Thiĩ harĩ ũhoro

Thiĩ harĩ ũhoro ũrĩa wĩ thĩinĩ

GĨCUNJĨ KĨA WĨRUTI KĨA 43

Jehova nĩ Aratongoria Ithondeka Rĩake

Jehova nĩ Aratongoria Ithondeka Rĩake

“‘Ti kũgerera mbũtũ ya mbaara, kana kũgerera hinya, no nĩ kũgerera roho wakwa,’ ũguo nĩguo Jehova mũnene wa ita ekuuga.”​—ZEK. 4:6.

RWĨMBO NA. 40 Ithuĩ Hihi Tũrĩ a Ũ?

GĨCUNJĨ-INĨ GĨKĨ *

1. Akristiano abatithie magĩrĩirũo gũthiĩ na mbere gwĩka atĩa?

HIHI ũrĩ mũbatithie? Hĩndĩ ĩrĩa wabatithirio, nĩ woonirie andũ arĩa angĩ atĩ nĩ wĩtĩkĩtie Jehova na nĩ wĩhaarĩirie kũmũtungatĩra thĩinĩ wa ithondeka rĩake. * Nĩ wagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere gwĩkĩra hinya wĩtĩkio waku harĩ Jehova. Ningĩ nĩ wagĩrĩirũo gũkorũo na ma atĩ Jehova nĩ arahũthĩra ithondeka rĩake matukũ-inĩ maya.

2-3. Jehova atongoragia ithondeka rĩake atĩa matukũ-inĩ maya? Heana ngerekano.

2 Ũrĩa Jehova atongoragia ithondeka rĩake matukũ-inĩ maya, nĩ gũtũteithagia gũtaũkĩrũo nĩ ũrĩa atariĩ, muoroto wake, na ithimi ciake. Rekei twarĩrĩrie ngumo ithatũ cia Jehova cionekaga wega kũgerera ũrĩa atongoragia ithondeka rĩake.

3 Ya mbere, “Ngai ndarĩ mũthutũkanio.” (Atũm. 10:34) Wendo watũmire Jehova arute Mũrũ wake arĩ “ũkũũri . . . nĩ ũndũ wa andũ othe.” (1 Tim. 2:6; Joh. 3:16) Jehova nĩ arahũthĩra andũ ake kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega kũrĩ andũ othe arĩa mangĩenda gũthikĩrĩria, na kwoguo agateithia andũ aingĩ o ũrĩa kwahoteka kũgunĩka kuumana na ũkũũri ũcio. Ya kerĩ, Jehova nĩ Ngai ũrĩ mĩbango na thayũ. (1 Kor. 14:33, 40) Kwoguo athathaiya ake magĩrĩirũo kũmũtungatĩra na njĩra ĩrĩ na mũbango mwega, na marĩ na thayũ. Ya gatatũ, Jehova nĩwe “Mũrutani . . . Ũrĩa Mũnene.” (Isa. 30:20, 21) Nĩ ũndũ ũcio, ithondeka rĩake nĩ rĩĩrutanagĩria mũno kũrutana Kiugo gĩake kĩrĩa gĩtongoretio nĩ roho kĩũngano-inĩ na ũtungata-inĩ. Hihi ngumo icio ithatũ cia Jehova cioonekire wega atĩa thĩinĩ wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano gĩa karine ya mbere? Andũ a Jehova monanagia atĩa ngumo icio mahinda-inĩ maya? Na roho mũtheru ũngĩgũteithia atĩa ũgĩtungata ithondeka-inĩ rĩa Jehova ũmũthĩ?

NGAI NDARĨ MŨTHUTŨKANIO

4. O ta ũrĩa Atũmwo 1:8 yonanĩtie, Jesu eerire arũmĩrĩri ake marutage wĩra ũrĩkũ, na nĩ ũteithio ũrĩkũ mangĩamũkĩrire?

4 Karine-inĩ ya mbere. Ndũmĩrĩri ĩrĩa Jesu aahunjagia yatũmaga andũ othe magĩe na kĩĩrĩgĩrĩro. (Luk. 4:43) Eerire arũmĩrĩri ake mathiĩ na mbere kũruta wĩra ũcio aambĩrĩirie, mahunjie “o nginya ituri ciothe cia thĩ.” (Thoma Atũmwo 1:8.) Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, matingĩahotire kũruta wĩra ũcio na hinya wao ene. Nĩ mangĩabatarire roho mũtheru ũrĩa Jesu aamerĩire ũtuĩke “mũteithia” wao.​—Joh. 14:26; Zek. 4:6.

