Olole evideo ziriho

Olole emyanzi erimwo

Joseph F. Rutherford n’abandi bene wirhu erhi balambagirire e Bulaya

1920—Hakola Hali Myaka Igana

1920—Hakola Hali Myaka Igana

ERHI omwaka gwa 1920 guyegera, abakozi ba Yehova bahâbwa omurhima oku bacirheganye oku mukolo gwajirwa omu kasanzi kayisha. Olwandiko lw’omwaka gwa 1920 lwal’idesire ntya: “Nyamuzinda yo nsimiko yani, Lwo na lwimbo nyimba.”​—Enna. 118:14, Mashi Bible.

Yehova agisha obushiru bwabo bahubiri. Mw’ogo mwaka ba painiya bayushuka barhenga oku 225 bahika oku 350. Bwo bwali burhanzi obo bahubiri balushire 8 000 bahâna eripoti zabo z’omukolo gw’amahubiri. Yehova abagisha anabashuza omu njira barhal’icirheganyizeko.

BAYEREKANA OBUSHIRU BWAGO-BWAGO

Omu nsiku 21/3/1920, Joseph F. Rutherford, ye wâl’iyimangire omukolo gw’Abanafunzi b’Ebibliya mw’ako kasanzi, aganîrira omwanzi gwali desire ntya: “Emiliyoni y’Abantu Elamire Ene Erhafê.” Abanafunzi b’Ebibliya baja ngasi hoshi ly’obayegereza abantu basimisibwe n’ogo mwanzi bayishe baguyumvirhize. Bahûna oluhusa lw’okujirira eyo ntimanano omu nyumpa nene bwenene y’emicezo yâli omu New York City, bahâna milali 320 000.

Okuhâna ejurnale y’okulalika abantu oku ntimanano ya l’idesire ntya: “Emiliyoni y’Abantu Elamire Ene Erhafê”

Abantu bayisha banji bwenene kulusha oku bene wirhu bal’irhanyize. Bantu barhalusire 5 000 bayunjuza eyo nyumpa, bagalula n’abandi bantu barhalusire 7 000 bulya babula enafasi y’okubatamaza. Ilabiro ly’Akalalizi lyaderha oku “eyo eri nguma y’omu ntimanano nkulu bwenene Abanafunzi b’Ebibliya bw’Omw’igulu Lyoshi bamakajira.”

Abanafunzi b’Ebibliya bamanyikana bwenene kugerera ogo mwanzi bayalizagya gwâl’idesire “emiliyoni y’abantu elamire ene erhafê.” Mw’ako kasanzi barhal’ihugûsirwe oku omwanzi mwinja gw’Obwami gushinganine guyalizibwe kulusha oko. Cikone bayerekana obushiru bwago-bwago. Ida Olmstead, warhonderaga aja oku ntimanano omu mwaka gwa 1902, akengire ntya: “Rhwalihugûsirwe oku bene bantu boshi emigisho yabo eciri omw’irhu na ntyo rhurhakabuzîre buganirira abantu boshi ogo mwanzi mwinja.”

OKUCAPISA EBITABU BIRHU

Lyo rhuba na biryo binji by’ekiroho bene wirhu bw’oku Beteli barhondera bacapa bone ebitabu birhu. Bagûla ebikolanwa by’okucapa, buzinda babihira omu nyumpa y’okupanga yâli oku Avenue 35 Myrtle, hofi n’oku Beteli e Brooklyn, New York.

Leo Pelle na Walter Kessler bahamagalagwa oku Beteli mwezi gwa 1, 1920. Walter akengire ebyabire olo lusiku, adesire ntya: “Erhi rhuhika oku Beteli, omugula waliyimangire eby’okucapisa, arhulola, arhubwira erhi, ‘nsa nguma n’enusu yone mucisigaline mwakola ogo mukolo embere rhujirya ecijumbu c’emidi.’ Arhubwira oku rhuje rhwalerha amakarto g’ebitabu gali omu nyumpa y’idako.”

Leo akengire okubyabire olusiku lwakulikiraga: “Lwali lusiku lwakushuka ebibambazi by’etage ntanzi by’eyo nyumpa. Ntâli sag’ijira akazi k’izinga kali nk’ako. Cikone nakengera oku guli mukolo gwa Yehova, nal’ishinganine ngujire.”

