Xpring tsu was too trin is

Tsum inhalt xpringe

C. Joseph F. Rutherford un anere priiter torich een pesuuch in Europa

1920 — Hunert yoore tsurik

1920 — Hunert yoore tsurik

SAYT te aanfang fon 1920, Yeehoowa sayn folek waar uf kemuut weeche ti aarwayt woo foer tëne keleet hot. Fer 1920, hon se wii yoerstekst raus kesuucht: “Te HËR is mayn kraft un mayn liit.” (Sal. 118:14, tëm noo ti King James iwersetsung.)

Yeehoowa hot tiise flaysiche preeticher wërklich ferxtërkt. Torich tiise yoer, te numer fon colportores (orer pyoneere) hot sich ferkreest fon 225 pis 350. Un tas waar tas eyerste mool woo mee wii 8.000 trabalhadores de classe (orer puplikatoore) hon sayn relatoorye fer ti Haupst Sets kexikt. Yeehoowa hot tëne keseechent mit wunerliche resultaate.

TII WAARE AARICH FLAYSICH

Im 21te mërts fom yoerkang 1920, Joseph F. Rutherford — woo in tiise tsayt ti aarwayt tswixich te Piipel Xtutënte kefiirt hot — hot een reet kemacht mim theema: “Milyoone woo hayt leepe tuun nii mool xtërpe.” Ti Piipel Xtutënte hon sayn pestes kemacht fer al ti layt fer tiise ewënt in laate. Tii hon eene fon tëm kreeste saal fon Nay York kemiit un unkefeer 320.000 inlaatunge aus keteelt.

Een tsaytung macht ti reet “Milyoone woo hayt leepe tuun nii mool xtërpe” pekhant

Fiil mee layt wii se kewaart hon, hon tiise inlaatung aan kenom. Mee wii 5.000 mënxe hon tëm saal fol kelos, un soo fiil wii 7.000 layt khonte net rin keen. A Torre de Vigia (in Ënglix) hot kesaat tas es waar “eene fon te kreeste un ufmuutiche fersamlunge woo xon kemacht waare fon te Internatsyonaale Piipel Xtutënte”.

Ti Piipel Xtutënte sin pekhant kep wayl se kepreeticht hon tas “milyoone layt woo hayt leepe tuun nii mool xtërpe”. Aan tiise tsayt, tii hon net ferxtan tas tas Raych pexeet teet noch lënger taure un noch mee lënter trefe. Noch soo, waare se aarich flaysich. Ida Olmstead, woo im yoerkang 1902 aan kefang hot in te fersamlunge keen, hot kesaat: “Meyer wuste tas ti kans mënxheet teet noch fiile seechen kriin. Tan, meyer hon iwer tiise kuute notisye fertseelt mit al woo mer in tëm preetich ketrof hon.”

TII HON SAYN AYCHNE PUPLIKATSYOONE KETRUKT

Tas es net kaystlich esmitel feele teet, ti priiter in Petël hon aan kefang welche puplikatsyoone truke. Tii hon etliche maxiine kekhaaft un tëne instaliirt in een kemiit kepay in te Avenida Myrtle 35, Brooklyn, Nay York, woo net soo wayt fon Petël waar.

Leo Pelle un Walter Kessler hon sayn Petël tiinst aan kefang in yanuer fom yoerkang 1920. Walter hot kesaat: “Wën mer khom sin, te aankexteltner fon te trukeray hot uns kekukt un kesaat: ‘Es feelt noch eene un halpe xtun fer tas mitaachs ese.’ Tan, hot eyer uns xon xafe kexikt. Meyer solte ti piicher khaste, woo in tëm keeler waare, nuf tsus nëme.”

Leo hot kesaat was im neekste taach pasiirt is: “Unser aarwayt waar ti want fon tëm eyerste xtok fon tëm kepay wexe. Tas waar ti trekste aarwayt woo ich xon kemacht hon. Awer tas waar te Hër sayn aarwayt, un tes weeche tas hat fiil weyert.”

In phaar woche, flaysiche priiter waare xon tas piichelche A Torre de Vigia am truke. Unkefeer 60.000 piichelche fon te Torre de Vigia 1te Feepruer fon 1920 sin aus fon te truk maxiin khom, woo in tëm tsweete xtok waar. In te selwich tsayt, in tëm keeler, ti priiter hon een truk maxiin instaliirt woo se keruuft hon wii ‘The Battleship’ — tas Kriich Xif. Sayt ti etitsyoon fon 14te April fon 1920, tas piichelche A Idade de Ouro waar aach tat ketrukt. Sicher hot Yeehoowa ti aanxtrengung fon tiise wiliche aarwayte keseechent.

