Nen video ma nwang'ere

Nen lembe ma nwang'ere i iye

Umego Joseph Rutherford kud umego mange kinde ma gicidho i Europe

1920—Oro udoko dak acel kawoni

1920—Oro udoko dak acel kawoni

NIAI i acaki mi oro 1920, dhanu pa Yehova gibino kud amora ma lee mi timo tic m’ubekurogi. E ging’io giragora mi oro 1920 m’uwacu kumae: “RWOTH en e tego para man wer para.”​—Zab. 118:14, King James Version.

Yehova umio kero ni jurwei maeno ma weg amora. I kind oro maeno, wend juyab yo m’ubino 225 umedere udoko 350. Man wang’ ma kwong’a, jurwei ma wendgi kadhu 8 000 gidwoko rapor migi mi tic mi rweyo lembanyong’a i kabedo ma dit mi jutic pa Yehova. Yehova umio mugisa iwi tic migi, uketho ginwang’u adwogi ma ber mandha.

GINYUTHO AMORA MA LEE

Nindo 21 mi dwi mir 3, 1920, umego Joseph Rutherford ma saa maeca ubino telo wi tic mi Juponj Biblia umio korolembe moko ma thiwie bino, “Milioni mi dhanu m’ubekwo kawoni bitho ki ngo.” Juponj Biblia gitimo kero migi ceke nilwong’o dhanu ubin uwinj korolembe maeno. Gipangu ot tuko ma dit mandha mir adhura mi New York City, man gipoko karatasi mi lwong’o ma tundo 320 000.

Gazeti m’uyawu pi korolembe ma thiwie bino “Milioni mi dhanu m’ubekwo kawoni bitho ki ngo”

Wend dhanu m’ubino i coko maeno ukadhu ma nwang’u Juponj Biblia giparu. Calu ma kabedo mi otne ubino ma romo dhanu 5 000 kende, eno uketho dhanu 7 000 gikoso kabedo. Otkur ma Wiw uyero nia coko maeno ubino “coko ma dit mandha kud i kind coko ma dongo ma Juponj Biblia gilar gitimo, man etielo cwinygi lee.”

Jugam jung’eyo Juponj Biblia lee ni kum lembe ma gibed gitwong’o nia “Milioni mi dhanu m’ubekwo kawoni bitho ki ngo.” I saa maeca, nwang’u fodi ginyang’ ungo nia jucikiri nirweyo lembanyong’a i kadhiri ma lee man i kabedo ma dupa. Re gibino kud amora ma wang’u ijo. Nyamego Ida Olmstead m’ucaku lubo coko i oro 1902 uwacu kumae: “Wang’eyo nia mugisa ma lee ubekuro dhanu ceke i nindo m’ubino, man warweyo pi lembene ni dhanu ma wabed wanwang’u i lembanyong’a.”

WAWODHO GIRASOMA MWA GIWA

Kara dhanu ginwang’ cam mi tipo, umego ma gitimo i Bethel gicaku wodho girasoma moko gin gigi. Ging’iewo masini mi wodho buku iwi karatasi, man gikethe i ot moko ma gipangu i adhura mi Brooklyn i Aveni Myrtle 35, i New York, ceng’ini ku Bethel.

Umego Leo Pelle gikud umego Walter Kessler gicaku timo tic i Bethel i dwi mi 1, 1920. Umego Walter ubepoi kumae: “Saa ma watundo i Bethel, umego ma neno wi tic mi wodho girasoma iwi karatasi unenowa kilili man eyero iwa kumae: ‘Saa dong’ acel ku nusu kende m’ukwayu wutim i ie tic moko i wang’ nicidho i ba cam.’ Ekwayu nia walab karto moko ma buku ni igi niai kud i etaj mi the ng’om, wakel woko.”

Umego Leo ukoro pi lembe m’utimere urwonde, ewacu kumae: “Tic mwa ubino nilwoko kor ot mi ther etaj mi kwong’o mi otne. Ebino tic ma ketho kumjo cido lee mandha; nwang’u fodi atimo ngo kit tic ma kumeca. Re tije pire bino tek pilembe wabino time ni Rwoth.”

