1-2. Hi kuya hi 1 Timote 6:20, zvini lezvi Timote a nga fanele ku maha?

A ZVILO zva hina zva lisima ha tolovela ku khomisa van’wani kasi va zvi hlayisa. Hi cikombiso, hi nga veka mali ya hina bhanko. A mali leyo, hi rindzela lezvaku yi hlayiseka — yi nga yiviwi hi munhu. Makunu, ha zvi zwisisa ku zvi wula yini a ku teka nchumu wa lisima u khomisa munhu kasi wu hlayiseka.

² Lera 1 Timote 6:20. Mupostoli Pawule i alakanyisile Timote lezvaku i wa nyikilwe nchumu wa lisima — ku nga ku tiva lisine hi kungo ga Nungungulu hi vanhu. I wa nyikilwe ni thomo ga ku “chumayela a mhaka” ni ku “maha ntiro wa muvhangeli”. (2 Tim. 4:2, 5) Pawule i kucile Timote lezvaku a hlayisa lezvi a nga nyikilwe. A ku fana na Timote, hinawu hi nyikilwe zvilo zva lisima kasi hi zvi hlayisa. Zvini a zvilo lezvo? Kona hikuyini hi faneleko ku hlayisa a tshomba leyi Jehovha a hi nyikileko?

3-4. Zvini zvi mahako ku a lisine la Bhibhiliya liva la lisima?

³ Jehovha i hi randzile nguvhu hi ku hi gondzisa lisine li nga lomu ka Mhaka yakwe, a Bhibhiliya. A lisine i tshomba ya lisima hakuva li hi gondzisa ndlela ya kuva ni wunghana na Jehovha li tlhela li hi tlhamusela lezvi hi nga li kumisako zvona a litsako la lisine wutomini. Loku hi kholwa lisine lelo hi tlhela hi hanya hi lona, hi tlhatlhisiwa ka tigondzo ta mawunwa hi tlhela hi potsa mahanyela ya kubiha. — 1 Kor. 6:9-11.

⁴ A cigelo cin’wani ci mahako ku a lisine la Mhaka ya Nungungulu liva la lisima hi ku Jehovha i vhuna vanhu vo ti koramisa basi lezvaku va li tiva, ku nga ‘lava a timbilu tabye ti longileko ku amukela lisine’. (Miti. 13:48) A ku na nchumu wa lisima ku hundza ku zwisisa lisine la Bhibhiliya. Kanilezvi, a mhaka yo  tiya hi ku a zvi koteki ku li zwisisa na hi nga vhuniwangi. — Mav. 3:13, 15.

5. I thomo muni gin’wani legi Jehovha a hi nyikileko?

⁵ Jehovha i hi nyikile ni thomo ga ku gondzisa van’wani a lisine hi yena ni makungo yakwe. (Mat. 24:14) A mhaka ya Jehovha leyi hi chumayelako ya lisima hakuva yi vhuna vanhu lezvaku vata ngangweni wakwe va tlhela va vhululekelwa hi ndlela ya ku kuma wutomi ga pindzukelwa. (1 Tim. 4:16) Kani hi chumayela kutsongwani, kani hi chumayela nguvhu, hi seketela ntiro wa lisima ka yontlhe yi mahiwako masikwini ya hina. (1 Tim. 2:3, 4) Hi nga wona a thomo legi hi nga nago ga ku tirisana na Nungungulu! — 1 Kor. 3:9.

6. Zvini zvi nga humelela lava va nga tsika ku gi nyika lisima a thomo legi va nga hi nago?

⁶ A vokari va nga hanya masikwini ya Timote, a va gi nyikangi lisima a thomo legi va nga hi nago ga ku tirisana na Nungungulu. Dhemasi a nga gi nyikangi lisima a thomo legi a nga hi nago ga ku tira na Pawule. I no gi tsika hi ku randza tiko. (2 Tim. 4:10) Figelusi na Hermogenesi zvi wonekisa ku va tsikile ntiro wa ku chumayela hi ku chava ku xanisiwa a ku fana na Pawule. (2 Tim. 1:15) Himenewusi, na Alexandro, na Filetusi va no tsika lisine va tlhela va li jikela. (1 Tim. 1:19, 20; 2 Tim. 2:16-18) Zvi wonekisa ku ka cikhati co kari vontlhe lava va wa tiyile hi tlhelo ga moya. Kanilezvi, va gumile va cica va nga ha ci tivi leci ci nga ca lisima nguvhu.

