Ndeye fundo didi milonga

Ndeye gu mito ya milonga

Joseph F. Rutherford nu aphangi ako, adi gu Europe

1920—Ivo 100 Yabalega Gale

1920—Ivo 100 Yabalega Gale

MU GISENDESELO gia givo 1920, akombeledi a Yehowa akhalele mutshita mudimo wenji nu gikhesa giavula. Mu 1920, atombele mbimbi eji gifua mukhapho wa givo: “FUMU udi ngolo jiami, udi lungimbo luami.”—Ngi. 118:14Bible du roi Jacques.

Yehowa wahanele alongeshi ene a gikhesa ngolo. Avundji a njila akhalele 225 uvi mu givo giene avudile luko, abuile 350. Yakhalele giphungu gia thomo ha gumona alongeshi gubalega 8 000 mutuma rapore yawo gu biro diakoma dia Matemue a Yehowa (siège mondial). Ndaga eji jiamonesele diago egi Yehowa wakhalele guakuatesa.

LUHOLO AMONESELE GIKHESA

Mu 21 mars 1920, phangi Joseph F. Rutherford, wakhalele mutuameza mudimo wa Alongogi a Biblia mu tangua diene wakalegele diskure dimoshi diakhalele nu muto wa lumene egi: “Athu Avula adi nu Monyo Mangino Mbaashigo Mufua.” Akombeledi a Yehowa akalegele yagasue ha gutamega athu ha guza mutegelela diskure diene. Asombele fundo dimoshi diakoma mu dimbo dia New York, akaphele nji ba emvitasio 320 000.

Journal idi muzuelela diskure diakhalele nu muto wa lumene egi “Athu Avula adi nu Monyo Mangino Mbaashigo Mufua”

Athu ejile avula diago gubalega. Fundo diene diazalele pha nu athu gubalega 5 000. Mafundo agasue ahuile, athu ako gubalega 7 000 avutugile gumbo diawo handaga ahetelego fundo dia gukhala. Inzo Yaleha ya Mutaledi yazuelele egi: “Gudibungisa guene guakhalele guakoma diago.”

Alongogi a Biblia ajiyiwe muavula luholo akhalele mulongesa egi: “Athu Avula adi nu Monyo Mangino Mbaashigo Mufua.” Mu tangua diene, akhalelego mukotelesa egi lukuma lua Ufumu ludi naye gulongesewa luko muavula gubalega. Uvi, athu amonele diago gikhesa giawo. Phangi Ida Olmstead, wasendesele gudibungisa nu akombeledi a Yehowa mu givo 1902, wazuelele egi: “Tuakhalele mujiya egi muthu wagasue ha mavu wajiya guheta gusuanguluga gudi mulaya Nzambi, gishina giene tuakhalele mulongesa lukuma luene luabonga gudi athu tuakhalele mutagana mawo mu mudimo wa gulongesa.”

MIKANDA YETU YASENDESA GUZOLEWA

Aphangi a gu Betele asendesele guzola mikanda yetu hagula aphangi ahete ima ya gudia mu nyuma. Asumbile ikadigilo, ahanele afumi’a inzo imoshi mbongo hagula ahage ikadigilo yene muene; inzo yene yakhalele gu balabala dia Myrtle nimero 35, gu dimbo dia Brooklyn gu New York, hehi nu Betele.

Phangi Leo Pelle nu phangi Walter Kessler ahanele rapore yawo gu Betele mu mbeji ya janvier 1920. Phangi Walter wazuelele egi: “Tangua tuahetele, phangi wakhalele mutala mashinyi ana zola mikanda watuwambelele egi, ‘Zenu mutshite mudimo, guasala tangua dimoshi nu ndambo hagula tudie.’ Watuhanele mudimo wa guthuphula karto jia mikanda ha gujikanduisa gu etaje.”

Phangi Leo udi muzuelela ndaga jiakalegewe mu lusugu lualanduile. Udi muzuela egi: “Esue tuawevele ibayi (ibindji) ya inzo yene. Khenji ngatshitshile mudimo wa usala (majilo) ngenyi ndo. Uvi wakhalele nu ndando handaga wakhalele mudimo wa Fumu.”

