fungula samu na kutala yina ke na kati

Fungula batitre na bikapu

Joseph F. Rutherford na bampangi ya nkaka ntangu ba kwenda tala bampangi ya Europe

1920—Bamvula 100 me luta deja

1920—Bamvula 100 me luta deja

NA KUBANDA ya mvula 1920, bisadi ya Yehova vandá na kilengi ya kusala kisalu yina ke kwiza. Na mvula yina, dikanisi yina ba solá vandá yayi: “MFUMU ke ngolo ya munu mpe nzimbu ya munu.”—Nku. 118:14, Bible du Roi Jacques.

Yehova pesá ngolo na bisadi ya yandi yayi yina vanda preche na tiya nyonso. Na mvula yina, nombre ya bapionier vandá 225 to 350. Mpe ya vandá mbala ya ntete yina baproklamatere kuluta 8 000 filisá barapor ya bawu ya predikasion na siège mondial. Na mvula yina, reponse yina Yehova pesá, lakisá ti yandi vandá sadisa bawu.

BA LAKISÁ TIYA NA KISALU YA PREDIKASION

Kilumbu ya 21 Mars 1920, Joseph F. Rutherford, yina vandá twadisa balongoki ya Biblia na ntangu yina, salá diskur yina vandá na teme: “Bamilion ya bantu yina ke na zingá bubu yayi, ke kufwa ata fioti ve (Des millions de personnes actuellement vivantes ne mourront jamais).” Ba salá nyonso samu na kubokila bantu na lukutakanu yina. Ba luweke salle mosi ya nene na New York mpe ba kabulá ba-invitasion 320 000.

Jurnal ya papiye ke na salá publicité ya diskur “Bamilion ya bantu yina ke na zingá bubu yayi ke kufwa ata fioti ve”

Bantu yina kwizá, vandá mingi kuluta nombre ya balongoki ya Biblia. Bantu kuluta 5 000 fulusá salle, kasi ba vutulá bantu 7 000 ya nkaka, samu salle yango fuluká. Yinzo ya Kengidi mosi bokilak’ yawu, “mosi ya balukutakanu yina lutilá kusimba na balukutakanu nyonso yina salá balongoki ya Biblia ya yinza nyonso.”

Balongoki ya Biblia zabaná faso bantu yina ke zonzá ti, “bamilion ya bantu yina ke na zingá bubu yayi, ke kufwa ata fioti ve.” Na ntangu yina, ba zabá ve ti nsangu ya Kimfumu ya Nzambi zolá mwangana na ntoto nyonso. Kasi, tiya ya bawu na kisalu ya predikasion vandá mingi. Ida Olmstead, yina bandá kukwenda na balukutakanu na 1902, zonzá: “Beto zabá ti, Yehova me bumbila bamambu ya mbote na bantu nyonso yina ke sala volonte ya yandi mpe beto biká ata fioti ve kupreche nsangu ya mbote na bantu nyonso yina beto vandá bwabana.”

BETO BANDÁ KUBASISA MIKANDA YA BETO, BETO MOSI

Samu na kusala ti bantu kuzwa madya ya kimpeve ntangu nyonso, bampangi ya Béthel bandá kubasisa (imprimer) mikanda ya beto, bawu mosi. Ba sumbá bamachine mpe ba tulak’ yawu na yinzo yina ba vandá luwe na 35 Avenue Myrtle, Brooklyn, New York, ntama mingi ve na Béthel.

Na Janvier 1920, Leo Pelle na Walter Kessler kwizá na Béthel samu na kubanda kusala kuna. Walter zonzá: “Ntangu beto kumá, mpangi yina vandá twadisa kisalu ya kubasisa mikanda na nzila ya bamachine talá beto mpe zonzá: ‘Beno ke na 1 heure 30 avant beto kudya madya ya suka.’ Yandi zonzá na beto na kubasisa bakarton ya mikanda yina vandá na kati ya sous-sol.”

Leo me zonza yinki salamá kilumbu yina landá: “Kisalu ya beto vandá ya kusukula ba-mur ya etaje ya ntete ya yinzo ya beto. Ya vandá kisalu ya kulutila salete, yina nabunu mu sala. Kasi beto vandá sala yawu samu na Yehova, mpe beto bonga kusala yawu.”

