Manoli ta naddianna

Manoli ta table of contents

Si Joseph F. Rutherford kavulu i wawwaragi nga nabbisita ta Europe

1920—Magatu nga Dagun Ngana i Nappasa

1920—Magatu nga Dagun Ngana i Nappasa

NAMEGAFU ta 1920, fermi i talikarag na totolay ni Jehova tapenu ituppal i trabahuda. “I YAFU i sikakku anna kansiokku” i pinilida nga teksto na dagun.—Sal. 118:14, King James Version.

Pinasikan ni Jehova danatun nga matalikarag nga mangilayyagayya. Tatun nga dagun, nabbalin tu 350 i bilang na colporteur onu payunir nga dati nga 225. Yatun i pinaka-ollu nga egga i maturu tu 8,000 nga class worker onu publisher nga narreport tu orasda ta pallayyagayya ta hedkuarter. I resultana, inuffunan ira ni Jehova ta trabahuda.

NERUMU-RUMA NGA TALIKARAG

Ta Marso 21, 1920, nipalappa na mangiyorollu ta Estudiante ira na Biblia nga si Joseph F. Rutherford i tema nga “Minillion nga Matolay Sangawe i Ari Ngana Vuluvuga Matay.” Kingngua na Estudiante ira na Biblia i adde na mawayyada tapenu imbitan i interesadu ira tatun nga okasion. Nirentadda i tadday ta pinakadakal nga teatro ta New York City anna nangitaneg ira tu maturu tu 320,000 nga imbitasion.

Anunsio ta diariu na palappa nga “Minillion nga Matolay Sangawe i Ari Ngana Vuluvuga Matay”

Grabe i karu na minay ngem 5,000 laman i napatallung ta teatro. Egga gapa i 7,000 nga napalabbe megafu ta ari ngana nga makkasia. Kinagi na The Watch Tower nga “tadday yaw ta kakaruan anna kakastan nga paggarammammung na International Bible Students.”

Nabbalin tu popular i Estudiante ira na Biblia ta pakkagida nga “minillion nga matolay sangawe i ari ngana vuluvuga matay.” Tatun nga tiempo, ariadda nalippawa nga mawag tu melayyagayya i mensahe na Pappatulan ta mas aru paga nga lugar. Ngem nerumu-ruma lagapa i talikaragda. Istorian ni Ida Olmstead nga namegafu nga magatende ta paggarammammung ira ta 1902: “Ammumi nga napakaru i bendision nga nepromesa para ta totolay yatutta ari kami nga magimmang nga ikagi yatun nga mapia nga dumug ta maski sinni nga masimmuammi ta ministerio.”

PANGIMPRENTA TU LITERATURA

Kayà nga masiguradu na wawwaragi ta Bethel nga makalanno i suplay na espiritual nga makan yatutta pinegafuanadda i nangimprenta tu karuan nga literatura tam. Giminatang ira tu equipment anna nipuestuda yatun ta tadday nga narentan nga fasilidad ta 35 Myrtle Avenue, Brooklyn, New York nga aranni laman ta Bethel.

Tagga ta Enero 1920, nagalan nga masserbi ta Bethel da Leo Pelle anna Walter Kessler. Istorian ni Walter: “Ta paddattalmi, iningan nakami na overseer na printery anna kunna nikami, ‘Tangoras-gaddua ngana laman i nabattang nikamu nige na pangumma.’ Zinog nakami nga iyunemi i kinarton nga libru nga maggafu ta basement.”

Istorian ni Leo i nesimmu ta tumunug nga aggaw: “Zinog dakami nga baggawammi i libag onu zizzing ta first floor natun nga building. Yatun pagalaman i kadapingan nga trabahu nga kingnguà. Ngem mattattrabahu kami para kani Jehova yatutta magayayya kami lagapa.”

