Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

M’bale Joseph F. Rutherford ni achimjakwe ali ku Europe

1920—Yaka 100 Yipiteyo

1920—Yaka 100 Yipiteyo

CHAKUNDANDA kwa chaka cha 1920, ŵandu ŵa Yehofa ŵapatile machili gakwawusya pasogolo masengo gawo. M’chakachi pasagulidwe lilemba lya chaka lya mtwe wakuti, “AMBUJE ali machili gangu soni ali nyimbo jangu.”—Sal. 118:14, Nyanja Version.

Yehofa ŵapele machili ŵakulalichila ŵakulipelekaŵa. M’chaka chelechi chiŵalanjilo cha akopotala kapena kuti apayiniya chakwesile kutyoka pa 225 kwika pa 350. Kwandaŵi jandanda, ŵakulalichila ŵakupunda 8,000 ŵapeleche lipoti ku likulu lyetu. Yeleyi yalosisye kuti Yehofa ŵapele upile wekulungwa jemanjaji.

ABALE ŴAKAMWILE MASENGO MWAKULIPELEKA

Pa Malichi 21, 1920, M’bale Joseph F. Rutherford juŵalongolelaga pandaŵijo masengo ga Ŵakulijiganya Baibulo, jwaŵechete ngani pamsongano. Nganiji jakwete mtwe wakuti, “Ŵandu Ŵajinji Ŵakwete Umi Pandaŵi Ajino Ngasawasoni.” Ŵakulijiganya Baibulo ŵatesile yiliyose yakomboleka kuti ŵaŵilanjile ŵandu kumsonganowu. Jemanjaji ŵatesile lendi chinyumba chakutendela msonganowu mumsinda wa New York, soni ŵagaŵile tumapepala twakwana 320,000 twakwaŵilanjila ŵandu kumsonganowu.

Nyusipepala jakusala ya ngani ja mtwe wakuti “Ŵandu Ŵajinji Ŵakwete Umi Pandaŵi Ajino Ngasawasoni”

Ŵandu ŵaliji ŵakusachilila kwika kumsonganowu. Kumsonganowu kwayiche ŵandu ŵajinji. Ŵandu ŵakwana 5,000 ŵapatile malo gakutama. Nambo ŵandu ŵane 7,000 ŵawujile kumangwawo ligongo lyakusoŵa pakutama. Sanja ja Mlonda jine jawukolasile msonganowu kuti waliji wapenani mnope kupunda misongano jine munyuma jaŵatesile Ŵakulijiganya Baibulo.

Ŵakulijiganya Baibulo ŵatandite kumanyikwa ligongo lya utenga waŵalalichiliga wakuti “ŵandu ŵajinji ŵakwete umi pandaŵi ajino ngasawasoni.” Ŵakulijiganya Baibulo ŵaganisyaga kuti masengo gakulalichila gasigele panandi kumala soni nganamanyililaga kuti masengoga gachikamulidwa mnope msogolo. Nambope, masengo gaŵakamwile abaleŵa galiji gakusosekwa mnope. Mlongo Ida Olmstead juŵatandite kusongana mu 1902 jwaŵechete kuti, “Twamanyililaga kuti pana yindu yambone yele Mlungu ŵasunjile ŵandu msogolo. Myoyo, nganituleka kulalichila ngani syambone kwa jwalijose jwatusimene najo mu utumiki.”

TWATANDITE KUPULINTA JIKA MABUKU

Pakusaka kuti chakulya chausimu chisimanikweje pandaŵi jakwe, abale ku Beteli ŵatandite kupulinta jikape mabuku. Jemanjaji ŵasumile yida yakupulintila ni kuja kuyiŵika munyumba jaŵatesile lendi ku 35 Myrtle Avenue, Brooklyn, New York. Nyumbaji jaliji chiŵandika Beteli.

M’bale Leo Pelle soni Walter Kessler ŵatandite kutumichila pa Beteli mu Januwale 1920. M’bale Walter jwatite, “Patwagambile kopochela ku Beteli, m’bale juŵalolelaga ku dipatimenti jakupulinta ŵatusalile kuti tutande kukamula masengo ndaŵi jijojo atamose kuti kwasigele awala jimo kuti ndaŵi jakupumula jikwane. Ŵatupele masengo ndaŵi jijojo, gakunyakula makatoni ga mabuku kutyochela mu yipinda yapasi kwawusya mwinani.”

M’bale Leo pakukumbuchila yayatendekwe lisiku lyakuyichisya jwatite, “Palisikuli masengo getu galiji gakuchapa mapupa ga nyumba ja kupulintila mabukuji. Masengoga galiji gakusawusya gakuti nganingamuleje chipagwile. Nambope masengoga nagaweni kuti galiji gambone, ligongo namtumichilaga Yehofa.”

