Skip to content

Ndaka u ya ka dijanela da mndani

Joseph F. Rutherford ni vanathu vamwani ka liendo khe Europa

1920—100 wa malembe msana

1920—100 wa malembe msana

MAKHATONI ka malembe a ma 1920 vathu va Jehovha va ti ti emete kumaha mthumo wu wu nga ti va emete ngu kuhiseka. Ngu 1920 vona va sawute ndimana ya dilembe ayi yi ku: “MKOMA ngene mtamo wangu ni ndando yangu.”—Mas. 118:14, Versão Rei Jaime.

Jehovha a ningile mtamo vatxhumayeli vonevo vo hiseka. Ka dilembe donedo mtengo wa vanyaphandule wu engetelekile, wu pindile ka 225 wu ya 350. Ngu dilembe donedo ku vile dikhambi do khata ku vahuweleli va va pindako 8.000 ve ningela mthumo wawe wa thembwe khe mzinda. Jehovha a va katekisile ve va ni wuyelo yo tsakisa.

VANATHU VE KOMBISA KUHISEKA NGUTU

Ngu 21 ka Março wa 1920 mwanathu Joseph F. Rutherford awu a nga ti thangela vagondi va Bhiblia a vekile mwomba-wombo awu wu nga ti ni msungo mhaka awu wu ku: “Timiliyoni ta vathu ava va hanyako konkuwa va na mbi fa.” Vagondi va Bhiblia va mahile totshe ti va nga ti kota ti to ve ramba vathu va ta engisela mwomba-wombo wonewo. Vona va lugarile estádio khe Nova York ni ku va ningete siphephana si si dinganako 320.000.

Dijornal di txi huwelela mwomba-wombo awu wu nga txi khene: “Timiliyoni ta vathu ava va hanyako konkuwa va na mbi fa.”

Mtengo wa vathu va va nga va ho wu pindile awu va nga ti wu rinzete. Ku to kova ni situlu si si dinganako 5.000 se vathu va va dinganako 7.000 ti lavile ve tshumela nguko va si nga ni wukhalo. Torre de Vigia ngu txingiza yi wombile tiya: “Awuwa ngu wona mtshangano wa hombe ngutu wa Vagondi va Bhiblia.”

Vagondi va Bhiblia va ti ziwa ngu kuhuwelela didungula di di nga ti ti: “Timiliyoni ta vathu ava va hanyako konkuwa va na mbi fa.” Ka mbimo yoneyo vona va si ti pfisisi ti to mahungu a Mfumo ma ti fanete ku huwelelwa ha mafuni kotshe. Hambiketo kuhiseka kwawe ku txi xamalisa. Ida Olmstead awu a nga khata kuya mitshanganoni ngu 1902 a wombile tiya: “Athu hi txi ziva ti to vathu va ndi na amukela makatekwa o tala se hi si leki kutxhumayela vathu va hi nga txi va mana thembweni.”

VANATHU VE KHATA KUGANJA MABHUKU VAPUNE

Ti to ku si pwateki sakudya sa moya, vanathu va khatile kuganja mabhuku vapune Bhetele. Vona va xavile mitxhini ni kulugara wukhalo, Brooklyn hafuhi ni Bhetele Khe Nova York.

Leo Pelle ni Walter Kessler va khatile kuthuma Bhetele ngu Janeiro wa 1920. Walter a womba tiya: “Mbimo yi hi nga hoka, mwanathu awu a nga txi woneleta mtxhini wo ganja a wombile tiya ‘ku ngadi ku txi txhota diora ni hafu ti to yi hoka mbimo yo susula.’ Ene a hi gete ti to hi rwalalela makaxa hi txi ya ma veka ka nyumba yimwani.”

Leo a txhamusela ti ti nga maheka mangwanani ka kona: “Mthumo wathu i ti wo limpa maseta. Ni to ko khata kumaha mthumo wa hahatshi wo fana ni wule. Kambe a ku i nga ti mthumo wa Mkoma ni wu mahile ni ti tshakile.”