Gu etaje fundo diakhalele mashinyi a guzolela Inzo Yaleha ya Mutaledi

Phoso jiazonda gungima, Inzo Yaleha ya Mutaledi yasendesele guzolewa. Aphangi atshitshile diago mudimo nu gikhesa giagasue. Inzo Yaleha ya Mutaledi ya 1 février 1920 yazolewe ba kopi 60 000 gu etage ya thomo. Uvi gu sugu ya gu mbongo (sous-sol) aphangi akhalele mukalegela mashinyi a guzolela mikanda, akhalele mutamega mashinyi ene egi Cuirassé. Mu lusugu lua 14 avril 1920, nimero ya thomo ya zulunalu ya Âge d’Or (mangino yana tamegewa egi Réveillez-vous!) yazogele. Yamonegele haphelo egi Yehowa wakuatesele akombeledi enji.

“Mudimo owu wakhalele nu ndando yavula handaga wakhalele mudimo wa Fumu”

“TUKHALE MU GUHUIMA”

Akombeledi a giamatshidia a Yehowa akhalele musuanguluga luholo asendesele luko mudimo wa Nzambi hamoshi. Uvi hasendesele malamba mu givo 1917 uu nu mu 1919, athu avula abembele gawo giamatshidia. Luholo lutshi akhalele naye guakuatesa?

Mu Inzo Yaleha ya Mutaledi ya 1 avril 1920 muakhalele nu longo dimoshi diakhalele nu muto wa lumene egi: “Tukhale mu Guhuima.” Asonegele mu longo diene egi: “Tudi nu felela . . . egi muthu wagasue udi nu nyuma ya Fumu . . . udi mujimbila ndaga jiabalegele gale, . . . udi muza ha gudibungisa hamoshi mu guhuima, hagula tuye gutuama gifua muthu mumoshi.”

Mbimbi jiene jiakuatele mitshima ya athu avula. Yala mumoshi nu mukaji’enji asonegele egi: “Tuatshitshile gubola luholo tuabembele mudimo wa gulongesa ivo eyi yagasue, uvi akuetu alanduile gukalagala mudimo [wa gulongesa] . . . Tudi nu felela egi mbatulebigo luko muila.” Aphangi ene akhalele nu mudimo wavula wa gukalagala.

AHANELE ATHU “ZG”

Mu 21 juin 1920, Alongogi a Biblia asendesele kampanye ga gukhapha mukunda Mystère de Dieu accompli. Mukanda wene wazolewe nu gizula gialeba, akhalele guwutamega egi “ZG”. * Mikanda yene yavula yabambewe handaga mu 1918 mafumu a leta atunyile egi mukanda wene ukhaphewago luko.

Atogele alongeshi agasue ha gukalagala kampanye ga gukhapha mukanda owu. Bulletin * imoshi yazuelele egi: “Mu mahungu agasue, gula mulongeshi wabatijiwe gale watshigina gutshita kampanye aga, agakalagale nu gusuanguluga guagasue. Mukut’etu agasue tukalagalenu ngolo ha guhaga mudimo wa gukhapha ZG ha fundo dia thomo.” Phangi Edmund Hooper udi muzuela egi, kampanye gene gakuatesele aphangi avula ha gukalagala mudimo wa gulongesa inzo nu inzo giphungu gia thomo mu monyo wawo. Udi muzuela luko egi: “tuakotelesele diago guvula gua mudimo tuakhalele naye gukalagala.”

GULONDEGA GUA MUDIMO WAGULONGESA GU EUROPE

Mu tangua dia Ita ya Thomo ya ha Mavu agasue, yakhalele lamba ha gujiya ndaga jiakhalele mubuila Alongogi a Biblia a mu ifutshi iko. Hene phangi Rutherford wazudile desizio dia guahana gikhesa nu ha gulondega luko mudimo wa gulongesa. Mu 12 août 1920, watshitshile vuayaje yaleha nu aphangi ako nguana gu Angleterre, nu mu ifutshi iko yavula.

Phangi Rutherford gu Égypte

Tangua phangi Rutherford wayile gu Angleterre, akalegele asamble a masugu thathu mbala jitatu, akalegele nji gudibungisa gua athu agasue mbala 12. Athu agasue ajile mu gudibungisa guene akhalele hehi nu 50 000. Gu gisugishilo, Inzo Yaleha ya Mutaledi yazuelele egi: “Aphangi ahetele gikhesa giavula. Asendesele gukalagala mudimo hamoshi mu guzumba, asuangulugile muavula.” Gu dimbo dia Paris, phangi Rutherford wakalegele luko diskure diakhalele nu muto wa lumene egi: “Athu Avula adi nu Monyo Mangino Mbaashigo Mufua.” Tangua diskure diasendesele, fundo diene diazalele pha nu athu. Athu 300 akambele gujiya ndaga jiko jiavula.

