bɔɔ o sɔvɛ. Tonyaa hoo cho o sɔvɛ kanifuule, o chɔm naa nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa le waa o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ a Chɛhowa wo. O mala naa vɛlɛ le sinaa nyɛ tosa miŋ nɔ nyaale kpeekpeiyo o yoomoo niŋndo. Te ŋ laalaŋ pɛ tonya cho o Baabuiyo niŋndo, wana hui naa lɛ a pɛɛku lachoowaa le. Nduyɛ, ŋ luei laba o niilu nɔɔlɛi niŋ te.—1 Kɔliŋ. 6:​9-11.

4 Tofawɔ vɛlɛ nyɛ tosa mi tonya cho o Diom Mɛlɛkaa niŋndo wa o sɔvɛ wo. O cho waŋnda kpou le Chɛhowa chɔm tonyaa hoo le. Kɛ, wanaa tusiŋ nduyɛ ma nɔ yeemɛi kpeekpeiye le ndu sinaa wa o chɔm ndu ni. (Walta. 13:​48) Waŋnda haa laalaŋ kɛsɛ maa buɛi cho sakpo nduyɛ mbo wa buɛi kɔl kalu wo Chɛhowa cho soliŋndo kpeku ni le naa tonyaa pɛɛkoo. (Maa. 11:​25; 24:​45) Ŋ nɔla miŋ bii tonya cho o Baabuiyo niŋndo bila a ba naa le. Nduyɛ, nyɛ o nyɛ cho o sɔvɛ mbo sulaŋ a ndu le.—Pulɔ. 3:​13, 15.

5. Wali cheleŋ kuɛɛ Chɛhowa ke yɛ naa?

5 Chɛhowa ke naa vɛlɛ dioo le miŋ pɛɛku waŋnda tonyaa a ndu okɔɔ vɛlɛ a sabula ndɔlaŋ. (Maa. 24:​14) Yooŋgu kɛndɛ naŋ dimul waŋnda wo cho bɔɔ o sɔvɛ. Kanifuule, ndu mala waŋnda ni ma hiŋ o yuŋgu Chɛhowaa niŋ nduyɛ ma nɔ tiindaŋndo le yoomu fafɛɛŋndo sɔlaa. (1 Timo. 4:​16) Mi wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa apum tosa tau o wali pollo niŋ. Kɛ, apum nɔla lɛ tosaa maa paandu le. Kɛ o wa bɛɛ lende, naa kpou cho wali sɔvɛ cho hoo tosaŋndo o palɛi nɛi niŋndo tooloo. (1 Timo. 2:​3, 4) Wanaa walla naŋ cho latulu a Mɛlɛka ni nduyɛ, bɛɛle bɛŋndeŋ pila o ke naa leŋ ni.—1 Kɔliŋ. 3:​9.

MANDA NYƐM MƐLƐKA KE NUMNDOŊ NYƐKƐNDƐI!

Timoti ndoo nɔ mbo sim yi yɔŋi ndu bɛɛ ndoo mal tonyaa mɛɛ chaaŋaa nduaa apum mal ndu yɛ (Tofa pɛl 6)

6. Yɛɛ ndoo yɔŋnuŋ yɛ a wanaa faŋa kɔllo o nyɛm Mɛlɛka ke nda woŋ choo wa apum?

6 O palɛi Timoti ve niŋ, Kilisiɔŋnda apum ndaa chi ndi suɛi sɔvɛ le wallo tosaa latulu a Mɛlɛka le. Demasi wa wali Mɛlɛkaa tosaa nyɛkɛndɛi nda Pɔɔl mbo mɛi ndu le nyɛm chieeŋndoŋ. (2 Timo. 4:​10) Fikɛlɔɔsi nda Hamɔchanii bɛɛ wa wali Mɛlɛkaa tosaa ma mal. Naapum siooŋnde wa nda ni maa a cho nda nyɛpalaa tusi choo maa Pɔɔl. (2 Timo. 1:​15) Mi Haimaniya, Alɛkisaŋnda, a Failitɔɔ bɛɛ yaŋ wanaa lachoowaa nilaŋ nduyɛ ma mal tonyaa. (1 Timo. 1:​19, 20; 2 Timo. 2:​16-18) Waŋnda haa kpou ndaa nɔ kaalaa le Chɛhowa o tasela ndɔ. Kɛ mɛɛ nyɔɔ viou tiŋ, ma faŋa kɔllo o nyɛm sɔvɛŋ o ke nda woŋ choo.