Machini gatwakamulichisyaga masengo pakupulinta Sanja ja Mlonda

Pali pagambile kupita mawiki gakuŵalanjika, Sanja ja Mlonda jatandite kupulintidwa ni abale. Pandaŵiji, gapulintidwe makope ga Sanja ja Mlonda ja Febuluwale 1, 1920 gakwana 60,000. Kaneko abaleŵa ŵalinganyisye malo m’chipinda chapasi, gaŵagapele lina lyakuti “Chipinda Chamasengo Gachitukuta.” Magasini gakolanjikwa kuti The Golden Age, jele apano jikusamanyikwa ni lyakuti Ajimuche!, jatandite kupulintidwa. Jandanda jaliji ja Epulo 14, 1920. Mwangakayichila Yehofa ŵapele upile abale ŵaŵakamulaga masengo mwakulipelekaŵa.

“Masengoga galiji gambone ligongo lyakuti namtumichilaga Yehofa”

“KWENDE TUŴE ŴAKAMULANA”

Pandaŵiji ŵandu ŵakulupichika ŵa Yehofa ŵaliji ŵakusangalala ligongo lya masengo gawo soni mkamulano wawapali. Nambope Ŵakulijiganya Baibulo ŵane ŵalilekangenye ni gulu ja Yehofa pandaŵi jakusawusya mu 1917 mpaka 1919. Ana pasosekwe kutenda chichi kuti ŵakamuchisye jemanjaji?

Mu Sanja Mlonda ja Epulo 1, 1920, mwapali ngani ja mtwe wakuti “Kwende Tuŵe Ŵakamulana.” Mwachinonyelo Sanjaji jasasile kuti, “Tukukulupilila . . .kuti jwalijose jwaŵapochele msimu wa Ambuje, . . . akusaŵa jwakusachilila kuleka yindu yakala kuti aŵe ŵakamulana ni Aklistu achimjakwe.”

Ŵajinji ŵapikanile maloŵega, mwamti ŵawujile. Liŵasa line lyalembile kuti, “Mu yaka yakupunda yiŵili yayipiteyi, twayiweni kuti twalemwisye pagamba kutama ngakamula masengo gakulalichila. . . . Apano tuli ŵakusimichisya kuti ngasituwujilasoni munyuma.” Ŵajinji ŵawujile m’gulu ja Yehofa mwamti ŵakwete yakutenda yejinji.

KUGAŴILA BUKU JAKOLANJIDWA KUTI “ZG”

Pa Juni 21, 1920, Ŵakulijiganya Baibulo ŵakamwile masengo ga kugaŵila kabuku kakonjidwa kuti “ZG.” Kabukuka kasalaga ngani sine sya m’buku ja The Finished Mystery. Mabuku genjinji ga The Finished Mystery, * gasunjidwe pandaŵi jele boma jalekasile gaŵila bukuji mu 1918.

Akopotala kupwatikapo ŵakulalichila wosope, ŵakamwile nawo masengo gakugaŵila kabukuka. M’bale Edmund Hooper ŵasasile kuti masengo gakugaŵila kabukuka gakamuchisye ŵandu ŵajinji kulimanyilila litala lya kulalichila nyumba ni nyumba. Jwalakwe jwatite, “Mundu jwalijose jwaŵabatisidwe akusosekwa akamule nawo masengoga mwakusachilila. Chakulinga chetu chiŵe chakuti tugaŵile kabukuka, pangalisoni kutendela mwine.” Jwalakwe ŵaŵechetesoni kuti, “Twatandite kuganonyela mnope masengoga soni twayiweni kuti gachikamulidwa mnope kusogoloku.”

ULENDO WA KU EUROPE

Pandaŵi jandanda ja Ngondo ja pa Chilambo Chosope, yaliji yakusawusya kuti Ŵakulijiganya Baibulo ajendeje kwawula m’yilambo yine. Nambo M’bale Rutherford ŵaliji ŵakusachilila kwawula m’yilambo yine kuti akalimbikasye abale soni kukulinganya masengo getu gakulalichila. Myoyo pa Ogasiti 12, 1920, M’bale Rutherford pampepe ni ŵandu ŵane mcheche ŵawutandite ulendo wakwawula ku Britain, Europe soni ku Middle East.

M’bale Rutherford ali ku Egypt

M’bale Rutherford paŵayiche ku Britain, Ŵakulijiganya Baibulo ŵalinganyisye misongano jitatu jekulungwakulungwa soni jwine 12 jamwanamwana. Yikuoneka kuti pamsonganowu ŵasongene ŵandu ŵakwa- na 50,000. Pakusala ya ulendowu, Sanja ja Mlonda jine jasasile kuti, “Abale ŵalimbikasidwe mnope soni ŵaliji ŵakusangalala. Yisyene, ulendowu wakamuchisye abaleŵa kuŵa ŵakamulana mnope pakukamula masengo, mwamti ŵandu ŵajinji ŵaŵaliji ŵakudandawula ŵasangalele.” Paŵayiche ku Paris, M’bale Rutherford jwaŵechetesoni ngani ja mtwe wakuti, “Ŵandu Ŵajinji Ŵakwete Umi Pandaŵi Ajino Ngasawasoni.” Nganiji pajagambile kutanda kuŵechetedwa, m’chijumba muŵatendele msongano mwagumbele mnope ŵandu, soni ŵandu 300 ŵasachilile kulijiganya yejinji.