5-6. Roho mũtheru wateithirie arũmĩrĩri a Jesu na njĩra irĩkũ?

5 Arũmĩrĩri a Jesu nĩ maamũkĩrire roho mũtheru hĩndĩ ya Pentekoste ya mwaka wa 33 M.M. Kũgerera ũteithio wa roho ũcio, nĩ maambĩrĩirie kũhunjia o rĩo na thutha wa kahinda kanini andũ ngiri nyingĩ magĩtĩkĩra ũhoro wa ma. (Atũm. 2:41; 4:4) Hĩndĩ ĩrĩa kwagĩire na ũkararia, arutwo matietigĩrire, no meehokire Ngai amateithie. Maahoire ũũ: “Wĩtĩkĩrie ngombo ciaku ithiĩ na mbere kwaria ũhoro waku irĩ na ũcamba.” Nĩ maaiyũrirũo nĩ roho mũtheru, na magĩthiĩ na mbere “kwaria ũhoro wa Ngai marĩ na ũcamba.”​—Atũm. 4:18-20, 29, 31.

6 Arutwo a Jesu nĩ maacemanirie na moritũ mangĩ. Kwa ngerekano, gũtiarĩ na kobĩ nyingĩ cia Maandĩko hĩndĩ ĩyo. Gũtiarĩ na mabuku mangĩamateithirie gũtaũkĩrũo nĩ Bibilia ta ũrĩa kũrĩ ũmũthĩ. Ningĩ arutwo acio nĩ maabataraga kũhunjĩria andũ arĩa maaragia thiomi nyingĩ itiganĩte. O na magĩcemanagia na moritũ macio mothe, arutwo acio maarĩ kĩyo, nĩ maahotire kũhingia ũndũ ũngĩonekire ta ũtangĩhoteka, tondũ kwa ihinda rĩa mĩaka ta mĩrongo ĩtatũ nĩ maahotire kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega “kũrĩ ũũmbi wothe mũhuro wa riũa.”​—Kol. 1:6, 23.

7. Andũ a Jehova maamenyire atĩa ũrĩa Ngai eendaga meke makĩria ma mĩaka 100 mĩhĩtũku, na meekire atĩa?

7 Matukũ-inĩ maya. Jehova no arathiĩ na mbere gũtongoria andũ ake na kũmahe hinya. Njĩra ĩrĩa nene amatongoragia nayo nĩ kũgerera Kiugo gĩake kĩrĩa gĩtongoretio nĩ roho. Thĩinĩ wa Kiugo gĩake, nĩ tũthomaga ũhoro wĩgiĩ ũtungata wa Jesu na watho ũrĩa aaheire arũmĩrĩri ake wa gũthiĩ na mbere kũruta wĩra ũrĩa aambĩrĩirie. (Mat. 28:19, 20) Julaĩ mwaka wa 1881, ngathĩti ya Mũrangĩri yoigĩte ũũ: “Tũtietirũo kana tũgĩitĩrĩrio maguta nĩguo andũ matũheage gĩtĩo kana tũgĩe na ũtonga, no nĩgetha tũhũthĩre kĩrĩa gĩothe tũrĩ nakĩo kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega.” Kabuku geetagwo To Whom the Work Is Entrusted, karĩa gaacabirũo mwaka wa 1919 kooigĩte ũũ: “Wĩra ũyũ nĩ mũingĩ mũno, no tondũ nĩ wa Mwathani, nĩ egũtũhe hinya ũrĩa tũrabatara kũũruta.” O ta Akristiano a karine ya mbere, ariũ a Ithe witũ acio nĩ maarutire wĩra ũcio marĩ na ũcamba na kĩyo na makĩĩhoka atĩ roho mũtheru nĩ ũngĩamateithirie kũhunjĩria andũ a mĩthemba yothe. Tũrĩ na ma atĩ o na ũmũthĩ, roho mũtheru nĩ ũrĩtũteithagia.