7. Nɛila kuɛɛ Setana cho yɛ soliŋndo kpeku le naa kɔllo faŋaa o nyɛm Chɛhowa ke naa woŋ choo?

7 Vɛɛ Setana cho yɛ kindiŋndo le naa kɔllo faŋaa o nyɛm sɔvɛŋ Chɛhowa ke naa woŋ choo? Tofawɔ nɛila o kei le hei tosaa laŋ lapum. Mbo soliŋ yelelaŋndo a Intanɛtiiyo kpeku le naa yiyaŋ chieeŋndo dɔwɔɔ o kɔl. Kanifuule, o nɔ tiindaŋndo maa te yiyaŋ koŋ luɛi naa pɛ o kɔl, ŋ cho kaala wɔɔŋndaŋ chua nduyɛ, miŋ kandu tonyaa malɔɔ o pɔmpɔmbɔ. Mbo soliŋ chaaŋaa naa ɔɔ tɔɔndaŋndo kpeku le naa siooŋnde lueiyo miŋ mal yooŋgu kɛndɔɔ dimioo. Mbo kindiŋ vɛlɛ le naa nyindɔɔ miŋ yaŋ nilaŋ o sɔɔŋ fondoŋ wanaa simul tonyaa wa. O sina maa te ŋ yaŋ pɛ nilaŋ o sɔɔŋ muŋ, ŋ cho tonyaa malɔɔ.—1 Timo. 6:​20, 21.

8. Yɛɛ ŋ pɛɛku yɛ o nyɛ yɔŋnuŋ Daaniɛɛ wo niŋ?

8 Te ŋ ve yekeŋ te, ŋ cho kandɔɔ tonyaa malɔɔ o pɔmpɔmbɔ. Tofawɔ taamasi Daaniɛɛ * wo. Kaalaa pila ndoo kaala pisulta vidueilaŋ tosaa ni. Mbo dimi aa: “I wa suɛi wɔsila tɔ mi kandu pisulta vidueilaŋ tosaa. O tasela ndɔ, sɔɔŋ yaa hɛli le pisultaŋ ndoŋ ve sɔɔŋ wɔɔŋ te. Kɛ mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mi kandu vidueila nɔ sɔŋgɔlaŋ a sɔɔŋ nyinaa wɔɔŋnda woŋ hɛlioo le pisultaŋ.” Lepaa o lepaa, mi Daaniɛɛ ndoo chua suɛi hawɛila 15 le pisultaŋ ndaŋ tosaa. Mbo dimi aa: “Wana dimi isɔɔ a tonya, mi sina kɛsɛ maa vidueila ya wa hɛlioo laŋ, a teleŋ ya wa chuaa le pisultaŋ a laŋ ndo, wa ya faŋaa Chɛhowa o ibuŋ. Kɛ kɔl nuu ve lɛ ya paaliaŋ te. Mi yiyaŋ pɛŋ maa sawala mandaala Baabuiyo cho le ya le.” Lelaŋ te ŋ mandaŋ te, yelelaŋndo nɔla mbo tosa miŋ mal tonyaa o pɔmpɔmbɔ. Te keŋ yɔŋnuŋ yɛ pɛ, mɛɛ nyɛm kɛndɛŋ Chɛhowa ke naa woŋ cho naa mɛɛlu hiɔlɔŋ.