7. Tipulani muni leti Sathani a ti tirisako kasi ku hi tsikisa lisine?

⁷ Sathani i zamisa kuyini a ku hi maha hi nga ha yi nyiki lisima a tshomba leyi Jehovha a hi nyikileko? Wona a tipulani to kari a ti tirisako: I tirisa televhizawu, mafilmi, Internet, majornali, mabhuku, marevhista ni zvin’wani, kasi ku xwanya mawonela ni mahanyela ma nga wa ta hi maha hi nyeseta woko kutsongwani-kutsongwani, hi nga ha khomi lisine zvi tiya. I zama ku hi dzukisela hi tixanisa ni ku kucetelwa zvo biha hi vanghana na a rindzela ku hi tsika ku chumayela. I tlhela a zama ku hi navetisa ni ku hi koka kasi hi ingisela lezvi “va nge ‘wutivi’ kuveni a hi gona”, na a fela ku hi tsika lisine. — 1 Tim. 6:20, 21.

8. U gondza yini ka lezvi zvi nga humelela Derque?

⁸ Loku hi etlela hi tihlo, hi ta nyeseta woko hi kutsongwani-kutsongwani hi nga ha khomi lisine zvi tiya. Wona cikombiso ca Derque, * a nga randza ku bela mavhidhio-gemi. I wula lezvi: “Ndzi sangulile ku bela mavhidhio-gemi na ndzi hi ni 10 wa malembe. Kusanguleni, ndzi wa bela migemi ya ku yi wa nga bihangi nguvhu. Kanilezvi, hi kutsongwani-kutsongwani, ndzi no sangula ku bela migemi ya tiyimpi,  zvibhakela, ni wudhimoni.” Hi kufamba ka cikhati, i no gumesa a mbheta 15 wa tihora hi siku na a bela gemi. Derque i tlhavinyeta aku: “Le mbilwini, ndzi wa zvi tiva lezvaku a migemi leyi ndzi belako, ni cikhati leci ndzi mbhetako, zvi wo ndzi tsawukanisa na Jehovha. Hambulezvo, a mbilu yi wa tlanyele laha ka kuza ndzi ti byela lezvaku a ku na tshinya ga nayo ga Bhibhiliya ndzi tshovako.” Phela a zvi karati ku a zvihungato zvi hi xenga hi nyeseta woko hi nga ha khomi lisine zvi tiya. Loku lezvo zvi maheka, hi nga gumesa hi ku luza zvilo zva lisima lezvi Jehovha a hi nyikileko.

9. Kota ku wula ka 1 Timote 1:18, 19, Pawule i te Timote i wa fana ni yini?

⁹ Lera 1 Timote 1:18, 19. Pawule i fananisile Timote ni musochwa, a mu kuca ku “simama kulwa a yimpi ya yi nene”. A yimpi leyo ya yi nene a hi ya nyama ni nkhata; i yimpi hi tlhelo ga moya. A maKristu ma fana ni masochwa ma nga yimpini hi ndlela muni? Matshamela muni hi faneleko ku ti karatela kuva nawo kota masochwa ya Kristu? A hi woneni 5 wa zvilo hi gondzako ka mufananiso wa Pawule. A zvilo lezvo, zvi ta hi vhuna ku khoma lisine li tiya.

10. A ku randza Nungungulu ni ku tsumbeka ka yena zvi hi vhunisa kuyini?

¹⁰ Ti karatele ku tsumbeka ka Nungungulu. A musochwa wa mu nene wa tsumbeka. A musochwa wo tsumbeka ilwa ku ku tsupu, kasi a vhikela wokari a mu randzako kutani lezvi a zvi nyikako lisima. Pawule i kucile Timote lezvaku a ti karatela ku hanya hi kukholwa — lezvi zvi yelanako ni ku randza Nungungulu u tlhela u tsumbeka ka yena. (1 Tim. 4:7) Laha hi mu randzako nguvhu Nungungulu hi tlhela hi zvi lava nguvhu a ku tsumbeka ka yena, hi ta zvi lava nguvhu a ku khoma lisine li tiya li ku nde.— 1 Tim. 4:8-10; 6:6.

11. Hikuyini hi faneleko ku ti karata?

¹¹ Ti karate u maha zva zvi nene. Kasi a musochwa a tshama a longile kulwa, i fanele ku tshama hi ku trenara. Timote i zvi kotile ku tshama a longile kulwa hi tlhelo ga moya hi lezvi a nga kari a ingisa wusungukati ga Pawule ga ku a fularela kunavela ka vaswa, a hlota kululama, ni ku tolovelana ni lava va khozelako Jehovha. (2 Tim. 2:22) Lezvo zvi wa lava kutikarata ka hombe. Kasi hi hlula kunavela ka nyama, zvi lava ku hi ti karata nguvhu. (Rom. 7:21-25) A hi lezvo basi, zvi lava ku ti karata kambe kasi hi simama ku tlhatlha munhu wa kale, hi ambala loyi wa muswa. (Efe. 4:22, 24) Loku ka siku go kari hi tirile hi karala nguvhu, zvi nga lava ku hi ya hi ku ti koka kasi hiya mutlhanganweni. — Mah. 10:24, 25.

12. Hi tihi tindlela ta ku chukwatisa lezvi hi gi tirisisako zvona a Bhibhiliya?

¹² A musochwa zvi lava ku a trenara ku tirisa matlhari yakwe. Kasi a zvi kota ku ma tirisa khwatsi a matlhari yakwe, i fanele ku trenara hi kukhandzakanya. Hinawu, hi fanele ku zvi kota khwatsi a ku tirisa Mhaka ya Nungungulu. (2 Tim. 2:15) A tindlela to kari ta ku yi tirisa khwatsi a Mhaka ya Nungungulu, hi nga ti gondza mitlhanganweni. Kanilezvi, kasi hi zvi kota ku vhuna van’wani lezvaku va kholwa ku a lisine la Bhibhiliya la lisima, hi fanele ku gi gondza hi kukhandzakanya. Zvi lava ku hi tirisa a Mhaka ya Nungungulu kasi hi tiyisa a kukholwa ka hina. Ku laveka zvo hundza ku gi lera basi. Ku laveka ku hi ehleketa hi lezvi hi lerako hi tlhela hi kambisisa lomu ka mabhuku ya hina kasi hi gi zwisisa khwatsi a Bhibhiliya hi tlhela hi zvi kota ku gi tlhamusela khwatsi. (1 Tim. 4:13-15) Laho makunu, hi ta zvi kota ku gi tirisa kasi ku gondzisa van’wani. Ni kwalaha ka ku gondzisa van’wani, ku laveka zvo hundza ku lera vhesi basi. Zvi lava ku hi vhuna loyi hi mu lerelako lezvaku a gi zwisisa a vhesi lego a tlhela a  wona lezvi gi tirisako zvona ka yena. Loku hi maha cigondzo ca hina hi kukhandzakanya, hi ta engetela wutlhari ga hina ga ku gondzisa van’wani a Mhaka ya Nungungulu. — 2 Tim. 3:16, 17.

13. Hi kuya hi lezvi zvi wuliwako ka Mahebheru 5:14, hikuyini hi faneleko ku zama ku pola mhango na ya hata?

¹³ Pola mhango na ya hata. A musochwa i fanele ku tiva ku wona mhango na ya hata, a yi potsa. Hinawu hi fanele ku gondza ku pola zviyimo zvi nga wa ta hi vangela mhango, hi fambela kule nazvo. (Mav. 22:3; lera Mahebheru 5:14.) Hi cikombiso, hi fanele ku tiva ku hlawula zvihungato zva zvi nene. A kutala ka zvikhati, a televhizawu ni mafilmi ma kombisa mahanyela yo biha. A mahanyela lawo a ma mu tsakisi Nungungulu, niku a zvi kanakanisi lezvaku ma nga guma ma hi wonha. A hi ti hungati hi zvilo lezvo hakuva zvi nga hungula lirandzo la hina hi Jehovha hi kutsongwani-kutsongwani. — Efe. 5:5, 6.

14. A ku hlola lezvi a nga zvi maha zvi mu vhunisile kuyini Derque?

¹⁴ Derque, a kumbukilweko ka paragrafo 8, i no sangula ku pola lezvaku a ku bela migemi ya tiyimpi, ni zvibhakela, ni zva wudhimoni, ci wa hi cikarato. I no kambisisa lomu ka Watchtower Library kasi a kuma mahungu ma nga wa ta mu vhuna ku hlula cikarato leco. Zvi mu vhunisile kuyini? I no nyima mu bela migemi leyo yo biha; a vhinya konta a nga hi nayo ka Internet leyi a nga kuma hi yona migemi leyo, a tlhela a tsema wunghana ni lava a nga bela navo. I bika lawa: “Ndzi no tsika ku bela migemi ndzi tolovela ku maha zvilo lahandle kutani ku maha zvilo zvo kari ni vamakabye va le bandleni.” Zvezvi Derque i phayona tlhelo dhota.