“Tas waar te Hër sayn aarwayt, un tes weeche tas hat fiil weyert”

Ti truk maxiin woo tas piichelche A Torre de Vigia ketrukt hot

“WOLE MER IN FRIIT WOONE”

Yeehoowa sayn leaal folek waar noch mool am xafe un am sich samele. Awer, torich ti triip tsayt tswixich te yoore 1917 un 1919, welche Piipel Xtutënte hon ti orkanisatsyoon im xtich kelos. Was khont kemacht wëre fer tii helfe?

Tas piichelche A Torre de Vigia 1te April fon 1920, in Ënglix, hat te artikel “Wole mer in friit woone”. Te artikel hot ti priiter liiplich uf kemuut: ‘Meyer sin uns sicher tas yeete eene woo te kayst fom Hër hot, is wilich fer ti tinge woo hiner traan sin ferkese, fer mitsamer in eenichkheet woone, un wayter wii ploos eene khërper keen.’

Tiise liipliche wërter hon fiile aans kekrif. Een pheyerche hot kexrip: ‘Meyer erkhëne tas es waar ferkheert mee wii een yoer kraat kaar niks mache, soo lang wii ti anere waare in tëm preetich am xafe. Meyer hofe tas mer uns nii mee ap lënke.’ Tiise priiter woo retuer fer ti orkanisatsyoon khom sin, hate fiil aarwayt foer sich.

TII HON TAS “ZG” AUS KETEELT

Im 21te yuuni fon 1920, ti Piipel Xtutënte hon een kroos austeelung aan kefang fon tëm “ZG” — een etitsyoon mit woych kapa fom puuch O Mistério Consumado. * Een kroos numer fon tiise piicher waar wech ketuun, wën tas puuch im yoer 1918 ferpoot waar.

Al ti puplikatoore, net ploos ti pyoneere, waare in kelaat fer mit xafe in tiise austeelung aarwayt: “In yeete kemaynt, yeete persoon woo ketaaft is woo khan too temit xafe, sol tas mit frayt mache. Tas yeete eene fer sich selepst saat: ‘Tas mache ich’ — tas puuch ZG aus teele.” Edmund Hooper hot sich erinert tas tiise austeelung waar, fer fiile, tas eyerst mool woo se haus tsu haus kepreeticht hon. Tee hot noch kesaat: “Meyer hon aan kefang se ferxteen was tepay waar in tiise aarwayt, woo teet sich ferprayte wii mer noch nii ketenkt hate.”

TI AARWAYT IN EUROPA IS NOCH MOOL ORKANISIIRT KEP

Torich te Eyerste Welt Kriich, waar es aarich xweyer mit te Piipel Xtutënte fon anere lënter xpreche. Te pruuter Rutherford wolt tiise priiter uf muute un ti preetich aarwayt noch mool orkanisiire. Tan, im 12te akust fon 1920, tee un fier anere priiter hon aan kefang een kroos rees torich Ënglant, Kontinentaal Europa un Mitel Oryent.

Pruuter Rutherford in Ejipt

Wën te pruuter Rutherford hot Ënglant pesuucht, ti Piipel Xtutënte hon tray konkrëse un 12 puuplixe fersamlunge kehal. Tii rechne tas 50.000 layt hon tiise ewënte kekukt. Fer ti pesuuch in khortse wërter pexraype, tas piichelche A Torre de Vigia hot kesaat: “Ti priiter waare ferxtërkt un uf kemuut. Tii hon sich kesamelt un mitsamer kexaft, un fiile trauriche hërtse sin froo kemacht.” In Paris, te pruuter Rutherford hot noch mool iwer tas theema “Milyoone woo hayt leepe tuun nii mool xtërpe” kexprooch. Wii eyer ti reet aan kefang hot, tas saal waar fol. Un noo heyer, 300 layt wolte mee wise.