Ithondeka rĩa Jehova rĩkoretwo rĩkĩhũthĩra indo iria njega biũ irĩ kuo gũkinyĩria andũ ũhoro mwega (Rora kĩbungo gĩa 8-9)

8-9. Ithondeka rĩa Jehova rĩhũthĩrĩte njĩra irĩkũ nĩguo andũ makinyĩrũo nĩ ũhoro mwega?

8 Ithondeka rĩa Jehova rĩhũthagĩra indo iria njega biũ irĩ kuo gũkinyĩria andũ ũhoro mwega. Kwa ngerekano, ithondeka rĩanahũthĩra mabuku macabe, thinema ya “Photo-Drama of Creation,” inanda, ngaari cia kũmemerekia, redio, na ica ikuhĩ nĩ rĩkoretwo rĩkĩhũthĩra kompiuta na Intaneti. Ningĩ nĩ rĩkoretwo rĩgĩtaũra ũhoro na thiomi nyingĩ gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe. Nĩkĩ? Nĩgetha andũ othe makinyĩrũo nĩ ũhoro ũrĩa mwega na rũthiomi rwao. Jehova ndarĩ mũthutũkanio, aarathĩte atĩ ũhoro ũrĩa mwega nĩ ũngĩkaahunjio kũrĩ “ndũrĩrĩ ciothe na mĩhĩrĩga na thiomi na ikundi cia andũ.” (Kũg. 14:6, 7) Endaga ndũmĩrĩri ya Ũthamaki ĩkinyĩre andũ othe.

9 Ĩ nao andũ arĩa tũtahotaga kũhunjĩria tondũ maikaraga kũndũ gũkoragwo kũrĩ kũhinge na kũrĩ na arangĩri? Nĩ ũndũ wa gwĩciria andũ ta acio, ithondeka rĩa Jehova nĩ rĩaambĩrĩirie njĩra itiganĩte cia kũhunjia kũndũ kwa mũingĩ. Kwa ngerekano, mwaka wa 2001, Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia nĩ gĩetĩkĩririe aarĩ na ariũ a Ithe witũ bũrũri-inĩ wa Faranja kũhũthagĩra tũkaari na njĩra ingĩ cia kuonania mabuku, na thutha ũcio njĩra icio ikĩambĩrĩria kũhũthĩrũo kũndũ kũngĩ thĩinĩ wa thĩ. Ũndũ ũcio warĩ na moimĩrĩro mega. Mwaka-inĩ wa 2011 njĩra icio nĩ ciaambĩrĩirie kũhũthĩka Amerika (US) gĩcigo-inĩ kĩmwe gĩkoragwo na andũ aingĩ mũno Taũni-inĩ ya New York. Mwaka wa mbere nĩ kwaheanirũo mabuku 102,129 na ngathĩti 68,911. Ningĩ andũ 4,701 nĩ mooigire atĩ no mende kwĩruta Bibilia. Hatarĩ nganja, Jehova kũgerera roho wake nĩ aanyitaga wĩra ũcio mbaru. Nĩ ũndũ ũcio, Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia nĩ gĩetĩkĩririe njĩra icio cia kuonania mabuku ihũthĩrũo thĩinĩ wa thĩ yothe.

10. Tũngĩka atĩa nĩguo twagagĩrie ũhoti witũ wa kũhunjia na kũrutana?

10 Ũrĩa ũngĩka. Hũthagĩra biũ maũndũ marĩa Jehova atũrutaga mĩcemanio-inĩ ya Gĩkristiano. Hunjagia kaingĩ na gĩkundi kĩrĩa ũgaĩirũo kĩa ũtungata. Aarĩ na ariũ a Ithe witũ gĩkundi-inĩ kĩrĩa ũgaĩirũo no magũteithie kwagagĩria ũhoti waku wa kũhunjia na kũrutana, na magwĩkĩre ngoro kũgerera kĩonereria kĩao kĩega. Thiĩ na mbere kũhunjia o na wacemania na moritũ. O ta ũrĩa rĩandĩko rĩa mũthingi rĩratũririkania, tũhotaga gwĩka wendi wa Ngai nĩ ũndũ wa roho mũtheru, no ti ũndũ wa hinya witũ ithuĩ ene. (Zek. 4:6) No tũkorũo na ma atĩ Jehova nĩ arĩtũheaga hinya ũrĩa tũrabatara tondũ tũraruta wĩra wake.