15. Hikuyini a mahungu ya mawunwa ma nga ni mhango?

¹⁵ A ku fana na Timote, hinawu hi fanele ku wona mhango yi nga kona ka mahungu ma humesiwako hi vahluwuki. (1 Tim. 4:1, 7; 2 Tim. 2:16) Hi cikombiso, a vahluwuki va nga hangalasa mahungu ya mawunwa xungetano hi vamakabye va hina kutani ma to maha ku hi nga ha yi tsumbi a hlengeletano ya Jehovha. A mahungu lawo, ma nga wonha kukholwa ka hina. A hi faneli ku fayeliselwa hi mahungu lawo. Hikuyini? Hakuva a mahungu ya tshamela lego, ma hangalaswa “hi vanhu lava a kupima kabye ku wonhekileko, va kalako va nga ha li zwisisi a lisine”. Leci va ci lavako “ku phikizana ni ku kanetisana” basi. (1 Tim. 6:4, 5) Va lava ku hi kholwa mawunwa yabye hi sangula ku kanakanela vamakabye va hina.

16. Zvilo muni hi faneleko ku zvi potsa, lezvi zvi nga wa ta hi colopetela?

 ¹⁶ U nga tsiki nchumu wu ku colopetela. Lezvi Timote a nga hi “musochwa wa mu nene wa Kristu Jesu”, i wa fanele ku veka kupima ntirweni wakwe, a nga tsiki ntiro wa ku ti hanyisa kutani titshomba ti mu colopetela. (2 Tim. 2:3, 4) A ku fana na Timote, hinawu a hi faneli ku tsika a ku navela titshomba zvi hi colopetela; hakuva a “kukhohlisa ka titshomba” zvi nga hi tlimba, hi nga ha mu randzi Jehovha, hi nga ha yi nyiki lisima a Mhaka ya Nungungulu, ne hi nga ha chumayeli. (Mat. 13:22, tlhamuselo wa lahasi.) A hi faneli ku ti tatela zvilo wutomini. Hi fanele ku tirisa cikhati ni ntamu wa hina hi ‘simama ku lava a Mufumo . . . kuranga’. — Mat. 6:22-25, 33.

17-18. Zvini hi nga mahako kasi hi ti vhikela hi tlhelo ga moya?

¹⁷ Tshama na u longile ku ti vhikela. A musochwa i fanele ku tshama na a tiva co maha kasi a ti vhikela. Kasi hi vhikela lezvi Jehovha a hi nyikileko, hi fanele ku tekela ku maha cokari loku hi wona mhango. Cini ci to hi vhuna ku hi nga mahi mihoni? Hi fanele ku ranga hi tiva lezvi hi to maha, a mhango na yi nga se chikela.

¹⁸ Hi cikombiso, loku a vanhu va nghena ka wutshamu kasi va wona cimaho co kari, va tolovela ku ranga va cuwuka ka ku huma hi kona. Hikuyini? Kasi loku ku humelela mhango ya kwalaha ni kwalaha, va tiva ko huma hi kona hi kuhakisa. Hi kufana, hinawu hi fanele ku ranga hi vhuxeta lezvi hi to maha loku lomu ka Internet, ka filmi, kutani televhizawu hi citshuketi ku humelela zvilo zvo biha, tiyimpi ni zvibhakela, kutani mahungu ya vahluwuki. Loku hi tshama na hi ci tiva leci hi to maha loku ku humelela zvilo zvi nga wa ta wonha wumoya ga hina, zvi nga hi olovela a ku tekela ku ti vhikela, hi simama hi basile mahlweni ka Jehovha. — Lis. 101:3; 1 Tim. 4:12.

19. Makatekwa muni hi to ma kuma loku hi hlayisa ni ku vhikela zvilo zva lisima lezvi Jehovha a hi nyikileko?

¹⁹ Hi fanele ku vhikela zvilo zva lisima lezvi Jehovha a hi nyikileko — a lisine la Bhibhiliya ni thomo ga ku li gondzisa van’wani. Loku hi maha lezvo, hi tava ni livhalo li basileko, hi ta tiva leci hi hanyelako cona, ni litsako la ku vhuna van’wani lezvaku va tiva Jehovha. Hi ku vhuniwa hi Jehovha, hi ta zvi kota a ku zvi vhikela ni ku zvi hlayisa lezvi hi nyikilweko. — 1 Tim. 6:12, 19.