Machine ya nene yina ba vandá sadilá samu na kubasisa Yinzo ya Kengidi na papiye

Na kati ya mwa ba-semaine, bampangi yina pesá ntangu ya bawu na ntima mosi, basisá Yinzo ya Kengidi na nzila ya bamachine ya beto mosi. Na nzila ya bamachine yina vandá na etaje ya zole, ba basisá 60 000 numero ya Yinzo ya Kengidi ya 1 Février 1920. Na ntangu yina na sous-sol, bampangi tulá machine mosi yina ke basisá mikanda, ba bokila yawu kisengo ya ngolo (le cuirassé). Kubanda ya 14 Avril 1920, ba basisá mpe mukanda yina ba vanda bokila na Français L’Âge d’Or. Ya talaná pwelele ti, Yehova pesá bambote na bampangi yina pesá ntangu ya bawu na kusala na ntima mosi na Bethel.

“Beto vandá sala yawu samu na Yehova, mpe beto bonga kusala yawu”

“BIKA BETO VANDA NA KIZUNU”

Bisadi ya Yehova sepela faso luzolo vutuká na kati ya bawu mpe ba bandila dyaka kusala kisalu ya Yehova. Kasi balongoki ya nkaka ya Biblia, biká organizasion na kati ya bantangu ya mpasi yina talaná na kati ya bamvula 1917 tii na 1919. Yinki salamá samu na kusadisa bawu?

Na Yinzo ya Kengidi ya 1 Avril 1920, ya vandá na artikle mosi yina vandá na teme: “Bika beto vanda na kizunu.” Na luzolo nyonso artikle yina zonzá na bawu: “Beto me ndima [. . .] ti ba yina nyonso zola kulanda misiku ya Yehova [. . .] ba ke zimbana yina ba salá, [. . .] mpe ba ke vukana na bisadi ya yandi samu na kusala kisalu ya yandi.”

Mambu yina zonzá artikle yayi simbá bantima ya bawu mingi. Couple mosi soniká: “Beto me ndima ti beto salá yimbi na yina beto kangá maboko na ntangu yina bampangi vandá sala kisalu ya predikasion. [. . .] Beto ke na kivuvu ti, beto lenda kwenda dyaka ata fioti ve ntama na Yehova.” Kisalu mingi vandá vingila bampangi yayi kuzwá dyaka tiya na kimpeve.

BA KABULÁ “ZG”

Na kilumbu ya 21 Juin 1920, balongoki ya Biblia bandá kampagne ya kukabula “ZG,” yina vandá forma ya fioti ya mukanda Le Ministère accompli. * Na 1918, ntangu guvernema niminá ba kabula buku Le Ministère accompli, babuku mingi yina bikaná, ba bumbak’ yawu.

Ba lombá na baproklamatere nyonso, kaka bapionier ve, na kukabula buku yango. Edmund Hooper zonzá ti, “ba yina nyonso kuzwá deja bateme na kati ya bimvuka nyonso zolá sala kisalu yayi na kilengi nyonso. Bika yayi kuma devize ya mosi na mosi na beto: Kima kima kaka mosi mu ka sala-kukabala ZG.” Kampagne yina vandá samu na baproklamatere mingi mbala ya ntete ya kusala predikasion ya yinzo na yinzo na faso ya kulunga. Yandi me bwela: “Beto bandá kutala ti ya vandá kisalu mosi ya nene yina beto vandá kanisa ve.”

NTANGU YA KUBONGISA KISALU YA PREDIKASION NA EUROPE

Samu kusolola na balongoki ya Biblia ya babwala ya nkaka kuma mpasi na kati ya Guerre mondiale ya ntete, mpangi Rutherford vandá na nsatu ya kupesa kuraje na bampangi ya Europe mpe kubongisa dyaka kisalu ya predikasion kuna. Na yawu, kilumbu ya 12 Août 1920, yandi na bampangi 4, salá voyaje ya yinda na Angleterre mpe na babwala ya nkaka.

Mpangi Rutherford na Egypte

Ntangu yandi kumá na Angleterre, yandi salá balukutakanu tatu ya nene na balongoki ya Biblia mpe balukutakanu 12 ya nkaka yina vandá ya kufunguka na bantu nyonso. Balukutakanu nyonso yina vukisá bantu kulutu 50 000. Yinzo ya Kengidi zonzilá mambu yango: “Bampangi kuzwá kuraje. Ba vukaná na bampangi ya bawu, ba salá na bumosi mpe ya pesá bawu kilengi.” Na Paris, mpangi Rutherford salá dyaka Diskur ya yandi: “Bamilion ya bantu yina ke na zingá bubu ke kufwa ata fioti ve.” Ntangu diskur bandá, salle fuluká. Na manima, bantu 300 sosá kuzaba mingi mambu yina yandi zonzá.