JEHOVA NĨ NGAI ŨRĨ MĨBANGO NA THAYŨ

11. Kĩama kĩrĩa gĩatongoragia karine-inĩ ya mbere kĩarutaga wĩra atĩa na ũrũmwe nĩguo andũ a Ngai makorũo na mĩbango mĩega?

11 Karine-inĩ ya mbere. Ariũ a Ithe witũ arĩa maatungataga kĩama-inĩ kĩrĩa gĩatongoragia kĩrĩa gĩakoragwo Jerusalemu, nĩ maarutithanagia wĩra na ũrũmwe nĩguo gũkorũo na mĩbango mĩega na thayũ gatagatĩ-inĩ ka andũ a Ngai. (Atũm. 2:42) Kwa ngerekano, rĩrĩa kwoimĩrire ũhoro wĩgiĩ kũrua kĩndũ mwaka wa 49 M.M., kĩama kĩu nĩ kĩaarĩrĩirie ũndũ ũcio gĩgĩtongorio nĩ roho mũtheru. Korũo kĩũngano gĩtiaiguithanĩirie ũndũ-inĩ ũcio, wĩra wa kũhunjia ndũngĩathiire na mbere. O na gũtuĩka atũmwo na athuri arĩa maatongoragia maarĩ Ayahudi, matietĩkĩrire gũtongorio nĩ ũndũire wa Kĩyahudi kana andũ arĩa maarutanaga ũndũire ũcio. Handũ ha ũguo, meehokire ũtongoria wa Kiugo kĩa Ngai na roho mũtheru. (Atũm. 15:1, 2, 5-20, 28) Moimĩrĩro maarĩ marĩkũ? Jehova nĩ aarathimire itua rĩao gũkĩgĩa thayũ na ũrũmwe, na wĩra wa kũhunjia ũgĩthiĩ na mbere.​—Atũm. 15:30, 31; 16:4, 5.

12. Nĩ kĩĩ kĩonanagia atĩ ithondeka rĩa Jehova nĩ rĩkoragwo na thayũ na mĩbango mĩega matukũ-inĩ maya?

12 Matukũ-inĩ maya. Ithondeka rĩa Jehova nĩ rĩteithĩtie andũ ake gũtũũra marĩ na mũbango mwega na thayũ. Ngathĩti ya Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence ya Novemba 15 1895, yarĩ na gĩcunjĩ kĩarĩ na kĩongo: “Mũtaratara na Mũbango Mwega,” kĩrĩa kĩehocetie rĩandĩko-inĩ rĩa 1 Akorintho 14:40. Gĩcunjĩ kĩu kĩoigĩte ũũ: “Atũmwo nĩ maandĩkĩire kĩũngano gĩa karine ya mbere maũndũ maingĩ megiĩ mĩbango. . . Nĩ wega gũthiĩ na mbere kũrũmĩrĩra na kinyi ‘maũndũ marĩa maandĩkirũo tene marĩ ma gũtũruta.’” (Rom. 15:4) Ithondeka rĩa Jehova matukũ-inĩ maya nĩ rĩĩrutanagĩria mũno kũiga kĩũngano kĩa Jehova kĩrĩ na mũbango na thayũ, o ta ũrĩa kĩũngano gĩa karine ya mbere gĩekaga. Kwa ngerekano, ũngĩceera kĩũngano kĩngĩ kana bũrũri ũngĩ hĩndĩ ya Wĩruti wa Mũrangĩri, nĩ ũgũkorũo ũkĩmenya ũrĩa wĩruti ũcio wĩkagwo na gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrathomwo. Ũngĩona o ta ũrĩ kĩũngano-inĩ kĩanyu! Roho wa Jehova noguo tu ũngĩtũma ũrũmwe ta ũcio woneke.​—Zef. 3:9.

