Skip to content

Skip to table of contents

Joseph F. Rutherford uye ne hama dzimweni paaivhakacira ku Europa

1920—Makore Zana Adarika

1920—Makore Zana Adarika

MU KUTANGA ke makore a 1920, anhu a Djehovha ainga ano cido cakakura pa basa raizouya mberiyo. Ngokudaro mu gore irona, tsamba ye gore yakasanangurhwa inoti: “TENZI ndiye simba no ngoma yangu.”—Pis. 118:14, Versão Rei Jaime.

Zve zvirokwazvo Djehovha akapasadi simba aparidzi aya aipeta masimba. Mukati me makore aya, numero ye mapiyonero, yakakwira kubva pa 225 dakara pa 350. Uye pakutanga anhu anodarika 8000 aseenzi (kana kuti aparidzi) akatumira reratoriyo yawo ku sedhi ye nyika yese. Djehovha akakomborera hama idzi nge zvakaitika zvinoshamisa.

KUSEENZA NO SIMBA

Mu zuwa ra  21 ya Nyaonga ya 1920, Joseph F. Rutherford, pa nguwa iyona aionerera basa re Afundi e Bhaibheri, akaita mharidzo ino musoro unoti: “Mamiriyonji ari Kurarama pa: Nguwa ino Aazofi.” Afundi e Bhaibheri aazi kusenga nyara pa basa rekupika anhu anopfarira pa ciitiko ici. Awona ainga arugarii mbuto yakakura inoizirhwa mutambo mu Thaundi re Nova York uye akapasa anhu mipiko inokwana kuita 320 000.

Ciziiso ce mharidzo yaiti “Mamirionji Ari Kurarama Zvino Aazofizve”

Kudarika zvaietserhwa no Afundi e Bhaibheri, anhu akawanda akatenda kupikwa. Mbuto dzinokwana 5000 dze munoizirhwa mutambo dzakadzara, uye anhu anokwana kuita 7000 akakonerhwa kupinda. Murindiri (yeci inglês) yakati, “ciitiko ici ndico cakanyasa kubudirira kupinda zviitiko zvese zvakaizwa no Afundi e Bhaibheri e Nyika Dzimweni.”

Afundi e Bhaibheri akaziikanwa maningi nge kuparidzira masoko ekuti, “mamiriyonji ari kurarama pa nguwa ino aazofi.” Pa nguwa iyona, awona ainga asikazwisisi kuti masoko e Umambo aizoparidzirhwa kune anhu akawanda. Kunyazi zvakadaro, kupeta masimba kawo kaishamisa. Ida Olmstead, wakatanga kupinda misangano mu gore ra 1902, unoti, “Taiziya kuti anhu aizotambira makomborero akawanda. Hino, taigara tecibvunzawo amweni nge zve masoko anopfadza ku anhu ese ataigumira mu basa re kuparidzira.”

TECIDHINDA MABHUKU EDU KAMARE

Kuti pasaoneke kushota ke zvekurhya zve kumwiya, hama dzainga dziri mu Bheteri dzakatanga kudhinda mabhuku eciseenzesa mare yawo kamare. Awona akatenga micini dze kudhinda uye akadzikanda mu predhiyo yairugarhwi yainga iri mu Avenida Myrtle 35, yainga iri pa dhuze no pa nyumba yo Bheteri re ku Brooklyn, ku Nova York.

Leo Pelle uye Walter Kessler akatanga kuseenza pa Bheteri mu mwedzi wa Mavhiza 1920. Walter unoti: “Patakaguma, waionerera nge kudhindwa ke mabhuku wakatiringira uye wakati: ‘pasara nguwa imwe no hafu kuti tisvusvure.’ Hino, akatotikanda pa basa kuti tiseenze. Iyena wakatituma kuti tiende ko thwara makasha e mabhuku ainga ari mu quarto yakaigika iri pasi.”

Leo unoreketa zvakazoitika pa zuwa re cipiri: “Basa redu rainga re kusuka peredhiyo yo primeiro andar. Iri ndiro basa rakashoreka ra ndakamboita mu upenyu wangu. Asi rainga riri basa ra Tenzi, uye zvese zvaiizwa zvakabetsera.”