Kapepala kakusala ya ngani jajaŵechetedwe ku London mu nyumba ja Royal Albert

M’mawiki gakuyichisya abale ŵane ŵapite ku Athens, ku Cairo soni ku Yelusalemu. Ligongo lya kuti ŵandu ŵajinji kweleko ŵakwete chidwi, M’bale Rutherford jwalinganyisye yakutamilikasya malo gakupochelela mabuku m’tawuni ja Ramallah chiŵandika Yelusalemu. Kaneko ali awujile ku Europe ŵatamilikasisye ofesi jakupulintila mabuku kweleko.

KULIMBANA NI YINDU YANGALI CHILUNGAMO

Mu Sepetemba 1920, Ŵakulijiganya Baibulo ŵakopwesye magasini ja nambala 27 ja The Golden Age. Magasiniji jasalaga ya yindu yangasa yaŵasimene nayo Ŵakulijiganya Baibulo mu 1918. Kumalo gamasengo gachitukuta gatugakolasile kundanda kula, abale ŵakamulaga masengo chilo ni musi pakusaka kuti apulinte magasini gakupunda 4 miliyoni.

Chiwulili cha Mlongo Emma Martin chaŵamjambwile ŵapolisi

Ŵandu ŵaŵalasile maganisiji ŵamanyilile ngani jakwamba kutaŵidwa kwa Mlongo Emma Martin. Mlongoju ŵaliji mkopotala ku San Bernardino, California. Pa Malichi 17, 1918, mlongoju pampepe ni M’bale E. Hamm, E. J. Sonnenbur soni E. A. Stevens, ŵasongene pampepe kuti atende nawo misongano ja Ŵakulijiganya Baibulo.

Mundu jwine juŵasimanikwe nawo pamsonganowu, nganayika ni nganisyo syakulijiganya Baibulo. Munduju jwasasile kuti, “Nasimanikwe nawo pamsonganowu ligongo lyakuti natumidwe ni ofesi ja boma jakulola ya magambo. Napite kweleku pakusaka kuti ngagambe kwapatila magongo.” Munduju ŵasakaga buku ja The Finished Mystery, mwamti paŵatyokaga ŵajigele bukujo. Pali pagambile kumala miyesi jamnono, Mlongo Martin ni abale ŵatatu ŵala ŵataŵidwe. Jemanjaji ŵapatile ni magambo ga kukasa lilamusi lya boma lya kugaŵila mabuku gele boma jalekasisye.

Mlongo Martin ni achimjakweŵa ŵalamwile kuti akatame kundende kwa yitatu. Jemanjaji ŵalinjilile amu ni amumu kuŵenda kuti nganiji jikaŵechetedwesoni ku koti jine, nambo yakaniche. Mwamti pa Meyi 17, 1920 ŵatandite kukamula ukayidi. Nambope kaneko yindu yatandite kwenda chenene.

Pa Juni 20, 1920, M’bale Rutherford ŵasasile yaŵasimene nayo jemanjaji pamsongano wawatendechele ku San Francisco. Abale ni alongo nganasangalala ni yayatendechelaga Aklistu achimjawo, mwamti ŵatumisye chikalata kwa pulesidenti jwa ku United States. M’chikalatachi ŵalembile kuti, “Tukuyiwona kuti yajagamwile koti pamagambo . . . ga Emma Martin . . . yakuti ŵakasile malamusi ga boma, nganiyijenda mwachilungamo . . . Yajatesile ofesi ja boma pakumpatila . . . magongo Emma Martin . . . soni kaneko ni kuja kumŵika kundende, tukuyiwona kuti . . . syelesi sili ngasa syekulungwa.”

Lisiku lyakuyichisya, pulesidenti jwa ku United States jwachenjile chigamulo chachepelechedwe kwa Mlongo Emma, M’bale Hamm, Sonnenburg, soni Stevens. Magambo ga jemanjaji gamalile papopo.

Kusala yisyene, m’chaka cha 1920 pachamalaga, Ŵakulijiganya Baibulo ŵayiwonaga kuti pana magongo gejinji gakwatendekasya kuŵa ŵakusangalala. Ku likulu lyetu masengo gajawulaga pasogolo mnope. Soni kulekangana ni kalakose, Aklistu ŵasyesyene ŵalipeleche pamasengo gakulalichila soni kwakamuchisya ŵandu kumanyilila kuti Uchimwene wa Mlungupe ni wampaka umasye yakusawusya yosope yakusimana nayo ŵandu. (Mat. 24:14) M’chaka 1921, masengo gakulalichila ya Uchimwene gajawile pasogolo mnope.

^ ndime 18 Buku ja The Finished Mystery jaliji buku ja nambala 7 pa mabuku ga Studies in the Scriptures. Kabuku kakolanjidwa kuti “ZG,” kapulintidwe kuti kaŵe Sanja ja Mlonda ja Malichi 1, 1918. “Z” jajimilaga Zion’s Watch Tower, soni “G” jajimilaga chilembo cha nambala 7 m’buku ja alifabeti. Yaliji myoyo ligongo buku ja The Finished Mystery jaliji ja nambala 7 pa mabuku ga Studies in the Scriptures.