Amashini bakag’ikolesa lyo bacapa Ilabiro ly’Akalalizi

Omu migobe misungunu, Ilabiro ly’Akalalizi lyarhondera lyacapwa na bene wirhu balicihânyire mw’ogo mukolo. Bacapa magazeti bihumbi ndarhu g’Ilabiro ly’Akalalizi ly’omu lusiku 1/2/1920, ezo gazeti zayunjula omu etaje ya kabirhi. Mw’ako kasanzi bene wirhu bakolesa enyumpa yal’idako ly’idaho mpu ebe nafasi yakucapiramw’ebitabu. Omu nsiku 14/4/1920, egazeti L’Âge d’Or nayo yarhondera yacapwa. Buzira karhinda Yehova agisha obushiru bw’abo bene wirhu.

“Guli mukolo gwa Yehova nal’ishinganine ngujire”

“RHULAME OMU MURHULA”

Abakozi ba Yehova bakag’ikola haguma n’omu cinyabuguma. Cikone Banafunzi baguma-baguma b’Ebibliya bali bamaleka ikubuliro omu kasanzi hali amarhangulo kurhondera omu mwaka gwa 1917 kuhika 1919. Bici byakabarhabire mw’ako kasanzi?

Ilabiro ly’Akalalizi ly’omu lusiku 1/4/1920, ly’âli mw’ecigabi calidesire ntya: “Rhulame omu Murhula.” Eco cigabi cashumya abantu ntya: “Rhuyemire n’obwalagale . . . oku ngasi muguma wirhu agwerhe iroho litagatifu lya Nyamuzinda . . . na ntyo aba mubidu okuyibagira ebintu byagezire, . . . n’okulama haguma omu cinyabuguma nka mubiri muguma.”

Bantu banji bayemera n’obwalagale ezo nderho. Mulume muguma na mukage bayandika ntya: “Rhuyemire n’obwalagale oku mwak’injo rhwajijire magosa manji omu kubêra balera ngolo n’abandi bali omu mukolo [gw’amahubiri]. . . . Rhulangalire oku rhurhakacijira ntyo.” Ebyo binwa byaha abo bakozi emisi y’okujira omukolo gwali embere.

OKUHÂNA “ZG”

Omu nsiku 21/6/1920, Abanafunzi b’Ebibliya baja omu kampanye kanene bwenene kw’okuhâna “ZG,” citabu cisungunu ca Le mystère accompli. * Bitabu binji by’eco citabu byabikwa erhi abakulu b’ecihugo bahanza eco citabu omu mwaka gwa 1918.

Bene wirhu boshi, ba painiya n’abarhalibo babwîrwa oku baje mw’ogo mukolo gw’okuhâna eco citabu. “Ngasi muntu w’omu cigamba [wâli mubatize] alishinganine aje mw’ogo mukolo n’omwishingo. Ngasi muguma ashinganine akengere oku okuhâna ZG ‘gw’omukolo gwage.’” Edmund Hooper akengire oku ako kampanye ka nyumpa okuyindi gwo gwali mukolo balishinganine bajire. Ayushwire ntya: “Rhwarhondera rhwayumva oku ogo mukolo guli munji kulusha okurhwakag’irhanya.”

OMUKOLO GWAJIRHONDERA EBULAYA

Bulya birhali bilembu okuganiza abandi Banafunzi b’Ebibliya b’ebindi bihugo amango g’Ivita lya 1 ly’omw’Igulu Lyoshi, Mwene wirhu Rutherford aha abo bene wirhu omurhima n’okurheganya gurhi omukolo gwajirwa. Omu nsiku 12/8/1920, Rutherford na babo bani bagendijira akampanye e Grande-Bretagne, e Bulaya n’omu bindi bihugo.

Mwene wirhu Rutherford ali e Egypte

Erhi Rutherford alambagirira e Grande-Bretagne, Abanafunzi b’Ebibliya bajira ntimanano nkulu isharhu na zindi ntimanano 12. Ab’âli kw’ezo ntimanano zoshi bahikira bantu 50 000. Kwa bofofi, Ilabiro ly’Akalalizi lyadera ntya: “Abîra birhu b’eyo munda basîma bwenene banahâbwa omurhima. Boshi bakola haguma omu cinyabuguma baja omu mukolo haguma n’abali bamavunika omurhima, bashagaluka bwenene.” Mwene wirhu Rutherford acibija e Paris, acibigeza eyo hotuba yâliganirire ntya: “Emiliyoni y’Abantu Elamire Ene Erhafê.” Erhi entimanano erhondera enyumpa yoshi yayunjula bantu. Bantu magana asharhu bahûna oku bacibibayigiriza eyindi myanzi.