Mucini waiseenzeswa pa kudhinda Murindiri

Mukati me masumana manganani, Murindiri wakatangwa kudhindwa nge aparidzi aidzipira aipeta masimba . Mabhuku anokwana kuita 60 mil e Murindiri yokutanga ya Musekwa ya 1920, yeci inglês, yakadhindwa mu andari ye cipiri. Izvi pezvaiitika, hama dzakakanda Mucini Wekudhinda nawo mabhuku mu quarto yakaigika. Kutanga mu zuwa ra 14 ya Mhenza ya 1920, apana mubvunzo kuti Djehovha akakomborera kupeta masimba ke aseenzi aya aidzipira.

“Nge kuti rainga basa ra Tenzi, zvese zvaipfadza”

“TICARARAMA MU RUNYARARO”

Anhu a Djehovha akagondeka ainga abambazve pakunamata uye akahwirira pa kubatanazve. Asi mukati me makore e kushuphika kubvura muna 1917 dakara 1919, Afundi anganani e Bhaibheri ainga asiya sangano. Hino zvinyi zvaidikana kuizwa kuti ahwirire?

Murindiri wa 1 wa Mhingani ra 1920 yeci inglês, yakabudisa musoro waiti “Ticararama mu Runyararo.” Umwe we musoro waikohomedzesa kuti “Tino rugondo rekuti ese aya ano mwiya wa Tenzi akagadzirira kuti akanganwe zviro zvese zvakaitika, tecirarama pamwepo takabatana uye teciita zviro hingana nyama imwe.”

Akawanda akatambira masoko aya. Kazado imweni yakatara yeciti: “Tinoziya kuti kuima ke gore rimwe, amweni eciita basa re kuparidzira, kainga kushaisha. Tashinga kuti tisapauswazwe kecipiri.” Hama idzi dzakahwirira ku sangano ra Djehovha painga pano basa rakakura raiyaetsera.

KUPASA ANHU “ZG”

Muzuwa ra 21 wa Mhenza ra 1920 Afundi e Bhaibheri akatanga gwitikwiti rakakura re kupasa anhu “ZG,” kapa ye bhuku O Mistério Consumado. * Bhuku iri parakarambidzwa muna 1918, akawanda e mabhuku aya akaigwa.

Aseenzi esse e karasi imweyo, haiwa mapionero basi asi aparidzi ese, akapikwa kuti aende ku gwitikwiti. “Mu karasi imwe na imwe, munhu umwe na umwe wakapaurhwa [wakabhabhatidzwa] waizoenda ku gwitikwiti, waidikana kuzviita no cido cese. Cido ce umwe na umwe wedu ngacigare cekuti: ‘Ndinoda kuita zvinoteera’—kubararisa ZG.” Edmund Hooper wakaedzurira kuti pa gwitikwiti irona, hama dzakawanda dzakaseenza pa nyumba no nyumba kekutanga. Iyena akatunhudzira eciti: “Isusu takatanga kugara ne ciono cimweni cakaringana nge basa raizobudirira nge mushobo watainga tisikakariri.”

KUTANGAZVE BASA MU EUROPA

Mukati me Hondo ye Kutanga ye Nyika Yese, kureketa no Afundi e Bhaibheri e nyika dzimweni kaishupha maningi. Nge kudaro, Hama Rutherford waida kubambisa hama idzi uye kutangazve basa rekuparidzira. Hino, 12 wa Katutu ra 1920, ayena no hama dzinokwana kuita dzirongomuna dzakatanga rhwendo rakareba rakadarika no munyika dze Grã-Bretanha, Europa uye Oriente Médio.

Hama Rutherford ari ku Egipto

Hama Rutherford paakavhakacira Grã-Bretanha, Afundi e Bhaibheri akaita magungano matatu uye misangano ya ese 12. Anhu anokwana kuita 50 000 akapinda zviitiko izvi. Yecireketa mucigwagwa, Murindiri yakati: “Hama dzakabambiswa uye dzakapfara. Zvakaita kuti awona abatane mu rudo uye mu basa, uye anhu akawanda ainga akatsukwara akapfara.” Mu Paris Hama Rutherford akaitazve mharidzo inoti “Mamiriyonji e Aya Aciri Kurarama Zvinoku Aacazofizve.” Mharidzo payakatanga, nyumba inoizirhwa mitambo yainga yakadzara nge anhu uye mu masure me mharidzo, anhu anokwana 300 akakumbira kuziya zvakawanda.