Een poster macht pekhant ti reet woo weyer in tëm Royal Albert Saal, in Londres, kemacht

In te neekste woche, welche priiter hon Atenas, Kayro un Yeruusalem pesuucht. Fer ti layt in tiise pletse helfe woo interes ketsaycht hon, te pruuter Rutherford hot een kepay in kextelt fer puplikatsyoone wech tuun in te xtat fon Ramalaa, ticht aan Yeruusalem. Tee is tan tsurik fer Europa kang un hot te Sentraal European Skritoryum kekriintet; tee hot pleene kemacht tas ti puplikatsyoone teete tat ketrukt wëre.

EEN UNKERECHTICHKHEET IS FOER KEPRUNG

In septemper fon 1920, ti Piipel Xtutënte hon ti 27te numer fon tëm piichelche A Idade de Ouro puplitsiirt, een ekstra etitsyoon woo hot foer keprung ti yachtung keeche ti Piipel Xtutënte torich 1918. Ti Battleship, ti truk maxiin woo mer foer kexprooch hon, hot taach un nacht kexaft fer mee wii 4 milyoone fon tiise piichelche truke.

Een politsay pilt fon te xwester Emma Martin

Ti leeser fon tiise piichelche hon tsu wise kriit iwer ti unkeweenlich situatsyoon fon te xwester Emma Martin. Ti xwester Martin waar een pyoneerin in San Bernadino, Califórnia. Im 17te mërts fon 1918, tii un tray priiter — Edward Hamm, Edward Sonnenburg un E. Stevens — sin tsu een kleen fersamlung fon te Piipel Xtutënte kang.

Awer, eene man in te fersamlung waar net tat fer fon te Piipel lërne. Tee hot noo heyer aus kexprooch: “Ich sin tsu tiise fersamlung kang . . . tëm noo ti orientiirung fon te Skritoryum fon te Akusatsyoon Atwokaate. Ich sin tat kang fer pewaysunge fine.” Eyer hot ti “pewaysung” kefun woo eyer am suuche waar — tas puuch O Mistério Consumado. Phaar taache tëm noo, ti xwester Martin un ti tray priiter waare in kexpërt. Tii waare akusiirt fon tëm kesets iwer treete — tas ferpotne puuch aus teele.

Tas kericht hot ëntxlist tas Emma un sayn froynte xultich waare un, tes weeche, thërfte se tray yoore in te katee plaype. Tii hon noo un noo ferlangt tas tas kericht sayn ëntxlus ënere teet, awer wën se khonte net mee ferlange, waare se fer ti katee kexikt im 17te maay fon 1920. Awer ti tinge sin klaych peser kewoer.

Im 20te yuuni fon 1920, te pruuter Rutherford hot iwer tëne sayn speryens fertseelt in een konkrës in São Francisco, Califórnia, FXA. Ti layt woo tat waare hon sich ferxrok mit tiise unkerechtichkheet un hon pextimt tas een telekram selt fer te Presitent fon te Fereenichte Xtaate fon Amërika kexikt wëre. Tas telekram hot kesaat: “Meyer klaape tas ti ëntxlus fer ti xwester Martin in xpërte, wayl se hot tas kesets iwer ketreet, is unkerecht. Ti Natsyonaale autoriteete hon sayn macht penutst fer een fal keeche ti xwester Martin xtele un, noo heyer, falxe akusatsyoone mache tas se fer ti katee xike khent. Soo was mache waar aarich xreklich!”

Klaych in tëm neekste taach, te Presitent Woodrow Wilson hot ti xwester Martin un ti priiter Hamm, Sonnenburg un Stevens unxultich aus kexprooch. Sayn unkerechtes inxpërtnung is tsum ën kang.

Soo wii tas yoer 1920 tsum ën kang is, ti Piipel xtutënte hate fiil uersache fer sich fraye. Ti aarwayt in te Haupst Sets hot sich wayter ferkreest un, wii noch nii, hon ti woere kriste kepreeticht tas Kot sayn Raych is ti solutsyoon fer ti mënxe sayn propleeme. (Mat. 24:14) Un, tas neekste yoer, 1921, teet noch peser sin fer ti woerheet iwer tas Raych pekhant mache.

^ parágrafo 18 O Mistério Consumado waar tas 7te wolum fon te Estudos das Escrituras kewees. Tas “ZG” waar wii tas Watch Tower 1te Mërts fon 1918 ketrukt. Tas hot tiise naame kriit wayl tas “Z” wolt saan Zion’s Watch Tower (te naame fon A Torre de Vigia in Ënglix) un tas “G” (tas 7te puuchxtawe fon te alfapët) wolt saan tas 7te wolum.