Mtxhini wu wu nga txi ganja direvhista da Torre de Vigia

Mndani ka mavhikinyana vathumi vo tiningetela va khatile kuganja direvhista da Torre de Vigia. Kuganjilwe kona mu ka 60.000 wa marevhista a Torre de vigia a 1 ka Fevereiro wa 1920. Ngu mbimo yoneyo ku txi vekwa mtxhini wumwani wo ganja ka nyumba yimwani. Kukhukhela ngu 14 ka Abril wa 1920 direvhista da Idade de Ouro ni dona di khatilwe kuganjwa. Ti ha kubasani ti to Jehovha a katekisile vathumi vo tiningetela.

“Kambe a ku i nga ti mthumo wa Mkoma ni wu mahile ni di tshakile”

“HE HANYENI NGU KUDIKHA”

Vathu vo thembeka va Jehovha va tshumete ve va ni wumwewo. Kukhukhela ngu 1917 kala 1919 ku ve mbimo yo karata. Ngu mbimo yoneyo vamwani vagondi va Bhiblia va ti lekile sengeletano. Nji txani txi ndi no mahwa ti to ve vhunwa.

Ka direvhista da Torre de Vigia da 1 ka Abril wa 1920 ku ti ni msungo mhaka wu wu ku: “He hanyeni ngu kudikha.” Ka dona ku txi maneka mapswi a txikombelo ma nga ti womba tiya: “Ha tsaniseka ti to votshe vale va ku ni moya wa Mkoma va ti emisete kudivala totshe tile ta msana, ve hanya kumweko ngu kutsana ni kuthumisana kota mmidi wumwewo.”

Vavangi va engisile mapswi onewo a lirando. Mpatwa wumwani wu wombile tiya: “Hi phazamile ngu mbimo yi hi nga heta hi di zumbile kudingana dilembe hi si thumi txilo vamwani va txi txhumayela. . . . Hi ti ti emisete kwa mbi tshumela hi jikiswa kambe.” Vanathu vonevo va nga tshumela ka sengeletano va ti ni mthumo wa wungi wu nga txi va emela.

KUNINGELWA KA DIBHUKU DA MISTÉRIO CONSUMADO

Ngu 21 ka Junho wa 1920 vagondi va Bhiblia va khatile ditima do ningelela dibhuku di di ku Mistério Consumado. Mbimo yi dibhuku diya di nga tsimbiswa ku ti ni mabhuku o tala ma nga ti vekilwe.

Votshe vahuweleli va rambilwe ku ve pateka i si nga vanyaphandule basi. Mistério Consumado a wombile tiya: “Muhuweleli mmwani ni mmwani awu a lavako kupateka ka ditima diya a fanete kupateka ngu mbilu yotshe. Mmwani ni mmwani a fanete kutiemisela kuningela dibhuku diya da Mistério Consumado.” Edmund Hooper a khene a khatile kutxhumayela ngu mti ni mti ka ditima diya. Ene a womba tiya: “Hotshethu hi khatile kupfisisa mthumo wuwa wo txhumayela awu wu ndi no anda ha mafuni kotshe i ku ti hi nga sa tiemela.”

MTHUMO KHE EUROPA WU TSHUMELA WU LULAMISELWA

Aku vagondi va Bhiblia ti nga txi karata ku ve thumisana ngu mhaka ya Yimbi yo Khata ya Mafu, mwanathu Rutherford a txi lava ku va tsanisa ni kutshumela e lulamisela mthumo wo txhumayela. Se ngu 12 ka Agosto wa 1920, mwanathu Rutherford ni vanathu vamwani va endete matiko ya Europa ni Ásia.

Mwanathu Rutherford a ti Egipta

Mbimo yi mwanathu Rutherford a nga hoka Grã-Bretenha, vagondi va Bhiblia va ti mahile 12 wa mitshangano ni 3 wa mitshangano ya miganga. Ka mitshangano yoneyo kumanekile ko na mu ka 50.000 wa vathu. Direvhista da Torre de Vigia di womba tiya: “Vanathu va wusetilwe mtamo ni kutsaniswa. Vona va tshumete ve wuseta wummweyo ni kutsanisana, eto ti va tisete litsako.” Khe Paris mwanathu Rutherford a tshumete e veka mwomba-wombo awu wu ku: “Timiliyoni ta vathu ava va hanyako konkuwa va na mbi fa.” Mbimo yi mtshangano wu nga khata wukhalo wa mtshangano wu ti tate. Mbimo yi mtshangano wu nga guma vathu va dinganako 300 va lavile kuziva to tala.