Kartaji yeciziisa mharidzo yakaizwa ku Royal Albert Hall, ku Londres

Mu masumana akazotera, hama dzinganani dzakavhakacira Atenas, Cairo uye Djerusarema. Nge ndaa ye anhu akapangidza cido, Hama Rutherford akaita kuti paoneke nyumba inoigirhwa mabhuku ku thaundi re Ramallah, iri dhuze no Djerusarema. Iwona akahwirira ku Europa, akafunungura Shicritório ye ku Central Europeu uye akaita kuti mabhuku adhindwe ikona.

KUFUKURA KUBATHWA ZVISINA UNATSI

Muna Mavhuvhu ra 1920, Afundi e Bhaibheri akadusa N.º 27 re bhuku rinozwi A Idade de Ouro. Rainga bhuku rinokosha rakafukura kuzondwa ke Afundi e Bhaibheri ainga akashupwa muna 1918. Battleship (mucini we kudhinda) ramborekethwa nge zvaro, rakaseenza siku no masikati kuti ridhinde mabhuku anokwana kuita mamirionje 4.

Muratorato wa Emma Martin mu arkivho ye kuporisiya

Aerengi e revhista akaziya ndaa yainga isikaziikanwi yaibatanidza ya Hanzvadzi Emma Martin. Iyena aiseenza hingana piyoneira mu San Bernardino, ku California. Zuwa ra 17 wa Nyaonga ra 1918, Iyena no hama nhatu, Edward Hamm, Edward Sonnenburg uye E. Stevens, ainga aenda kopinda misangano no Afundi e Bhaibheri.

Asi kainga no mwanarume umweni akapinda misangano, ayena ainga asikazi kuenda koofunda nge zve Bhaibheri. Iyena akazozvitendera ega pacake. “Ndakaenda ku musangano uu . . . nge mutemo. Ndakaendeyo kuti Ndigumire masoko aipupurira.” Uye iyena “akaagumira masoko” aaipsvaka, bhuku ra Mistério Consumado. Mu masure me mazuwa manganani, Hanzvadzi Martin ne hama dzimweni dzinokwana kuita nhatu dzakasungwa nge ndaa yekuputsa mutemo we kubararisa mabhuku anorambidzwa.

Emma no shamwari dzake dzakapumhwa uye akatongerhwa kugara mu karaboso ke makore matatu. Muna 17 wa Mauwe ra 1920, paa paizwa zvese kuitira kuti nyaya idzimwe ku zvianze, awona akasungwazve. Asi paainga asikakariri mugariro wawo waizocinja kuenda pamagariro akanaka.

Mu zuwa ya 20 ya Mhenza ra 1920, Hama Rutherford akareketa nge zve nyaya ii ku gungano re ku São Francisco, Califórnia, EUA. Anhu ainga ari pa gungano iri akashatirhwa nazvo uye akatenderarana kuti mucini we kugaravhari utumirhwe kuna presidenti we ku Estados Unidos. Iwona waiti: “Isusu tinozviona kuti apana unatsi pa mutengo we makore watemerhwa Hanzvadzi Martin . . . we kuputsa mutemo . . . Atongi akaseenzesa masimba awo kuti anyepere Hanzvadzi Martin . . . pedzepo akatora matanho ekuti aapindise mukaraboso . . . zvinoutsinye.”

Zuwa rakatera rakona, Presidenti Woodrow Wilson wakabvunza kuti abvise ciripo-ripoco makore ainga akatemerhwa Hanzvadzi Martin no Hama Hamm, Sonnenburg, uye Stevens. Zve zvirokwazvo karaboso isina unatsi yakazopera.

Gore ra 1920 perainga roopera, Afundi e Bhaibheri ainga ano zvakawanda zvaiita kuti apfare. Basa ku sedhi ye nyika yese rairumbwa reciwanda zvisikaiti, aKristu e cokwadi ainga eciseenza pa kuparidzira Umambo wa Mwari hinga utongi ucagadzirisa matambudziko ese e anhu. (Mt. 24:14) Gore rakazoteera ra 1921, rainga riri gore rakanakisisa maningi pakuparidzira nge zve Umambo.

^ par. 18 O Mistério Consumado yainga iri vhurume ye cinomwe ye bhuku rinozwi Estudos das Escrituras. Kapa ye bhuku rainga rino zina “ZG” ngekuti rakadindwa ya 1.º wa Nyaonga ra 1918 (zina mu ci inglês ye Murindiri) “Z” rinoreya Murindiri uye “G,” bhii recinomwe re arifabheto, ririkuda kureya vhurume yecinomwe.