I neyusa nga pagimprentan para ta The Watch Tower

Piga ligguan laman i nappasa, nipagiyimprenta ngana na matalikarag ira nga brother i The Watch Tower. Naka-imprenta ira tu 60,000 nga kopia na Pebrero 1, 1920 nga isyu na The Watch Tower ta equipment ta second floor. Kagiddan gapa natun, nipuestu na brother ira ta basement i pagimprentan nga inagaladda tu Battleship. Pinegafuanadda gapa nga iyimprenta i Abril 14, 1920 nga isyu na The Golden Age. Manawag nga binendisionan ni Jehova i appursigi danatun nga malappo nga brother.

“Mattattrabahu kami para kani Jehova yatutta magayayya kami lagapa”

“MEMAMMO NAKUAN I PAKKARAVULU TAM”

Nabbalin mangana tu matalikarag i matalo ira nga aripan ni Jehova anna nanoli i pattaraddeda. Ngem egga karuan nga Estudiante na Biblia nga pinanawadda i organisasion turi ta egga ira i problema namegafu ta 1917 adde ta 1919. Kunnasi ira nga moffunan?

Mabibbig ta Abril 1, 1920 nga isyu na The Watch Tower i artikulo nga “Memammo Nakuan i Pakkaravulu Tam.” Kunnaw i meddu nga nekagi nira: “Siguradu kami . . . nga ngamin nga egga nisa i espiritu na Yafu . . . ay sigga-paran nga kattaman ngana i ganna-gannug ta nappasa, . . . tapenu memammo i pakkaravulu anna egga i pattaradday anna makapattrabahu bilang tattadday nga baggi.”

Aru i napaguyu megafu taw ira nga masippo nga uvovug. Nitura na tadday nga magatawa: “Kustu ngana i nappasa nga dagun anna maturu paga nga ari kami nga nallayyagayya. . . . Paray nakuan tu ari kami ngana nga meyawawan.” Siguradu nga aru nga trabahu paga i kuan danaw nga nanoli nga wawwaragi.

PANGITANEG TA “ZG”

Ta Hunio 21, 1920, pinegafuanan na Estudiante ira na Biblia i kampania tapenu mangitaneg tu “ZG,” i mappo nga edision na The Finished Mystery. * Aru taw nga libru i nepappan turi ta negammada yaw ta 1918.

Nembitan i ngamin nga publisher ari laman i payunir tatun nga pangitaneg nga trabahu. “Mawag nga magayayya i ngamin nga bawtisadu ta kada kongregasion nu makipartisipa ira tatun nga trabahu. Yaw nakuan i motto na kataggi-tadday: ‘Tadday laman nga gannug i kuakku’​—itaneg i ZG.” Neraddamman ni Edmund Hooper nga para ta magaru, yaw nga kampania i ollu nga pamala-balay nga trabahu nga nakuada. Neyammunna paga: “Nalippawami tu mapia nu anni i nelagum taw nga trabahu nga ariammi ekspektan nga magadde ta tanakuan ira nga lugar.”

NAORGANISA ULI I TRABAHU TA EUROPE

Megafu ta mariga i komunikasion ta Estudiante ira na Biblia ta nadduruma nga nasion turi ta World War I, kayà ni Brother Rutherford nga pasikannan danatun nga wawwaragi anna organisan uli i trabahu nga pallayyagayya. Turi ta Agosto 12, 1920, nappasiar anna nabbayag yayya ta Britain, Continental Europe, anna Middle East kavulu i appa nga brother.

Si Brother Rutherford ta Egypt

Turi nabbisita si Rutherford ta Britain, nangorganisa i Estudiante ira na Biblia tu tallu nga kombension anna 12 nga paggarammammung. Maturu tu 50,000 i nagatende. Kabalin na pabbisita, kinagi na The Watch Tower: “Nabanna-bannayan anna napagaram i wawwaragi. Navvurulu anna nakka-uffu-uffun ira yatutta magayayya ira.” Ta Paris, nipalappa mangana ni Brother Rutherford i tema nga “Minillion nga Matolay Sangawe i Ari Ngana Vuluvuga Matay.” Turi ta namegafu ngana i palappa, napappannu i lugar tu tolay. Tres-sientos nga totolay paga i nakkiddaw tu mas aru paga nga informasion.