Poster yina vandá zonzilá diskur yina salamá na londre na salle ya nene na nkumbu ya Royal Albert

Ba-semaine yina landá, bampangi ya nkaka kwenda na Athènes, Le Caire mpe Jérusalem. Samu na kukontinye kupesa madya ya kimpeve na ba yina sepelá na malongi ya bawu, mpangi Rutherford tulá dépôt ya mikanda na bwala ya Ramallah, pene-pene na Jérusalem. Na manima, yandi vutuká na Europe samu na kutula filiale ya Europe Centrale mpe yandi tulá ba-machine samu ba banda mpe kubasisa mikanda kuna.

BA ZONZILÁ YIMBI NYONSO YINA BA SALÁ BAWU

Na Septembre 1920, balongoki ya Biblia basisá n27 ya Âge d’Or. Ya vandá zonzilá kaka faso ba nyokolá bawu na mvula 1918. Machine yayi beto me zonzilá deja na nkumbu ya Kisengo ya ngolo, basisá bamilion 4 ya jurnal Âge d’Or.

Foto yina lapolice baká ya Emma Martin

Ba yina tangá jurnal yayi, longoká disolo ya Emma Martin. Mpangi Martin vandá pionier na San Bernardino, na bwala ya California. Kilumbu ya 17 Mars 1918, na bampangi tatu ya bakala, E. Hamm, E. J. Sonnenburg, mpe E. A. Stevens, ba kwendá na lukutakanu mosi ya fioti ya balongoki ya Biblia.

Bakala mosi kwizá na lukutakanu yina samu na kulongoka ve Biblia. Na manima bakala yango zonzá: “Mu kwenda na lukutakanu yina . . . samu Procureur filisá mu kuna. Mu kwendá samu na kuzwa kima yina ke sadisa beto na kukanga bawu.” Yandi kuzwá “kima” yina yandi vandá sosa, ya vandá livre Le Mistère accompli. Kaka na manima ya mwa bilumbu, ba tulá na boloko, mpangi ya kento Martin na bampangi tatu ya bakala. Ba zonzá na bawu ti, ba landá ve misiku ya Leta, samu ba vandá kontinye kukabula livre yina Leta niminá.

Tribunal zonzá ti, mpangi Martin na bampangi ya bakala tatu yayi ke lutisa bamvula tatu na boloko. Ba natá mambu yango na mantwala ya batribunal ya nene, kasi kilumbu ya 17 Mai 1920, batribunal yina, mangá kuwa bawu, na yawu ba tulá bawu na boloko. Kasi kaka na mwa bilumbu fioti, mambu ya bawu kwiza chanje na faso ya mbote.

Kilumbu ya 20 Juin 1920, mpangi Rutherford zonzilá mambu yina kumina bawu na lukutakanu ya nene yina salama na San Francisco. Ya sala mpasi na ba yina nyonso kuwa yawu, ya natá bawu na kufilisa telegrame na President ya U.S.A. Ba soniká: “Beto ke na tala ti kukanga [. . .] madame Martin [. . .] ke ve mbote samu yandi me sala ata kima ya yimbi [. . .] Ba-autorite me sadila ngolo ya bawu samu na kutula [. . .] madame Martin [. . .] mutambu [. . .] mpe kufilisa yandi na boloko [. . .] ya ke mambu ya yimbi.”

Kilumbu yina landá, President Woodrow Wilson basisá mpangi ya kento Martin mpe bampangi ya bakala Hamm, Sonnenburg, mpe Stevens na boloko. Bampasi ya bawu manisá.

Na nsuka ya 1920, bampangi talá ti, bamambu mingi ya mbote vandá kumina bawu. Ya vanda sala bawu kilengi. Kisalu na siège mondial, vandá kontinye kukula mpe kubonga. Mpe yina me lutila mbote, ba vandá preche na tiya nyonso ti kaka ni Kimfumu ya Nzambi lenda manisa bampasi ya bantu. (Mat. 24:14) 1920, mvula yina landá, ya vandá mvula ya mbote samu na kumwangisa nsangu ya Kimfumu ya Nzambi.

^ par. 18 Le Mistère accompli vandá volume 7 ya livre ya nene yina babokilá Etude des Ecritures. “ZG” vandá forma ya fioti yina ba basisá na kati ya Yinzo ya Kengidi ya 1 Mars 1918. “Z” me katuka na Zion’s Watch Tower (faso ba vandá bokila Yinzo ya Kengidi na ntangu yina na anglais), mpe “G,” lettre 7 ya alfabet, ba sadilak’ yawu na kuzonzila volume 7 ya Etudes des Ecritures.