Mulali gw’okuhamagala abantu oku ntimanano yajiriragwa e Royal Albert Hall omu Londres

Omu migobe yakulikiraga, bene wirhu baguma-baguma bacibilambagirira e Atene, e Caire, n’e Yeruzalemu. Lyo Mwene wirhu Rutherford ashimbulira okusimisibwa kw’abantu bâli eyo, ahîra edepo y’ebitabu omu lugo lw’e Ramallah hofi n’e Yeruzalemu. Acibigaluka e Bulaya arhondeza etawi n’oku ebitabu byakakacapwa.

OKUMOLEKA OMU BUBULE BW’OBUSHINGANYANYA

Omu mwezi gwa 9, 1920, Abanafunzi b’Ebibliya bahâna e No. 27 y’egazeti L’Âge d’Or, nimero yago-yago yâliganirire gurhi Abanafunzi b’Ebibliya balibuzibagwa omu mwaka gwa 1918. Galya mashini rhwaganiriraga gakola budufu n’omushi lyo rhucapa miliyoni erhalusire ini y’eyo gazeti.

Nfoto ya mwali wirhu Emma Martin

Abasomaga eyo gazeti bayumva omwanzi gwaliganirire mwali wirhu Emma Martin. Oyo mwali wirhu âli painiya omu cihugo c’e San Bernardino, e California. Omu nsiku 17/3/1918, ye na bandi bene wirhu basharhu, E. Hamm, E. J. Sonnenburg, na E. A. Stevens, baja oku ntimanano y’Abanafunzi b’Ebibliya.

Hali mulume muguma wayishâga kw’eyo ntimanano nka ndolerezi, cikone arhali mpu lyo ayiga Ebibliya. Ayish’iderha ntya buzinda: “Naja kw’eyo ntimanano . . . mpu lyo mba gwarha cinwa, nalirhumirwe na prokirere.” Adêrha erhi: “Naja aho lyo ndolereza gurhi nakabashobeka.” Obo ayishâga nka ndolerezi abona “ebi al’ilonza,” bamuha ecitabu Le mystère accompli. Enyuma za nsiku nsungunu, mwali wirhu Martin n’abo bene wirhu basharhu bagwarhwa. Babashobeka mpu bavunyire Irhegeko ly’ecihugo lihanzize okuhânwa kw’eco citabu.

Baderha oku mwali wirhu Emma n’abo bene wirhu basharhu bashinganine bajire myaka isharhu omu mpamikwa bulya bavunyire irhegeko. Omu nsiku 17/5/1920, babagwarha mpu lyo babashweka. Cikone, ebintu byayishihinduka kundi-kundi.

Omu nsiku 20/6/1920, Mwene wirhu Rutherford ajira entimanano e San Francisco, kw’eyo ntimanano aganirira ebyahikire oyo mwali wirhu n’abo bene wirhu. Abali aho bayumvagya ebyo bashobekaga bene wirhu, barhumira prezida w’e États-Unis amaruba. Bayandika ntya: “Rhubwine oku ebi bashobesire . . . Martin . . . oku anavunyire irhegeko birhashinganini . . . Ecijiro c’abakulu c’okukolesa obuhashe bwabo lyo . . . barhega . . . Martin . . . n’okurhondeza olubanja lumuyerekire mpu ly’akwebwa omu mpamikwa, rhubwine oku oko kuli . . . kubi bwenene.”

Olusiku lwakulikiraga, Prezida Woodrow Wilson azaza ebyo byoshi balishobesire mwali wirhu Martin na Bene wirhu Hamm, Sonnenburg, na Stevens. Buzinda ebyo babashobekaga bya bonekana oku biri bya bunywesi, ho n’aho babashwekula.

Oku buzinda bw’omwaka gwa 1920, Abanafunzi b’Ebibliya bashagaluka bwenene n’ebintu bahikirizize. Omukolo gwâli oku kagombe kakulu gwagendekera gwayushuka, na kulusha agandi mango goshi Abanafunzi b’Ebibliya bayaliza n’oburhwali oku Obwami bwa Nnamahanga bwo bwayishiyusa amazibu goshi ga bene bantu. (Mt. 24:14) Omwaka gwa 1921, gwayishiba mwaka gwakucihâna bwenene omu mukolo gw’okuyaliza okuli kw’Obwami.

^ kip. 18 Ecitabu Le mystère accompli co câli ca kalinda c’omu mabuku g’ebitabu Études des Écritures. “ZG” c’ali citabu cisungunu cacapagwa oku cibe nka lyo Ilabiro ly’Akalalizi ly’omu lusiku 1/3/1918. “Z” kw’okuderha Zion’s Watch Tower (Le Phare de la Tour de Sion), na “G,” lwandiko lwa kalinda lw’omu lufabe, kw’okuderha ibuku lya kalinda.