MƐƐ NAŊ BII TONYAA NYƐKƐNDƐ KPIŊ YƐ

9. A mɛɛ Timoti Tasoo 1:​18, 19 dimi yɛ, a nɛɛ Pɔɔl tuu yɛ Timoti?

9 Nuawɔ Timoti Tasoo 1:​18, 19. O bolle Baabuileŋ niŋ, mi Pɔɔl tuu Timoti a sovɛinɔɔ. Mbo dimul ndu maa o chua wolɔɔla ndɔla chɔulaŋ, mbo chɔu kpeekpei a laŋ. O cho chɔu iwana chieeya le Pɔɔl wa suɛi a ndu okɔɔ le. Kɛ chɔu Kilisiɔŋnda cho o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo. O nɛila kuɛɛ niŋ Kilisiɔŋnda cho yɛ maa sovɛiyaa cho sɔŋgɔɔ o chɔuwo wa? Suliŋnda kuɛɛ naŋ cho sovɛiya le Kiliti wa nɔ yɛ miŋ nɔ? Ŋ yaasiaŋndɔ sɔɔŋ ŋuɛɛnu ŋ naŋ pɛɛku o taamasi Pɔɔl soliŋ kpeku woŋ niŋndo. sɔɔŋ sala ŋuɛɛnoŋ muŋ nɔla miŋ mala naa le miŋ bii tonyaa nyɛkɛndɛ kpiŋ.

10. Yɛɛ o sim yɛ le waa wana laalaŋ kɛndɛ nduyɛ, le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ kindiŋ le waa wanaa waa lende?

10 Kindiŋ ma wa wana laalaŋ kɛndɛ. Mi sovɛinɔ kɛndɔɔ chɔm lo lechoo wo teleŋ o teleŋ. Mbo chɔulaba kalaŋ le wana o kaala wo mandaa ɔɔ nyɛ o kaala wo. Mi Pɔɔl dɛɛniaa Timoti maa o kindiŋ le mbo wa wana laalaŋ kɛndɛ. Ndu cho ni, le mbo chɔm lo lechoo ndɔɔ o Mɛlɛka lo. (1 Timo. 4:​7) Te ŋ kindiŋ pɛ le kaala yiŋgoloŋndo nɔɔ le Mɛlɛka nduyɛ miŋ holnuŋ ndu, yeemɛi cho naa wa ikala kala le tonyaa biyɔɔ nyɛkɛndɛ kpiŋ.—1 Timo. 4:​8-10; 6:​6.

Te ŋ niilu pɛ wallo kpɛŋ, mi saŋga ŋdiallo kuɛ le naa kuunaa le kɔlaŋ o bɔŋaŋndo. Kɛ te ŋ chiee chiee pɛ miŋ kuɛ, miŋ sɔla tɔnɔɔ tau! (Tofa pɛl 11)

11. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ dɔu naapila o mandaa bɛŋgu?

11 Kindiŋ ma dɔu numpila o mandaa bɛŋgu. Le mi sovɛinɔɔ wa o bɛɛndiaŋ teleŋ o teleŋ le chɔuwo, mɛɛ mbo dɔu ndupila o mandaa bɛŋgu. Timoti wa o bɛɛndiaŋ teleŋ o teleŋ le chaŋyɛi ndoo nɔ a Mɛlɛka ve mandaa. Nyɛ mala ndu le hei tosaa wo wa sila Pɔɔl ke ndu wo tolɔɔ kɔɔli ni. Mbo sila ndu maa o fafaŋ yeemaŋ wɔɔŋndoŋ mbo kindiŋ le kaala Mɛlɛkalaŋ nɔɔ. Nduyɛ, mbo holnuŋ chaaŋaa nduaa laalaŋnda. (2 Timo. 2:​22) Timoti ndoo nɔ mbo dɔu ndupila o mandaa bɛŋgu le batiuwaa sɔlaa o hei niŋ. Nduyɛ naa bɛɛ nɔ miŋ tosa hei te ŋ yeema pɛ miŋ sɔla batiuwaa le yeemaŋ naŋ dialloŋ chɔulabaa. (Luomaŋ. 7:​21-25) Le handɔɔ lechoo, ŋ nɔ vɛlɛ miŋ dɔu naapila o mandaa bɛŋgu le hiouwɔɔ lachi a wana chieeyɛi paanduei soliŋndo lekɔɔ, nduyɛ miŋ wounuŋ i sɛnɛiye. (Ɛfi. 4:​22, 24) Nduyɛ lepum te ŋ niilu pɛ wallo kpɛŋ, miŋ wa a saŋgɛi yɔkɔɔ. Le hei, mɛɛ miŋ chɔulaba saŋga ŋdiallo hoo kalaŋ le kɔlaŋ o bɔŋaŋndo.—Hibu. 10:​24, 25.