Foto yakoma idi mumonesa diskure diakalegewe gu Londres mu Royal Albert Hall

Mu phoso jialanduile, aphangi ako ayile gu dimbo dia Athènes, gu dimbo dia Caire, nu gu Jérusalem. Phangi Rutherford wahagele dépôt dia mikanda mu dimbo dia Ramallah, hagula akuatese athu anyi asuangulugile nu giamatshidia mu membo ene. Gungima wavutugile gu Europe ha gukangula biro diakoma dia guzolela mikanda guene.

AMONESA MALAMBA ATAGANELE NAWO HAPHELO

Mu septembre 1920, Alongogi a Biblia azolele No. 27 ya Âge d’Or, numero yene ya sipesiale yakhalele mumonesa malamba Alongogi a Biblia ataganele nawo mu givo 1918. Mashinyi a mikanda anyi tuazuelela gu thunda, akalegele mudimo phipha nu muanya ha guzola ba kopi gubalega 4 000 000 a mukanda wene.

Foto ya phangi Emma Martin

Athu agasue atangele zulunalu yene, ajiyile lumene lua phangi Emma Martin. Phangi wa mukhetu owu wakhalele colporteuse gu dimbo dia San Bernardino, gu Californie (mangino ba colporteur ana gutamegewa egi avundji a njila). Mu 17 mars 1918, muene nu aphangi awa thathu: E. Hamm, E. J. Sonnenburg, nu E. A. Stevens, akhalelele muya gudibungisa mu gahunji gazonda ga Alongogi a Biblia.

Gudi nu muthu mumoshi wakhalele muya mu gudibungisa guene, gakhalelego muya ha gulonguga Biblia. Muthu muene udi muzuela egi: “Mafumu a leta akhalele gungutuma ha guya guene . . . Ngakhalele muya ha gukamba gima gimoshi.” Wahetele “gima giakhalele mukamba muene,” gima giene giakhalele mukanda owu Mystère de Dieu accompli. Gungima dia masugu azonda, maphulushi akuatele phangi Martin nu aphangi ako thathu. A afundjile egi ashiyile mukhuala wa leta luholo akhalele mukhaphela athu mukanda wene.

A akuatele, a ambile mu bologo, abalegesele ivo thathu muene. Mu 17 mai 1920, atogele hagula azoge mu bologo mbala jiavula uvi atunyile, hene asalele mu bologo. Uvi gungima dia masugu azonda, ndaga jiabongele.

Mu 20 juin 1920, phangi Rutherford wahanele eksperianse ya aphangi awa gu asamble a masugu thathu gu dimbo dia San Francisco. Aphangi akhalele gu asamble ene avile gikenene luholo amonesele aphangi awa malamba, hene aphangi ene asonegele mesaje gudi prezida ya gu États-Unis. Asonegele egi: “Tudi diago mujiya egi . . . milonga afundjile phangi Martin . . . yatadila gushiya mikhuala ya leta yakhalele milonga ya mambo . . . Mafumu a leta ene adi mukalegela ufumu wawo mu luholo luabola . . . ha gutshiginyisa . . . phangi Martin gu ngolo egi watshitshi gubola . . . Amufuisa milonga, gungima amumba mu bologo. Tushigo musuanguluga nga hazonda . . . nu makalegelo abola a luholo elu.”

Hamene dienji, Prezida Woodrow Wilson wabatuile milonga ya phangi Martin nu phangi Hamm, Sonnenburg, nu Stevens. Azolewe mu bologo.

Gu gisugishilo gia givo 1920, aphangi amonele ndaga jiavula jiaasuanguluishile muavula. Aphangi a gu Hunji dia Akulu Atumeji alanduile gukalagala midimo, Aklisto a giamatshidia alanduile gulongesa athu egi phamba Ufumu wa Nzambi mbawukatula malamba agasue a athu. (Mat. 24:14) Givo 1921 giakhalele givo giakoma, handaga mu givo giene alongesele muavula giamatshidia giatadila Ufumu.

^ par. 18 Mystère de Dieu accompli yakhalele volume ya sambadi ya mukanda Études des Écritures. “ZG” yakhalele nu gizula gialeba, yazolewe gifua nimero ya sipesiale ya Inzo Yaleha ya Mutaledi ya 1 mars 1918. Gisona “Z” giakhalele mukotelesa Zion’s Watch Tower, (jina dia thomo dia Inzo Yaleha ya Mutaledi) uvi gisona “G,” giakhala gisona gia sambadi gia alphabet, giakhalele mumonesa volume ya sambadi.

^ par. 19 Mangino tuana guyitamega egi: Lujingu nu Mudimo wa Uklisto—Mukanda wa Gukalegela mu Gudibungisa.