Masini ma jubed jutio ko pi niwodho Otkur ma Wiw iwi karatasi

I kind yenga ma nok kende ci, umego gimiyiri nicaku wodho Otkur ma Wiw. Juwodho iwi karatasi Otkur ma Wiw mi nindo 1, dwi mir 2, 1920, ma tundo 60 000 ku masini ma juketho i etaj mir ario. I saa ma rom eno, umego giketho masini mange mi wodho girasoma i etaj mi the ng’om man giragu nyinge nia “Meli mi lwiny.” Niai i nindo 14, dwi mir 4, 1920, jucaku wodho bende gazeti L’Âge d’Or iwi karatasi. M’umbe jiji, Yehova upoko mugisa iwi kero ma jutic maeno gitimo.

“Tije pire bino tek pilembe wabino time ni Rwoth”

“WAKWO I KWIOCWINY”

Dhanu pa Yehova gicaku timo tic kendo kud amora man ku mutoro, man gicaku bedo kendo i acel. Ento nikum peko m’uwok niai i oro 1917 nitundo i oro 1919, Juponj Biblia moko giweko dilo pa Yehova. Dong’ jukonyogi nenedi?

Otkur ma Wiw mi nindo 1, dwi mir 4, 1920 (mir Anglais), ubino ku thiwiwec moko m’uyero nia “Wakwo i kwiocwiny.” Thiwiwec maeno ukwayu ju m’uweko dilo kumae: “Wang’eyo nia dhanu ceke ma gibemito giwor Yehova gibiwil i kum kosa ma gitimo i wang’e, man gibidikiri kendo karacelo ku dhanu pa Mungu pi nitimo ire.”

Wec ma ber maeno ucwalu ju ma dupa nidwogo. Umego moko giku min ot pare gikiewo kumae: “Wang’eyo nia i kind oro m’ukadhu, watimo rac ma waweko tic mi rweyo lembanyong’a, ma jumange ke gibino mediri ku tije asu. . . . Dong’ wakeco nia wabirweyo kud amora.” Umego maeno ma gicaku tic kendo gibino ku tic dupa m’ukwayu gitim.

WAPOKO BUKU, LE MYSTÈRE ACCOMPLI

Nindo 21, dwi mir 6, 1920, Juponj Biblia gicaku kampany ma lee mi poko buku moko ma dende reberebe, ma julwong’o Le mystère accompli. Ebino volim mir abiro mi buku Études des Écritures. I oro 1918 kinde ma jukwero nia kud jupok buku maeno, jukanu ma dupane.

Jukwayu nia juyab yo ku jurwei lembanyong’a ceke gidikiri i tic mi poko buku maeno. Jukwayugi kumae: “I cokiri ceke, dhanu ma gilimo batizo, ma gicopo dikiri i tije, ukwayu gimiyiri i kum ticne. Dong’ kawoni ng’atuman ubed ku lembakeca ma e: ‘Gin acel m’abetimo’ utie nipoko buku Le mystère accompli.” Umego Edmund Hooper uwacu nia, i kampany maeno re ma wang’ ma kwong’a dhanu ma dupa girweyo lembanyong’a ot kubang’ ot i kadhiri ma nwang’u fodi gitimo ngo. Emedo kumae: “Saa maeno re ma wacaku nyang’ cuu nia ukwayu jutim tic maeno lee nikadhu ma nwang’u wabed waparu.”

GIPANGU TIC KENDO I EUROPE

I saa mi Lwiny ma kwong’a mi ng’om zoo, ebino lembe ma tek ni umego Rutherford niweco ku Juponj Biblia mi ng’om mange; eno uketho emito emii amora i kum umego maeno, man epang tic mi rweyo lembanyong’a kendo. Pieno i nindo 12 mi dwi mir 8, 1920, en kud umego mange 4 gicaku wotho i kabedo ma tung’ tung’; gicidho i Grande-Bretagne, i Europe, man i ng’om mange de.

Umego Rutherford i Egypte

Kinde ma Rutherford ucidho i Grande-Bretagne, Juponj Biblia gitimo coko ma dongo adek man coko mange ma thindho 12. Wend dhanu m’ubino i cokone copo romo 50 000. Otkur ma Wiw ukoro pi liew parene kumae: “Umego ginwang’u tielocwiny lee. Gidikiri i acel ku mer man gitimo tic de i acel, uketho gibedo kud anyong’a.” Kinde m’umego Rutherford uwok i adhura mi Paris, emio kendo korolembe ma thiwie yero, “Milioni mi dhanu m’ubekwo kawoni bitho ki ngo.” Saa m’ecaku mio korolembene, dhanu ubin upong’ bik i ot. Dhanu dak adek ukwayu nia jukekonygi ginyang’ lee i lembene.

