Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 43

Gyihova Ɛlɛkile Ye Ahyehyɛdeɛ Ne Adenle

Gyihova Ɛlɛkile Ye Ahyehyɛdeɛ Ne Adenle

“‘Tɛ sogyama anwosesebɛ, anzɛɛ tumi zo, emomu, me sunsum ne azo,’ ɛlɔne Gyihova a ɛha a.”​—ZƐK. 4:6.

EDWƐNE 40 Yɛle Nwane Ɛdeɛ?

MƆƆ YƐBAZUKOA *

1. Duzu a ɔwɔ kɛ Kilisienema mɔɔ bɛzɔne bɛ la kɔ zo yɛ a?

BƐZƆNE wɔ ɔ? Saa bɛzɔne wɔ a, ɛnee wɔmaa yela ali wɔ bagua nu kɛ, ɛlɛ Gyihova anu diedi na ɛlɛ ɛhulolɛ kɛ ɛ nee ye ahyehyɛdeɛ * ne babɔ nu azonle. Noko, ɔwɔ kɛ Gyihova anu diedi mɔɔ ɛlɛ la kɔ zo yɛ kpole. Na ɔwɔ kɛ ɛkɔ zo ɛnyia anwodozo kpole kɛ Gyihova ɛlɛdua ye ahyehyɛdeɛ ne azo ayɛ gyima ɛnɛ.

2-3. Kɛzi Gyihova kile ye ahyehyɛdeɛ ne adenle ɛnɛ ɛ? Maa neazo.

2 Ɛnɛ, Gyihova kile ye ahyehyɛdeɛ ne adenle wɔ adenle mɔɔ maa yɛnwu ye subane, ye bodane nee ye ngyinlazo ne mɔ la azo. Bɛmaa yɛzuzu Gyihova subane nsa mɔɔ da ali wɔ ye ahyehyɛdeɛ ne anu la anwo.

3 Mɔɔ limoa, “Nyamenle ɛnnea sonla nyunlu.” (Gyi. 10:34) Ɛlɔlɛ hanle Gyihova maanle ɔvale ɔ Ra ne ɔmaanle kɛ ‘ɛkpɔnedeɛ ɔmaanle menli kɔsɔɔti.’ (1 Tim. 2:6; Dwɔn 3:16) Gyihova maa ye menli bɔ edwɛkpa ne nolo kile awie biala mɔɔ ɔbadie la, na ɛhye maa bɛ nuhua dɔɔnwo nyia ɛkpɔnedeɛ ne azo nvasoɛ. Mɔɔ tɔ zo nwiɔ, Gyihova ɛnle basabasa Nyamenle, ɔle anzodwolɛ Nyamenle. (1 Kɔl. 14:33, 40) Ɔti, ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nye da kɛ, ye azonvolɛ bazonle ye kɛ ekpunli mɔɔ bɛfa ngyehyɛleɛ bɛyɛ gyima na anzodwolɛ wɔ bɛ avinli a. Mɔɔ tɔ zo nsa, Gyihova a le “Kilehilevolɛ Kpole Kpalɛ ne” a. (Aye. 30:20, 21) Ɛhye ati a ye ahyehyɛdeɛ ne bɔ mɔdenle kɛ ɔbahilehile ye Edwɛkɛ ne wɔ asafo ne yɛɛ daselɛlilɛ nu la. Kɛzi Gyihova subane nsa zɔhane mɔ lale ali wɔ alimoa Kilisienema asafo ne anu ɛ? Kɛzi Gyihova menli da subane zɔhane mɔ ali ɛnɛ ɛ? Na kɛ ɔkɛyɛ na Gyihova sunsum ne aboa wɔ wɔ mekɛ mɔɔ ɛlɛsonle wɔ Gyihova ahyehyɛdeɛ ne anu ɛnɛ la ɛ?

NYAMENLE ƐNNEA SONLA NYUNLU

4. Kɛ mɔɔ Gyima ne 1:8 kile la, duzu a Gyisɛse zele ye ɛdoavolɛma kɛ bɛyɛ a, na duzu moalɛ a ɛnee bɛbanyia a?

4 Alimoa Kilisienema mekɛ zo. Edwɛkɛ mɔɔ Gyisɛse bɔle ye nolo la maanle alesama kɔsɔɔti nyianle anyelazo. (Luku 4:43) Ɔzele ye ɛdoavolɛma kɛ bɛdoa gyima mɔɔ ɔbɔle ɔ bo la azo, bɛli menli daselɛ bɛhɔdwu “azɛlɛ ye azo ɛleka biala.” (Kenga Gyima ne 1:8.) Nɔhalɛ nu, bɛnrɛhola bɛnrɛva bɛdabɛ mumua ne bɛ anwosesebɛ bɛnrɛyɛ gyima ɛhye. Ɛnee bɛbahyia sunsum nwuanzanwuanza, “boavolɛ ne,” mɔɔ Gyisɛse vale bɔle bɛ ɛwɔkɛ la.​—Dwɔn 14:26; Zɛk. 4:6.

5-6. Kɛzi sunsum nwuanzanwuanza ne boale Gyisɛse ɛdoavolɛma ne ɛ?

5 Sunsum nwuanzanwuanza ne rale Gyisɛse ɛdoavolɛma ne anwo zo wɔ Pɛntekɔso 33 Y.M. Na ɔboale bɛ ɔmaanle bɛbɔle edwɛkɛhanlɛ gyima ne abo ndɛndɛ, na yeangyɛ menli apenle dɔɔnwo liele edwɛkpa ne lile. (Gyi. 2:41; 4:4) Mɔɔ ɛdoavolɛma ne yiale dwazotia la bɛammaa bɛ sa nu ando, emomu bɛzɛlɛle Nyamenle kɛ ɔboa bɛ. Bɛyɛle asɔne kɛ: “Maa wɔ ngɛkɛlɛ ɛhɔ zo ɛva akɛnrazilɛ ɛha wɔ edwɛkɛ ne.” Akee sunsum ne yile bɛ tetɛkɛɛ na bɛhɔle zo “bɛvale akɛnrazilɛ bɛhanle Nyamenle edwɛkɛ ne.”​—Gyi. 4:18-20, 29, 31.

6 Gyisɛse ɛdoavolɛma ne yiale ngyegyelɛ gyɛne noko. Kɛ neazo la, ɛnee menli dɔɔnwo ɛnlɛ Ngɛlɛlera ne bie. Ɛnee bɛnlɛ mbuluku mɔɔ kilehile Ngɛlɛlera ne anu kɛ mɔɔ yɛlɛ ye ɛnɛ la. Ɛnee eza ɔwɔ kɛ ɛdoavolɛma ne ka edwɛkɛ ne kile menli mɔɔ ka aneɛ ngakyile la. Ɔnva nwo ngyegyelɛ ɛhye mɔ amuala, ɛdoavolɛma zɔhane mɔɔ bɔ mɔdenle la yɛle debie mɔɔ ɛnee ɔzɔho kɛ bɛnrɛhola la. Wɔ ɛvolɛ kɛyɛ 30 anu, bɛbɔle edwɛkpa ne nolo bɛhile “abɔdeɛ muala mɔɔ wɔ aleɛabo la.”​—Kɔl. 1:6, 23.

7. Kɛzi Gyihova azonvolɛ nwunle mɔɔ Nyamenle kpondɛ kɛ bɛyɛ la wɔ ɛvolɛ mɔɔ bo 100 la anu ɛ, na duzu a bɛyɛle a?

7 Yɛ mekɛ ye azo. Gyihova ɛlɛkɔ zo ahile ye menli adenle na yeamaa bɛ anwosesebɛ. Noko ɔdua ye Edwɛkɛ ne mɔɔ bɛvale sunsum nwuanzanwuanza ne bɛhɛlɛle la azo a ɔkile yɛ adenle a. Yɛnwu Gyisɛse ɛzonlenlɛ gyima ne nee mɛla mɔɔ ɔvale ɔmaanle ye ɛdoavolɛma kɛ bɛdoa gyima mɔɔ ɔbɔle ɔ bo la ɛyɛlɛ zo la anwo edwɛkɛ wɔ Baebolo ne anu. (Mat. 28:19, 20) Wɔ July 1881 anu bɔbɔ, magazine ɛhye hanle kɛ: “Gyihova anvɛlɛ yɛ anzɛɛ amkpokpa yɛ kɛ menli ɛli yɛ eni anzɛɛ yɛrayɛ sukoavolɛma, emomu yɛva debie biala mɔɔ yɛlɛ la yɛbɔ edwɛkpa ne nolo.” Buluku ekyi bie mɔɔ bɛyɛle wɔ 1919 mɔɔ se To Whom the Work Is Entrusted, la hanle kɛ: “Ɔzɔho kɛ gyima ne le kpole noko ɔle Awulae ɛdeɛ, yemɔti ɔbamaa yɛ anwosesebɛ yeamaa yɛayɛ.” Ɛhɛe, le kɛ alimoa Kilisienema la, mediema ɛhye mɔ vale akɛnrasesebɛ yɛle gyima ɛhye kpalɛ na bɛnyianle anwodozo kɛ sunsum ne baboa bɛ yeamaa bɛaha edwɛkɛ ne bɛahile awie biala. Anwodozo ko ne ala a yɛlɛ ye ɛnɛ a.

Gyihova ahyehyɛdeɛ ne dua ninyɛne mgbalɛ mɔɔ wɔ ɛkɛ ne la azo bɔ edwɛkpa ne nolo(Nea ɛdendɛkpunli 8-9)

8-9. Ninyɛne boni mɔ a Gyihova ahyehyɛdeɛ ne ɛva ɛbɔ edwɛkpa ne nolo a?

8 Gyihova ahyehyɛdeɛ ne ɛlua ninyɛne mgbalɛ mɔɔ wɔ ɛkɛ ne la azo ɛbɔ edwɛkpa ne nolo. Ninyɛne ɛhye mɔ bie a le mbuluku mɔɔ bɛpelente, “Photo-Drama of Creation,” gramafuu, kale mɔɔ speaker gyi zo, riledio yɛɛ ɛlɛtɔlɔnek ninyɛne mɔɔ ɛdwu zo la. Eza Nyamenle ahyehyɛdeɛ ne ɛlɛkile edwɛkɛ bo ahɔ aneɛ dɔɔnwo anu ɛnɛ! Duzu ati ɔ? Amaa menli ngakyile kɔsɔɔti ade edwɛkpa ne wɔ bɛ aneɛ nu. Gyihova ɛnnea sonla nyunlu; ɔhanle kɛ bɛbabɔ edwɛkpa ne nolo bɛahile “maanle nee mbusua nee aneɛ nee menli kɔsɔɔti.” (Yek. 14:6, 7) Ɔkulo kɛ awie biala te Belemgbunlililɛ edwɛkɛ ne.

9 Na menli mɔɔ ɔyɛ se kɛ yɛ sa baha bɛ ɔluakɛ bie a bɛde azua mɔɔ bɛdo nwolɛ bane la anu na awie sinza ɛkɛ ne la noko ɛ? Amaa menli ɛhye mɔ anu dɔɔnwo ade edwɛkɛ ne la, Gyihova ɛlɛboa ye ahyehyɛdeɛ ne yeamaa yealua ndenle ngakyile zo yeali daselɛlilɛ wɔ bagua nu. Kɛ neazo la, wɔ 2001, Neazo Eku ne maanle mediema mɔɔ France nee ɛleka gyɛne la vale ehwili nee ninyɛne gyɛne mɔɔ bɛfa mbuluku bɛgua zo la lile daselɛ. Ɛhye boale kpalɛ. Wɔ 2011, bɛbɔle gyimalilɛ fofolɛ bie abo wɔ ɛleka mɔɔ menli se ɛkɛ ne kpalɛ la wɔ New York City, United States. Wɔ ɛvolɛ mɔɔ limoa la anu, bɛhyɛle mbuluku 102,129 yɛɛ magazine 68,911. Yɛɛ menli 4,701 hanle kɛ bɛ nee bɛ ɛrazukoa Baebolo ne! Ɔda ali wienyi kɛ sunsum ne a ɛlɛboa yeamaa bɛayɛ gyima ɛhye a. Ɔti Neazo Eku ne liele dole nu kɛ bɛva ninyɛne mɔɔ bɛfa mbuluku bɛgua zo bɛdi daselɛ la bɛli gyima wɔ ewiade amuala.

10. Duzu a yɛbahola yɛayɛ amaa yɛanyia anyuhɔlɛ wɔ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu a?

10 Mɔɔ ɛbahola wɔayɛ. Fa debie biala mɔɔ Gyihova kilehile yɛ wɔ debiezukoalɛ bo la di gyima. Ɛ nee wɔ daselɛlilɛ ekpunli ne ɛda ɛbɔ nu ɛhɔ daselɛlilɛ. Wɔ ekpunli ne anu amra bahola aboa wɔ bɛamaa wɔanyia anyuhɔlɛ wɔ daselɛlilɛ nu, yɛɛ bɛ neazo kpalɛ ne bahola amaa wɔ anwosesebɛ. Kɔ zo ka edwɛkɛ ne ɔnva nwo kɛ ɛbayia ngyegyelɛ la. Kɛ mɔɔ yɛ edwɛkɛtile tɛkese ne kakye yɛ la, sunsum nwuanzanwuanza ne a boa yɛ maa yɛyɛ Nyamenle ɛhulolɛdeɛ a, na tɛ yɛdayɛ mumua ne yɛ anwosesebɛ ɔ. (Zɛk. 4:6) Yɛze kɛ Nyamenle baboa yɛ ɔluakɛ yɛlɛyɛ ye gyima.

GYIHOVA ƐNLE BASABASA NYAMENLE, ƆLE ANZODWOLƐ NYAMENLE

11. Kɛzi neazo eku ne bɔle nu yɛle gyima amaa Nyamenle menli ava ngyehyɛleɛ ayɛ gyima wɔ alimoa Kilisienema mekɛ zo ɛ?

11 Alimoa Kilisienema mekɛ zo. Neazo eku ne mɔɔ ɛnee wɔ Gyɛlusalɛm la bɔle nu yɛle gyima amaa Nyamenle menli ahɔ zo ava ngyehyɛleɛ ayɛ gyima na bɛanyia anzodwolɛ. (Gyi. 2:42) Kɛ neazo la, mɔɔ mrenyiazo ɛpɛlɛ edwɛkɛ ne rale wɔ kɛyɛ 49 Y.M. la, sunsum ne boale neazo eku ne maanle bɛzuzule edwɛkɛ ne anwo. Saa edwɛkɛ ɛhye maanle mgbakyemgbakyenu rale asafo ne anu a, anrɛɛ bɛnrɛhola bɛnrɛyɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne. Ɔnva nwo kɛ ɛnee ɛzoanvolɛma nee mgbanyima ne mɔ le Dwuuma la, bɛammaa Dwuuma amaamuo anzɛɛ menli mɔɔ gyi edwɛkɛ ne azo ɛsesebɛ la annyia bɛ nwo zo tumi. Emomu, bɛmaanle Nyamenle Edwɛkɛ ne nee sunsum ne hilele bɛ adenle. (Gyi. 15:1, 2, 5-20, 28) Duzu a vile nu rale a? Gyihova yilale bɛ kpɔkɛzilɛ ne azo, koyɛlɛ rale bɛ avinli na bɛnyianle anzodwolɛ yɛɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne nyianle anyuhɔlɛ.​—Gyi. 15:30, 31; 16:4, 5.

12. Duzu a kile kɛ Gyihova ahyehyɛdeɛ ne fa ngyehyɛleɛ yɛ gyima yɛɛ anzodwolɛ wɔ bɛ avinli ɛnɛ a?

12 Yɛ mekɛ ye azo. Gyihova ahyehyɛdeɛ ne ɛboa Gyihova menli yemaa bɛhɔ zo bɛva ngyehyɛleɛ bɛyɛ gyima na bɛnyia anzodwolɛ. Wɔ 1895 anu bɔbɔ, ɛnee edwɛkɛ bie mɔɔ ɔ ti ne se “Decently and in Order” (Bɛyɛ Debie Biala Kɛnlɛma Mɔɔ Ngyehyɛleɛ Wɔ Nwo), mɔɔ gyi 1 Kɔlentema 14:40 azo la wɔ November 15 Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence ne anu. Edwɛkɛ ne hanle kɛ: “Ɛzoanvolɛma ne hɛlɛle ngyehyɛleɛ mɔɔ bɛfa bɛyɛ gyima la anwo edwɛkɛ dɔɔnwo maanle alimoa Asɔne ne . . . Saa yɛtie ‘debie biala mɔɔ bɛhɛlɛ bɛdo ɛkɛ bɛmaa yɛ ɛhilehilelɛ la’ a, ɔbabɔ yɛ nwo bane.” (Wlo. 15:4) Ɛnɛ, Gyihova ahyehyɛdeɛ ne yɛ gyima ɛsesebɛ amaa asafo ne mɔ ava ngyehyɛleɛ ayɛ gyima na bɛanyia anzodwolɛ kɛ mɔɔ alimoa Kilisienema ne yɛle la. Kɛ neazo la, saa ɛkɔ debiezukoalɛ wɔ asafo gyɛne nu, bɔbɔ wɔ maanle gyɛne zo a, ɛze kɛzi bɛbayɛ Ɛzinzalɛ Arane Debiezukoalɛ ne nee edwɛkɛ holɛ ko mɔɔ bɛbazukoa la. Yemɔti ɛnrɛde nganeɛ kɛ ɛle ɛyɛvolɛ! Nyamenle sunsum ne ala a bahola amaa koyɛlɛ ɛhye ara a!​—Zɛf. 3:9.

13. Mekɛ mɔɔ Gyemise 3:17 wɔ yɛ adwenle nu la, kpuya boni mɔ a ɔwɔ kɛ yɛbiza yɛ nwo a?

13 Mɔɔ ɛbahola wɔayɛ. Gyihova kulo kɛ ye menli kɔ zo ‘fa anzodwolɛ mɔɔ ka bɛ bɔ nu la tɛnla sunsum nu koyɛlɛ nu.’ (Ɛfɛ. 4:1-3) Yemɔti biza ɛ nwo kɛ: ‘Asoo memaa koyɛlɛ nee anzodwolɛ ba asafo ne anu? Asoo metie bɛdabɛ mɔɔ bɛli yɛ nyunlu la? Asoo awie mɔ kola fa bɛ nwo to me nwo zo titili saa melɛ ɛzonlelilɛ wɔ asafo ne anu a? Asoo medi mekɛ zo, meboa awie mɔ yɛɛ melɛ ɛhulolɛ kɛ mebazonle ɔ?’ (Kenga Gyemise 3:17.) Saa ɛnwu ye kɛ ɔwɔ kɛ ɛnyia anyuhɔlɛ wɔ ɛleka bie mɔ a, sɛlɛ sunsum nwuanzanwuanza ne moalɛ. Mekɛ mɔɔ ɛlɛmaa sunsum ne anyia wɔ subane nee wɔ nyɛleɛ zo tumi kpalɛ la, ɔbamaa ɛ mediema ahulo wɔ edwɛkɛ na bɛahile mɔɔ ɛyɛ ye wɔ asafo ne anu la anwo anyezɔlɛ.

GYIHOVA KILEHILE YƐ YƐƐ ƆMAA YƐNYIA MƆƆ YƐHYIA LA

14. Kɛ mɔɔ Kɔlɔsaema 1:9, 10 kile la, kɛzi Gyihova boale alimoa Kilisienema ɔmaanle bɛnyianle nɔhalɛ ndelebɛbo ɛ?

14 Alimoa Kilisienema mekɛ zo. Gyihova anye die nwo kpole kɛ ɔbahilehile ye menli. (Edw. 32:8) Ɔkulo kɛ bɛnwu ye, bɛkulo ye na bɛtɛnla aze dahuu kɛ ɔ mra mɔɔ ɔkulo bɛ. Saa ɔngilehile yɛ a, anrɛɛ yɛnrɛhola yɛnrɛyɛ ɛhye mɔ amuala. (Dwɔn 17:3) Gyihova luale alimoa Kilisienema asafo ne azo hilehilele ye menli. (Kenga Kɔlɔsaema 1:9, 10.) Sunsum nwuanzanwuanza, “boavolɛ” ne mɔɔ Gyisɛse bɔle nwolɛ ɛwɔkɛ la noko boale ɛdoavolɛma ne kpalɛ. (Dwɔn 14:16) Ɔmaanle ɛdoavolɛma ne dele Nyamenle Edwɛkɛ ne abo kpalɛ na bɛhakyele edwɛkɛ dɔɔnwo mɔɔ Gyisɛse hanle nee mɔɔ ɔyɛle la, kɛ mɔɔ nzinlii bɛhɛlɛle ye wɔ Edwɛkpa ne anu la. Ndelebɛbo ɛhye mɔɔ alimoa Kilisienema ne nyianle la maanle bɛnyianle diedi kpole wɔ Nyamenle nee ɔ Ra ne anu na bɛhulole bɛ kpalɛ. Eza bɛhulole bɛ nwo ngoko.

15. Kɛzi wɔnwu kɛ Gyihova ɛlɛmaa ɛwɔkɛ mɔɔ wɔ Ayezaya 2:2, 3 la ara nu ɛ?

15 Yɛ mekɛ ye azo. Gyihova hanle kɛ “wɔ mekɛ mɔɔ li awieleɛ la anu,” menli mɔɔ vi maanle maanle kɔsɔɔti anu la bapia bɛ nwo ara ye sɛkɛlɛneɛ adenle zo boka ne azo amaa yeahilehile bɛ ye ndenle ne mɔ. (Kenga Ayezaya 2:2, 3.) Yɛnwu kɛ ngapezo zɔhane ɛlɛba nu. Bɛkpogya nɔhalɛ ɛzonlenlɛ zo bɛdɛla adalɛ ɛzonlenlɛ kɔsɔɔti. Na Gyihova ɛlɛto yɛ sunsum nu ɛkponle kpole! (Aye. 25:6) Gyihova dua “akɛlɛ nɔhavo nee badwema” ne azo maa yɛ sunsum nu aleɛ ngakyile, ɔvi edwɛkɛ mɔɔ yɛkenga, ɛdendɛlɛ, cartoons kɔdwu vidio ngakyile zo. (Mat. 24:45) Yɛte nganeɛ kɛ Dwobu agɔnwo Ɛlaehu mɔɔ hanle kɛ: “Kilehilevolɛ boni a le kɛ [Nyamenle] a?” la.​—Dwobu 36:22.

Maa nɔhalɛ ne ɛha wɔ ahonle na fa bɔ wɔ ɛbɛla (Nea ɛdendɛkpunli 16) *

16. Duzu a ɛbahola wɔayɛ amaa wɔanyi sunsum nu a?

16 Mɔɔ ɛbahola wɔayɛ. Nyamenle sunsum ne baboa wɔ yeamaa wɔava mɔɔ wɔzukoa wɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne anu la wɔayɛ gyima. Yɛ edwɛndolɛnli ne nzɛlɛlɛ ɛhye bie: “O Gyihova, kilehile me wɔ adenle ne. Mebalua wɔ nɔhalɛ ne anu. Maa me ahonle ɛyɛ ko amaa yeazulo wɔ duma ne.” (Edw. 86:11) Yemɔti kɔ zo di sunsum nu aleɛ mɔɔ Gyihova dua ye Edwɛkɛ ne nee ye ahyehyɛdeɛ ne azo fa maa yɛ la. Noko, tɛ wɔ bodane a le kɛ ɛnyia ndelebɛbo ala. Ɛkulo kɛ nɔhalɛ ne ka wɔ ahonle na ɛfa ɛbɔ wɔ ɛbɛla. Gyihova sunsum ne bahola aboa wɔ yeamaa wɔayɛ zɔ. Eza ɛkulo kɛ ɛmaa ɛ mediema anwosesebɛ. (Hib. 10:24, 25) Duzu ati ɔ? Ɔluakɛ bɛle wɔ sunsum nu abusua. Sɛlɛ Gyihova sunsum ne kɛ ɔboa wɔ ɔmaa ɛvi wɔ ahonle nu ɛmaa mualɛ wɔ debiezukoalɛ bo na saa ɛlɛ gyimalilɛ a wɔahola wɔayɛ ye kpalɛ. Saa ɛyɛ ɛhye mɔ a ɛbamaa Gyihova nee ɔ Ra ne anwu ye kɛ ɛkulo bɛ “mboane” ne mɔɔ sonle bolɛ la kpalɛ.​—Dwɔn 21:15-17.

17. Kɛzi ɛbahile kɛ ɛfa nɔhalɛlilɛ ɛgyinla Gyihova ahyehyɛdeɛ ne anzi ɛ?

17 Ɔnrɛhyɛ, ahyehyɛdeɛ mɔɔ Nyamenle sunsum ne kile ye adenle la ala a baha wɔ azɛlɛ ye azo a. Yemɔti bɔ mɔdenle ɛ nee Gyihova ahyehyɛdeɛ ne ɛbɔ nu ɛyɛ gyima. Sukoa Nyamenle ɛlɔlɛ ne na ka edwɛkpa ne kile awie biala. Sukoa kɛzi ɔkulo ngyehyɛleɛ ɛyɛlɛ nee anzodwolɛ la na maa koyɛlɛ ɛrɛla asafo ne anu. Na tie wɔ Kilehilevolɛ Kpole Kpalɛ ne ɔlua sunsum nu ninyɛne mɔɔ yeva yemaa yɛ mɔɔ ɛbazukoa la azo. Saa ɛyɛ ɛhye na Seetan ewiade ne ɛlɛkɔ ye awieleɛ a, wɔ ahonle ɛnrɛdu. Emomu, ɛbava akɛnrasesebɛ ɛ nee menli mɔɔ ɛlɛfa nɔhalɛlilɛ azonle wɔ Gyihova ahyehyɛdeɛ ne anu la agyinla.

EDWƐNE 3 Yɛ Anwosesebɛ, Yɛ Anyelazo, Yɛ Anwodozo

^ ɛden. 5 Ɛdie ɛdi kɛ Gyihova ɛlɛkile ye ahyehyɛdeɛ ne adenle ɛnɛ ɔ? Yɛbazuzu kɛzi Gyihova hilele alimoa Kilisienema asafo ne adenle nee kɛzi ɔlɛkɔ zo yeahile ye menli adenle ɛnɛ la anwo wɔ edwɛkɛ ɛhye anu.

^ ɛden. 1 EDWƐKƐ MƆƆ BƐHILEHILE NU: Gyihova ahyehyɛdeɛ ne foa ko wɔ anwuma yɛɛ foa ko wɔ azɛlɛ ye azo. Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, edwɛkɛkpɔkɛ “ahyehyɛdeɛ” fale foa ne mɔɔ wɔ azɛlɛ ye azo la anwo.

^ ɛden. 52 NVONINLI NWO EDWƐKƐ: Mɔɔ adiema raalɛ adekpakyelɛnli bie nleanle bɛdabɛ mɔɔ bɛlɛsonle wɔ ɛleka mɔɔ bɛhyia moalɛ kpole vidio ne wiele la, ɔnyianle ɛhulolɛ kɛ ɔbazukoa bɛ neazo kɛnlɛma ne. Nzinlii ɔdwule ye bodane ne anwo, ɔhɔzonlenle wɔ ɛleka mɔɔ bɛhyia moalɛ kpole la.