Poster nga mangiyanunsio ta palappa ta London’s Royal Albert Hall

Ta tumunug ira nga ligguan, nabbisita i karuan nga wawwaragi ta Athens, Cairo, anna Jerusalem. Tapenu mas maginteres danuri nalegan tatun nga lugar, nangipataddag si Brother Rutherford tu literature depot ta ili na Ramallah nga aranni ta Jerusalem. Kabalin natun, nanoli yayya ta Europe anna nangipataddag tu ofisina ta Central Europe tapenu mangimprenta tu literatura ira.

NAMMUAN I TADDAY NGA KAWAN TU HUSTISIA

Ta Setiembre 1920, nilawan na Estudiante ira na Biblia i meka-27 nga isyu na The Golden Age. Espesial yaw nga isyu megafu ta nepakannammu i pameppersigi ta Estudiante ira na Biblia ta dagun 1918. Aggaw-gabi nga agga-andar i Battleship nga nakagi ta gafu tapenu iyimprenta i maturu tu appa nga million nga kopia natun nga magazina.

Letratu ni Emma Martin ta presinto

Nammuan danuri nabbibbig tatun nga magazina i kontrobersial nga kaso ni Emma Martin. Colporteur si Sister Martin ta San Bernardino, California. Ta Marso 17, 1918, nagatende yayya ta baddi nga paggarammammung na Estudiante ira na Biblia kavulu i brother ira nga da E. Hamm, E. J. Sonnenburg, anna E. A. Stevens.

Tadday nga lalaki i nagatende tatun ngem ari nga tapenu makagigiammu meyannung ta Biblia. Inaminna: “Nagatende ngà tatun nga paggarammammung . . . megafu ta zinognà na ofisina na abugadu na prosecution. Minay ngà tatun tapenu mangà tu ebidensia.” Nalana i ala-aleganna nga “ebidensia,” i kopia na The Finished Mystery. Kabalin na piga nga aggaw, naaresto da Sister Martin anna i tallu nga brother. Nakasowan ira megafu ta Espionage Act ta pangitanegda tu kopia na megamma nga libru.

Sinentensian na korte nga mefuku tu tallu nga dagun da Emma anna i tallu nga brother. Kabalin na mamippiga nga pagapelada ta kasoda, nefuku ira turi Mayo 17, 1920. Ngem ari nabbayag, nanguli i situasiodda.

Turi ta Hunio 20, 1920, niyistoria ni Brother Rutherford i ekspiriensada ta kombension ta San Francisco. Megafu ta ari nga maaksepta na maggigginna ira yatun nga katratu na Cristiano ira, nattura ira ta presidente na United States. Niturada: “Imammatammi nga i kefuku . . . ni Mrs. Martin . . . megafu ta Espionage law ay ari tu patas . . . I pangabuso na ofisial ira na gobiernu ta pakapangnguada tapenu . . . gafutan . . . si Mrs. Martin . . . anna palawanan nga nakaliwa yayya tapenu mefuku ay mebilang nga . . . kakkadda-kaddag.”

Ta tumunug nga aggaw, insigida nga binalittag ni President Woodrow Wilson i sentensiada. Napalawan da Sister Martin anna brother ira nga da Hamm, Sonnenburg, anna Stevens.

Aru i nesimmu ta 1920 nga namagayayya ta Estudiante ira na Biblia. Nattulu-tuloy nga minaru i trabahu ta hedkuarter anna tatun nga dagun, aktibo nga neproklama na Estudiante ira na Biblia nga i Pappatulan na Dios i solusion ta problema na totolay. (Mat. 24:14) I tumunug nga dagun nga 1921 ay mas makasta mangana nga dagun tapenu ilayyagayya i mensahe na Pappatulan.

^ par. 18 I The Finished Mystery i mekapitu nga tomo ta Studies in the Scriptures. I “ZG” i mappo nga edision nga neyimprenta bilang Marso 1, 1918 nga isyu na The Watch Tower. Tumukoy i “Z” ta Zion’s Watch Tower, anna “G” i mekapitu nga letra ta alfabeto nga tumukoy gapa ta mekapitu nga tomo.