13. Nĩ ciũria irĩkũ tũngĩĩyũria tũgĩĩciria ũhoro wa rĩandĩko rĩa Jakubu 3:17?

13 Ũrĩa ũngĩka. Jehova endaga andũ ake ‘matũũrie ũrũmwe wa roho thĩinĩ wa thayũ ũrĩa ũmanyitithanagia.’ (Ef. 4:1-3) Kwoguo wĩyũrie ũũ: ‘Hihi nĩ ndeithagia kĩũngano gĩkorũo na thayũ na ũrũmwe? Hihi nĩ njathĩkagĩra arĩa maratongoria? Hihi andũ arĩa angĩ nĩ makoragwo na ma atĩ no manjĩhoke, makĩria angĩkorũo nĩ ndĩĩhokeirũo maũndũ kĩũngano-inĩ? Hihi nĩ hingagia maũndũ ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire, ngateithia andũ arĩa angĩ, na ngakorũo ndĩhaarĩirie kũmatungatĩra?’ (Thoma Jakubu 3:17.) Angĩkorũo nĩ ũrona handũ ũngĩagagĩria harĩ maũndũ macio, hoya Jehova akũhe roho mũtheru. O ũrĩa ũkũreka roho ũcio ũgũtongorie na ũtongorie ciĩko ciaku, noguo aarĩ na ariũ a Ithe witũ megũkwenda na makenere itemi rĩrĩa ũhingagia.

JEHOVA NĨ ATŨRUTAGA NA AGATŨHE KĨRĨA TŨRABATARA

14. Kũringana na Akolosai 1:9, 10, Jehova aarutaga andũ ake atĩa karine-inĩ ya mbere?

14 Karine-inĩ ya mbere. Jehova nĩ endete mũno kũruta andũ ake. (Thab. 32:8) Nĩ endaga mamũmenye, mamwende, na matũũre tene na tene marĩ ciana ciake endete. Maũndũ macio matingĩhoteka korũo ndarutaga andũ ake. (Joh. 17:3) Jehova nĩ aahũthĩrire kĩũngano gĩa Gĩkristiano gĩa karine ya mbere kũruta andũ ake. (Thoma Akolosai 1:9, 10.) Roho mũtheru kana “mũteithia” ũrĩa Jesu eeranĩire nĩ wateithirie arutwo mũno. (Joh. 14:16) Nĩ wateithirie arutwo gũtaũkĩrũo wega nĩ Kiugo kĩa Ngai na ũkĩmaririkania maũndũ maingĩ marĩa Jesu ooigĩte na agĩka, marĩa maacokire kwandĩkwo mabuku-inĩ ma Injiri. Ũmenyo ũcio nĩ wekĩrire hinya wĩtĩkio wa Akristiano acio a karine ya mbere na ũgĩtũma wendo wao harĩ Ngai, harĩ Mũrũwe, na harĩ mũndũ na ũrĩa ũngĩ wongerereke.

15. Jehova ahingĩtie kĩĩranĩro gĩake thĩinĩ wa Isaia 2:2, 3 na njĩra irĩkũ?

15 Matukũ-inĩ maya. Jehova aarathĩte atĩ “ihinda-inĩ rĩa mũthia rĩa matukũ,” andũ kuuma ndũrĩrĩ-inĩ ciothe nĩ mangĩgaathiĩ kĩrĩma-inĩ gĩake kĩa mũhaano nĩguo marutwo njĩra ciake. (Thoma Isaia 2:23.) Nĩ tũrona ũrathi ũcio ũkĩhinga ũmũthĩ. Ũthathaiya wa ma nĩ ũtũũgĩrĩte mũno gũkĩra ũthathaiya wa maheeni. Ningĩ Jehova nĩ aratũhe irio nyingĩ mũno cia kĩĩroho. (Isa. 25:6) Ahũthagĩra “ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ,” gũtũhe irio icio na njĩra nyingĩ itiganĩte. Kwa ngerekano, mũndũ no athome icunjĩ kuuma Intaneti-inĩ, athikĩrĩrie mĩario, na erorere video itiganĩte nginya cia tũtuni. (Mat. 24:45) Tũiguaga o ta Elihu, mũrata wa Ayubu ũrĩa woigire ũũ: “Nĩ mũrutani ũrĩkũ ũhaana [ta Ngai]?”​—Ayub. 36:22.