Txiziviso mayelano ni mwomba-wombo awu wu nga ningelwa estádio ka Royal Albert Hall khe Londres

Ka mavhiki ya ma nga londisela vanathu va endete Atena, Cairo ni Jerusalema. Aku vathu vo tala va nga kombisa kutsakela, mwanathu Rutherford a vekile hofisi yo ningela mabhuku ka didhoropa da Ramallah hafuhi ni Jerusalema. Mbimo yi a nga tshumela e ya Europa a ti ya tula hofisi yo ganja mabhuku.

KUXANISWA KA VANATHU KUVEKWA HA KUBASANI

Ngu Setembro wa 1920 vagondi va Bhiblia va humisile direvhista da numero 27 da Idade de Ouro, adi di nga veka hakubasani ati vagondi va Bhiblia va nga xanisiswa tona ngu 1918. Mtxhini wo ganja mabhuku wu txi thuma wusiku ni mitshikari ti to wu ganja mabhuku.

Mfota wu Emma Martin a nga thaviswa ngu maphoyisa

Valeri va direvhista va zivile timhaka to dhukisa ati ti nga humelela mwanathu Emma Martin. Mwanathu wuwa a txi thuma ka didhoropa da San Bernardino khe California. Ngu 17 ka Março wa 1918 mwanathu Emma ni E. Hamm, E. J. Sonnenburg, ni E. A. Stevens va yile ka mtshangano wa vagondi va Bhiblia.

Ka mtshangano wonewo ku ti ni dijaha dimwani adi di nga si yeli ku ya gonda Bhiblia. Dona di womba tiya: “Ni yile ka mtshangano wuwa ngu kurumwa ngu wukoma, ni txi yela ku ya tsaniseka.” Ene a ti ya tsaniseka ngu ti a nga txi ti lava i ku ku ya mana Mistério Consumado. Msana ka masikunyana, vanathu vale kumweko ni mwanathu Martin va ñotwe. Vona va lumbetilwe kundaka mlayo ngu kuningela dibhuku dile da Mistério Consumado.

Emma kumweko ni vanathu vale va ningilwe txikhatiso txo vhalelwa jele kudingana malembe mararu. Vona va zamile kukombela ku txikhatiso txi txitxwa, kambe kha ta koteka. Se ngu 17 ka Maio wa 1920 vona va khotetwe. Hambiketo timhaka ti gwitile ti txitxa.

Ngu 20 wa Junho wa 1920 mwanathu Rutherford a womba-wombile ngu timhaka ti ti nga humelela vanathu vale ka mtshangano khe San Francisco. Vaengiseli kha va tsaka ngu ti ti nga humelela vanathu vale, se va sungile kurumela dipasi ka Presidente wa Estados Unidos. Vona va bhate tiya: ‘Mwanathu Emma kha funya mlayo ha ko za e ningwa txikhatiso txiya. Ati wukoma wu nga maha to beta jele mwanathu Emma hi ti wona ti si nga ha mlayoni.’

Mangwanani ka kona Presidente Woodrow Wilson a funyile txikhatiso txa vanathu vale, se mwanathu Emma ni vanathu vale va vararu va humisilwe jele.

Ngu magwito ka dilembe da 1920 vagondi va Bhiblia va ti ni to tala ti nga txi va maha ve tsaka. Mthumo khe Mzinda wu txi ya wu txi kula ni ku Makristu o tala ma txi huwelela Mfumo wa Txizimu, i ku wona wu no lulamisa sikarato sa vathu. (Mat 24:14) Dilembe di di nga londisela i ku 1921 di ve da dinene ngutu ti to ku txhumayelwa Mahungu a Mfumo.