Kart m’uyawu pi korolembe ma jumio i Londres, i ot ma dit ma julwong’o Royal Albert

I yenga mange m’ulubo, umego Rutherford kud umego ma giwotho kugi gicidh giliewo adhura mir Athènes, Caire man Yerusalem. Pi nikonyo dhanu mi kabedo maeno ma gimito ginyang’ lee, umego Rutherford uketho depo mi girasoma i adhura mi Ramallah, ceng’ini ku Yerusalem. I ng’eye edok kendo i Europe, kuca ewok ecaku the filial mir Europe centrale, man emaku yub kara jucak wodho girasoma iwi karatasi kakeca.

GITUCO WI MASENDI MA JUSENDO KOGI MANANU

I dwi mir 9, 1920, Juponj Biblia giwodho gazeti L’Âge d’Or Na. 27, m’uweco iwi ragedo ma junyayu i kum Juponj Biblia i oro 1918. Masini ma walar walwong’o nyinge nia Meli mi lwiny, utimo tic dieceng’ ku diewor traka, man ewodho gazeti maeno ma wende kadhu milioni 4.

Cal pa nyamego Emma Martin

Dhanu ma gisomo gazetine ginyang’ nia jutito kesi pa nyamego Emma Martin rac. Nyamego Martin ubino jayab yo i adhura mi San Bernardino, i ng’om mi Californie. Nindo 17 mi dwi mir 3, 1918, en kud umego mange adek, Edward Hamm, Edward Julius Sonnenburg, man E. Stevens, gitimo coko moko ma nok mi Juponj Biblia.

Jalwo moko de udikere kugi, re en ebino ngo pi niponjo Biblia. I ng’eye edok ekoro kumae: “Acidho i coko maeca . . . pilembe juji pa gavmenti re m’uora. Acidho nisayu lembe ma wacopo twiyo kogi.” De andha enwang’u lembe m’ebino sayune; enwang’ugi ku buku Le mystère accompli. Nindo ma nok i ng’eye, jutwiyo nyamego Martin kud umego adek ma gibino kugi. Judotogi nia gituro cik, pilembe gipoko buku ma jukwero kud gipoki.

Junwang’u nia nyamego Emma Martin kud umego adek maeno gituro cik, e jung’olo kol mi oro adek i wigi. Gikwayu wang’ dupa nia jukelur i kesi migi kendo, re i nindo 17, mi dwi mir 5, 1920, jukwero igi, man jubologi i kol. Ento i ng’ei nindo ma nok, lembe uwilere udoko ma ber.

Nindo 20, mi dwi mir 6, 1920, i coko ma dit m’utimere i adhura mi San Francisco, umego Rutherford ukoro lembe ma nyamego Martin kud umego adek gikadhu kud i ie. Lembe ma jutimo i kum Jukristu maeno uton lee mandha i juwinj, uketho gioro barua ni prezida mir États-Unis. I baruane giyero kumae: “Wanwang’u nia pido ma jung’olo . . . iwi nyamego Martin . . . nia eturo cik, uwotho atira ngo. . . . Lembe ma judongo pa gavmenti gitimo, ma gitio ko rac ku dito migi . . . pi niciko awic . . . ni nyamego Martin . . . m’uketho ginwang’u thelembe mi bole i kol, waneno nia etie . . . lembe ma rac dit.”

Urwonde ndhundhu, prezida Woodrow Wilson uranyu kol ma jung’olo iwi nyamego Martin kud umego Hamm, Sonnenburg, man Stevens. E juwodhogi kud i kol ma nwang’u jubologi i ie ma gikoso ngo.

I thum pa oro 1920, Juponj Biblia ginwang’u nia lembe dupa utimere igi ma copo nyayu anyong’a i igi. Tic m’ubino timere i kabedo ma dit umedere nimew; man nisagu m’i wang’e zoo, Juponj Biblia girweyo kud amora nia Ker pa Mungu kende re ma bidaru peko mi dhanu. (Mat. 24:14) Oro m’i ng’eye, niwacu oro 1921, ubino oro ma girweyo lemandha mi Ker lee dit i ie.