12. Te ŋ yeema pɛ miŋ chaa Baabuiyo soliŋndo kpeku nyɛkɛndɛi, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa?

12 Sovɛinɔɔ nɔ mbo pɛɛku le sinaa mɛɛ o soliŋ nyɛm ndɔŋ chɔuwoŋ kpeku yɛ. Mɛɛ mbo wa pɛɛkoo lepaa o lepaa malaŋ o chaa muŋ soliŋndo kpeku nyɛkɛndɛi. O nɛi pilɛ koŋ choo, naa bɛɛ nɔ miŋ kindiŋ le chaa Diom Mɛlɛkaa soliŋndo kpeku nyɛkɛndɛi. (2 Timo. 2:​15) Bɔŋaŋnda naalaŋ la nɔla mi la mala naa le hei tosaa. Le malaa waŋnda ma sina kɛsɛ maa tonya cho o Baabuiyo niŋndo cho o sɔvɛ, ŋ nɔ miŋ dɔu naapila o mandaa bɛŋgu le miŋ wa ndu pɛɛkoo lepaa o lepaa. Te ŋ yeema pɛ mi tiindaŋ naa kendu, mɛɛ miŋ wa Diom Mɛlɛkaa pɛɛkoo. O hei niŋ, o cho diomndaŋ veeloo o Baabuiyo niŋ kinɛi le yeemaŋ te. Kɛ ŋ nɔ miŋ yiyaŋ o nyɛ naŋ veelu diomndaŋndo choo nyɛkɛndɛi. Okoŋ, miŋ tosa yaasiaa o yaula naalaŋ niŋ le miŋ bii ndu bila, nduyɛ miŋ sina mɛɛ naŋ duau ndu o wali niŋ yɛ. (1 Timo. 4:​13-15) Te ŋ tosa hei pɛ, ŋ nɔla niko miŋ soliŋ Diom Mɛlɛkaa kpeku le acheleŋnda pɛɛkoo. Kɛ o cho ko diomndaŋ kinɛi le naŋ nɔ miŋ veelul nda o Baabuiyo niŋ te. Ŋ nɔ miŋ mala wanaa naŋ cho pɛɛkoo wa le ma bii bolle Baabuile naŋ veelu diomndaŋ ndeŋ bila, nduyɛ ma sina mɛɛ nda duau leŋ o wali niŋ yɛ. Te ŋ wa pɛ Baabuiyo pɛɛkoo lepaa o lepaa, ŋ cho sina mɛɛ naŋ soliŋ ndu kpeku le wanaa cheleŋ pɛɛkoo yɛ.—2 Timo. 3:​16, 17.

13. A mɛɛ Hibuluiya 5:​14 dimi yɛ, le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ kindiŋ le sinapɛŋgoo nɔɔ?

13 Kindiŋ ma nɔ sinapɛŋgoo. Sovɛinɔɔ nɔ mbo kindiŋ le sinaa kpundɛ cho ndu lachi wo, nduyɛ mbo fafaŋ ndu. Naa bɛɛ nɔ miŋ sina sɔɔŋ luei naa o kpundɔɔ niŋndoŋ, nduyɛ miŋ fafaŋ muŋ. (Pulɔ. 22:​3; nuawɔ Hibuluiya 5:​14.) Le taamaseliiyo, te ŋ wa pɛ yelelaŋndo hɛlioo, ŋ nɔ miŋ tosa ndi a taasi. Kaala nɔɔlɛilaŋ kposoŋ waŋnda tosa hau o vidueila bɔɔbɔɔ niŋ ni. Mɛlɛka hɛnaŋ a kaalaŋ ndaŋ nyiɛɛmbuiinii bɛɛ le. Nduyɛ te ŋ dimi pɛ maa laŋ naŋ nua ni, mɛɛ ŋ cho luɛiyɔɔ o kpundɔɔ niŋ. Lelaŋ, yelelaŋ o yelelaŋ wa pɛ maa o nɔla mbo yɔŋyɔla kaala naŋ nɔ le Mɛlɛka wo o pɔmpɔmbɔ, ŋ nɔ miŋ tosa ndu le.—Ɛfi. 5:​5, 6.

14. Vɛɛ sinapɛŋgoo ndoo mala yɛ Daaniɛɛ?

14 Mi Daaniɛɛ naŋ soo suŋ a ndu okɔɔ wo kandu chɔɔ maa yelelaŋ ndɔɔ cho ndu yɔɔ naa wɔɔŋnda. Mbo mɛɛlu niŋ sina maa te o lo pɛ pisultaŋ a vidueila nɔ sɔŋgɔlaŋ a sɔɔŋ nyinaa wɔɔŋnda laŋ, o cho bahawɛiyo sɔla. Mbo tosa yaasiaa o yaula naalaŋ niŋ le bahawɛiyo hoo solioo. Vɛɛ hei mala yɛ ndu? Mbo kialu pisultaŋ a vidueila wɔɔŋndaŋ. Okoŋ, mbo kialuŋ vɛlɛ wanaa ndaa tosa pisultaŋ ndaŋ latulu wa kɔɔli. Mi Daaniɛɛ dimi aa: “Yaa chel lɛ chiɛiniŋ mi niilu pisulta vidueilaŋ ndaŋ tosaa le. Kɛ mi kandu fulaa o bɛɛ le sɔɔŋ cheleŋndoŋ tosaa ɔɔ le chaŋyɛi kpɛɛluŋnde tueiyɔɔ yeela a puaapiliaa a ndepiliaa o kundaa niŋ.” Kɔɔfanɔɔ a bɛndu kundaa Daaniɛɛ cho niŋ suŋ suŋ ni.

15. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ yaŋ wanaa simul tonyaa wa nilaŋ te?

15 Timoti ndoo sina maa te o yaŋ pɛ wanaa simul tonyaa wa nilaŋ, i cho wa suɛi kpundɛ le ndu. Maa Timoti, naa bɛɛ nɔ miŋ kindiŋ le sinaa kpundɛ cho o hei niŋndo. (1 Timo. 4:​1, 7; 2 Timo. 2:​16) Le taamaseliiyo, mi waŋnda haa kindiŋ le choolaŋ pɛŋgɛlaa a puaapiliaa a ndepiliaa naa okɔɔ. Ɔɔ ma kindiŋ le ma tosa miŋ nɔ kiisaŋndo a kɔɔna Chɛhowaa. Te ŋ yaŋ nda pɛ nilaŋ, choola nda dimi laŋ ndaŋ la nɔla mi la yɔŋyɔla tiindaŋ naa. Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ yaŋ nda lani kposoŋ te. Nduyɛ o yɔŋ bɛɛ miŋ tuei nyɛ nda dimi wo, ŋ nɔ miŋ laalaŋ te. Le yɛɛ? Kanifuule wanaa cho choolaŋ ndaŋ pɛŋgɛlaa wa, Baabuiyo dimi maa “bolle bii mi i tambu nda. A sina tonya Mɛlɛkaa le.” A yeema le miŋ mulul nda okoŋ, mi “sɛɛŋgiaŋndaŋ, a yiouwaŋndaŋ” la hiŋ naa tɛɛŋ naa ndaa. (1 Timo. 6:​4, 5) A yeema naa miŋ laalaŋ choola wɔɔŋ wɔɔŋnda nda cho pɛŋgɛlaa laŋ, le miŋ nɔ yiyaŋ wɔɔŋndo a puaapiliaa naa okɔɔ.

16. Sɔɔŋ kuɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ chɛl miŋ faŋa naa kɔllo o wali Mɛlɛkaa choo le?

16 Handu kɔllo o wali numndo choo. “Sovɛinɔ Chiisu Kiliti wo” Timoti wa ni. Le hei, ndoo nɔ mbo handu kɔllo o wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ choo. Ndoo nɔ lɛ mbo chɛl mi nyɛm kiɔɔŋ ɔɔ nyɛ o nyɛ cheleŋ faŋa ndu kɔllo o wali ndɔɔ choo le. (2 Timo. 2:​3, 4) Maa Timoti, ŋ nɔ miŋ faŋa kɔllo o wali Mɛlɛkaa choo le halikpeŋ miŋ sɔla teleŋndo le nyɛm kiɔɔŋ nuuviaa tau le. “Yeemɛi sullo” nɔla mii tosa mi kaala naŋ nɔ le Chɛhowa wo tol toolo. Mii kɛɛlu naa vɛlɛ balika melaa chɔmndo le Diom Mɛlɛkaa. Nduyɛ mii tosa miŋ vi ŋdial le kɔlaŋ waŋnda pɛɛkoo a ndu okɔɔ. (Maa. 13:​22) Ŋ nɔ miŋ tosa yoomu naa tɛtɛlɛ nduyɛ miŋ ‘landuŋ ndɔ fɛlɛŋ kɔl le Masale Mɛlɛkaleŋ.’—Maa. 6:​22-25, 33.

17-18. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le chaŋyɛi nɛi mandaa a Chɛhowa?

17 Wa o bɛɛndiaŋ teleŋ o teleŋ. Sovɛinɔɔ nɔ mbo sina nyɛ o nɔ mbo tosa le ndupila mandaa wo te yaamɔɔwa woolu ndu pɛ. Le miŋ manda nyɛm kɛndɛŋ Chɛhowa ke naa woŋ, mɛɛ miŋ wa a bɛɛndiaŋ teleŋ o teleŋ le kpundɛla woolu naalaŋ. Yɛɛ mala yɛ naa le hei tosaa? A teleŋ kpundɛ waa lende komallɔ naa le wo, ŋ nɔ miŋ chal miŋ tuu pɔɔ nyɛ naŋ cho tosa wo.

18 Le taamaseliiyo, chiɛila bɛŋnda waŋnda bii bɔŋaŋndo laŋ lapum la nɔ diolaŋ tau. Le hei, te waŋnda kuɛ pɛ o bɔŋaŋndo, ma chɔm nda dio cho nda ikɛi le fulaa o bɛɛ wo tuupa mi bɔŋaŋndo kanduŋ. Le yɛɛ? Le halikpeŋ ma keleŋa fula te suɛi kpundɛ komal nda pɛ. O nɛi pilɛ koŋ choo, naa bɛɛ nɔ miŋ yiyaŋ a nyɛ naŋ cho tosa wo okɔɔ, te ŋ wa pɛ intanɛtiiyo soliŋndo kpeku mi nyɛ naŋ cho kɔl te wo fula. Lepum, mi wunduma cho a sɔŋgɔlaŋ vɛlɛ a kaala nɔɔlɛilaŋ okɔɔ waŋ ma fulal naa. Ɔɔ miŋ che yooŋgula wanaa simul tonyaa wa. Te ŋ bɛɛndiaŋ pɛ tuupa mi sɔɔŋ muŋ fulal naa, ŋ nɔla miŋ tosa nyɛ o foofo koŋ choo nduyɛ miŋ manda chaŋyɛi nɛi a Chɛhowa. Keŋ tosa miŋ hiou lachi a waa a diandaa ndu o hɔl.—Sam 101:​3; 1 Timo. 4:​12.

19. Salala kuɛɛ naŋ cho yɛ tueiyɔɔ yeela te ŋ manda pɛ nyɛm Chɛhowa ke naa woŋ nyɛkɛndɛi?

19 Ŋ nɔ miŋ manda nyɛm kɛndɛŋ Chɛhowa ke naa woŋ nyɛkɛndɛi. Nyɔɔŋ muŋ cho tonya naŋ pɛɛku o Baabuiyo niŋ a ndu okɔɔ wo, a wali o ke naa le waŋnda tonyaa hoo pɛɛkoo wo ni. Te ŋ manda pɛ nyɔɔŋ muŋ, ŋ cho nɔ kɔl iyama walaŋndo, miŋ tuei yoomoo yeela, nduyɛ miŋ mala waŋnda le mi nda bɛɛ sina Chɛhowa. Chɛhowa cho naa mala miŋ sɔla batiuwaa le nyɛm o ke naa muŋ ndoŋ mandaa.—1 Timo. 6:​12, 19.

CHONDII 127 Wana Suu Ya Nɔ Mi I Wa Wo

^ pɛl. 5 Dioo pila naŋ sɔla ni le tonya cho a Chɛhowa okɔɔ wo sinaa, nduyɛ miŋ wa waŋnda tonyaa hoo pɛɛkoo. Buŋgɛi hei cho naa chɔm nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa le ndu biyɔɔ o heluŋ naa le wo.

^ pɛl. 8 Diolaŋ lapum la siŋgaŋ.