Nĩ wagĩrĩirũo gwĩtĩkia biũ maũndũ marĩa ũreruta na kũmahũthĩra ũtũũro-inĩ waku (Rora kĩbungo gĩa 16) *

16. Nĩ atĩa ũngĩka nĩguo ũkũre kĩĩroho?

16 Ũrĩa ũngĩka. Roho mũtheru nĩ ũrĩgũteithagia kũhũthĩra maũndũ marĩa ũrathoma na ũkeruta Kiugo-inĩ kĩa Ngai. Hoyaga o ta mwandĩki wa thaburi ũrĩa wahoire ũũ: “Atĩrĩrĩ Jehova, nduta ũhoro wĩgiĩ njĩra yaku. Niĩ ndĩrĩrũmagĩrĩra ũhoro waku wa ma. He ngoro ĩtagayũkanĩte nĩguo ndĩtigagĩre rĩĩtwa rĩaku.” (Thab. 86:11) Kwoguo thiĩ na mbere kũrĩa irio cia kĩĩroho iria Jehova aratũhe kũgerera Kiugo gĩake na ithondeka rĩake. Muoroto waku ndwagĩrĩirũo gũkorũo ũrĩ o kũgĩa ũmenyo. Nĩ wagĩrĩirũo gwĩtĩkia biũ maũndũ marĩa ũreruta na kũmahũthĩra ũtũũro-inĩ waku. Roho mũtheru wa Jehova nĩ ũrĩgũteithagia gwĩka ũguo. Ningĩ nĩ wagĩrĩirũo gwĩkĩra hinya aarĩ na ariũ a Ithe witũ. (Ahib. 10:24, 25) Nĩkĩ? Tondũ tũrĩ a famĩlĩ ĩmwe ya kĩĩroho. Hoyaga Ngai akũhe roho wake mũtheru nĩguo ũkahota kũruta macokio ma kuuma ngoro mĩcemanio-inĩ, na ũkahota kũhingia gacunjĩ karĩa ũheetwo na njĩra njega. Rĩrĩa weka ũguo nĩ wonagia Jehova na Mũrũwe atĩ nĩ wendete “ng’ondu” ciao.​—Joh. 21:15-17.

17. Tũngĩnyita mbaru ithondeka rĩa Jehova na njĩra ta irĩkũ?

17 Ica ikuhĩ, ithondeka rĩrĩa rĩgũtigara thĩ no rĩrĩa tu rĩtongoragio nĩ roho wa Ngai. Kwoguo wĩrutanĩrie kũnyita mbaru ithondeka rĩa Jehova. Onanagia atĩ nĩ wendete andũ othe o ta Ngai, na njĩra ya kũhunjĩria andũ othe ũhoro mwega. Wĩgerekanie na Ngai harĩ kwenda thayũ na mĩbango mĩega na njĩra ya gũthingata thayũ kĩũngano-inĩ. Ningĩ thikagĩrĩria Mũrutani Waku Ũrĩa Mũnene na njĩra ya kũrĩaga irio nyingĩ cia kĩĩroho iria atũheaga. Weka ũguo, rĩrĩa thĩ ĩno ya Shaitani ĩgaakinya mũthia, we ndũgetigĩra. Handũ ha ũguo, ũkaarũgama ũrĩ na ũmĩrĩru mwena wa andũ arĩa matungatagĩra Jehova thĩinĩ wa ithondeka rĩake.

RWĨMBO NA. 3 Ngai nĩ Mwĩhoko na Hinya Witũ

^ kĩb. 5 Hihi nĩ ũkoragwo na ma atĩ Jehova nĩ aratongoria ithondeka rĩake matukũ-inĩ maya? Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ, nĩ tũkwarĩrĩria ũrĩa Jehova aatongoragia kĩũngano gĩa Gĩkristiano gĩa karine ya mbere, na ũrĩa arathiĩ na mbere gũtongoria andũ ake ũmũthĩ.

^ kĩb. 1 GŨTAARĨRIA KIUGO: Ithondeka rĩa Jehova rĩkoragwo na gĩcunjĩ gĩa kũrĩa igũrũ na gĩcunjĩ gĩa gũkũ thĩ. Thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ, kiugo “ithondeka” kĩhũthĩrĩtwo kuonania gĩcunjĩ gĩa gũkũ thĩ.

^ kĩb. 52 GŨTAARĨRIA MBICA: Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe painia akĩenda mũno gũthiĩ kũhunjia kũndũ kũrĩ na bata mũnene, thutha wa kuona andũ amwe mathiĩte kũndũ ta kũu na kwĩrorera video cia andũ ta acio. Mũthia-inĩ agakinyĩra muoroto wake wa gũthiĩ kũhunjia kũrĩa kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia.